Historia sztuki 2 marca 2011
Awangarda - wikipedia
Awangarda (franc. avant garde - "straż przednia") - zespół tendencji i trendów w sztuce XX wieku odrzucający dotychczasowe style, kreujący własny świat, nie naśladujący rzeczywistości, szukający odrębnego języka wyrazu. Twórcy awangardy odrzucali dorobek kulturowy i poszukiwali nowych, oryginalnych rozwiązań ideowo-artystycznych.
Zjawisko pojawiło się ok. 1910 roku i wiązało się z powstaniem nowych kierunków w sztuce takich jak: futuryzm, ekspresjonizm, kubizm, dadaizm, surrealizm, fowizm, konstruktywizm, sztuka konceptualna, stytuacjonizm, sztuka ziemi, body art.
Stefan Morawski jako cechy przysługujące wszystkim kierunkom awangardy wylicza:
pionierstwo
zdystansowane podejście do sztuki zastanej
pogarda dla kanonów wytworzonych w przeszłości
częste teoretyzowanie na temat podejmowanych działań (często, z wyjątkiem kubizmu, teorie wyprzedzały praktykę)
traktowanie sztuki jako prekursora i animatora społecznego postępu
czerpanie inspiracji z nauki i techniki, (kubiści z teorii względności, surrealiści z psychoanalizy, futuryści z techniki)
Termin jest wykorzystywany również obecnie dla określenia dokonań artystycznych, które wykraczają poza schematy i nie poddają się prostej klasyfikacji, np. muzyka awangardowa.
Wieloś definicji sztuki w XX wieku.
Zaprzeczeniu cechom uważanym wcześniej za swoiste cechy sztuki: wytwarzanie piękna, przedstawienia (kwestia dyskusyjna)
Sztuka jako prowokacja, eksperyment, badanie rzeczywistości widzianej
-> kryzys przestawienia
A jednak pod koniec XX wieku przedstawienie wraca, „powrót realnego” (wg Hala Fostera)
Cechy sztuki w XX wieku wprowadzone przez awangardę:
Zaprzeczenie reprezentacji
Konstruowanie form, kostruktywizm
Ekspresja, ekspresjonizm
Wywoływanie przeżyć estetycznych, sztuka która porusza ale niekoniecznie pozytywnie
Wywoływanie wstrząsu
Refleksje nad naturą samej sztuki (sztuka staje się automatyczną)
Tekstualność (dzieło sztuki jako tekst) Krytyka rzeczywistości
Vladimir Tatlin, Relief, 1914
Malewicz, Czarny kwadrat na białym tle, 1913
Kazimierz Malewicz, Białe na białym, 1918
John Heartfield, Jak w średniowieczu…, tak w Trzeciej Rzeszy, 1934
Pojęcie sztuki zdegenerowanej
Postmodernizm oporu
wiedeńscy akcjoniści
XX wiek:
Definicja sztuki jest niemożliwa.
Artyści „zawsze mogą stworzyć rzeczy, jakich nie było, dlatego warunki sztuki nie mogą być wymienione w sposób wyczerpujący” (Moritz Weitz)
„Nie ma cechym która byłaby cechą wspólną wszystkich dzieł sztuki”
Definicje paradoksalne:
Joseph Kosuth (artysta konceptualny): „sztuka jest definicją sztuki”
Rezygnacja z wszelkich definicji:
Ludwig Wittgenstein (l 50 xx w)
Pewne przedmioty cechują się podobieństwem rodzinnym, ale nie mają cech wspólnych, nie ma więc sensu określenie dla nich jakichś kategorii.
W zamian pojęcia „otwarte” (pojęcie piękna, wartości estetycznej, ale także sztuki)
Alois Riegl, notka
Możliwa jest pozytywna ocena wszelkich prądów artystycznych wedle zasad tkwiących w nich samych.
Nauka nigdy nie może mówić o upadku sztuki, lecz ma badać przyczyny zmian w jej ciągłym rozwoju.
andreas serrano, bloodstream, 1987
Sztuka odpowiada na zmiany we współczesnej jej rzeczywistości
Zwykle tworzy ona komentarz do tej rzeczywistości
Jest śliśle związana ze współczesną kulturą wizualną (przenika się z nią)
Przybliża nas do zrozumienia naszego widzenia rzeczywistości