LESZEK MAGIERA

RELAKSACYJNY
MASAŻ

LECZNICZY

• aromaferapeutyczny

• energetyzujący

• rytmiczny

• synchroniczny

KRAKÓW 2006

Copyright © 2003 by Leszek Magiera

Wszelkie prawa zastrzeżone.

Przedruk i reprodukcja w jakiejkolwiek postaci cafości lub części bez

pisemnej zgody wydawcy są zabronione

Recenzenci: prof. drhab. Tadeusz Kasperczyk
dr Robert Walaszek

Redakcja techniczna: mgr Krystyna Zwolińska

Opracowanie graficzne okładki: Dariusz Zieliński
Skład i łamanie: Teresa Lachowska

ISBN 83-902338-6-X

Wydawnictwo BIO-STYL, Kraków ul. Śląska 9A/9

Druk i oprawa: Zakład Graficzny „COLONEL", Kraków ul. Dąbrowskiego 16

Spis treści

Wstęp 5

1. PODSTAWY RELAKSACYJNEGO MASAŻU LECZNICZEGO 7

1. Warunki stosowania masażu relaksacyjnego 7

2. Koncentracja i uziemienie 11

3. Wskazania i przeciwwskazania 13

2. MASAŻ AROMATERAPEUTYCZNY 15

1. Zasady stosowania masażu 15

2. Olejki eteryczne i kompozycje olejków 16

3. Metodyka masażu całego ciała 20

1. Masaż grzbietu 20

2. Masaż kończyn dolnych 34

3. Masaż brzucha 48

4. Masaż klatki piersiowej 53

5. Masaż kończyn górnych 59

6. Masaż szyi i głowy 68

3. MASAŻ ENERGETYZUJĄCY 77

3.1. Krążenie energii 77

1. Chińska koncepcja krążenia energii 78

2. Hinduska koncepcja krążenia energii 81

3. Zachodnia koncepcja krążenia energii 84

4. Naukowa koncepcja krążenia energii 84

3.2. Metodyka masażu przedniej strony ciała 85

1. Rozluźnianie barków, szyi i głowy 87

2. Rozluźnianie kończyn górnych 93

3. Wspomaganie oddychania brzusznego 98

1. Rozluźnianie kończyn dolnych 101

2. Końcowe zrównoważenie energetyczne 109

4. MASAŻ RYTMICZNY 113

1. Rozluźnianie początkowe 114

2. Masaż tylnej strony ciała 116

3. Masaż kończyn górnych, grzbietu i pośladków 123

4. Masaż kończyn dolnych i pośladków 131

5. Rozluźnianie końcowe 138

5. MASAŻ SYNCHRONICZNY 143

5.1. Metodyka masażu całego ciała 143

1. Rozluźnianie początkowe 144

2. Masaż grzbietu i pośladków 147

3. Masaż kończyn dolnych 161

4. Masaż kończyn górnych 181

5. Masaż brzucha 190

6. Masaż klatki piersiowej 196

7. Masaż karku i głowy 199

BIBLIOGRAFIA 206

Wstęp

Relaks według Słownika wyrazów obcych pochodzi od łacińskiego słowa
relcao - rozluźniam, znaczy odprężenie fizyczne i psychiczne; odpoczynek
polegający na przybraniu odpowiedniej pozycji, rozluźnieniu mięśni i zmniej-
szeniu do minimum aktywności myślowej.

Masaż jest dzieleniem się dotykiem, który przenika głęboko do mięśni, kości
i narządów wewnętrznych, a dobrze wykonany masaż przenika nawet do na-
szej istoty. Masowanie jest jednym ze sposobów uwalniania i ukierunkowania
przepływu energii przez ciało osoby masowanej. W czasie masażu relaksacyj-
nego traktuje się organizm człowieka holistycznie, a nie zajmuje się jedynie
kondycją fizyczną. Techniki czy rękoczyny są wykonywane w tempie wol-
nym, jakby z namaszczeniem, bardziej kontemplacyjnie niż podczas np. kla-
sycznego masażu leczniczego. Osoba masowana winna być rozluźniona,
a terapeuta w skupieniu powinien wykonywać zabieg z przekonaniem i odda-
niem. Im wolniejsze, bardziej płynne, miękkie i rytmiczne ruchy, tym lepiej
uda się zrelaksować masowanego. Podczas masażu łagodnego w formie,
a głęboko oddziałującego, opracowuje się zmiany w tkankach spowodowane
zarówno czynnikami fizycznymi, jak i procesami emocjonalnymi, a także stre-
sem. Po odpowiednio przeprowadzonym masażu osoba masowana będzie się
czuła dobrze zarówno fizycznie, jak i psychicznie. Zabieg pozwoli na uwol-
nienie olbrzymiej ilości energii zużywanej dotychczas w życiu pod ciągłą pre-
sją w napięciu, może także spowodować całkowitą zmianę postawy ciała.
Przy wykonywaniu masażu relaksacyjnego zdarza się, że osoba masowana
i terapeuta osiągają stan podwyższonej świadomości, pokrewny stanowi osią-
ganemu dzięki medytacji.

5

Przystępując do masażu relaksacyjnego, należy zmienić mentalność odno-
śnie kontaktu z osobą masowaną. Należy zapomnieć o czysto fizycznym od-
działywaniu na organizm, a wyobrazić sobie istnienie energii witalnej i jej
ciągły przepływ przez ciało za pośrednictwem kanałów energetycznych oraz
istnienie ośrodków energetycznych i ciał energetycznych. Jako przedstawi-
ciele medycyny alternatywnej musimy patrzeć na osobę masowaną w katego-
riach całościowych. Jednym z elementów takiego holistycznego podejścia do
człowieka jest masaż, który należy dostosować do oczekiwań masowanego,
który nie wymaga mocnych bodźców, a jedynie odpowiedniego traktowania.
Dostosowanie się do indywidualnych upodobań i reaktywności osoby maso-
wanej wpłynie korzystnie na pobudzenie energii, a następnie na zrównoważe-
nie jej przepływu. Nie trzeba udowadniać dobroczynnego działania takich te-
rapii jak: bioenergoterapia, polarity, Reiki czy energetyczny masaż tybetań-
ski, w których uwzględnia się subtelne oddziaływanie na ciało fizyczne i ciała
niematerialne.

Serdecznie dziękuję recenzentom: prof. dr hab. Tadeuszowi Kasperczykowi
i dr Robertowi Walaszkowi - pracownikom naukowo-dydaktycznym Zakładu
Odnowy Biologicznej Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie -
za cenne uwagi zawarte w recenzjach.

Leszek Magiera

6

1. PODSTAWY RELAKSACYJNEGO MASAŻU LECZNICZEGO

Masaż relaksacyjny to specyficzne połączenie masażu klasycznego i ener-
getyzującego, a niekiedy i gimnastyki poszczególnych części ciała, stanowią-
ce podstawę masażu intuicyjnego, dostosowanego do indywidualnych odczuć
i zapotrzebowań masowanego. Masaż relaksacyjny polega na intuicyjnym
dotykaniu, uciskaniu, ugniataniu, głaskaniu czy rozcieraniu obolałych i napię-
tych miejsc oraz części ciała w celu zmniejszenia bólu, rozluźnienia istnieją-
cych napięć i uspokojenia osoby masowanej. W związku z powyższym masaż
relaksacyjny jest w swojej istocie masażem leczniczym.

Celem zabiegu jest również zrelaksowanie osoby masowanej, uspokojenie
jej, utrzymanie pełnej ruchomości stawów, a także wyrównanie krążenia ener-
gii witalnej.

Aby masaż relaksacyjny spełniał powyższe zadania, musi być przeprowa-
dzony w komfortowych warunkach zarówno dla masowanego, jak i dla masa-
żysty.

Do najczęściej stosowanych obecnie masaży relaksacyjnych oddziałujących
również leczniczo należą masaże: aromaterapeutyczny, energetyzujący, rytmiczny
i synchroniczny.

1.1. Warunki stosowania masażu relaksacyjnego

Podczas masażu relaksacyjnego należy stworzyć odpowiednie warunki
i atmosferę, a więc zadbać o komfort osoby masowanej.

Masaż najlepiej wykonywać w pomieszczeniu o powierzchni ok. 15-20 m²,
w temperaturze ok. 22-25°C. Światło powinno być rozproszone, by nie padało
bezpośrednio na osobę masowaną. Zaleca się stosowanie światła różnego ro-
dzaju (zielone, czerwone, żółte lub niebieskie), które działa uspokajająco
i regenerująco. Wskazane jest uruchomienie nawilżacza powietrza czy zapa-

7

lenie kadzidełka z zapachem dostosowanym do upodobań osoby masowanej.
Przy gabinecie powinien być natrysk i ubikacja.

Stół do masowania winien mieć rozmiary 200x80 cm, aby osoba masowa-
na wygodnie leżała i nie myślała podczas masażu o ułożeniu poszczególnych
części ciała, np. kończyn górnych.

Masowany sam przyjmuje wygodną dla siebie pozycję, a zadaniem masa-
żysty jest zasugerowanie optymalnych pozycji podczas masażu. Najczęściej
w leżeniu tyłem pod stawy kolanowe i pod kark podkłada się wałek, zagłówek
unosi się do kąta ok. 30-40°, a kończyny górne leżą wzdłuż tułowia. W pozycji
leżenia przodem pod stawy skokowe kładzie się wałek albo stopy znajdują się
poza stołem, kończyny górne ułożone są wzdłuż tułowia albo nad głową.
W przypadku występowania hiperlordozy lędźwiowej należy podłożyć pod
brzuch poduszkę. Głowa ułożona jest na boku lub na wprost w otworze na twarz.

W trakcie masowania stosuje się techniki rozluźniające, głównie w postaci
powierzchownego głaskania, rozcierania i ugniatania. W zależności od upodo-
bań osoby masowanej i wskazań można wykonywać różnego rodzaju oklepy-
wania i wibracje. Często stosuje się kompilacje dwóch technik, jak głaskanie
rozcierające, głaskanie rozciągające, głaskanie ugniatające, głaskanie wibru-
jące, rozcieranie głaszczące, rozcieranie wyciskające, rozcieranie ugniatające,
ugniatanie głaszczące, ugniatanie wałkujące itp. Stosuje się również specjalne
techniki wpływające na rozluźnienie napięć (kołysanie, krążenie, rozciąganie,
unoszenie itp.), uwolnienie zablokowanej energii i zrównoważenie jej prze-
pływu (energetyzacja) oraz ćwiczenia poszczególnych stawów i części ciała.

Przed rozpoczęciem masowania pacjent i masażysta powinni się wypróż-
nić, aby podczas zabiegu nie robić przerwy lub aby myśli o wypróżnieniu nie
zakłócały relaksacji masowanego, a pracy masażyście. Terapeuta winien się
skoncentrować i wykonywać ćwiczenia rąk, aby w czasie zabiegu były ciepłe.
W trakcie masowania terapeuta porusza się, balansując tułowiem, często pracuje
na ugiętych kończynach dolnych.

Wskazane jest, aby masaż relaksacyjny był wykonywany przy muzyce re-
laksacyjnej, dostosowanej do upodobań masowanego, albo przy specjalnym
programie muzycznym (masaż relaksacyjny rytmiczny).

W trakcie masowania nie prowadzi się rozmowy z masowanym, ponieważ
zakłóca to jego relaksację i dekoncentruje terapeutę. Wszelkiego rodzaju in-
formacje o osobie masowanej, istotne dla terapii, należy uzyskać przed roz-
poczęciem zabiegu.

8

Nie wolno stwarzać atmosfery nerwowości, pośpiechu, ani sugerować klien-
towi, że nie mamy zbyt dużo czasu. Planując spotkanie z pacjentem trzeba
uwzględnić czas wywiadu-rozmowy, czas masażu i odpoczynku po zabiegu.
Wszystkie ruchy wykonuje się spokojnie, ostrożnie, delikatnie, płynnie, miękko,
powinny być one skoordynowane i precyzyjne. Niezręczność masowania
i poruszania się wokół stołu to czynniki wpływające na dyskomfort osoby
masowanej.

W rozmowie-wywiadzie należy uświadomić masowanemu, aby w trakcie
zabiegu był całkowicie bierny, szczególnie przy masażu synchronicznym, oraz
aby oddychał spokojnie i rytmicznie. Należy ustalić, które części ciała maso-
wany chciałby wykluczyć przy masowaniu, czy to ze względów estetycznych,
krępujących, czy z uwagi na występujące łaskotki. Część osób nie toleruje
dotykania twarzy i części owłosionej głowy, niektóre kobiety masowanie klat-
ki piersiowej, brzucha czy pośladków przyjmują z zażenowaniem, a z kolei
część osób nie życzy sobie masowania stóp. W takich sytuacjach należy dopa-
sować rodzaj masażu albo nie masować zastrzeżonych części ciała.

Zabieg przeprowadza się na czystym i obnażonym ciele. Biżuterię (łań-
cuszki, bransolety, kolczyki, klipsy, zegarek itp.) należy ściągnąć.

Przy masowaniu stosuje się płynne lub półpłynne środki poślizgowe, takie
jak oliwka kosmetyczna, oliwka z oliwek, talk w płynie, tonik czy balsam do
masażu lub kompozycję olejków eterycznych. Środki poślizgowe nakłada się
na ręce w takiej ilości, aby wystarczyło na natłuszczenie masowanej części
ciała albo na jedną stronę ciała. Nie powinno się stwarzać dyskomfortu osobie
masowanej przez przerywanie masowania w celu powtórnego nałożenia oliw-
ki na ręce.

Podczas zabiegu masowany powinien być przykryty dużym miękkim ręcz-
nikiem i odsłania się tylko część masowaną, natomiast podczas masowania
całej jednej strony ciała przykrywa się ciało po masażu. W szczególnych przy-
padkach, gdy pacjent jest nieśmiały, masuje się przez ręcznik czy ubranie, aby
pacjent oswoił się z czynnościami wykonywanymi przez masażystę, rozluźnił
się i nabrał pewności siebie.

Od momentu uziemienia-połączenia należy utrzymywać stały kontakt rąk
z ciałem masowanego aż do uziemienia-rozłączenia, ponieważ będzie to wpły-
wało na komfort pacjenta.

Nie należy przerywać masowania, a jeżeli to nastąpi z przyczyn obiektyw-
nych, zabieg musi być powtórzony od początku.

9

Tempo masowania powinno być powolne, dostosowane do tempa i rytmu
muzyki relaksacyjnej odtwarzanej podczas zabiegu, a w przypadku upodobań
masowanego i wskazań do szybkiego i dynamicznego masażu, należy tak go
przeprowadzić.

Każdą technikę powtarza się 2-5 razy, zależnie od tempa muzyki.

Zabiegi rozpoczyna się łagodnie, stopniowo (uziemienie-połączenie), rów-
nież łagodnie, stopniowo się je kończy (uziemienie-rozłączenie).

Przy prawidłowo wykonywanym masażu najczęściej osoba masowana znaj-
duje się w stanie półsnu i w związku z tym po masażu należy ją przykryć
ręcznikiem, aby przy muzyce przez następne kilkanaście minut stopniowo do-
chodziła do pełnej świadomości.

Masaż relaksacyjny można przeprowadzać naprzemiennie, codziennie, co
drugi dzień, dwa razy lub raz w tygodniu. Istotne jest, aby masaże były stoso-
wane po zakończeniu przez masowanego wszystkich czynności zawodowych
w danym dniu (najlepiej późnym popołudniem lub wieczorem). Nie należy pod-
dawać się zabiegowi w czasie przerwy w obowiązkach służbowych (np. w prze-
rwie na lunch).

Ustalenie obszaru masowania (całe ciało czy jedna strona) uzależnione bę-
dzie od wrażliwości osoby masowanej, ponieważ zmiana pozycji leżenia
u niektórych osób wywołuje dyskomfort.

Niewskazane jest narzucanie klientowi ilości zabiegów. Masowanie powinno
się odbywać aż do momentu ustąpienia zaburzeń, bez określania liczby zabie-
gów, albo według uznania masowanego. Dużym dyskomfortem dla osoby
masowanej będzie wysoka cena zabiegu i określenie liczby masaży.

Czas trwania jednej sesji terapeutycznej nie powinien być krótszy niż
30 minut, a dłuższy niż 90 minut. Jest to uzależnione od rodzaju masażu, stanu
psychofizycznego osoby masowanej oraz od liczby wykonanych zabiegów. Naj-
więcej czasu poświęca się na masaż synchroniczny (ok. 90 min), potem masaż
aromaterapeutyczny całego ciała (45-60 min), a najmniej na masaż energetyzu-
jący przedniej strony ciała i rytmiczny tylnej strony ciała (ok. 30 min).

Na drzwiach gabinetu należy umieścić informację o trwającym zabiegu
i czasie jego zakończenia oraz nakazującą nieprzeszkadzanie podczas zabiegu.

W trakcie sesji terapeutycznej telefony stacjonarny i komórkowy masaży-
sty oraz komórkowy masowanego winny być wyłączone, aby ich dzwonki nie
zakłócały relaksacji i koncentracji.

10

Po zakończeniu masowania należy dokładnie okryć pacjenta ręcznikiem
i prześcieradłem (poza głową), tzw. kokon. Później wszystkie czynności powi-
nien wykonywać powoli, a więc najpierw usiąść na stole do masażu ze spusz-
czonymi nogami, później stanąć obok stołu i powoli się ubierać. Następnie przez
kilka minut powinien odpocząć w pozycji siedzącej.

1.2. Koncentracja i uziemienie

Przed przystąpieniem do masowania terapeuta winien przeprowadzić kilka
czynności wpływających na jego koncentrację, aktywizację układu krążenia,
rozgrzanie mięśni całego ciała, uelastycznienie poszczególnych stawów, szcze-
gólnie stawów rąk, i zrównoważenie przepływu energii przez swoje ciało.

- Zrównoważenie ciała: terapeuta staje w rozkroku, kończyny górne swo-
bodnie zwisają, wykonując ruchy barkami rozluźnia obręcz barkową, następ-
nie swobodnie wymachuje kończynami górnymi i kolejno kilka razy spręży-
ście ugina kolana, aby nabrać pewnej, zdecydowanej postawy (ryc. 1).

Ryc. 1. Zrównoważenie ciata masażysty Ryc. 2. Skupienie myśli przez masażystę

11

• Skupienie myśli; masażysta staje w rozkroku, kończyny górne krzyżuje
  na wysokości stawów nadgarstkowych, splata ręce stronami dłoniowymi, na-
  stępnie zgina kończyny górne w stawach łokciowych i ustawia ręce na wyso-
  kości klatki piersiowej (ryc. 2). Przy zamkniętych oczach terapeuta koncen-
  truje swoje myśli na czynnościach, które będzie wykonywał, a następnie roz-
  plata ręce i otwiera oczy.

• Zrównoważenie przepływu energii: terapeuta stoi w rozkroku, kończyny
  górne zgina maksymalnie w stawach łokciowych i ustawia ręce na wysokości
  klatki piersiowej, palce obu rąk ma lekko zgięte i lekko odwiedzone jeden od
  drugiego, ręce oddalone jedna od drugiej ok. 10-15 cm (ryc. 3). Masażysta
  zamyka oczy i koncentruje się na przepływie energii przez swoje ciało, dłonie
  powoli zbliża do siebie, wyobrażając sobie, że ściska kulę energetyczną.

Ryc. 3. Zrównoważenie przepływu energii Ryc 4. Gimnastyka rąk masażysty

12

• Gimnastyka rąk: masażysta wykonuje rozgrzewkę rąk, pocierając strona-
  mi dłoniowymi, następnie rozciąga w poszczególnych stawach palce i stawy
  nadgarstkowe (ryc. 4).

• Uziemienie; stanowi pierwszy kontakt (połączenie) z osobą masowaną,
  jak również zakończenie (rozłączenie) zabiegu. Jest to fizyczne i mentalne
  połączenie lub rozłączenie terapeuty i masowanego, umożliwiające zrówno-
  ważenie przepływu energii u dwóch osób, uspokojenie i skoncentrowanie my-
  śli, rozluźnienie napięć, a także swobodny przepływ pozytywnej energii mię-
  dzy dwoma osobami.

1.3. Wskazania I przeciwwskazania

Wskazania do masażu relaksacyjnego w głównej mierze obejmujątzw. cho-
roby cywilizacyjne, czyli stany zakłócające normalną równowagę między zdro-
wiem psychicznym a fizycznym. Czynniki wpływające na chorobę cywiliza-
cyjną mogą mieć podłoże psychiczne, fizyczne i społeczne. Zbyt duże tempo
życia, głównie w dużych miastach, zanieczyszczone powietrze, woda i poży-
wienie, niewłaściwy sposób odżywiania, hałas, różnego rodzaju używki, nad-
używanie leków, pogoń za pieniędzmi i karierą, złe stosunki międzyludzkie -
powodują, że człowiek XXI wieku jest nieodporny na te zagrożenia.

Do głównych wskazań należą: stres, przemęczenie, nadpobudliwość ner-
wowa, stany przygnębienia (apatia), zbyt duże napięcie nerwowe, bezsenność,
bóle mięśniowe, zaburzenia krążenia obwodowego na tle czynników streso-
gennych, choroby narządów wewnętrznych na tle stresu, (np. bóle głowy, żołąd-
ka, astma), bolesne miesiączki, bulimia i anoreksja, nerwice typu psychogen-
nego, zaburzenia krążenia energii itp.

Masaż relaksacyjny może być również stosowany we wszystkich przypad-
kach chorobowych, w których zaleca się klasyczny masaż leczniczy, a także
wykonany w celach kosmetyczno-higienicznych jako zabieg profilaktyczny.

W razie schorzeń przewlekłych po kilku zabiegach relaksacyjnych należy
przeprowadzić serię klasycznych masaży leczniczych lub innych, obejmują-
cych całe ciało albo poszczególne części, po których ponownie stosuje się
kilka zabiegów relaksacyjnych.

Przeciwwskazania obejmują: wysoką temperaturę ciała (powyżej 38°C),
choroby zakaźne, zmiany dermatologiczne w miejscu ich występowania
(np. egzema, owrzodzenia), przerwanie ciągłości skóry, okres ciąży powy-

13

żej 3 miesiąca i ciążę patologiczną, nowotwory złośliwe, żylaki podudzi
i uda w miejscu ich występowania, zaburzenia krążenia obwodowego du-
żego stopnia, ostre stany zapalne, osteoporozę znacznego stopnia (masaż
synchroniczny).

Ponadto masażu relaksacyjnego nie wykonuje się bezpośrednio po dużym
wysiłku fizycznym, w czasie przerwy w pracy, po zabiegach silnie termicz-
nych, np. sauna czy gorąca kąpiel (masaż aromaterapeutyczny) oraz po spoży-
ciu obfitego posiłku i alkoholu.

14

2. MASAŻ AROMATERAPEUTYCZNY

Masaż aromaterapeutyczny, zwany masażem zapachowym, to zabieg wy-
konywany z zastosowaniem olejków aromatycznych (eterycznych), który łą-
czy leczniczą moc dotyku z indywidualnymi właściwościami olejków, dobra-
nymi dla konkretnej osoby. Masaż jest jednąz najważniejszych metod aroma-
terapeutycznych, ponieważ jest skutecznym sposobem wprowadzenia olejków
eterycznych do organizmu. Skóra bardzo łatwo wchłania olejki, a podczas
masowania przenikają one do układu krążenia w krótkim czasie, wywołując
reakcję miejscową i ogólną.

2.1. Zasady stosowania masażu

Przed przystąpieniem do masażu należy przeprowadzić wywiad z osobą
masowaną, na podstawie którego będzie można przygotować odpowiednią
kompozycję olejków zapachowych, dostosowanych do jej upodobań lub scho-
rzenia. Bardzo ważne jest przeprowadzenie u pacjenta testu alergicznego, któ-
ry polega na wcieraniu po jednej kropli kompozycji olejków w określone miej-
sca, np. w dole łokciowym, na mostku, czy za uchem. W przypadku wystąpie-
nia w tych miejscach po 12 godz. zaczerwienienia skóry należy zmienić skład
kompozycji olejków. Mieszanka zapachowa uzależniona jest od rodzaju dole-
gliwości, ale bukiet zapachowy musi być zaaprobowany przez osobę maso-
waną. Najczęściej przeprowadza się masaż całego ciała. Do takiego zabiegu
przeważnie wystarcza ok. 20 ml oliwki do masażu (4 łyżeczki olejku bazowe-
go plus 10 kropli olejków eterycznych). Ilość potrzebnej oliwki będzie uza-
leżniona od wielkości osoby masowanej oraz od suchości jej skóry. Czas trwania
masażu całego ciała wynosi 45-60 minut. Zabiegi przeprowadza się codzien-
nie, co drugi dzień lub dwa razy w tygodniu, a ich liczba uzależniona jest od
indywidualnej reaktywności osoby masowanej. Należy pamiętać, że olejki ete-

15

ryczne kumulują się w organizmie człowieka i zbyt duża ich dawka może
zaszkodzić osobie masowanej, jak również masażyście.

2.2. Olejki eteryczne i kompozycje olejków

Olejki eteryczne, zwane olejkami aromatycznymi, są to stężone wyciągi
pochodzenia roślinnego, otrzymywane w procesie destylacji substancji pro-
dukowanych przez rośliny (esencje) w wyspecjalizowanych komórkach. Olejki
są podstawą pracy aromaterapeuty, który musi przygotować mieszaninę olej-
ku eterycznego z olejkiem bazowym, ponieważ bardzo rzadko stosuje się olejki
w czystej postaci do nacierania ciała podczas masażu. Olejki eteryczne są sub-
stancjami lotnymi, tzn. że szybko wyparowują przy kontakcie z powietrzem,
a także są wrażliwe na promienie słoneczne, dlatego też należy je przechowy-
wać w szczelnych naczyniach z grubego ciemnego szkła. Większość olejków
jest bezbarwna lub jasnożółta, dobrze rozpuszczają się w tłustych olejach, ale
nie w wodzie.

Olejki bazowe są to substancje oleiste uzyskiwane przez wytłaczanie roślin
na zimno. Służą do rozcieńczania stężonych olejków eterycznych przed ich
użyciem do masażu. Olejkiem bazowym może być każdy nieperfumowany
olej roślinny, np. olej z oliwek. Olejki bazowe dzieli się na olejki bazowe
uniwersalne i specjalne. Olejki bazowe specjalne są to substancje otrzymywa-
ne w procesie wytłaczania roślin oleistych na zimno. Miesza się je z olejkami
bazowymi uniwersalnymi, gdyż zwiększają ich wchłanianie przez głębokie
warstwy naskórka, odżywiają i nawilżają wysuszoną, złuszczającą się skórę,
a także przedłużają aromat innych olejków. Do olejków specjalnych zalicza
się olejki: awokado, marchwiowy, z kiełków pszenicy, sezamowy oraz jojoba.
Olejki bazowe uniwersalne są to substancje otrzymywane w procesie wytła-
czania roślin oleistych na zimno. Stosowane samodzielnie lub w mieszani-
nach z olejkami specjalnymi służą do rozcieńczania olejków eterycznych przed
ich użyciem do masażu. Do olejków uniwersalnych zalicza się olejki: grono-
wy, morelowy, słonecznikowy, sojowy, ze słodkich migdałów.

Olejek bazyliowy- rzadko jest używany do masażu w czystej postaci, naj-
częściej łączy się go ż olejkami: lawendowym, majerankowym i rozmaryno-
wym. Taka kompozycja jest stosowana do masażu zmęczonych, napiętych,
przepracowanych mięśni. Działa pobudzająco przy zmęczeniu umysłowym,
poprawia koncentrację, rozjaśnia umysł i zwiększa efektywność procesów
myślowych. Jest środkiem przeciwbólowym, skutecznie działającym przy

16

nerwobólach, migrenie, reumatyzmie. Podczas masażu stosowany jest w de-
presjach, stanach lękowych i w apatii.

Olejek cyprysowy- ma silne działanie ściągające, jest więc wykorzystywa-
ny przy usuwaniu nadmiaru wody z organizmu i przy nadmiernej potliwości.
W połączeniu z masażem aromaterapeutycznym jest skutecznym środkiem
przeciwbólowym w reumatyzmie, a w przypadku przeciwwskazań do masażu
można go stosować w postaci zimnych kompresów w stanach zapalnych sta-
wów, przy świeżych siniakach i w celu zmniejszenia żylaków podudzia. Po-
mocny przy nadmiernej potliwości stóp, używany w postaci oliwki do masa-
żu, efektywnie zmniejsza ilość wydzielanego potu oraz usuwa nieprzyjemną
woń. Olejek ma działanie rozkurczowe i dlatego nadaje się do leczenia astmy.
Wykorzystuje się go podczas masażu klatki piersiowej i grzbietu (mięśni mię-
dzyżebrowych). Bardzo dobrze komponuje się z olejkiem różanym, tworząc
preparat do masażu pielęgnacyjnego twarzy.

Olejek cytronelowy - ma działanie moczopędne, antyseptyczne i przeciw-
bólowe. Stosowany przy masażu działa uspokajająco na ośrodkowy układ
nerwowy, przeciwdziałając znużeniu psychicznemu. Dobrze komponuje się
z olejkami różanym i sandałowym, łagodząc silny aromat tego ostatniego,
a olejek rozmarynowy potęguje jego świeży zapach.

Olejek eukaliptusowy - ma działanie przeciwbólowe, przeciwobrzękowe,
przeciwzapalne i regeneracyjne. Stosowany do masażu łagodzi bóle reuma-
tyczne i mięśniowe. Po masażu klatki piersiowej i grzbietu ułatwia oddycha-
nie i działa wykrztuśnie. Kompozycja z olejkiem majerankowym zwiększa
efekty przeciwzapalne.

Olejek geraniowy - ma działanie antydepresyjne i antyseptyczne, stymulu-
je pracę układu limfatycznego, co w połączeniu z właściwościami moczopęd-
nymi daje dobre efekty przy nadmiarze płynów ustrojowych i obrzękach sta-
wowych. Podczas masażu relaksacyjnego używany jako oliwka działa uspo-
kajająco. Kompozycja olejków rumiankowego, jałowcowego i cytrusowych
wzbogaca jego aromat, a olejek rumiankowy zwiększa jego działanie anty-
bakteryjne i przeciwzapalne.

Olejek jałowcowy - ma działanie antyseptyczne, moczopędne, odtruwają-
ce, ściągające, przeciwbólowe, uspokajające i relaksujące. Stosowany jest jako
oliwka do masażu relaksacyjnego całego ciała, przydatny w masażu wspoma-
gającym odchudzanie i zwalczanie cellulitis. Kompozycja z olejkiem rozma-
rynowym zwiększa miejscowe przekrwienie, a z olejkami cytrusowymi potę-
guje właściwości uspokajające.

17

Olejek kadzidlowcowy - ma działanie antyseptyczne, przeciwzapalne głów-
nie w schorzeniach infekcyjnych dróg oddechowych oraz w chorobach skóry.
Bardzo dobre efekty uzyskuje się po zastosowaniu masażu rozluźniającego na
grzbiecie i klatce piersiowej, przy łagodzeniu kaszlu, chronicznym zapaleniu
oskrzeli i astmie. Pożyteczny jest przy pielęgnacji starzejącej się skóry - dzia-
łając tonizująco wpływa na właściwe napięcie zwiotczałej skóry twarzy i opóź-
nia pojawienie się zmarszczek.

Olejek lawendowy — ma działanie przeciwbólowe, antydepresyjne, anty-
septyczne, bakteriobójcze, uspokajające, oczyszczające, przeczyszczające
i owadobójcze. Jest bardzo skuteczny w leczeniu bezsenności; łagodny masaż
grzbietu z użyciem tego olejku ułatwia zasypianie, a wmasowywany w skro-
nie, czoło i kark przynosi ulgę przy bólach głowy różnego pochodzenia.
W połączeniu z olejkami bergamotowym, majerankowym i rozmarynowym
skutecznie działa usuwając bóle mięśniowe, reumatyczne, przy rwie kulszo-
wej i artretyzmie. Obniża reakcje bólowe ośrodkowego układu nerwowego,
zwalcza stany zapalne oraz równoważy funkcjonalnie cały organizm. Masaż
dolnej części brzucha, kości krzyżowej i pośladków skutecznie likwiduje bóle
menstruacyjne. Kojące, przeciwzapalne i antyseptyczne właściwości olejku
sprawiają, że z powodzeniem wykorzystywany jest w leczeniu schorzeń der-
matologicznych (trądzik, wypryski, egzema). Bardzo dobre efekty uzyskuje
się, masując klatkę piersiową przy schorzeniach układu oddechowego, a ma-
saż kręgosłupa i grzbietu przywraca równowagę emocjonalną u osób będą-
cych w depresji.

Olejek majerankowy - ma działanie łagodzące, uspokajające i rozgrzewa-
jące, stosowany w mieszankach do łagodzenia napięć nerwowych i bezsenno-
ści, a wcierany w klatkę piersiową i szyję łagodzi łaskoczący kaszel. Nadmiar
olejku może przytępić zmysły, powodować senność lub otępienie. Stosowany
jest przy nadciśnieniu i zaburzeniach pracy serca, ponieważ rozszerza naczy-
nia krwionośne, obniża ciśnienie i normuje rytm serca. Masaż zmęczonych,
napiętych i obolałych mięśni oraz stawów powoduje zwiększenie miejscowe-
go przekrwienia, które ułatwia usuwanie kwaśnych metabolitów, łagodzi ból
i napięcia oraz przynosi ulgę.

Olejek rozmarynowy - działa pobudzająco na ośrodkowy i obwodowy układ
nerwowy, a także przeciwbólowo na stawy i mięśnie. Ma zastosowanie przy
masażu zmęczonych, nadmiernie napiętych i obolałych mięśni.

Olejek różany - działa antydepresyjnie, zwiększając aktywność życiową
oraz pobudza wyższe ośrodki mózgowe. Zalecany głównie przy dolegliwo-

18

ściach ginekologicznych (reguluje cykl miesiączkowy i zmniejsza krwawie-
nia) oraz w niewydolności wątroby. Uważany jest także za afrodyzjak, gdyż
u kobiet likwiduje oziębłość, a u mężczyzn wzmaga popęd płciowy. Stosowa-
ny w postaci oliwki do masażu twarzy działa uspokajająco, polepsza samopo-
czucie i wygładza skórę twarzy.

Olejek sandałowy - działa antyseptycznie na drogi moczowe (np. w zapa-
leniu pęcherza moczowego) i układ oddechowy (np. w chronicznym zapale-
niu oskrzeli). Bardzo często łączy się go z olejkami: jaśminowym i z kadzi-
dłowca w celu podkreślenia jego egzotycznego aromatu. Jest to środek o dzia-
łaniu uspokajającym, zalecany w bezsenności i nerwicach, działa kojąco i prze-
ciwzapalnie, wykorzystywany w leczeniu trądziku, wyprysków oraz do pielę-
gnacji suchej, popękanej skóry.

Kompozycje olejków aromatycznych są to mieszaniny olejków aromatycz-
nych, w których jest określona procentowa zawartość olejku eterycznego
w podłożu olejowym. Najczęściej przygotowuje się mieszaniny standardo-
we - 2,5% oraz łagodne - 1 %. Roztwór standardowy otrzymuje się przez zmie-
szanie 20 ml olejku bazowego z 10 kroplami olejków eterycznych, a roztwór
łagodny przez zmieszanie 20 ml olejku bazowego z 5 kroplami olejków ete-
rycznych. Dla dzieci sporządza się roztwór bardzo łagodny przez zmieszanie
1 kropli olejku eterycznego z 10 ml olejku bazowego.

Kompozycja przy bezsenności

Trudności w zaśnięciu, powodujące uczucie zmęczenia z niedospania, sen
nieefektywny, po którym człowiek pomimo przespanej nocy nie regeneruje
swoich sił.

5 kropli olejku lawendowego + 5 kropli olejku majerankowego + 20 ml
olejku ze słodkich migdałów.

Kompozycja antystresowa

Uczucie napięcia, niepokoju, spowodowane wieloma trudnymi do rozwią-
zania problemami, wyczerpującymi energię psychiczną i fizyczną.

4 krople olejku lawendowego + 3 krople olejku jałowcowego + 3 krople
olejku cytronelowego + 20 ml olejku ze słodkich migdałów.

19

Kompozycja uspokajająca

Potrzeba odprężenia, uspokojenia ciała i umysłu przed snem.
5 kropli olejku lawendowego + 5 kropli olejku geraniowego + 20 ml olejku
ze słodkich migdałów.

Kompozycja pobudzająca

Potrzeba pobudzenia ciała i umysłu, gdy sytuacja wymaga zwartości i go-
towości działania.

5 kropli olejku bazyliowego + 5 kropli olejku rozmarynowego + 20 ml
olejku ze słodkich migdałów.

Kompozycja przy kurczach fydek

Kurczowy ból mięśni kończyn dolnych (gł. mięsień brzuchaty łydki), bę-
dący następstwem wysiłku fizycznego.

4 krople olejku cyprysowego + 3 krople olejku jałowcowego + 3 krople
olejku lawendowego + 20 ml olejku słonecznikowego.

Kompozycja przy zmęczonych i obolałych mięśniach

Najczęściej w wyniku wysiłku fizycznego.

3 krople olejku bazyliowego + 3 krople olejku lawendowego + 2 krople
olejku majerankowego + 2 krople olejku rozmarynowego + 20 ml olejku sło-
necznikowego

albo

4 krople olejku eukaliptusowego + 3 krople olejku jałowcowego + 3 krople
olejku lawendowego + 20 ml olejku słonecznikowego.

2.3. Metodyka masażu całego ciata

Zabieg rozpoczyna się w pozycji leżenia przodem od masowania grzbietu
i kręgosłupa, następnie masuje się tylne strony kończyn dolnych wraz z po-
śladkami. Po zmianie pozycji, w leżeniu tyłem, w pierwszej kolejności wyko-
nuje się masaż przednich stron kończyn dolnych, potem masuje się brzuch,
klatkę piersiową, kończyny górne, szyję, twarz i głowę.

2.3.1. Masaż grzbietu

Przeprowadza się w pozycji leżenia przodem, kończyny górne ułożone
wzdłuż tułowia albo wzdłuż głowy, głowa ustawiona jest na wprost w otworze
na twarz, pod stawy skokowe podłożony jest mały wałek. W przypadku po-

20

głębionej lordozy lędźwiowej należy pod brzuch podłożyć małą poduszkę.
Stosuje się płynne, powolne głaskania, rozcierania i ugniatania o wydłużonej
fazie przesuwu, zmiennym tempie i zróżnicowanej głębokości, wykorzystu-
jąc najczęściej całe powierzchnie dłoniowe obu rąk. Masuje się z góry na dół
i z powrotem albo odwrotnie, a technikami operuje się intuicyjnie, dostoso-
wując je do potrzeb osoby masowanej. Podczas masażu uwzględnia się kark
i barki z mięśniami naramiennymi oraz pośladki.

Przed przystąpieniem do masowania pacjent leży na stole do masażu, przykry-
ty jest dużym ręcznikiem lub prześcieradłem, a masażysta koncentruje się przy
muzyce relaksacyjnej. Następnie masażysta, stojąc z lewej strony osoby masowa-
nej, przez ręcznik wykonuje:

Uziemienie-połączenie - układa lewą rękę na VII kręgu szyjnym, a prawą
rękę na kości krzyżowej (ryc. 5).

Kolejno zsuwa ręcznik z grzbietu na górną część kończyn dolnych i układa
ręce na piersiowym odcinku kręgosłupa i dolnym odcinku lędźwiowym, wy-
konując delikatne kołysanie tułowiem na boki (ryc. 6).

Ryc. 5. Uziemienie-połączenie

21

Po naoliwieniu grzbietu masaży-
sta staje za głową masowanego
i przeprowadza:

Głaskanie podłużne grzbietu -

stronami dłoniowymi obu rąk, od kar-
ku do kości krzyżowej, następnie
wzdłuż górnej części pośladków i ko-
lejno w górę wzdłuż linii pachowych
tylnych, do barków (ryc.7).

Ryc. 6. Kołysanie tułowiem

Ryc. 7. Głaskanie podłużne grzbietu

22

Głaskanie okrężne pośladków i grzbietu - stronami dłoniowymi obu rąk
wzdłuż kręgosłupa do pośladków; od pośladków masuje się w górę, zatacza-
jąc obszerne koła i stopniowo przesuwa się ręce w kierunku barków (ryc. 8).

Głaskanie grzbietu „ósemkami" - stronami dłoniowymi obu rąk, po obu
stronach grzbietu, na wysokości talii, masuje się w górę i w skos, krzyżując
ręce tak, aby zakreślały ósemki. Po osiągnięciu wysokości barków ręce prze-
suwają się w dół wzdłuż linii pachowych tylnych do talii (ryc. 9).

Ryc. 8. Głaskanie okrężne pośladków i grzbietu

Ryc. 9. Gfaskanie grzbietu „ósemkami"

23

Głaskanie barków i karku -

stronami dłoniowymi obu rąk, od
stawów barkowych do potylicy
(ryc. 10), naprzemiennie, raz jedną,
raz drugą ręką.

Głaskanie ugniatające kręgo-
słupa - stronami dłoniowymi obu
rąk masuje się wzdłuż kręgosłupa do
kości krzyżowej, następnie stosuje
się głaskanie ugniatające kciukami,
od kręgosłupa na boki (ryc. 11),
w pasmach od kości krzyżowej do
karku.

Ryc. 10. Głaskanie barków i karku

Ryc. 11. Głaskanie ugniatające kręgosłupa

24

Nie tracąc kontaktu z osobą masowaną masażysta przechodzi na jego lewą
stronę i stając na wysokości odcinka lędźwiowego grzbietu, wykonuje:

Głaskanie poprzeczne grzbietu piłowe - stronami dłoniowymi obu rąk,
naprzemiennie, z jednej strony na drugą i z powrotem (ryc. 12), w pasmach od
pośladków do barków i z powrotem.

Głaskanie podłużne grzbietu - stronami dłoniowymi obu rąk (ryc. 13),
naprzemiennie, pasmami od linii pachowej środkowej do kręgosłupa i z po-
wrotem, najpierw po jednej stronie, a potem po drugiej.

Ryc. 12. Głaskanie poprzeczne grzbietu piłowe

Ryc. 13. Głaskanie podłużne grzbietu

25

Głaskanie poprzeczne grzbietu „ósemkami" -jedną ręką ułożoną na dru-
giej masuje się „ósemkami" w trzech pasmach: na odcinku lędźwiowym,
w części środkowej grzbietu i wokół łopatek (ryc. 14). Masuje się z dołu do
góry i z powrotem.

Głaskanie skośne grzbietu „ósemkami" - jedną ręką ułożoną na drugiej
i masuje się „ósemkami" po przekątnej, wokół prawej łopatki i lewego po-
śladka, a potem wokół lewej łopatki i prawego pośladka (ryc. 15). Zmiany
strony dokonuje się płynnie w odcinku lędźwiowym albo na łopatkach.

Ryc. 14. Głaskanie poprzeczne grzbietu „ósemkami"

Ryc. 15. Głaskanie skośne grzbietu „ósemkami"

26

Kolejno masażysta ustawia się na wysokości pośladka i wykonuje:
Głaskanie okrężne grzbietu w formie „motyla" - stronami dłoniowymi
obu rąk, równocześnie po obu stronach grzbietu. Masuje się obszernymi ru-
chami okrężnymi najpierw w trzech pasmach na grzbiecie: na odcinku krzy-
żowo-lędźwiowym, potem na dolnym odcinku piersiowym i kolejno na gór-
nym odcinku piersiowym. Później wykonuje się obszerne głaskanie całego
grzbietu wzdłuż kręgosłupa do barków, następnie na boki, kolejno w dół do
pośladków i ponownie do kręgosłupa (ryc. 16).

Głaskanie wahadłowe grzbietu - przedramionami w pasmach podłuż-
nych, wahadłowo, z dołu do góry i z powrotem, naprzemiennie (ryc. 17), naj-
pierw po jednej stronie, potem po drugiej.

Ryc. 16. Głaskanie okrężne grzbietu w formie „motyla"

Ryc. 17. Głaskanie wahadfowe grzbietu

27

Głaskanie ugniatające talii -

kłębikami palców małych obu rąk,
naprzemiennie (ryc. 18), najpierw po
jednej stronie, potem po drugiej.

Rozcieranie podłużne grzbietu -
stronami dłoniowymi obu rąk, ru-
chami okrężnymi, z dołu do góry
i z powrotem (ryc. 19), najpierw po
jednej stronie, potem po drugiej.

Ryc. 18. Głaskanie ugniatające talii

Ryc. 19. Rozcieranie podłużne grzbietu

28

Rozcieranie głaszczące grzbietu - przedramionami, obszernymi ruchami
okrężnymi (ryc. 20), najpierw po jednej stronie, później po drugiej.

Ugniatanie wałkujące talii - chwytem kleszczowym oburącz naprzemien-
nie (ryc. 21), najpierw po jednej stronie, potem po drugiej.

Ryc. 20. Rozcieranie głaszczące grzbietu

Ryc. 21. Ugniatanie watkujące talii

29

Masażysta ustawia się za głową
osoby masowanej i wykonuje:

Głaskanie barków i karku -jak
wyżej.

Głaskanie ugniatające barków -
kciukami naprzemiennie, od stawu
barkowego do karku (ryc. 22), naj-
pierw po jednej stronie, później po
drugiej.

Ugniatanie punktowe kręgosłu-
pa - kciukami symetrycznie, od dol-
nej części karku do kości krzyżowej
(ryc. 23).

Ryc. 22. Głaskanie ugniatające barków

Ryc. 23. Ugniatanie punktowe kręgosłupa

30

Ugniatanie punktowe barków - kciukami, równocześnie po obu stronach,
od stawów barkowych do karku (ryc. 24).

Oklepywanie grzbietu - opuszkami palców obu rąk w formie „gąsek"
(ryc. 25).

Ryc. 25. Oklepywanie grzbietu w formie
„gąsek"

31

Wibracja labilna kręgosłupa -jedną ręką ułożoną na drugiej masuje się
z dołu do góry (ryc. 26), najpierw po jednej stronie kręgosłupa, potem po
drugiej.

Wibracja labilna grzbietu - całymi stronami dłoniowymi rąk, z dołu
do góry (ryc. 27), równocześnie po obu stronach.

Ryc. 26. Wibracja labilna kręgosłupa

Ryc. 27. Wibracja labilna grzbietu

32

Roztrząsanie grzbietu - całymi stronami dłoniowymi rąk, z dołu do góry
(ryc. 28), równocześnie po obu stronach.

Głaskanie okrężne pośladków i grzbietu -jak wyżej.

Głaskanie muskające grzbietu - opuszkami palców 2-5 obu rąk, z dołu
do góry (ryc. 29), najpierw po jednej stronie, potem po drugiej, albo równo-
cześnie po obu stronach.

Ryc. 28. Roztrząsanie grzbietu

Ryc. 29. Głaskanie muskające grzbietu

33

Masażysta ustawia się po lewej stronie osoby masowanej, na wysokości
odcinka lędźwiowego i wykonuje:

Głaskanie poprzeczne grzbietu piłowe -jak wyżej.

Rozciąganie kręgosłupa - masażysta krzyżuje kończyny górne, jedną rękę
układa na kości krzyżowej, drugą na dolnym odcinku piersiowym kręgosłupa,
wykonuje ruch rękami w strony przeciwne (ryc. 30).

Ryc. 30. Rozciąganie kręgostupa

Kołysanie tułowiem -jak wyżej.

Następnie masażysta przykrywa ręcznikiem grzbiet masowanego i nie tra-
cąc z nim kontaktu staje na wysokości jego stopy i odkrywa kończynę dolną.

V
2.3.2. Masaż kończyn dolnych

Po masażu grzbietu przeprowadza się masaż kończyn dolnych w dwóch
etapach: etap I to masaż tylnej strony, od pięty do grzbietu wraz z pośladkiem
i stronę podeszwową stopy; etap II obejmuje przednią stronę, od palców do
stawu biodrowego. Masuje się najpierw jedną kończynę, a później drugą.

Po naoliwieniu kończyny dolnej masażysta wykonuje:

Głaskanie - ułożonymi równolegle stronami dłoniowymi obu rąk (ryc. 31)
albo rękami ułożonymi poprzecznie do osi długiej kończyny dolnej (ryc. 32),
od ścięgna Achillesa do górnej części pośladka. Przy powrocie do ścięgna
ręce delikatnie przesuwają się po stronach bocznej i przyśrodkowej kończyny.

Głaskanie „rynienką" -poprzecznie ułożonymi stronami dłoniowymi obu
rąk i palcami skierowanymi w strony przeciwne, od ścięgna Achillesa do gór-
nej części pośladka (ryc. 33).

34

Ryc. 31. Gfaskanie kończyny dolnej

Ryc. 32. Gfaskanie kończyny dolnej

Ryc. 33. Gfaskanie kończyny dolnej „rynienką"

35

Głaskanie poprzeczne piłowe - poprzecznie ułożonymi stronami dłonio-
wymi obu rąk, wykonując ruchy rękami w strony przeciwne, od ścięgna Achil-
lesa do fałdu pośladkowego (ryc. 34).

Następnie unosi się podudzie do kąta ok. 40° i przeprowadza się:

Głaskanie strony podeszwowej stopy - kciukami, naprzemiennie, od pal-
ców do pięty (ryc. 35). Pozostałe palce obu rąk podtrzymują podudzie od stro-
ny grzbietowej stopy.

Ryc. 35. Głaskanie strony podeszwowej stopy

36

Głaskanie ugniatające strony podeszwowej stopy - kłębikiem palca ma-
łego jednej ręki (ryc. 36), druga ręka podtrzymuje podudzie od strony grzbie-
towej stopy.

Głaskanie podudzia i strony grzbietowej stopy - stronami dłoniowymi
obu rąk, naprzemiennie (ryc. 37), od połowy przedniej strony podudzia do
palców stopy.

Ryc. 36. Gtaskanie ugniatające strony
podeszwowej stopy

Ryc. 37. Gtaskanie podudzia i strony
grzbietowej stopy

37

Głaskanie rozcierające strony podeszwowej stopy-przedramieniem jed-
nej kończyny górnej obszernymi ruchami okrężnymi (ryc. 38), druga ręka pod-
trzymuje podudzie od strony grzbietowej stopy.

Głaskanie łydki - stronami dłoniowymi obu rąk (ryc. 39) albo przedra-
mionami (ryc. 40), naprzemiennie, od ścięgna Achillesa do dołu podkolano-
wego. Podczas masowania podudzie opiera się o tułów masażysty.

Ryc. 39. Głaskanie tydki stronami dłoniowymi

38

mą

Następnie terapeuta układa pod-
udzie na stole do masażu i wykonuje:

Głaskanie ugniatające uda i po-
śladka - przedramionami, naprze-
miennie (ryc. 41), krótkimi ruchami,
od dołu podkolanowego do górnej
części pośladka.

Ryc. 40. Głaskanie fydki przedramionami

Ryc. 41. Głaskanie ugniatające uda

39

Krążenie pośladkiem - stronami dłoniowymi obu rąk (ryc. 42), krążąc
pośladkiem na zewnątrz.

Ugniatanie strony podeszwowej stopy - pięściami, naprzemiennie
(ryc. 43), od palców do pięty.

Ryc. 42. Krążenie pośladkiem

Ryc. 43. Ugniatanie strony podeszwowej
stopy

40

Ugniatanie wałkujące kończyny - chwytem kleszczowym oburącz, na-
przemiennie (ryc. 44), od ścięgna Achillesa do fałdu pośladkowego.

Roztrząsanie łydki - stroną dłoniową jednej ręki wykonuje się ruchy na
boki (ryc. 45), druga ręka podtrzymuje uniesione podudzie.

Ryc. 44. Ugniatanie wafkujące tylnej strony
kończyny dolnej

Ryc. 45. Roztrząsanie łydki

41

Rozluźnianie kończyny dolnej -jedną ręką unosi się kończynę dolną zgiętą
w stawie kolanowym i wykonuje się delikatnie ruchy na boki (ryc. 46).
Głaskanie -jak na początku.

Ryc. 46. Rozluźnianie kończyny dolnej

Po wymasowaniu tylnej strony jednej kończyny dolnej masażysta przykry-
wa ją ręcznikiem, nie tracąc kontaktu z osobą masowaną przechodzi na drugą
stronę i przeprowadza wszystkie czynności na drugiej kończynie.

Po wymasowaniu obu tylnych stron kończyn dolnych pacjent obraca się,
masażysta przykrywa go ręcznikiem, odsłaniając jedną kończynę. Po naoli-
wieniu przedniej strony kończyny dolnej terapeuta wykonuje:

Głaskanie kończyny dolnej - stronami dłoniowymi obu rąk, od stopy do
stawu biodrowego (ryc. 47). Powrót do stopy delikatnym muśnięciem po stro-
nach bocznej i przyśrodkowej.

Głaskanie piłowe stopy - stronami dłoniowymi obu rąk, wykonując ruchy
rękami w strony przeciwne, równocześnie po stronach podeszwowej i grzbie-
towej, od palców do pięty i stawu skokowego, i z powrotem (ryc. 48).

Rozcieranie stopy - stronami dłoniowymi obu rąk, ruchami okrężnymi,
równocześnie po stronach podeszwowej i grzbietowej, od palców do pięty
i stawu skokowego, i z powrotem (ryc. 49).

Głaskanie kończyny dolnej -jak wyżej.

42

Ryc. 47. Głaskanie przedniej strony kończyny dolnej

Ryc. 48. Głaskanie piłowe stopy

Ryc. 49. Rozcieranie stopy

43

Głaskanie wokół kostek - stronami dłoniowymi palców 2-5 obu rąk, na-
przemiennie (ryc. 50), równocześnie po obu stronach.

Głaskanie podudzia i stawu kolanowego - stronami dłoniowymi obu rąk,
naprzemiennie, od stawu skokowego do dolnej części uda (ryc. 51). W fazie koń-
cowej ręka masuje nad stawem kolanowym, przesuwając się na drugą stronę.

Ryc. 50. Głaskanie wokót kostek

Ryc. 51. Głaskanie podudzia i stawu
kolanowego

44

Rozcieranie stawu kolanowego - stronami dłoniowymi śródręczy, rucha-
mi okrężnymi (ryc. 52), równocześnie po obu stronach stawu.

Głaskanie uda - stronami dłoniowymi obu rąk, naprzemiennie, od stawu
kolanowego do biodrowego (ryc. 53).

Ryc. 52. Rozcieranie stawu kolanowego

Ryc. 53. Głaskanie przedniej strony uda

45

Głaskanie piłowe uda - strona-
mi dłoniowymi obu rąk, wykonując
ruchy rękami w strony przeciwne, od
stawu kolanowego do pachwiny i z po-
wrotem (ryc. 54).

Rozcieranie głaszczące kończy-
ny dolnej - stronami dłoniowymi obu
rak, ruchami okrężnymi, od stawu sko-
kowego do pachwiny (ryc. 55).

Ryc. 54. Głaskanie piłowe przedniej strony uda

Ryc. 55. Rozcieranie głaszczące przedniej strony kończyny dolnej

46

Ugniatanie wałkujące uda - chwytem kleszczowym oburącz, naprzemien-
nie, od stawu kolanowego do krocza, pachwiny i stawu biodrowego (ryc. 56).

Głaskanie stopy - stronami dłoniowymi obu rąk, równocześnie po stro-
nach podeszwowej i grzbietowej (ryc. 57), od palców do pięty i stawu skoko-
wego.

Głaskanie kończyny dolnej -jak wyżej.

Ryc. 56. Ugniatanie wałkujące przedniej Ryc. 57. Głaskanie stopy

strony uda

Po wymasowaniu przedniej strony jednej kończyny dolnej masażysta przy-
krywa ją ręcznikiem, przechodzi na drugą stronę i przeprowadza powyższe
czynności na drugiej kończynie.

Po wymasowaniu kończyn dolnych masażysta przykrywa je ręcznikiem,
dokładnie owijając stopy. Nie tracąc kontaktu z osobą masowaną ustawia się
po jej prawej stronie.

47

2.3.3. Masaż brzucha

Masażysta stoi z prawej strony osoby masowanej i przez ręcznik przepro-
wadza:

Kołysanie tułowiem - lewą ręką ułożoną poniżej mostka, a prawą powy-
żej kości łonowej wykonuje ruchy rękami do przodu i do tyłu (ryc. 58), do-
prowadzając do lekkiego kołysania ciała masowanego.

Kolejno masażysta zsuwa ręcznik na górną część kończyn dolnych, oliwi
cały obszar masowania i stosuje:

Głaskanie okrężne - stronami dłoniowymi obu rąk, w formie „kierowni-
cy", wokół pępka (ryc. 59).

Ryc. 58. Kołysanie tułowiem Ryc. 59. Głaskanie okrężne brzucha

48

Głaskanie po trójkącie - stroną dłoniową jednej ręki, druga ręka ułożona
na ręce masującej, od wątroby do śledziony, następnie do kości łonowej i ko-
lejno do wątroby (ryc. 60).

Głaskanie promieniste - stronami dłoniowymi obu rąk, naprzemiennie
promieniście, od obwodu do pępka (ryc. 61), w prawą stronę.

Ryc. 60. Gtaskanie brzucha po trójkącie

Ryc. 61. Głaskanie promieniste brzucha

49

Głaskanie podłużne - stronami dłoniowymi obu rąk równocześnie, od kości
łonowej do mostka, następnie wzdłuż łuków żebrowych do talii i kolejno do
kości łonowej (ryc. 62).

Ugniatanie wałkujące mięśni prostych brzucha - chwytem szczypco-
wym oburącz, naprzemiennie, z dołu do góry i z powrotem (ryc. 63).

Ryc. 62. Głaskanie podłużne brzucha

Ryc. 63. Ugniatanie wałkujące mięśni
prostych brzucha

50

Ugniatanie wałkujące mięśni skośnych brzucha - chwytem kleszczo-
wym oburącz, naprzemiennie, z dołu do góry i z powrotem (ryc. 64), najpierw
po jednej stronie, a potem po drugiej.

Unoszenie talii - ręce podkłada się pod grzbiet z obu stron w linii talii
i lekko unosi się równocześnie po obu stronach (ryc. 65).

Ryc. 64. Ugniatanie wałkujące mięśni
skośnych brzucha

Ryc. 65. Unoszenie talii

51

Wibrację stabilną - ręce, jedna obok drugiej, ułożone na pępku, a tera-
peuta wczuwa się w tor oddechowy brzuszny pacjenta; przy wdechu ręce się
unoszą, a przy wydechu wibrują opadając (ryc. 66).

Wibrację daszkową - ręce ułożone stronami dłoniowymi do siebie,
w kształcie daszka nad pępkiem (ryc. 67), przy wibrowaniu rozchodzą się na
boki.

Ryc. 66. Wibracja stabilna brzucha Ryc. 67. Wibracja daszkowa brzucha

Na zakończenie ponownie wykonuje się głaskanie brzucha i kołysanie
tułowiem.

52

2.3.4. Masaż klatki piersiowej

Po wymasowaniu brzucha przeprowadza się masaż klatki piersiowej. Ma-
sowaniem obejmuje się klatkę piersiową, ramiona, szyję i kark z barkami.
U kobiet omija się gruczoły piersiowe, a u mężczyzn sutki.

Masażysta ustawia się za głową osoby masowanej, rozprowadza oliwkę na
całym obszarze objętym masażem i przeprowadza:

Głaskanie podłużne - stronami dłoniowymi obu rąk, symetrycznie, od
obojczyków wzdłuż mostka, następnie na boki wzdłuż łuków żebrowych,
a potem w górę wzdłuż linii pachowych przednich, przez mięśnie naramienne
do stawów łokciowych i z powrotem na klatkę piersiową (ryc. 68).

Głaskanie poprzeczne - stronami dłoniowymi obu rąk, symetrycznie, od
mostka do linii pachowych przednich, w pasmach od obojczyków do łuków
żebrowych (ryc. 69).

Ryc. 68. Głaskanie podłużne klatki piersiowej Ryc. 69. Głaskanie poprzeczne klatki piersiowej

53

Głaskanie dekoltu i szyi - stronami dłoniowymi obu rąk, od dolnej części
mostka do obojczyków i stawów barkowych, i kolejno stronami dłoniowymi
palców 2-5 obu rąk, naprzemiennie, do żuchwy i uszu (ryc. 70).

Głaskanie karku - stronami dłoniowymi obu rąk, równocześnie, podkła-
dając ręce pod kark, od dolnej części karku do potylicy (ryc. 71).

■r

Ryc. 71. Głaskanie karku

54

Rozcieranie potylicy - opuszkami palców 2-4 obu rąk, ruchami okrężny-
mi, od otworu potylicznego do wyrostków sutkowatych (ryc. 72), równocze-
śnie po obu stronach.

Kołysanie głową - ręce stronami dłoniowymi podkłada pod potylicę i ob-
raca głową w prawą i w lewą stronę (ryc. 73).

Ryc. 72. Rozcieranie potylicy

Ryc. 73. Kołysanie głową

55

Rozciąganie odcinka szyjnego kręgosłupa - palce 2-5 obu rąk ułożone
pod potylicą, kciuki wzdłuż żuchwy (ryc. 74). Masażysta powoli odchyla swoje
ciało do tyłu, delikatnie rozciągając szyjny odcinek kręgosłupa.

Ugniatanie wałów mięśni czworobocznych - zaciśniętymi pięściami,
miejsce w miejsce, od karku do stawów barkowych (ryc. 75), równocześnie
po obu stronach.

Ryc. 74. Rozciąganie odcinka szyjnego
kręgosłupa

Ryc. 75. Ugniatanie watów mięśni
czworobocznych

56

Ugniatanie ramion - chwytem kleszczowym, od stawów barkowych do
stawów łokciowych (ryc. 76), równocześnie po obu stronach.

Ugniatanie klatki piersiowej - całymi stronami dłoniowymi obu rąk,
w formie „kroczących łap", miejsce w miejsce na górnej części klatki, od sta-
wów ramiennych do mostka i z powrotem (ryc. 77), równocześnie po obu
stronach.

Ryc. 76. Ugniatanie ramion

Ryc. 77. Ugniatanie klatki piersiowej

57

Ugniatanie przestrzeni międzyżebrowych - kciukami w przestrzeniach
międzyżebrowych, od mostka na zewnątrz, w pasmach od obojczyków do
wyrostka mieczykowatego (ryc. 78), równocześnie po obu stronach.

Wibrację podłużną - stronami dłoniowymi obu rąk, z dołu do góry,
w kilku pasmach.

Ryc. 78. Ugniatanie przestrzeni
międzyżebrowych

Głaskanie podłużne -jak wyżej.

Głaskanie poprzeczne -jak wyżej.

Masażysta przykrywa ręcznikiem brzuch i klatkę piersiową masowanego.

58

2.3.5. Masaż kończyn górnych

Po wymasowaniu klatki piersiowej w pozycji leżenia tyłem przeprowadza się
masaż kończyn górnych, najpierw jednej, a potem drugiej. Rozpoczyna się od
ramienia, przy którym uwzględnia się również mięsień piersiowy większy oraz
mięśnie barku i karku. Kolejno masowaniem obejmuje się staw łokciowy i przed-
ramię, potem staw nadgarstkowy i rękę.

Masażysta ustawia się z jednej strony masowanego, na wysokości brzucha,
odkrywa kończynę górną, oliwi ją od palców do stawu barkowego i rozpoczy-
na masowanie:

Głaskanie ramienia - stroną dłoniową jednej ręki, naprzemiennie, od sta-
wu łokciowego do stawu ramiennego (ryc. 79). W fazie końcowej jedną ręką
masuje wał mięśnia czworobocznego i kark, a drugą górną część klatki pier-
siowej.

Ryc. 79. Głaskanie ramienia

Rozcieranie ramienia - stronami dłoniowymi obu rąk, ruchami okrężny-
mi, od stawu łokciowego do stawu ramiennego i dołu pachowego (ryc. 80).

59

Ryc. 80. Rozcieranie ramienia

Ugniatanie ramienia, barku i karku - jedną ręką, chwytem kleszczo-
wym, od stawu łokciowego do stawu ramiennego, następnie przez bark do
górnej części karku (ryc. 81). Druga ręka podtrzymuje lekko uniesioną koń-
czynę górną.

Ryc. 81. Ugniatanie ramienia, barku i karku

60

Ugniatanie ramienia - chwytem kleszczowym oburącz, naprzemiennie,
od stawu łokciowego do stawu ramiennego i dołu pachowego (ryc. 82).

Ryc. 82. Ugniatanie ramienia

Rozcieranie stawu barkowego - stronami dłoniowymi obu rąk, ruchami
okrężnymi (ryc. 83), równocześnie po stronach przedniej i tylnej stawu bar-
kowego.

Ryc. 83. Rozcieranie stawu barkowego

61

Roztrząsanie ramienia - stroną dłoniową jednej ręki, wykonując nią ru-
chy na boki, od stawu łokciowego do ramiennego (ryc. 84).

Ryc. 84. Roztrząsanie ramienia

Głaskanie stawu łokciowego -

stroną dłoniowąjednej ręki, najpierw
wokół wyrostka łokciowego, a póź-
niej wokół dołu łokciowego (ryc. 85).

Ryc. 85. Głaskanie wokót wyrostka łokciowego

62

Głaskanie przedramienia - stronami dłoniowymi obu rąk, naprzemien-
nie, od stawu nadgarstkowego do łokciowego (ryc. 86).

Rozcieranie przedramienia - stronami dłoniowymi obu rąk, ruchami
okrężnymi, od stawu nadgarstkowego do łokciowego (ryc. 87).

Ryc. 86. Głaskanie przedramienia

Ryc. 87. Rozcieranie przedramienia

63

Ugniatanie przedramienia - chwytem kleszczowym oburącz, naprzemien-
nie, od stawu nadgarstkowego do łokciowego (ryc. 88).

Głaskanie stawu nadgarstkowego - kciukami, naprzemiennie, z dołu do
góry, najpierw po stronie grzbietowej, potem po dłoniowej (ryc. 89), albo kciu-
kiem i wskazicielem w formie „bransolety" (ryc. 90), wykonując ruchy ręką
w jedną stronę i w drugą.

Głaskanie śródręcza - stroną dłoniową jednej ręki, najpierw po jednej
stronie, a potem po drugiej, od stawów śródręczno-paliczkowych do stawu
nadgarstkowego (ryc. 91).

Ryc. 89. Głaskanie stawu nadgarstkowego
kciukami

64

Ryc. 90. Głaskanie stawu nadgarstkowego
w formie >,bransolety"

Ryc. 91. Gtaskanie strony grzbietowej ręki

65

Głaskanie palców - kciukiem i wskazicielem po stronach grzbietowo-
-dłoniowej i bocznych (ryc. 92).

Rozcieranie palców - kciukiem i wskazicielem, ruchami okrężnymi po
obu stronach jak przy głaskaniu, z równoczesnym krążeniem palca w prawą
i w lewą stronę (ryc. 93).

Ryc. 93. Rozcieranie palca z równoczesnym
krążeniem

66

Głaskanie muskające ręki -

stroną dłoniowąjednej ręki, najpierw
po jednej stronie, później po drugiej,
od stawu nadgarstkowego do koń-
ców palców (ryc. 94).

Głaskanie kończyny górnej -
stronami dłoniowymi obu rąk, na-
przemiennie, od stawu nadgarstko-
wego do stawu ramiennego (ryc. 95).

Ryc. 94. Głaskanie muskające ręki

Ryc. 95. Głaskanie kończyny górnej

Rozluźnianie kończyny górnej -jedną ręką unosi się lekko kończynę górną
trzymaną w okolicy stawu nadgarstkowego i wykonuje się nią delikatne ruchy
na boki (ryc. 96).

Ryc. 96. Rozluźnianie kończyny górnej

Po wymasowaniu jednej kończyny górnej masażysta przykrywa ją ręczni-
kiem i nie tracąc kontaktu z pacjentem przechodzi na drugą stronę i powyższe
czynności wykonuje na drugiej kończynie.

Po wymasowaniu drugiej kończyny górnej masażysta przykrywa ją ręczni-
kiem i nie tracąc kontaktu z osobą masowaną ustawia się za jego głową.

2.3.6. Masaż szyi i gfowy

Masaż twarzy można wykonać bez dodatkowego oliwienia rąk, ponieważ
ręce będą jeszcze natłuszczone po masażu kończyn górnych. Należy pamię-
tać, że masowaniem będzie objęta również część owłosiona głowy i masaż
powinien być wykonany suchymi rękami. W przypadku użycia olejku należy
tak rozprowadzać na twarzy, aby nie dostał się do oczu.

68

Głaskanie szyi - stronami dłoniowymi obu rąk, naprzemiennie, od oboj-
czyków do żuchwy i uszu (ryc. 97).

Głaskanie policzków - stronami dłoniowymi obu rąk, naprzemiennie,
w trzech pasmach: od wargi dolnej, od wargi górnej i od nosa do skroni
(ryc. 98).

Ryc. 97. Głaskanie szyi

Ryc. 98. Głaskanie policzków

69

Głaskanie nosa i brwi - opuszkami trzecich palców, naprzemiennie, od
czubka nosa do skroni (ryc. 99).

Głaskanie czoła - opuszkami kciuków, od linii środkowej czoła do skroni,
w pasmach: wzdłuż linii włosów, przez środek czoła i nad brwiami (ryc. 100).

Ryc. 99. Głaskanie nosa i brwi

Ryc. 100. Głaskanie czoła

70

Rozcieranie szyi - stronami dłoniowymi palców 2-5 obu rąk, ruchami
okrężnymi, od obojczyków do żuchwy i uszu (ryc. 101).

Rozcieranie policzków - opuszkami palców 2-5 obu rąk, ruchami okręż-
nymi (ryc. 102), w pasmach jak przy głaskaniu.

Ryc. T 02. Rozcieranie policzków

71

Rozcieranie brwi - opuszkami kciuków, ruchami okrężnymi, od nasady
nosa do skroni (ryc. 103).

Rozcieranie czoła - opuszkami palców 2-5 jednej ręki, ruchami okrężny-
mi z jednej strony na drugą i z powrotem, w jednym paśmie dostosowanym do
wysokości czoła (ryc. 104).

Ryc. 103. Rozcieranie brwi

Ryc. 104. Rozcieranie czofa

72

Rozcieranie skroni - opuszkami trzech palców, ruchami okrężnymi, od
zewnętrznych kątów oczu do skroni (ryc. 105).

Ugniatanie rozcierające żuchwy - opuszkami kciuków i wskazicieli, od
brody do kątów żuchwy (ryc. 106).

Ryc. 105. Rozcieranie skroni

Ryc. 106. Ugniatanie rozcierające żuchwy

73

Ugniatanie rozcierające brwi - opuszkami kciuków i wskazicieli, od koń-
ców przyśrodkowych do bocznych (ryc. 107).

Oklepywanie muskające - opuszkami palców obu rąk na szyi, na policz-
kach (ryc. 108), wokół oczu, na czole i na skroniach.

Ryc. 107. Ugniatanie rozcierające brwi

Ryc. 108. Oklepywanie muskające policzków

74

Wibracja stabilna twarzy - stronami dłoniowymi obu rąk, przykrywając
całą twarz (ryc. 109).

Rozcieranie głowy - opuszkami palców obu rąk (ryc. 110), miejsce w miej-
sce na całej owłosionej części głowy.

Ryc. 109. Wibracja twarzy

Ryc. 110. Rozcieranie głowy

75

Rozcieranie wyciskające mał-
żowin usznych - opuszkami kciu-
ków i wskazicieli, od płatka ucha
w górę (ryc. 111), równocześnie po
obu stronach.

Ponownie wykonuje się głaska-
nie szyi, policzków i czoła.

Uziemienie-rozłączenie - na

górnej części klatki piersiowej ukła-
da się obie ręce (ryc. 112).

Po zakończeniu masowania całe-
go ciała pacjent winien jeszcze przez
ok. 15 minut leżeć przykryty ręcz-
nikiem, słuchając muzyki relaksa-
cyjnej.

Ryc. 111. Rozcieranie wyciskające małżowin
usznych

Ryc. 112. Uziemienie-rozłączenie

76

3. MASAŻ ENERGETYZUJĄCY

Masaż energetyzujący, zwany masażem energetycznym, to zabieg wywie-
rający wpływ nie tylko na ciało fizyczne, ale także na ośrodki, kanały i ciała
energetyczne osoby masowanej. Głównym celem masażu jest rozluźnienie
napiętych tkanek, wyrównanie krążenia energii witalnej oraz osiągnięcie peł-
nej relaksacji przez masowanego. Stosowanie określonych czynności wpływa
na zrównoważenie krążenia energii, poprzez zwiększenie jej tam, gdzie wy-
stępuje niedobór i zmniejszenie jej przepływu w tych częściach, gdzie jest jej
za dużo, a jednocześnie nie zakłóca naturalnego przepływu energii. Zabloko-
wanie energii najczęściej spowodowane jest stresem, wzmożonym napięciem
wewnętrznym, zaburzeniem krążenia krwi i zbyt małą aktywnością ruchową.

3.1. Krążenie energii

Niezależnie od systemu, koncepcji, światopoglądu, medycyny komplemen-
tarnej czy medycyny akademickiej nikt nie kwestionuje istnienia energii, któ-
ra krąży w organizmach żywych, pobudzając procesy życiowe. Skompliko-
wane reakcje biochemiczne na poziomie komórkowym nie mogłyby zacho-
dzić bez ciągłego dopływu energii. Termin energia pochodzi z języka greckie-
go en ^ergeia i oznacza działanie, aktywność, moc, czyli skłonność i zdolność
do intensywnego działania. W medycynie alternatywnej energia przyjmuje
różne nazwy w zależności od orientacji kulturowej: energia życia, energia
witalna, bioenergia, dech życia, siła życia, wibrująca energia. Chińczycy na-
zywająją Qi (czi), Japończycy - Ki, Hindusi - Prana, Koreańczycy - Kichol,
Tybetańczycy - Lung, Polinezyjczycy - Mana, Hebrajczycy - Rauh, a staro-
żytni Grecy nazywali ją Pneuma.

Medycyna alternatywna rozpatruje zdrowie i chorobę na poziomie fizjolo-
gicznym (ciała fizycznego), mentalnym i duchowym, poprzez analizę stanu
energii krążącej w organizmie. Człowiek jest jednostką energetyczną, znajdu-

77

jącą się między wszechświatem a ziemią, przez którą przepływa energia po-
chodząca z kosmosu, z ziemi, od rodziców (odziedziczona), z powietrza oraz
z pożywienia (trawienna). Zaburzenie czynności organizmu (choroba) rozpo-
czyna się w chwili wystąpienia zakłóceń w przepływie energii, a nie w mo-
mencie pojawienia się objawów fizycznych. Swobodny i niezakłócony prze-
pływ energii jest warunkiem harmonijnego funkcjonowania organizmu. Rów-
nowaga energetyczna może zostać naruszona przez stres, przemęczenie, nad-
pobudliwość nerwową, stany przygnębienia, wstrząs czy inne czynniki emo-
cjonalne.

Aktualnie w medycynie alternatywnej wyróżnia się trzy główne koncepcje
wyjaśniające krążenie energii w organizmie: starochińską koncepcję krążenia
energii, starohinduską koncepcję krążenia energii i zachodnią koncepcję krą-
żenia energii. Medycyna alternatywna nie odrzuca naukowej (akademickiej)
koncepcji krążenia energii, traktując ją jako uzupełnienie istniejących.

3.1.1. Chińska koncepcja krążenia energii

Chińska koncepcja krążenia energii Qi oparta jest na chińskiej filozofii me-
dycyny, wg której „energia witalna" jest niewidzialna, przepływa przez każdy
żywy organizm, krążąc niewidocznymi kanałami energetycznymi, czyli meri-
dianami (południkami, strumieniami energii). W zdrowym organizmie Qi i jej
dwie formy - yang i yin - bez przerwy przepływają przez 12 głównych meri-
dianów parzystych (ryc. 113), przesuwając się w jednym kierunku i w ściśle
określonym tempie. Meridiany te łącząc się ze sobą, tworzą zamknięty system
przepływu energii, zwany dużym krążeniem energii. Przepływ energii przez
ciało człowieka odbywa się w cyklu 24-godzinnym i reguluje pracę organi-
zmu w tym czasie. Każdy z głównych meridianów jest kojarzony z odpowied-
nim narządem (np. serce, wątroba itd.), emocjami, porami roku czy porą dnia.
W ciągu doby energia Qi kilkakrotnie przepływa przez wszystkie meridiany,
przyjmując poziom średniej fali, a w określonych godzinach, wg chińskiego
zegara energetycznego, przybiera wartość wysokiej fali, wykazując najwięk-
szą aktywność meridianu (narządu). Aktywność poszczególnych narządów daje
podstawę do ich podziału na narządy dzienne, dzienno-nocne i nocne. Małe
krążenie energii tworzą dwa meridiany główne nieparzyste (GRT i GRP), na-
leżące do meridianów dodatkowych (meridiany cudowne), które spełniająrolę
kanałów zapasowych, magazynujących nadmiar energii krążącej w meridia-
nach głównych. Meridiany dodatkowe uaktywniają się w sytuacjach krytycz-
nych (poprzez stymulację punktów kardynalnych), ratując zdrowie i życie

78

Ryc. 113. Topografia meridianów:
A. przedniej strony ciata

79

a

DP!3 AuoJłs fau|A4 g

08

pacjenta. Zakłócenie lub zablokowanie przepływu energii przez meridiany może
prowadzić do wyczerpania zasobów energii w poszczególnych narządach
i rozwinięcia się objawów patologicznych. W tradycyjnej medycynie chińskiej
istota leczenia polega na udrożnieniu przepływu Qi w organizmie, poprzez stoso-
wanie różnych form oddziaływania na punkty akupunkturowe zlokalizowane na
meridianach oraz oddziaływanie wzdłuż przebiegu meridianów, wpływając na
utrzymanie równowagi pomiędzy wszystkimi tkankami ustroju człowieka.

3.1.2. Hinduska koncepcja krążenia energii

Hinduska koncepcja krążenia energii opiera się na hinduskiej filozofii me-
dycyny tradycyjnej, wg której energia powstaje i jest regulowana w systemie
czakr (czakram), stanowiących ośrodki energetyczne, łączące nadis (kanały
energetyczne) z ciałami energetycznymi. Wyróżnia się siedem głównych czakr
(ryc. 114): podstawową (korzenną), płciową splotu słonecznego, sercową,
gardłową, adżna i czołową, które są połączone suszumną, czyli głównym ka-
nałem energetycznym. Energia emitowana przez czakry wytwarza aurę, która
tworzy wokół ciała fizycznego cztery warstwy ciał energetycznych (ryc. 115):
eteryczne (bioplazmatyczne), emocjonalne (astralne), mentalne i duchowe.
Zaburzenie krążenia energii w którymkolwiek z elementów wpływa na nie-
prawidłowe działanie poszczególnych narządów. Aby doprowadzić ciało do
stanu równowagi między zewnętrznym polem energetycznym a wewnętrz-
nym przepływem energii, należy m.in. zastosować masaż relaksacyjny ener-
getyzujący.

Czakra podstawowa, zwana czakrą korzenną, jest pierwszym ośrodkiem
energetycznym, występującym w linii środkowej tylnej ciała, w okolicy kości
ogonowej. Oddziałuje na układ mięśniowy i kostny całego ciała, stymuluje
proces krwiotwórczy, kontroluje, koordynuje i energetyzuje gruczoły wydzie-
lania wewnętrznego, a także wszystkie tkanki i narządy organizmu. Wpływa
pobudzająco na pracę narządów płciowych, kontroluje ciepłotę ciała i odpo-
wiada za ogólną witalność. Zakłócenia w energetyce wywołują schorzenia
kręgosłupa, choroby krwi, artretyzm, zaburzenia rozwoju, osłabienie sił wital-
nych.

Czakra płciowa; drugi ośrodek energetyczny, położony w linii środkowej
przedniej ciała, w okolicy łonowej, tuż nad narządami płciowymi. Wpływa
energetycznie na narządy płciowe i pęcherz moczowy. Nieprawidłowości
w jej funkcjonowaniu prowadzą do zaburzeń seksualnych.

81

Czakra splotu słonecznego, trzeci ośrodek energetyczny, położony w oko-
licy splotu słonecznego, między żebrami, na wysokości wyrostka mieczyko-
watego mostka. Zaopatruje w energię wątrobę, trzustkę, żołądek, częściowo
jelita i przeponę oraz serce i płuca. Zakłócenia w energetyce powodują scho-
rzenia powyższych narządów, m.in. cukrzycę, wrzody przewodu pokarmowe-
go i dolegliwości serca.

Ryc. 114. Siedem głównych czakr

Czakra sercowa; czwarty ośrodek energetyczny. Znajduje się w centrum
klatki piersiowej, na wysokości VIII kręgu piersiowego. Składa się z przed-
niej i tylnej czakry sercowej. Reguluje pracę serca, układu krwionośnego
i płuc. Jest ściśle połączona z czakrą splotu słonecznego, więc wpływa na
emocje, napięcie i stresy. Nieprawidłowości w jej funkcjonowaniu wywołują
choroby serca i płuc.

82

Czakra gardłowa; piąty ośrodek energetyczny, umiejscowiony w części
środkowej gardła, na wysokości III kręgu szyjnego. Kontroluje i wpływa na
czynność gardła, tarczycy i przytarczycy oraz układu limfatycznego. Zakłóce-
nia w jej energetyce mogą powodować schorzenia okolicy gardła.

Czakra adżna, szósty ośrodek energetyczny, zlokalizowany między brwia-
mi. Czakra adżna określana jest jako „trzecie oko". Kontroluje pracę przysad-
ki mózgowej, wpływa na czynność mózgu, nadzoruje czynności pozostałych
głównych czakr i podległych im gruczołów oraz narządów wewnętrznych.

1

2
3
4

Ryc. 115. Ciata energetyczne:
1 - ciało eteryczne; 2 - ciafo emocjonalne; 3 - ciało mentalne; 4 - ciało duchowe

83

Nieprawidłowości w jej funkcjonowaniu mogą wpływać na schorzenia zwią-
zane z pracą gruczołów wydzielania wewnętrznego.

Czakra czołowa; siódmy ośrodek energetyczny, położony w części środko-
wej czoła. Kontroluje pracę szyszynki i układu nerwowego; zakłócenia w jej
energetyce mogą wpłynąć na choroby ośrodkowego układu nerwowego.

3.1.3. Zachodnia koncepcja krążenia energii

Zachodnia koncepcja krążenia energii rozwinęła się w Europie i Ameryce
Północnej i jest podobna do hinduskiej koncepcji krążenia energii poprzez
system czakr i ciał energetycznych, które otaczają ciało, tworząc aurę. Według
tej koncepcji, stosowanej głównie przez jasnowidzów i bioenergoterapeutów,
energia nie wypełnia ciała fizycznego, lecz wibruje wokół niego ze wszystkich
stron w postaci siedmiu niewidzialnych kolorowych wstęg (siedem ciał energe-
tycznych). Poszczególne wstęgi i czakry połączone są w siedem kategorii syste-
mu ciała i umysłu. Każda czakra i ciało energetyczne połączone są na poziomie
fizycznym z narządami wewnętrznymi, gruczołami dokrewnymi i kręgosłupem,
a na poziomie energetycznym z poszczególnymi emocjami i cechami charakteru.

Wyróżnia się następujące powiązania czakr z ciałami energetycznymi: cza-
kra podstawowa (korzenna) - ciało eteryczne, czakra płciowa - ciało emocjo-
nalne (astralne), czakra splotu słonecznego - ciało umysłu (mentalne), czakra
serca - ciało serca, czakra gardłowa - ciało przyczynowe, czakra adżna - cia-
ło duchowe i czakra czołowa - ciało kosmiczne.

Zastosowanie masażu lub wykonywanie określonych czynności manual-
nych w obrębie czakr wpływa na zrównoważenie przepływu energii między
czakrami a ciałami energetycznymi, doprowadzając do poprawy funkcjono-
wania poszczególnych części ciała, narządów czy całego organizmu.

3.1.4. Naukowa koncepcja krążenia energii

Naukowa koncepcja krążenia energii oparta jest na współczesnych prawach
termodynamiki, czyli działu fizyki, który zajmuje się przemianami różnych
form energii w ciepło i ciepła w różne formy energii.

Według pierwszej zasady termodynamiki „energia nie może być wytwarza-
na ani niszczona, ale może być przekształcana z jednej formy w inną".

W medycynie fizykalnej wyróżnia się cztery rodzaje energii: cieplną elek-
tryczną promieniowania elektromagnetycznego i mechaniczną. Energia cieplna

84

jest jedną z energii, którą wprowadza się do organizmu, jak również odbiera
sieją, a także ciepło jest finalnym produktem wielu przemian energetycznych.

Praktycznie we wszystkich procesach ustroju ludzkiego na poziomie ko-
mórkowym zachodzą przemiany energetyczne z udziałem dużej ilości energii.
W żywym organizmie najważniejszą funkcję pełni energia chemiczna, z któ-
rej powstają w tkankach pozostałe formy energii, tj. energia mechaniczna,
która jest wytwarzana w mięśniach i wpływa na czynności ruchowe organi-
zmu, pracę serca i trzewi oraz przemieszczanie się płynów ustrojowych,
a także energia cieplna, utrzymująca temperaturę ciała.

W odniesieniu do masażu procesy przemian energii można przedstawić
w następujący sposób: energia mechaniczna (masaż) jest przetwarzana na ener-
gię elektryczną (impulsy nerwowe płynące z receptorów do wyższych ośrod-
ków nerwowych) i energię cieplną. Energia elektryczna przetwarzana jest
w energię chemiczną (uwalnianie hormonów), po czym następują liczne reak-
cje w organizmie, dając energię leczniczą, która wchodzi w relacje ze struktu-
rami i funkcjami tkanek oraz ulega procesom uwarunkowanym od formy energii
i cech tkanek.

Pod wpływem działania energii dostarczanej podczas masażu zmiany za-
chodzące w organizmie można podzielić następująco:

• w zależności od obszaru (zabieg częściowy lub ogólny) zastosowania
  masażu i zmian (odczyny i reakcje) zachodzących pod wpływem działania
  energii wyróżnia się zmiany miejscowe (lokalne), oddalone i ogólne (central-
  ne). Zmiany miejscowe występują w miejscu stosowania masażu i w jego naj-
  bliższej okolicy, zmiany oddalone pojawiają się w narządach niemasowanych,
  natomiast zmiany ogólne dotyczą całego organizmu;

• w zależności od czasu występowania zmian odróżnia się zmiany natych-
  miastowe, odroczone i późne. Zmiany natychmiastowe pojawiają się w trak-
  cie wykonywania zabiegu, zmiany odroczone - od kilku minut do kilku go-
  dzin po masażu, a późne utrzymują się do kilku miesięcy.

3.2. Metodyka masażu przedniej strony ciafa

Najczęściej przeprowadza się masaż relaksacyjny energetyzujący przed-
niej strony ciała, obejmujący uziemienie-połączenie, wspomaganie oddycha-
nia płucnego, rozluźnienie barków, szyi i głowy, rozluźnienie kończyn gór-
nych, wspomaganie oddychania brzusznego, rozluźnienie kończyn dolnych,
końcowe zrównoważenie energetyczne i uziemienie-rozłączenie.

85

Osoba masowana leży tyłem na stole do masażu, przykryta jest dużym ręcz-
nikiem, pod stawy kolanowe ma podłożony wałek, kończyny górne ułożone
wzdłuż ciała, pod kark podłożony mały wałek.

Przed przystąpieniem do zabiegu masażysta przeprowadza koncentracje.

Następnie ustawia się za głową masowanego i wykonuje:

Uziemienie-połączenie - delikatnie przykłada ręce stronami dłoniowymi
na mięśnie naramienne (ryc. 116). W tym czasie masażysta wczuwa się w tor
oddechowy płucny pacjenta.

Wspomaganie oddychania torem płucnym - ręce przesuwa na klatkę pier-
siową, palce 2-5 ustawione na górnej części mięśni piersiowych większych,
a kciuki powyżej obojczyków (ryc. 117). Napiera delikatnie, ale zdecydowanie
całym ciałem (nie tylko rękami) na górną część klatki piersiowej w fazie wyde-
chu i zwalnia ucisk w fazie wdechu, wspomagając oddychanie płucne.

Ryc. 116. Uziemienie-połączenie R_yc. 117. wspomaganie oddychania płucnego

86

3.2.1. Rozluźnianie barków, szyi i gtowy

Po wspomaganiu oddychania torem płucnym masażysta płynnie przesuwa
ręce z górnej części klatki piersiowej na mięśnie naramienne i wykonuje:

Ugniatanie ramion - chwytem kleszczowym oburącz, równocześnie po
obu stronach (ryc. 118), od stawów barkowych do stawów łokciowych.

Następnie terapeuta płynnie przesuwa ręce w górę przez barki do karku
i obejmuje kark rękami. Unoszenie i układanie głowy należy wykonywać
ostrożnie, aby nie doszło do gwałtownych ruchów głową.

Trzymając głowę dwoma rękami w okolicy potylicy, masażysta wykonuje:

Kołysanie głową - delikatnie, raz w jedną stronę, raz w drugą (ryc. 119).
Podczas obracania głową masuje, głaszcząc kark z dołu do góry.

Ryc. 118. Ugniatanie ramion Ryc. 119. Kołysanie gtową

87

Kolejno masażysta stabilizuje głowę i szyję w pozycji pośredniej (na wprost)
i przeprowadza:

Rozciąganie odcinka szyjnego kręgosłupa - palce 2-5 układa pod potyli-
cą, kciuki wzdłuż dolnego brzegu żuchwy, odchyla całe ciało do tyłu (nie na-
leży ciągnąć wyłącznie rękami), wykonując tylko raz delikatne rozciąganie
(ryc. 120).

Następnie terapeuta wykonuje:

Ugniatanie mięśni czworobocznych - stronami dłoniowymi palców 2-4,
od górnej części karku do stawów barkowych (ryc. 121). Masuje najpierw
jedną stronę, a potem drugą zawsze jedną ręką podtrzymuje głowę.

Ryc. 121. Ugniatanie mięśnia czworobocznego

88

Rozcieranie potylicy - opuszkami palców 2-5 obu rąk, ruchami okrężny-
mi, równocześnie po obu stronach, od otworu potylicznego po kresie karko-
wej dolnej do wyrostków sutkowatych (ryc. 122).

Krążenie czepcem ścięgnistym - stronami dłoniowymi obu rąk, ułożony-
mi na górnej części głowy, kciuki ułożone wzdłuż linii środkowej głowy
(ryc. 123). Masując przesuwa się skórę części owłosionej głowy, najpierw na-
przemiennie, a potem równocześnie.

Ryc. 123. Krążenie czepcem ścięgnistym

89

Ryc. 124. Głaskanie głowy

Głaskanie głowy - kciukami od
linii środkowej głowy na boki, w pa-
smach poprzecznych, od linii wło-
sów do czubka czuciowego głowy
(ryc. 124). Czubek czuciowy znaj-
duje się ok. 3 cm do tyłu od czubka
głowy, leżącego na przecięciu się li-
nii środkowej głowy i linii łączącej
wierzchołki małżowin usznych.

Energetyzacja głowy - lewą
rękę podkłada pod kark, a prawą
układa na czole, kierunek palców rąk
przeciwny (ryc. 125). Podczas ener-
getyzacji trwającej kilkanaście se-
kund masażysta koncentruje się nad
przepływem energii między rękami.

Ryc. 125. Energetyzacja głowy

90

Głaskanie czoła - złączonymi kciukami i wskazicielami, równocześnie po
obu stronach, od nasady nosa, przez środek czoła do skroni, głaszcze wokół
skroni i dalej masuje za uszami do potylicy (ryc. 126).

Głaskanie nasady nosa - opuszkami trzecich palców, naprzemiennie
(ryc. 127), z dołu do góry.

Ryc. 126. Głaskanie czota

Ryc. 127. Głaskanie nasady nosa

91

Rozcieranie brwi - opuszkami trzecich palców, równocześnie po obu stro-
nach (ryc. 128), od przyśrodkowych końców brwi do bocznych.

Ponownie przeprowadza się głaskanie czoła oraz:

Rozcieranie wyciskające małżowin usznych - kciukami i wskazicielami,
równocześnie po obu stronach (ryc. 129), od płatka usznego wzdłuż krawędzi
bocznej, potem wzdłuż krawędzi wewnętrznej do górnej części małżowiny.

Ryc. 128. Rozcieranie brwi

Ryc. 129. Rozcieranie wyciskające małżowin
usznych

92

Energetyzację głowy - kciuka i wskaziciela lewej ręki układa się na gu-
zach czołowych, a kciuka i wskaziciela (złączone) prawej ręki w otworze po-
tylicznym (ryc. 130). Przez kilkanaście sekund energetyzacji masażysta kon-
centruje się nad przepływem energii między rękami.

Ryc. 130. Energetyzacja głowy

3.2.2. Rozluźnianie kończyn górnych

Po wykonaniu energetyzacji głowy terapeuta nie tracąc kontaktu z osobą
masowaną przechodzi na jej prawą stronę i ustawia się na wysokości jej mied-
nicy. Odkrywa kończynę górną, unosi przedramię w supinacji (strona dłonio-
wa ręki zwrócona w górę) i wykonuje:

Ugniatanie przedramienia - chwytem kleszczowym jedną ręką, od stawu
łokciowego do stawu nadgarstkowego (ryc. 131), najpierw jedną połowę przedra-
mienia, potem drugą.

93

Ryc. 131. Ugniatanie przedramienia

Głaskanie stawu nadgarstkowego - kciukami i wskazicielami obu rąk,
w formie „bransolety", wykonując ruchy rękami w strony przeciwne (ryc. 132).

Ryc. 132. Gtaskanie stawu nadgarstkowego Ryc. 133. Rozcieranie stawu nadgarstkowego

94

Rozcieranie stawu nadgarstkowego - opuszkami kciuków, ruchami
okrężnymi (ryc. 133), po stronie dłoniowej stawu nadgarstkowego.

Głaskanie ugniatające kłębu kciuka i kłębika palca małego - kciukami,
naprzemiennie po obu stronach, od stawu nadgarstkowego do palców
(ryc. 134).

Rozciąganie śródręcza - naciska kłębami kciuków na kłęb i kłębik, a pal-
cami 2-5 obu rąk delikatnie wypycha śródręcze od strony grzbietowej
(ryc. 135).

Ryc. 135. Rozciąganie śródręcza

95

Głaskanie ugniatające centrum energetyczne ręki - kciukami, naprze-
miennie, środkową część strony dłoniowej ręki (ryc. 136).

Rozluźnianie palców - kciukiem i wskazicielem jednej ręki delikatnie krąży
każdym palcem osobno, rozcierając go ruchami okrężnymi, od stawu śród-
ręczno-paliczkowego do paliczka dalszego (ryc. 137).

Ryc. 136. Głaskanie ugniatające centrum
energetyczne ręki

Ryc. 137. Rozluźnianie palców

96

Głaskanie ręki - stroną dłonio-
wą jednej ręki, od stawu nadgarst-
kowego do końców palców
(ryc. 138), najpierw po stronie
grzbietowej, a później po dłoniowej.

Energetyzację kończyny górnej -
głaskanie przedramienia stronami
dłoniowymi obu rąk, naprzemiennie,
po stronie zewnętrznej w górę, a po
stronie wewnętrznej w dół (ryc. 139).

Ryc. 138. Głaskanie strony dłoniowej ręki

Ryc. 139. Energetyzacjci kończyny górnej

Po wykonaniu masażu na prawej kończynie górnej terapeuta przykrywa ją
ręcznikiem i przechodzi na drugą stronę, nie tracąc kontaktu z osobą masowa-
ną i masuje lewą kończynę górną, wykonując powyższe czynności.

97

3.2.3. Wspomaganie oddychania brzusznego

Po masażu lewej kończyny górnej masażysta odkrywa klatkę piersiową
i brzuch masowanego i przeprowadza następujące czynności:

Energetyzację brzucha - układa ręce na powłokach brzusznych, jedną
poniżej pępka, a drugą powyżej (ryc. 140), przez kilkanaście sekund koncen-
truje się nad przepływem energii między nim a masowanym.

Wibrację stabilną brzucha -jedną rękę kładzie na drugiej i układa je na
pępku, napiera delikatnie, ale zdecydowanie całym ciałem (nie tylko rękami)
na brzuch, aby skłonić masowanego do wydechu i wdechu, w miejscu ułoże-
nia rąk. Przy wdechu ręce masażysty unoszą się, a przy wydechu opadają
i wibrują (ryc. 141).

Ryc. 140. Energetyzacja brzucha Ryc. 141. Wibracja stabilna brzucha

98

Głaskanie łuków żebrowych - kciukami, naprzemiennie po obu stronach,
od mostka do linii pachowych przednich (ryc. 142).

Ugniatanie łuków żebrowych - kciukami, naprzemiennie po obu stro-
nach, miejsce w miejsce wzdłuż łuków żebrowych, od mostka do linii pacho-
wych przednich (ryc. 143).

Ryc. 142. Głaskanie tuków żebrowych

Ryc. 143. Ugniatanie tuków żebrowych

99

Uciski łuków żebrowych - na łukach żebrowych układa ręce palcami od
strony wyrostka mieczykowatego (ryc. 144), uciska rękami dolną część klatki
piersiowej w rytmie oddechów (przy wdechu ręce się unoszą przy wydechu
opadają).

Energetyzację splotu słonecznego - układa lewy kłęb kciuka na wyrost-
ku mieczykowatym (kciuk leży na mostku), drugą rękę kładzie na ręce masu-
jącej (ryc. 145), delikatnie uciska dobrzusznie, wspomagając oddychanie.

Ryc. 144. Uciski tuków żebrowych

Ryc. 145. Energetyzacja splotu słonecznego

100

Głaskanie powłok brzusznych -

stronami dłoniowymi obu rąk,
w formie „kierownicy", w prawą
stronę (ryc. 146).

Terapeuta przykrywa osobę ma-
sowaną ręcznikiem i nie tracąc z nią
kontaktu przechodzi obok jej stóp,
odkrywa kończyny dolne do poło-
wy ud i rozpoczyna kolejny etap
masażu.

3.2.4. Rozluźnianie kończyn
dolnych

W pierwszej części masaż prze-
prowadza się równocześnie na obu
podudziach, a masowanie stóp od-
bywa się najpierw na jednej kończy-
nie, a potem na drugiej.

Roztrząsanie podudzi - strona-
mi dłoniowymi obu rąk, od stawów
kolanowych do stawów skokowych
(ryc. 147).

Ryc. 146. Głaskanie powtok brzusznych

Ryc. 147. Roztrząsanie podudzi

Głaskanie okrężne stawów kolanowych - stronami dłoniowymi obu rąk,
po rzepkach i wokół nich (ryc. 148).

Ryc. 148. Głaskanie okrężne stawów kolanowych

Głaskanie rozcierające doły podkołanowe - stronami dłoniowymi pal-
ców 2-5 obu rąk (ryc. 149), wsuwając ręce pod stawy kolanowe, od stron
bocznych.

Ryc. 149. Głaskanie rozcierające dołów podkolanowych

102

Ugniatanie podudzi - kończyny górne krzyżuje się i ugniata chwytem klesz-
czowym wewnętrzne strony podudzi, od stawów kolanowych do kostek przy-
środkowych (ryc. 150).

Ryc. 150. Ugniatanie podudzi

W dalszej części masaż wykonuje
się najpierw na jednej stopie, a póź-
niej na drugiej.

Głaskanie stawu skokowego —
kciukami, naprzemiennie, między
kostkami (ryc. 151).

Ryc. 151. Głaskanie stawu skokowego

103

Głaskanie ścięgna Achillesa - opuszkami palców 2-5 obu rąk po bokach
ścięgna (ryc. 152), z dołu do góry.

Głaskanie strony grzbietowej stopy - kciukami, naprzemiennie, przez
środek strony grzbietowej, od stawu skokowego do palców (ryc. 153).

Ryc. 152. Głaskanie ścięgna Achillesa

Ryc. 153. Głaskanie strony grzbietowej stopy

104

Zginanie i prostowanie palców - chwytem kleszczowym wszystkich pal-
ców równocześnie (ryc. 154).

Krążenie stopą -jedną ręką trzyma się piętę, drugą śródstopie i krąży się
stopą, najpierw w jedną stronę, a potem w drugą (ryc. 155).

Ryc. 154. Zginanie i prostowanie palców stopy

Ryc. 155. Krążenie stopą

105

Głaskanie przyśrodkowej strony stopy

pięty do palucha (ryc. 156).

Ugniatanie podeszwowej strony stopy -

zygzakiem, od pięty do palców (ryc. 157).

- kciukami, naprzemiennie, od
pięścią w formie przesuwania

Ryc. 156. Głaskanie przyśrodkowej strony
stopy

106

Ryc. 157. Ugniatanie podeszwowej strony
stopy

Ryc. 159. Roztrząsanie palców

107

Energetyzacja kończyny dolnej - stronami dłoniowymi obu rąk wykonu-
je się głaskanie podudzia (ryc. 160), po zewnętrznej stronie w dół, a po we-
wnętrznej stronie w górę.

Ryc. 160. Energetyzacja kończyny dolnej

Następnie masuje się drugą sto-
pę, powtarzając wszystkie czynno-
ści i kolejno wprowadza się techni-
ki rozluźniające, a także wykonuje
się energetyzację na obu kończynach
dolnych równocześnie.

Roztrząsanie podudzi - jak na
początku.

Zginanie i prostowanie w sta-
wach skokowych - chwytem klesz-
czowym oburącz chwyta się za sto-
py (ryc. 161) i wykonuje się nimi
ruchy w górę i w dół.

Ryc. 161. Zginanie i prostowanie w stawach
skokowych

108

Energetyzacja strefy splotu słonecznego - chwyta się za śródstopie tak,
aby palce 2-5 leżały na stronie grzbietowej stopy, a kciuk na stronie podeszwo-
wej. Kciuki ustawia się na receptorach splotu słonecznego na podeszwowej stro-
nie stopy (ryc. 162), wykonuje się zginanie i prostowanie w stawach skoko-
wych, dostosowując do oddychania torem przeponowym osoby masowanej. Przy
wdechu wykonuje się zgięcie podeszwowe, a przy wydechu - zgięcie grzbieto-
we z uciskiem na receptor splotu słonecznego.

Ryc. 162. Energetyzacja receptora splotu stonecznego

Masażysta przykrywa ręcznikiem kończyny dolne masowanego i nie tra-
cąc z nim kontaktu ustawia się na wysokości jego klatki piersiowej, po lewej
stronie.

3.2.5. Końcowe zrównoważenie energetyczne

Końcowe zrównoważenie energetyczne przeprowadza się przez ręcznik.
Terapeuta ustawia się z lewej strony masowanego, na wysokości jego tułowia,
i wykonuje:

Kołysanie tułowiem - lewe przedramię układa na dolnej części brzucha,
a prawe na górnej części klatki piersiowej osoby masowanej i wykonuje delikatne
ruchy na bok (ryc. 163).

Energetyzację tułowia - trzeci palec lewej ręki układa na pępku, a trzeci
palec prawej ręki w dołku szyjnym, tuż nad wcięciem szyjnym mostka
(ryc. 164); przez kilkanaście sekund koncentruje się nad przepływem energii
między tymi punktami.

109

Ryc. 164. Energetyzacja tułowia

Oczyszczanie aury - stronami dłoniowymi obu rąk, przesuwając ręce tuż
nad ciałem masowanego, najpierw nad górną częścią ciała, od czubka głowy
na boki przez szyję, barki i kończyny górne, aż do palców rąk (ryc. 165).
Później nad środkową i dolną częścią ciała, krzyżując kończyny górne na gór-
nej części klatki piersiowej (ryc. 166), przesuwa ręce od stawów ramiennych
(lewa ręka masażysty - lewy bark masowanego, prawa ręka masażysty - pra-
wy bark masowanego) w dół do linii środkowej ciała. Na wysokości dolnej
części mostka kończyny zmieniają strony (lewa ręka masażysty - prawa stro-

110

na masowanego, prawa ręka masażysty - lewa strona masowanego). Po każ-
dej czynności oczyszczającej należy strzepnąć kończynami górnymi, aby po-
zbyć się negatywnych ładunków ze swoich rąk.

Ryc. 165. Oczyszczanie aury górnej części ciała

Ryc. 166. Oczyszczanie aury środkowej i dolnej części ciata

111

Uziemienie-rozlączenie - terapeuta kładzie lewą rękę na pępku, a prawą
na górnej części mostka (ryc. 167) i wczuwając się w tor oddechowy osoby
masowanej, koncentruje się na zakończeniu masażu.

Ryc. 167. Uziemienie-roztączenie

Po rozłączeniu masowany jeszcze przez kilkanaście minut relaksuje się le-
żąc przykryty ręcznikiem i prześcieradłem w formie „kokonu", słuchając mu-
zyki relaksacyjnej.

112

4. MASAŻ RYTMICZNY

Masaż relaksacyjny rytmiczny to zabieg prowadzony w rytmie specjalnie
przygotowanego programu muzycznego, obejmującego melodie w różnym
tempie. Różnorodność rytmu poszczególnych części muzycznych powinna być
dostosowana do upodobań osoby masowanej i działać na nią uspokajająco
oraz odprężająco. Najczęściej masaż
rytmiczny wykonuje się na tylnej stro-
nie ciała, a liczba części masażu zale-
ży od czasu poszczególnych fragmen-
tów muzycznych.

Osoba masowana leży przodem,
kończyny górne ułożone są wzdłuż
głowy, głowa leży na boku albo usta-
wiona jest na wprost w otworze na
twarz, pod stawy skokowe podłożony
jest wałek.

Przed przystąpieniem do zabiegu
masażysta się koncentruje.

I część

Przy pierwszych taktach muzyki
przeprowadza się:

Uziemienie-połączenie - masa-
żysta staje od strony stóp osoby maso-
wanej i przykłada ręce do stron pode-
szwowych jej obu stóp, poniżej pięt _{Ryc 168} uziemienie-potączenie na stronach
(ryc. 168). podeszwowych stóp

113

Następnie kładzie ręce naprzemiennie na poszczególnych częściach ciała, i nie tra-
cąc kontaktu z osobą masowaną równocześnie przechodzi na jedną stronę stołu. Uzie-
mienie stosuje: na ścięgnach Achillesa, w dołach podkolanowych, na stawach biodro-
wych, w talii, na łopatkach, na barkach, na mięśniach naramiennych, na stawach łok-
ciowych i na dłoniach.

4.1. Rozluźnianie początkowe

Po zakończeniu uziemienia na rękach masażysta masuje w dół, głaszcząc
stronami dłoniowymi obu rąk, od dłoni przez kończyny górne, bokiem tułowia,
przez środek pośladków i tylne strony kończyn dolnych do stóp (ryc. 169).

Ryc. 169. Głaskanie tylnej strony ciata

Kolejno masażysta przeprowadza:

Rozciąganie kończyn dolnych - rękami chwyta za stawy skokowe, od
strony grzbietowej i odchyla ciało do tyłu (ryc. 170).

Następnie głaszcząc tylne strony kończyn dolnych przesuwa ręce na
grzbiet i wykonuje:

Rozciąganie odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa - jedną rękę
układa na kości krzyżowej, drugą na górnej części piersiowego odcinka krę-
gosłupa i porusza rękami w strony przeciwne (ryc. 171).

Rozciąganie talii -jedną rękę układa na bocznej stronie talerza biodrowe-
go, drugą w linii pachowej środkowej, na wysokości dolnego kąta łopatki
i wykonuje ruchy rękami w strony przeciwne (ryc. 172), najpierw po jednej
stronie, a potem po drugiej.

114

Ryc. 170. Rozciąganie kończyn dolnych

Ryc. 171. Rozciąganie odcinka lędźwiowo-
krzyżowego kręgostupa

Ryc. 172. Rozciąganie talii

115

Kołysanie tułowiem - ręce ukła-
da na kręgosłupie i wykonuje ruchy
rękami na boki (ryc. 173).

Następnie głaszcząc stronami
dłoniowymi obu rąk grzbiet, po-
śladki, i tylne strony kończyn dol-
nych, przesuwa ręce do stóp.

Ryc. 173. Kotysanie tufowiem

4.2. Masaż tylnej strony data

Przed rozpoczęciem masowania masażysta opiera przedramię na ścięgnie
Achillesa masowanego, drugą ręką sięga po oliwkę, która powinna być obok.
Nalewa oliwkę na rękę w takiej ilości, aby wystarczyła do natłuszczenia całej
tylnej strony ciała i rozprowadza ją równomiernie na obie ręce, na strony dło-
niowe i grzbietowe.

Aby od razu nie pozbyć się całej oliwki z rąk, oliwienie ciała rozpoczyna
się od dolnej części łydki i przesuwa się w górę. Na kończynach dolnych po-
zbywa się oliwki z opuszek palców, na pośladkach - ze stron dłoniowych pal-
ców, na grzbiecie (przykręgosłupowo), barkach i w liniach pachowych - ze
stron dłoniowych śródręczy, na środkowej części grzbietu - ze stron grzbieto-
wych rąk (ryc. 174), a na kończynach górnych - ze stron dłoniowych rąk.

116

-

Ryc. 174. Oliwienie tylnej strony ciała

W przypadku bardzo suchej skóry natłuszczanie wstępne całego ciała po-
winien wykonać sam pacjent przed położeniem się na stole do masażu, a gdy
masażysta nabrał zbyt mało oliwki, czynność oliwienia należy powtórzyć.

Kończąc oliwienie tylnej strony ciała na rękach masowanego terapeuta roz-
poczyna zasadnicze masowanie, wykonując:

Głaskanie tylnej strony ciała - stronami dłoniowymi obu rąk w dół przez
kończyny górne, strony boczne tułowia (ryc. 175). Na wysokości talii masa-

Ryc. 175. Masaż kończyn górnych i tułowia

117

żysta obraca się i ręce zmieniają stronę masującą; kolejno masuje się pośladki,
kończyny dolne, strony podeszwowe stóp do palców (ryc. 176).

Ryc. 176. Masaż pośladków i kończyn dolnych

Głaskanie kończyn dolnych - stronami dłoniowymi obu rąk do górnej czę-
ści pośladków (ryc. 177). Na wysokości talii masażysta obraca się, ręce zmie-
niają strony i masuje się z powrotem do stron podeszwowych stóp (ryc. 178).

Ryc. 177. Masaż kończyn dolnych w górę

118

Ryc. 178. Masaż talii i kończyn dolnych w dół

Następnie terapeuta przechodzi na drugą (np. prawą) stronę stołu i wyko-
nuje:

Głaskanie tylnej strony ciała - stronami dłoniowymi obu rąk w górę, od
stóp przez kończyny dolne, pośladki, grzbiet, barki, kończyny górne do dłoni
(ryc. 179).

Ryc. 179. Masaż tylnej strony ciata w górę

119

Głaskanie tylnej strony ciała - masuje w dół, przez kończyny górne, grzbiet
do talii. W linii talii masażysta się obraca i następuje zmiana rąk. Masuje przez
pośladki, kończyny dolne do palców stóp (ryc. 180).

Głaskanie kończyn dolnych - masuje od stóp do górnej części poślad-
ków. Na wysokości talii masażysta się obraca i następuje zmiana rąk. Masuje
się w dół do stóp (ryc. 181).

Ryc. 180. Masaż tylnej strony ciata w dót z obrotem w talii

Ryc. 181. Gtaskanie kończyn dolnych

120

Kolejno terapeuta przechodzi na drugą stronę stołu i przeprowadza:
Głaskanie tylnej strony ciała - masuje w górę, od stóp przez kończyny
dolne, pośladki, grzbiet, barki, kończyny górne do dłoni (ryc. 182).

Ryc. 182. Masaż tylnej strony ciała w górę

Głaskanie tylnej strony ciała - masuje w dół, od dłoni przez kończyny
górne, grzbiet do linii talii. Na jej wysokości masażysta się obraca i masuje do
stóp (ryc. 183).

Ryc. 183. Masaż tylnej strony ciata w dół z obrotem w talii

121

Ponownie masuje od stóp do dłoni; w górnej części stołu masażysta prze-
chodzi na drugą stronę i masuje w dół, z obrotem na wysokości talii, do stóp.
Kolejno wykonuje:

Głaskanie tylnej strony ciała - masuje w górę, od stóp przez kończyny
dolne, pośladki, grzbiet, na łopatki. Na ich wysokości obraca się i zmienia
ręce. Kolejno masuje barki, kończyny górne do dłoni (ryc. 184).

Ryc. 184. Masaż tylnej strony ciata w górę z obrotem na topatkach

Głaskanie tylnej strony ciała - masuje w dół przez całą tylną stronę ciała
do stóp (ryc. 185).

Ryc. 185. Masaż tylnej strony ciata w dót

122

Masażysta przechodzi na drugą stronę stołu i wykonuje:
Głaskanie tylnej strony ciała - masuje w górę od stóp do łopatek. Na ich
wysokości obraca się, następuje zmiana rąk i masuje do dłoni (ryc. 186).

Ryc. 186. Masaż tylnej strony ciata w górę z obrotem na łopatkach

W tym momencie kończy się dany fragment muzyczny i pierwsza część
masażu. Masażysta stoi za głową osoby masowanej. W zależności od długości
programu muzycznego terapeuta zwiększa lub zmniejsza liczbę powtórzeń
poszczególnych technik.

II część

4.3. Masaż kończyn górnych, grzbietu i pośladków

W tej części będą masowane kończyny górne, grzbiet i pośladki. Masaży-
ści niskiego wzrostu poszczególne czynności na grzbiecie i pośladkach mogą
wykonywać stojąc z boku stołu, aby nie uciskać tułowiem leżącego. Masaży-
ści wysocy, z dużym zasięgiem kończyn górnych wykonują cały masaż stojąc
za głową osoby masowanej.

123

Przy pierwszych taktach drugiego fragmentu muzycznego przeprowadza się:
Głaskanie kończyn górnych i łopatek - stronami dłoniowymi obu rąk, od
dłoni, po kończynach górnych, do łopatek (ryc. 187).

Ryc. 187. Głaskanie kończyn górnych i fopatek

Głaskanie grzbietu „ósemkami" - stronami dłoniowymi obu rąk, prawą
rękę przesuwa się z lewej łopatki skośnie w dół do prawego talerza biodrowe-
go, następnie przez górną część prawego pośladka, kość krzyżową, górną część
lewego pośladka, talerz biodrowy lewy i kolejno skośnie w górę do prawej
łopatki, a potem do lewej (ryc. 188). Równocześnie za prawą ręką masuje
lewa ręka.

Ryc. 188. Głaskanie grzbietu „ósemkami"

Po wykonaniu kilku ósemek masażysta układa ręce w talii i wykonuje:
Głaskanie grzbietu i kończyn górnych - stronami dłoniowymi obu rąk
(ryc. 189), bokami grzbietu w górę przez łopatki, kończyny górne do dłoni.
Głaskanie kończyn górnych i łopatek -jak wyżej.

Ryc. 189. Głaskanie grzbietu i kończyn górnych

Głaskanie grzbietu - stronami dłoniowymi obu rąk, ustawiając ręce pal-
cami do siebie na linii kręgosłupa, od łopatek, wzdłuż kręgosłupa, przez kość
krzyżową na pośladki (ryc. 190).

Ryc. 190. Głaskanie grzbietu

125

Krążenie pośladkami - stronami dłoniowymi obu rąk (ryc. 191), krąży
całymi pośladkami na zewnątrz.

Ryc. 191. Krążenie pośladkami

Głaskanie okrężne grzbietu - stronami dłoniowymi obu rąk, obszernymi
ruchami okrężnymi, od pośladków do łopatek (ryc. 192).

Ryc. 192. Głaskanie okrężne grzbietu

126

Krążenie łopatkami - stronami dłoniowymi obu rąk (ryc. 193), krążąc
skórą na łopatkach na zewnątrz.

Ryc. 193. Krążenie łopatkami

Po krążeniu łopatkami wykonuje się: głaskanie kończyn górnych od bar-
ków do dłoni, głaskanie kończyn górnych i łopatek od dłoni do łopatek,
głaskanie grzbietu od łopatek do pośladków i krążenie pośladkami.

Następnie przesuwa się ręce na dolny odcinek lędźwiowy kręgosłupa i prze-
prowadza się:

Głaskanie kości krzyżowej - opuszkami kciuków w formie „serduszka"
(ryc. 194).

Ryc. 194. Głaskanie kości krzyżowej

Głaskanie poprzeczne grzbietu - opuszkami kciuków, od kręgosłupa na
boki, w pasmach od kości krzyżowej do łopatek (ryc. 195).

Ryc. 195. Głaskanie poprzeczne grzbietu

Kolejno całymi stronami dłoniowymi obu rąk, wykonuje się: krążenie ło-
patkami, potem głaskanie kończyn górnych od barków do dłoni, głaskanie
kończyn górnych i łopatek, głaskanie grzbietu i krążenie pośladkami.

Następnie ręce przesuwa się na górny odcinek lędźwiowy kręgosłupa i prze-
prowadza się:

Głaskanie talii - stronami dłoniowymi obu rak w kształcie serca. Masuje się
w dół do szpary pośladkowej, przez pośladki do talii i do kręgosłupa (ryc. 196).

Ryc. 196. Głaskanie talii

128

Pływanie po grzbiecie - stronami dłoniowymi obu rąk, naprzemiennie.
Masuje się wzdłuż kręgosłupa, górną częścią pośladka na zewnątrz, boczną stronę
tułowia do pachy, przez łopatkę, do kręgosłupa (ryc. 197). Kiedy jedna ręka masuje
w dół na jednej stronie grzbietu, to druga masuje w górę na stronie przeciwnej.

Ryc. 197. Pływanie po grzbiecie

Po wykonaniu kilku powtórzeń pływania po grzbiecie obie ręce od linii
talii przesuwają się stronami bocznymi tułowia na łopatki i przeprowadza się
krążenie łopatkami, potem głaskanie kończyn górnych od barków do dło-
ni, a następnie:

Głaskanie tylnej strony ciała - stronami dłoniowymi obu rąk, od dłoni
przez grzbiet, pośladki, kończyny dolne do stóp (ryc. 198).

Ryc. 198. Głaskanie tylnej strony ciała w dół

129

Głaskanie tylnej strony ciała - masuje się w górę, od stóp, z obrotem na
wysokości talii do dłoni (ryc. 199).

Ryc. 199. Głaskanie tylnej strony ciała w górę z obrotem w talii

Głaskanie tylnej strony ciała - masuje się w dół, od dłoni, z obrotem na
wysokości talii do stóp (ryc. 200).

Ryc. 200. Głaskanie tylnej strony ciała w dół z obrotem w talii

W tym momencie kończy się dany fragment muzyczny i druga część masa-
żu. Masażysta ustawiony jest przy stopach osoby masowanej. W zależności
od długości programu muzycznego terapeuta zwiększa lub zmniejsza liczbę
powtórzeń poszczególnych technik.

130

III część

4.4. Masaż kończyn dolnych i pośladków

Trzecia część masażu obejmuje kończyny dolne i pośladki. Najpierw ma-
suje się jedną kończynę dolną, potem drugą.

Przy pierwszych taktach trzeciego programu muzycznego przeprowadza się:

Głaskanie kończyn dolnych - stronami dłoniowymi obu rąk, od pięt do
pośladków (ryc. 201), w linii talii prawa ręka przechodzi na lewą stronę,

Głaskanie kończyny dolnej - stronami dłoniowymi obu rąk, jedna ręka
masuje boczną stronę kończyny, druga ręka przyśrodkową (ryc. 202).

Ryc. 201. Głaskanie kończyn dolnych

Ryc. 202. Głaskanie kończyny dolnej w dół

131

Ryc. 203. Gtaskanie kończyny dolnej w górę

Głaskanie kończyny dolnej „ry-
nienką" - stronami dłoniowymi obu
rąk, kończyny górne skrzyżowane,
ręce ustawione poprzecznie, kieru-
nek palców przeciwny, od ścięgna
Achillesa do pośladka (ryc. 203).

Głaskanie okrężne pośladka -
stronami dłoniowymi obu rąk, ręce
okrążają pośladek z przeciwnych
stron (ryc. 204).

Głaskanie kończyny dolnej -
stronami dłoniowymi obu rąk, od po-
śladka do stopy.

Ryc. 204. Gtaskanie okrężne pośladka

132

Głaskanie strony podeszwowej stopy „ósemkami" - stroną dłoniową
jednej ręki, w formie „ósemki", druga ręka obejmuje piętę (ryc. 205).

Głaskanie piłujące podudzia - stronami dłoniowymi obu rąk, poprzecz-
nie ustawionymi do osi długiej podudzia, wykonuje się ruchy rękami w strony
przeciwne, od ścięgna Achillesa do dołu podkolanowego (ryc. 206).

Ryc. 205. Głaskanie strony podeszwowej
w formie „ósemki"

Ryc. 206. Głaskanie piłujące podudzia

133

Głaskanie dołu podkolanowego „ósemkami" - stronami dłoniowymi pal-
ców 2-5 jednej ręki, druga ręka obciąża rękę masującą (ryc. 207). Podczas ma-
sowania od strony przyśrodkowej stawu „ósemkę" wydłuża się aż do rzepki.

Głaskanie ściskajaco-piłujące uda - stronami dłoniowymi obu rąk, jedną
rękę ustawia się od strony bocznej uda, drugą od strony przyśrodkowej. Ręce
zbliża się do siebie, unosząc mięśnie, następnie ręce zmieniają strony, jedna
przechodzi z bocznej na przyśrodkową, a druga odwrotnie (ryc. 208). Za każ-
dym razem ręce przesuwają się o pasmo wyżej, w kierunku pośladka.

Ryc. 208. Głaskanie ściskająco-pitujące uda

134

Głaskanie piłujące fałd pośladkowy - stronami dłoniowymi obu rąk wy-
konuje się ruchy rękami w strony przeciwne, od krętarza większego kości udowej
do krocza (ryc. 209).

Kolejno masuje się w dół, stosując głaskanie ściskająco-piłujące uda,
głaskanie dołu podkołanowego „ósemkami", głaskanie piłujące podudzia
i głaskanie strony podeszwowej stopy „ósemkami".

Następnie wykonuje się etapowe masowanie kończyny dolnej:

Głaskanie podudzia - stronami dłoniowymi obu rąk, od ścięgna Achillesa
do dołu podkołanowego (ryc. 210).

Ryc. 209. Głaskanie piłujące fałd pośladkowy

Ryc. 210. Głaskanie podudzia

135

Głaskanie uda - stronami dłoniowymi obu rąk, od połowy podudzia do
pośladka (ryc. 211).

Głaskanie pośladka - stronami dłoniowymi obu rąk, od połowy uda do
środka pośladka (ryc. 212).

Ryc. 212. Głaskanie pośladka

136

Krążenie pośladkiem - strona-
mi dłoniowymi obu rąk na zewnątrz
(ryc. 213).

Kolejno wykonuje się w dół -
głaskanie kończyny dolnej i gła-
skanie strony podeszwowej stopy
„ósemkami", następnie głaskanie
kończyny dolnej „rynienką"
w górę i głaskanie okrężne poślad-
ka, potem głaskanie kończyny dol-
nej w dół i głaskanie strony pode-
szwowej stopy „ósemkami", po-
nownie głaskanie kończyny dolnej
„rynienką" do górnej części poślad-
ka. W linii talii ręce rozchodzą się
na dwie strony i przeprowadza się:

Głaskanie kończyn dolnych -
stronami dłoniowymi obu rąk, od po-
śladków do palców stóp (ryc. 214).

Ryc. 213. Krążenie pośladkiem

Ryc. 214. Głaskanie kończyn dolnych

137

Terapeuta przechodzi na drugą (prawą) stronę pacjenta i masuje kończyny dol-
ne do górnej części pośladków - głaskanie kończyn dolnych, w linii talii lewa
ręka przechodzi na prawą kończynę dolną i obie masują w dół do stopy - głaska-
nie kończyny dolnej.

Po wykonaniu wszystkich czynności na prawej kończynie dolnej kończy
się dany fragment muzyczny i trzecia część masażu. Masażysta stoi po prawej
stronie masowanego, na wysokości jego pięty.

W zależności od długości programu muzycznego terapeuta zwiększa lub
zmniejsza liczbę powtórzeń poszczególnych technik.

IV część
4.5. Rozluźnianie końcowe

Podczas czwartej części masażu, przy pierwszych taktach muzyki rozpo-
czyna się głaskanie kończyny dolnej „rynienką" od stopy do górnej części
pośladka, w linii talii ręce rozchodzą się na boki i masują do stóp, równocześnie
po obu stronach - głaskanie kończyn dolnych. Kolejno przeprowadza się:

Głaskanie tylnej strony ciała - stronami dłoniowymi obu rąk w górę, od
stóp przez kończyny dolne, pośladki, grzbiet, kończyny górne do dłoni
(ryc. 215).

Ryc. 215. Gtaskanie tylnej strony ciała w górę

138

Głaskanie tylnej strony ciała - od dłoni do stóp.

Głaskanie tylnej strony ciała - stronami dłoniowymi obu rąk, od stóp
w górę, w linii talii obrót i masuje się przez grzbiet, barki do dłoni (ryc. 216).
Głaskanie tylnej strony ciała - od dłoni do stóp.

Ryc. 216. Głaskanie tylnej strony ciała w górę z obrotem w talii

Głaskanie tylnej strony ciała — od stóp przez grzbiet na łopatki, masaży-
sta, wykonując obrót rękami na łopatkach, przechodzi na drugą stronę stołu,
staje za głową pacjenta i masuje od łopatek do dłoni (ryc. 217).

Ryc. 217. Masaż tylnej strony ciała w górę z obrotem na łopatkach

139

Potem wykonuje głaskanie tylnej strony ciała w dół, od dłoni do palców
stóp, na ich wysokości przechodzi na drugą stronę stołu i masuje w górę -
głaskanie tylnej strony ciała, od stóp do dłoni. Kolejno przeprowadza się:

Głaskanie muskające tylnej strony ciała - opuszkami palców obu rąk
w formie „kociego głaskania", od dłoni przez grzbiet, pośladki, kończyny dol-
ne do pięt (ryc. 218).

Ryc. 218. Głaskanie muskające tylnej strony ciała

Energetyzację stóp - przykłada strony dłoniowe do stron podeszwowych -
palce do palców, nadgarstki do pięt (ryc. 219) - zabieg trwa kilkanaście se-
kund.

Ryc. 219. Energetyzacja stóp

140

Po energetyzacji stóp masażysta sięga po duży ręcznik, jeden koniec kła-
dzie na swoim barku, a drugim końcem delikatnie wyciera oliwkę z ciała
(w takt muzyki). Rozpoczyna od strony podeszwowej lewej kończyny, powoli,
spokojnie w takt muzyki wyciera ciało - kończyna dolna lewa, pośladek, grzbiet
po stronie lewej, kończyna górna lewa. Po przejściu za głową osoby masowa-
nej na drugą stronę wyciera oliwkę z prawej kończyny górnej, prawej strony
grzbietu, z pośladka i kończyny dolnej (ryc. 220).

Ryc. 220. Wycieranie ręcznikiem oliwki z ciała

Następnie terapeuta przykrywa ręcznikiem pacjenta, ustawia się za jego
stopami, ściąga powoli z niego ręcznik (ryc. 221), przesuwając go do stóp, aż
zsunie się całkowicie.

Ryc. 221. Ściąganie ręcznika

141

Potem trzymany w rękach drugi koniec ręcznika przesuwa w górę, przy-
krywając kończyny dolne i grzbiet do karku (ryc. 222).

Ryc. 222. Przykrywanie ręcznikiem

Kolejno masażysta układa dłonie na grzbiecie masowanego, jedną rękę na
kości krzyżowej, drugą na odcinku piersiowym kręgosłupa i delikatnie koły-
sze tułowiem, wykonując ruchy rękami w strony przeciwne.

Po wykonaniu kołysania tułowiem terapeuta przechodzi do stóp pacjenta
nie tracąc z nim kontaktu, przykrywa jego stopy ręcznikiem (prześcieradłem)
położonym na stole. Na koniec przeprowadza uziemienie-rozłączenie z ma-
sowanym przez ręcznik (można odrywać równocześnie obie ręce), układa ręce
kolejno na: stronach podeszwach stóp, ścięgnach Achillesa, dołach podkola-
nowych, stawach biodrowych, talii, łopatkach, mięśniach naramiennych, łok-
ciach i dłoniach.

W tym momencie kończy się fragment muzyczny i ostatnia część masażu.
W zależności od długości programu muzycznego terapeuta zwiększa lub
zmniejsza liczbę powtórzeń poszczególnych technik.

142

5. MASAŻ SYNCHRONICZNY

Słowo synchroniczny pochodzi od synchronia (gr. syn = razem + chrónos
= czas), co oznacza jednoczesność wykonywania pewnych czynności; współ-
istnienie w czasie.

Masaż synchroniczny to zabieg łączący elementy masażu z ćwiczeniami
biernymi poszczególnych stawów i części ciała, mający na celu uzyskanie lub
przywrócenie równowagi funkcjonalnej organizmu człowieka, postrzeganego
jako spójny i dynamiczny system. Zadaniem masażu jest nie tylko przywróce-
nie harmonii w układzie kostno-mięśniowym, ale także doprowadzenie do
współzależności procesów biologicznych, umysłowych i emocjonalnych or-
ganizmu.

Masaż synchroniczny jest jednym z elementów koncepcji związanej z ca-
łościowym - holistycznym patrzeniem na człowieka, z której wywodzi się
szkoła terapeutyczna, obejmująca szereg technik i procedur, występujących
pod nazwą „praca z ciałem" (body work), mających na celu uzyskanie tzw.
świadomości ciała. Do metod, w których uwzględnia się pracę z ciałem zali-
czamy głównie terapie łączące techniki manipulatywne z psychoterapeutycz-
nymi, określane mianem terapii psychosomatycznych. Są to: biodynamika,
rolfing, osteopatia, chiropraktyka, masaż, kinezjologia, refleksoterapia, Shiatsu,
joga, technika Aleksandra i technika Hellera, wschodnie terapie ruchowe, uzdra-
wianie, radionika, hipnoterapia i inne.

5.1. Metodyka masażu całego ciata

Masaż synchroniczny to zabieg przeprowadzany w komfortowych warun-
kach, obejmujący całe ciało podczas jednej sesji. W trakcie masowania wyko-
nuje się ćwiczenia poszczególnych stawów lub części ciała, mające na celu
rozluźnienie napiętych tkanek, zrównoważenie krążącej energii i osiągnięcie
pełnej relaksacji. Wszystkie czynności wykonuje się powoli, delikatnie, a nie-

143

kiedy dynamicznie (stosownie do aktualnych możliwości masowanego), płyn-
nie przechodzi się od jednej techniki do drugiej.

Masaż całego ciała obejmuje grzbiet, kończyny dolne, kończyny górne,
brzuch, klatkę piersiową, kark i głowę.

5.1.1. Rozluźnianie początkowe

Osoba masowana leży przodem, przykryta jest dużym ręcznikiem, kończy-
ny górne ma ułożone wzdłuż tułowia, głową ustawioną na wprost w otworze
na twarz, pod stawy skokowe podłożony wałek.

Masażysta po przeprowadzeniu koncentracji, przy brzmieniu muzyki roz-
poczyna masowanie, nie tracąc kontaktu z pacjentem od początku do końca
zabiegu. Wykonuje następujące czynności:

Uziemienie-polączenie -jedną rękę układa na VII kręgu szyjnym, a drugą
na kości krzyżowej (ryc. 223).

Ryc. 223. Uziemienie-pofączenie

Rozluźnianie tułowia - ręce układa na kręgosłupie, jednana odcinku pier-
siowym, a drugą na lędźwiowym i wykonuje delikatne ruchy na boki
(ryc. 224).

Rozciąganie tułowia - jedną rękę kładzie na piersiowym odcinku kręgo-
słupa, a drugą na kości krzyżowej i wykonuje delikatne ruchy rękami w strony
przeciwne (ryc. 225), następnie rozciąga jedną stronę tułowia, potem drugą,

144

Ryc. 224. Rozluźnianie tułowia

Ryc. 225. Rozciąganie kręgosłupa

145

układając jedną rękę na grzebieniu
biodrowym w okolicy kolca biodro-
wego przedniego górnego, a drugą
na wysokości łopatki (ryc. 226).

Rozluźnianie kończyn dolnych -
staje z tyłu za masowanym, odkry-
wa najpierw jedną jego kończynę
i unosi podudzie do kąta 30-40°,
podtrzymując za staw skokowy. De-
likatnie wykonuje podudziem ruchy
na boki, równocześnie zginając
i prostując kończynę w stawie kola-
nowym (ryc. 227). Następnie przy-
krywa się ręcznikiem kończynę roz-
luźnioną i powyższe czynności prze-
prowadza się na drugiej kończynie.

Ryc. 226. Rozciąganie bocznej strony tutowia

Ryc. 227. Rozluźnianie kończyny dolnej

146

Ugniatanie grzbietu - wykonuje się miękkie, powolne ugniatanie grzbie-
tu chwytem szczypcowym (ryc. 228), najpierw po jednej stronie, a potem po
drugiej.

Ryc. 228. Ugniatanie grzbietu

5.1.2. Masaż grzbietu i pośladków

Kolejno odkrywa się grzbiet i pośladki, przesuwając ręcznik na górną część
kończyn dolnych, następnie oliwi się grzbiet z pośladkami i ramiona do sta-
wów łokciowych, po czym wykonuje się:

Głaskanie podłużne grzbietu - masażysta stojąc za głową pacjenta masu-
je stronami dłoniowymi obu rąk wzdłuż kręgosłupa (z góry na dół), następnie

147

na boki wzdłuż pośladków, potem wzdłuż linii pachowych, do barków, rów
nocześnie po obu stronach (ryc. 229) albo naprzemiennie (ryc. 230).

Ryc. 229. Głaskanie podłużne grzbietu równoczesne

Ryc. 230. Głaskanie podłużne grzbietu naprzemienne

148

Głaskanie kręgosłupa - terapeuta stojąc za głową pacjenta masuje strona-
mi dłoniowymi obu rąk, od dolnej części kości krzyżowej do karku (ryc. 231),
równocześnie po obu stronach.

Ryc. 231. Głaskanie kręgosłupa

Głaskanie poprzeczne grzbietu
i pośladków - masażysta staje
z boku masowanego i stronami dło-
niowymi obu rąk wykonuje głaska-
nie grzbietu w pasmach poprzecz-
nych, od kręgosłupa na boki
(ryc. 232), najpierw po jednej stro-
nie, a potem po drugiej, przechodząc
na drugą stronę stołu. Przy przecho-
dzeniu na drugą stronę stosuje gła-
skanie kręgosłupa.

Ryc. 232. Głaskanie poprzeczne grzbietu
i pośladków

149

Głaskanie rozciągające grzbietu - terapeuta stojąc z boku pacjenta masuje
przedramionami w strony przeciwne, rozciągając tkanki (ryc. 233), z dołu do
góry. Najpierw masuje grzbiet po jednej stronie i kręgosłup, a po przejściu na
drugą stronę stołu masuje drugą stronę grzbietu. Przy przechodzeniu na drugą
stronę stosuje się głaskanie kręgosłupa.

Głaskanie grzbietu w całości - terapeuta stojąc za głową masowanego
wykonuje kłębikami palców małych głaskanie roztrząsające mięśni przy-
kręgosłupowych, od szpary pośladkowej do karku (ryc. 234). Następnie stro-

Ryc. 233. Głaskanie rozciągające grzbietu

Ryc. 234. Głaskanie roztrząsające mięśni przykręgostupowych

150

nami dłoniowymi przeprowadza głaskanie okrężne grzbietu, od dolnej czę-
ści pośladków do barków (ryc. 235), kolejno krążenie łopatkami (ryc. 236)
oraz głaskanie roztrząsające grzbietu (ryc. 237), z dołu do góry, równocze-
śnie po obu stronach.

Ryc. 235. Głaskanie okrężne grzbietu

Ryc. 236. Krążenie łopatkami

151

Ryc. 237. Gtaskanie roztrząsające grzbietu

Kołysanie tułowiem - masażysta stojąc za głową osoby masowanej ukła-
da ręce na stronach bocznych tułowia, powyżej grzebieni biodrowych i prze-
suwając ręce w górę równocześnie wykonuje krótkie ruchy rękami na boki,
w górę i w dół (ryc. 238), doprowadzając tułów do delikatnego kołysania.

Ryc. 238. Kotysanie tutowiem

152

Kolejno masażysta klęcząc za głową masowanego wykonuje:
Głaskanie karku i barków - masowanie rozpoczyna kłębikami palców
małych, potem głaszcze stronami dłoniowymi, od górnej części karku do dol-
nej części mięśni naramiennych (ryc. 239).

Rozcieranie karku i barków - kłębikami palców małych, ruchami okręż-
nymi, od górnej części karku do stawów barkowych (ryc. 240).

Ryc. 240. Rozcieranie karku i barków

153

Kolejne czynności przeprowadza się najpierw na bliższej obręczy barko-
wej, a potem po zmianie strony na drugiej.

Ugniatanie wałkujące grzbietu - terapeuta stoi z boku pacjenta i masuje
bardzo miękko, płynnie chwytem szczypcowym oburącz, naprzemiennie,
z dołu do góry (ryc. 241). Masuje najpierw na jednej stronie grzbietu w kilku
pasmach, potem po zmianie stron masuje drugą stronę grzbietu. W przypadku
niemożności zastosowania ugniatania wałkującego ze względu na duże napię-
cie mięśni grzbietu, stosuje się ugniatanie głaszczące grzbietu - chwytem
kleszczowym oburącz, naprzemiennie (ryc. 242). Przy przechodzeniu na dru-
gą stronę stosuje się głaskanie kręgosłupa.

Ryc. 242. Ugniatanie głaszczące grzbietu

154

Ugniatanie głaszczące wokół łopatki - masażysta stojąc z boku masowa-
nego kłębikiem palca małego jednej ręki ugniata głaszcząc górną część barku,
a kłębikiem drugiej ręki poniżej dolnego kąta łopatki (ryc. 243). Górną ręką
masuje wzdłuż górnego brzegu łopatki (w jedną stronę i z powrotem), a dolną
wokół dolnego kąta łopatki (od przyśrodkowego do bocznego brzegu łopatki).

Krążenie łopatką - terapeuta układa ręce stronami dłoniowymi na łopat-
ce i wykonuje krążenie łopatką (nie rozciera) na zewnątrz (ryc. 244).

Ryc. 243. Ugniatanie gtaszczące wokół łopatki

Ryc. 244. Krążenie łopatką

Krążenie obręczą barkową - masażysta jedną ręką chwyta za ramię przy
stawie łokciowym masowanego, a drugą układa pod stawem ramiennym (od przo-

155

du) i wykonuje delikatne krążenie obręczą barkową (w prawą stronę i w lewą),
z równoczesnym odwodzeniem i przywodzeniem w stawie ramiennym (ryc. 245).

Wszystkie czynności od ugniatania wałkującego grzbietu do krążenia ob-
ręczą barkową wykonuje się na drugiej stronie grzbietu. Przy przechodzeniu
na drugą stronę stosuje się głaskanie kręgosłupa.

Ponownie przeprowadza się głaskanie podłużne grzbietu, głaskanie krę-
gosłupa, głaskanie poprzeczne grzbietu i pośladków, głaskanie rozciągające
grzbietu, głaskanie grzbietu w całości, kołysanie tułowiem oraz głaskanie
i rozcieranie karku i barków.

Kolejno przeprowadza się następujące czynności na dalszej stronie grzbie-
tu, a po zmianie stron na drugiej.

Rozcieranie głaszczące okolicy łopatkowej - terapeuta stronami dłonio-
wymi masuje ruchami okrężnymi jedną ręką w okolicy dolnego kąta łopatki,
a drugą ręką wał mięśnia czworobocznego (ryc. 246).

Ryc. 245. Krążenie obręczą barkową R_yc. 246. Rozcieranie głaszczące okolicy

topatkowej

156

Rozcieranie punktowe grzbietu - masażysta stroną dłoniową jednej ręki
lekko naciąga powłoki skórne, przesuwając rękę powoli w kierunku kręgosłu-
pa, a drugą ręką opuszkami palców 2-5 wykonuje rozcieranie punktowe,
w kierunku kręgosłupa (ryc. 247). Rozcieranie przeprowadza na odcinku lę-
dźwiowym grzbietu od linii pachowej środkowej do kręgosłupa, w pasmach
od grzebienia biodrowego do wysokości LI.

Ugniatanie wałkujące mięśnia najszerszego grzbietu - terapeuta masuje
bardzo miękko, płynnie chwytem kleszczowym oburącz, naprzemiennie, z dołu
do góry, brzeg mięśnia w okolicy dołu pachowego (ryc. 248).

Ryc. 248. Ugniatanie wałkujące mięśnia naj
szerszego grzbietu

157

Po wykonaniu powyższych czynności na jednej stronie grzbietu masażysta
przechodzi na drugą stronę stołu i masuje drugą stronę grzbietu. Przy przecho-
dzeniu na drugą stronę stosuje się głaskanie kręgosłupa.

Kolejno stosuje się:

Ugniatanie głaszczące wałów mięśni czworobocznych - przeprowadza
się chwytem kleszczowym oburącz naprzemiennie (ryc. 249), bardzo powoli
i miękko, od stawów barkowych do karku, równocześnie po obu stronach.

Ponownie przeprowadza się głaskanie podłużne grzbietu, głaskanie krę-
gosłupa, głaskanie poprzeczne grzbietu i pośladków, głaskanie rozciągające
grzbietu, głaskanie grzbietu w całości, kołysanie tułowiem oraz głaskanie
i rozcieranie karku i barków.

Kolejno masowaniem obejmuje się pośladki, wykonując wszystkie czyn-
ności najpierw po stronie przeciwnej, a potem po przejściu na drugą stronę
stołu masuje się drugi pośladek. Przy przechodzeniu na drugą stronę stosuje

Ryc. 249. Ugniatanie głaszczące mięśni Ryc 250. Głaskanie pośladka

czworobocznych

I ¹⁵⁸

się głaskanie kręgosłupa. W przypadku zakłopotania osoby masowanej zabie-
giem, przy pierwszych masażach pośladki można pominąć albo masować je
przez ręcznik. Na pośladkach wykonuje się następujące techniki:

Głaskanie pośladka - stronami dłoniowymi obu rąk, od grzebienia bio-
drowego, kości krzyżowej, szpary pośladkowej i fałdu pośladkowego w kie-
runku krętarza większego kości udowej (ryc. 250).

Rozcieranie głaszczące talii - przedramionami, ruchami okrężnymi
(ryc. 251), uwzględniając dolny odcinek grzbietu i górną część pośladka.

Ugniatanie głaszczące pośladka - chwytem szczypcowym oburącz, na-
przemiennie (ryc. 252), powoli, miękko, z dołu do góry, w kilku pasmach.

Ryc. 252. Ugniatanie głaszczące pośladka

159

Głaskanie posuwisto-zwrotne pośladka - stroną dłoniową jednej ręki,
druga ręka ułożona na ręce masującej. Wykonuje się krótkie ruchy głaszczące
do przodu i do tyłu na górnej części pośladka, wzdłuż grzebienia biodrowego
od kolca biodrowego przedniego górnego do kości krzyżowej (ryc. 253).

Krążenie pośladkiem - stronami dłoniowymi obu rąk (ryc. 254), krążąc
pośladkiem na zewnątrz.

Ryc. 253. Głaskanie posuwisto-zwrotne
pośladka

Ryc. 254. Krążenie pośladkiem

160

Głaskanie pośladka i grzbietu - stronami dłoniowymi obu rąk, ułożony-
mi poprzecznie do osi długiej tułowia, z dołu do góry, od fałdu pośladkowego
do wysokości dolnego kąta łopatki (ryc. 255).

Ryc. 255. Głaskanie pośladka i grzbietu

Po wymasowanie obu pośladków ponownie stosuje się głaskanie podłuż-
ne grzbietu, głaskanie kręgosłupa, głaskanie poprzeczne grzbietu i poślad-
ków, głaskanie rozciągające grzbietu, głaskanie grzbietu w całości, kołysa-
nie tułowiem oraz głaskanie i rozcieranie karku i barków.

Po zakończeniu masowania grzbietu i pośladków terapeuta przykrywa ręcz-
nikiem osobę masowaną i nie tracąc z nią kontaktu, staje za jej stopami.

5.1.3. Masaż kończyn dolnych

Masaż kończyn dolnych odbywa się w dwóch etapach. Pierwszy etap (pa-
cjent w pozycji leżenia przodem) obejmuje gimnastykę poszczególnych sta-
wów kończyn i masaż tylnej strony, najpierw jednej kończyny, a potem dru-
giej. W drugim etapie (pacjent w pozycji leżenia tyłem) stosuje się gimnasty-
kę poszczególnych stawów kończyn oraz masaż przedniej strony, najpierw
jednej kończyny, a później drugiej.

161

Masaż tylnej strony kończyn dolnych

Masażysta odkrywa kończynę dolną masowaną i rozpoczyna od ćwiczeń,
ułatwiających określenie stanu ruchomości stawów, napięcia mięśniowego
i stopniowo doprowadzających do prawidłowego funkcjonowania stawów
i mięśni. W tym celu masażysta unosi podudzie masowanego do kąta ok. 30-40°
i wykonuje następujące czynności:

Gimnastykę palców stopy -jedną ręką chwyta za staw skokowy, a drugą
obejmuje wszystkie palce i wykonuje zginanie i prostowanie w stawach śród-
stopno-palcowych (ryc. 256).

Gimnastykę stawu skokowego - jedną ręką chwyta za dolną część pod-
udzia, a drugą za śródstopie i wykonuje zginanie grzbietowe i podeszwowe
(ryc. 257), krążenie stopy (ryc. 258) w stawie skokowym górnym oraz nawra-
canie i odwracanie (ryc. 259) w stawie skokowym dolnym.

Ryc. 256. Gimnastyka palców stopy Ryc 257. Zginanie grzbietowe i podeszwowe

stopy

162

Ryc. 258; Krążenie stopy

Ryc. 259. Nawracanie i odwracanie stopy

163

Gimnastykę stawów kończyny
dolnej -jedną ręką chwyta za dolną
część podudzia, a drugą obejmuje
wszystkie palce. Równocześnie wy-
konuje powoli ruchy zginania i pro-
stowania w trzech stawach - śród-
stopno-palcowych, skokowym gór-
nym i kolanowym (ryc. 260).

Rozluźnianie podudzia - jedną
ręką chwyta za śródstopie, lekko
unosi podudzie, a drugą ręką - wy-
konując ruchy na boki - delikatnie
roztrząsa mięsień brzuchaty łydki
(ryc. 261).

1

164

Ryc. 260. Gimnastyka stawów kończyny dolnej

Ryc. 261. Rozluźnianie podudzia

Rozluźnianie kończyny dolnej -jedną ręką chwyta za staw skokowy, lek-
ko unosi podudzie i wykonuje delikatne ruchy na boki (ryc. 262).

Ryc. 262. Rozluźnianie kończyny dolnej

Następnie układa kończynę dolną na stole do masażu i po naoliwieniu prze-
prowadza:

Głaskanie tylnej strony kończyny dolnej - stronami dłoniowymi obu rąk,
od ścięgna Achillesa do górnej części pośladka (ryc. 263).

Ryc. 263. Głaskanie tylnej strony kończyny dolnej

165

Głaskanie łydki-wykonuje stroną dłoniową jednej ręki, od ścięgna Achil-
lesa do dołu podkolanowego, raz jedną ręką raz drugą (ryc. 264).

Następnie masażysta unosi podudzie masowanego do kąta ok. 30° i prze-
prowadza następujące czynności:

Głaskanie ugniatające strony podeszwowej stopy - kciukami, naprze-
miennie, od palców do pięty (ryc. 265), w fazie końcowej masuje stroną dło-
niową piętę od strony guza piętowego i kolejno kłębikiem palca małego, po
stronie bocznej ścięgna Achillesa, do mięśnia brzuchatego łydki.

Ryc. 265. Głaskanie ugniatające strony
podeszwowej stopy

166

Głaskanie ścięgna Achillesa - opuszkami kciuków równocześnie po obu
stronach, od górnego brzegu kości piętowej do mięśnia brzuchatego łydki
(ryc. 266).

Rozcieranie ścięgna Achillesa - kciukiem i wskazicielem jednej ręki, ru-
chami okrężnymi, z dołu do góry (ryc. 267).

Ryc. 267. Rozcieranie ścięgna Achillesa

167

Następnie układa kończynę dolną na stole do masażu i wykonuje:
Rozcieranie głaszczące łydki - stronami dłoniowymi obu rąk, ruchami
okrężnymi, od ścięgna Achillesa do dołu podkolanowego (ryc. 268).

Ugniatanie głaszczące łydki - chwytem kleszczowym oburącz, naprze-
miennie, od ścięgna Achillesa do dołu podkolanowego (ryc. 269).

Ryc. 268. Rozcieranie głaszczące tydki

Ryc. 269. Ugniatanie głaszczące tydki

168

Ugniatanie wałkujące łydki -

chwytem kleszczowym oburącz, na-
przemiennie, od ścięgna Achillesa
do dołu podkolanowego (ryc. 270).

Ponownie przeprowadza rozluź-
nianie kończyny dolnej, po czym
wykonuje:

Gimnastykę stawu kolanowego
z ugniataniem łydki - jedną ręką
trzyma za uniesione podudzie, a dru-
gą ręką chwytem kleszczowym obej-
muje dolną część łydki. Powoli wy-
konuje zginanie i prostowanie w sta-
wie kolanowym, drugą ręką równo-
cześnie miękko ugniata łydkę, od
ścięgna Achillesa do dołu podkola-
nowego (ryc. 271).

Ryc. 270. Ugniatanie wałkujące tydki

Ryc. 271. Gimnastyka stawu kolanowego z ugniataniem tydki

Masażysta układa kończynę dolną na stole do masażu i ponownie wykonu-
je głaskanie łydki, rozcieranie głaszczące łydki, ugniatanie głaszczące łydki,
ugniatanie wałkujące łydki i głaskanie tylnej strony kończyny.

Kolejno wykonuje:

Głaskanie uda - stronami dłoniowymi obu rąk, od dołu podkolanowego
do fałdu pośladkowego i stawu biodrowego (ryc. 272).

Rozcieranie głaszczące uda - stronami dłoniowymi obu rąk, ruchami okręż-
nymi o wydłużonej fazie przesuwu, naprzemiennie, od dołu podkolanowego
do fałdu pośladkowego (ryc. 273).

Ryc. 272. Głaskanie uda

Ryc. 273. Rozcieranie głaszczące uda

170

Ugniatanie głaszczące uda - chwytem kleszczowym oburącz, naprzemien-
nie (ryc. 274), w kilku pasmach.

Ugniatanie wałkujące uda - chwytem kleszczowym oburącz naprzemien-
nie (ryc. 275), w kilku pasmach.

Ryc. 274. Ugniatanie głaszczące uda

Ryc. 275. Ugniatanie watkujące uda

171

^M

Ugniatanie ściskaj ąco-piłujące uda - stronami dłoniowymi obu rąk, ści-
skając udo unosi mięśnie, po czym rękami - ruchem piłującym - zmienia stro-
ny na udzie (ryc. 276).

Krążenie pośladkiem - stronami dłoniowymi obu rąk, układając je na
pośladku i krążąc na zewnątrz (ryc. 277).

Ryc. 276. Ugniatanie ściskająco-pitujące uda Ryc. 277. Krążenie pośladkiem

Na zakończenie masowania stosuje się ponownie głaskanie tylnej strony
kończyny dolnej i jej rozluźnianie, po czym przykrywa się ją ręcznikiem,
a odkrywa drugą kończynę w celu wykonania wszystkich powyższych czyn-
ności. Po opracowaniu obu tylnych stron kończyn dolnych osoba masowana
obraca się i w pozycji leżenia tyłem, z wałkiem pod stawami kolanowymi,
w pierwszej kolejności masuje się przednie strony kończyn dolnych.

172

Masaż przedniej strony kończyn dolnych

Podczas masażu przedniej strony kończyny dolnej głównie uwzględnia się staw
kolanowy i udo, masując i wykonując ćwiczenia najpierw jednej kończyny, a po-
tem drugiej. Na zakończenie stosuje się gimnastykę obu kończyn równocześnie.

Przystępując do masowania odkrywa się kończynę, zsuwając ręcznik na
drugą i wykonuje się następujące czynności:

Rozluźnianie kończyny dolnej - terapeuta jedną rękę kładzie na udzie,
a drugą na podudziu i wykonuje delikatnie ruchy rotacyjne całą kończyną (ryc. 278).

Głaskanie przedniej strony kończyny dolnej - stronami dłoniowymi obu
rąk, od stawu skokowego do biodrowego (ryc. 279).

Ryc. 278. Rozluźnianie kończyny dolnej

Ryc. 279. Głaskanie przedniej strony kończyny dolnej

173

Rozcieranie głaszczące pod-
udzia - stronami dłoniowymi obu
rąk, ruchami okrężnymi o wydłużo-
nej fazie przesuwu, od stawu skoko-
wego z uwzględnieniem stawu ko-
lanowego, do dolnej części uda
(ryc. 280).

Głaskanie stawu kolanowego
i uda - stronami dłoniowymi obu
rąk, od górnej części podudzia,
z uwzględnieniem stawu kolanowe-
go, do pachwiny i stawu biodrowe-
go (ryc. 281).

Ryc. 280. Rozcieranie głaszczące podudzia

Ryc. 281. Gtaskanie stawu kolanowego i uda

174

Rozcieranie głaszczące uda - stronami dłoniowymi obu rąk, ruchami okręż-
nymi o wydłużonej fazie przesuwu, naprzemiennie, od stawu kolanowego do
pachwiny i stawu biodrowego (ryc. 282).

Ugniatanie głaszczące uda - chwytem kleszczowym oburącz, naprzemien-
nie (ryc. 283), w kilku pasmach.

Ryc. 282. Rozcieranie głaszczące uda

Ryc. 283. Ugniatanie głaszczące uda

175

Ugniatanie wałkujące uda - chwytem kleszczowym oburącz, naprzemien-
nie (ryc. 284), w kilku pasmach.

Ugniatanie ściskaj ąco-piłujące uda - stronami dłoniowymi obu rąk, ści-
skając udo unosi się mięśnie, po czym rękami - ruchem piłującym - zmienia
się strony na udzie (ryc. 285).

Ryc. 284. Ugniatanie wałkujące uda

Ryc. 285. Ugniatanie ściskająco-pitujące uda

176

Gimnastyka stawów kolanowego i biodrowego - masażysta jedną ręką
chwyta za piętę, a dragą rękę podkłada pod staw kolanowy i wykonuje zgina-
nie i prostowanie w stawie biodrowym, z równoczesnym zginaniem i prosto-
waniem w stawie kolanowym (ryc. 286). Następnie wykonuje zginanie, pro-
stowanie i krążenie w stawie biodrowym (ryc. 287).

Ryc. 286. Gimnastyka stawów kolanowego i biodrowego

Ryc. 287. Krążenie w stawie biodrowym

177

Rozciąganie mięśni kulszowo-goleniowych - masażysta prostuje kończynę
dolną masowanego, jedną ręką trzyma za stopę, a drugą podkłada pod dół
podkolanowy z równoczesnym zablokowaniem stawu kolanowego i wykonu-
je stopniowo zgięcie grzbietowe stopy (ryc. 288).

Ryc. 288. Rozciąganie mięśni kulszowo-goleniowych

Rozcieranie stawu kolanowego -

terapeuta siada z boku stołu, podudzie
osoby masowanej układa na swoim
barku, nasadami rąk rozciera boczne
strony stawu kolanowego, równocze-
śnie po obu stronach (ryc. 289).
W trakcie masowania masażysta wy-
konuje ruchy tułowiem do przodu
i do tyłu, powodując ruchy w stawie
kolanowym i biodrowym.

Ryc. 289. Rozcieranie stawu kolanowego

178

Ponownie przeprowadza się gimnastykę stawów kolanowego i biodrowe-
go, po czym kolejny raz masuje się udo, stosując głaskanie, rozcieranie głasz-
czące, ugniatanie głaszczące, ugniatanie wałkujące i ugniatanie ściskająco-
piłujące.

Następnie przeprowadza się głaskanie przedniej strony kończyny, od sta-
wu skokowego do biodrowego, i po zabiegu kończynę przykrywa się ręczni-
kiem. Kolejno masażysta przechodzi na drugą stronę i wykonuje wszystkie
czynności na drugiej kończynie.

Po wymasowaniu obu kończyn dolnych zsuwa się ręcznik z kończyn, za-
biera wałek spod stawów kolanowych i stosuje ćwiczenia obu kończyn:

Gimnastyka stawów kolanowych i biodrowych - masażysta jedną rękę
podkłada pod pięty, a przedramię drugiej ręki pod stawy kolanowe. Unosząc
kończyny zgięte w stawach kolanowych wykonuje zginanie i prostowanie oraz
krążenie w stawach biodrowych (ryc. 290), stopniowo zwiększając zakres ru-
chomości.

Ryc. 290. Gimnastyka stawów kolanowych i biodrowych

179

Rozciąganie mięśni przywodzicieli stawów biodrowych - terapeuta opiera
stopy stronami podeszwowymi masowanego na stole do masażu, potem siada
na stole poniżej stóp, chwyta za stawy skokowe i powoli odchyla kończyny od
siebie. Pod wpływem własnego ciężaru kończyny stopniowo zwiększają od-
wodzenie (ryc. 291). W trakcie ćwiczenia masażysta lekko kołysze kończyna-
mi na boki. Odwodzenie przeprowadza się do momentu uzyskania w danym
dniu największego zakresu.

Ryc. 291. Rozciąganie mięśni przywodzicieli stawów biodrowych

Po zakończeniu ćwiczeń terapeuta układa kończyny dolne na stole do ma-
sażu, pod stawy kolanowe podkłada wałek, kończyny przykrywa ręcznikiem
dokładnie zawijając stopy, po czym rozpoczyna masowanie kończyn górnych.

180

5.1.4. Masaż kończyn górnych

Masażysta staje z boku osoby masowanej, odkrywa kończynę górną i wy-
konuje wszystkie czynności najpierw na jednej kończynie, a potem na drugiej.

Na wstępie terapeuta przeprowadza:

Rozluźnianie kończyny górnej - trzymając kończynę w okolicy stawu
nadgarstkowego lekko ją unosi i delikatnie potrząsa na boki (ryc. 292).

Kolejno oliwi kończynę, po czym wykonuje następujące zabiegi:

Głaskanie kończyny górnej - stronami dłoniowymi obu rąk, naprzemien-
nie, od stawu nadgarstkowego do stawu ramiennego (ryc. 293).

Ryc. 292. Rozluźnianie kończyny górnej

Ryc. 293. Głaskanie kończyny górnej

181

Następnie przeprowadza ćwicze-
nia ręki, stawów nadgarstkowego,
łokciowego i ramienno-barkowego:

Gimnastyka ręki - przedramię
masowanego uniesione do ok. 90°,
ramię oparte o stół do masażu. Ćwi-
czenia obejmujązginanie i prostowa-
nie palców 2-5 we wszystkich sta-
wach międzypaliczkowych i śródręcz-
no-paliczkowych (ryc. 294), potem
zginanie, prostowanie i krążenie
kciukiem (ryc. 295), równocześnie
zginając i prostując w stawie łokcio-

Ryc. 294. Gimnastyka palców ręki

Ryc. 295. Krążenie kciukiem

182

wym. Przeprowadza się również rozciąganie śródręcza, uciskając kłębami
na kłęb i kłębik i wypychając śródręcze od strony grzbietowej palcami 2-5
obu rąk (ryc. 296).

Gimnastyka stawu nadgarstkowego - masażysta jedną ręką chwyta po-
niżej stawu nadgarstkowego, a drugą, trzymając za śródręcze wykonuje zgi-
nanie i prostowanie (ryc. 297) oraz krążenie (ryc. 298) w tym stawie, równo-
cześnie, zginając i prostując staw łokciowy.

Ryc. 296. Rozciąganie śródręcza

Ryc. 297. Zginanie i prostowanie w stawie
nadgarstkowym

183

Ryc. 298. Krążenie w stawie nadgarstkowym

Gimnastyka stawu łokciowego - zginanie i prostowanie w stawie łokcio-
wym, z równoczesnym odwracaniem i nawracaniem przedramienia (ryc. 299).

Ryc. 299. Zginanie i prostowanie w stawie łokciowym

184

Gimnastyka w stawie ramienno-
-barkowym - terapeuta jedną ręką
trzyma za staw nadgarstkowy
i unosi kończynę, a drugą ręką sta-
bilizuje staw barkowy, układając ją
na mięśniu naramiennym. Wykonu-
je zginanie i prostowanie (ryc. 300),
odwodzenie i przywodzenie (ryc. 301)
oraz krążenie w stawie ramienno-
barkowym (ryc. 302).

Ryc. 300. Zginanie i prostowanie w stawie
ramienno-barkowym

Ryc. 301. Odwodzenie i przywodzenie w stawie ramienno-barkowym

185

Ryc. 302. Krążenie w stawie ramienno-barkowym

Po ćwiczeniach masuje się przedramię i ramię z uwzględnieniem okolicy
stawu barkowego (łopatki i górnej części klatki piersiowej).

Głaskanie przedramienia -

stronami dłoniowymi obu rąk, na-
przemiennie, od stawu nadgarstko-
wego do łokciowego (ryc. 303).

Ryc. 303. Głaskanie przedramienia

186

Rozcieranie głaszczące przedramienia - stronami dłoniowymi obu rąk,
ruchami okrężnymi, równocześnie po obu stronach, od stawu nadgarstkowe-
go do łokciowego (ryc. 304).

Ugniatanie głaszczące przedramienia - chwytem kleszczowym oburącz,
naprzemiennie, równocześnie po obu stronach, od stawu nadgarstkowego do
łokciowego (ryc. 305).

Ryc. 304. Rozcieranie głaszczące
przedramienia

Ryc. 305. Ugniatanie głaszczące
przedramienia

187

Głaskanie z gimnastyką kończyny górnej - stroną dłoniową jednej ręki,
naprzemiennie, od stawu nadgarstkowego do stawu barkowego. Ręka trzy-
mająca za nadgarstek cały czas wykonuje ruchy w stawach łokciowym i barko-
wym (ryc. 306). Przy masowaniu stawu barkowego należy uwzględnić łopatkę.

Ryc. 306. Głaskanie z gimnastykę kończyny górnej

Ugniatanie głaszczące kończyny górnej - chwytem kleszczowym jedną
ręką, naprzemiennie (ryc. 307), wg schematu jak przy głaskaniu.

Ryc. 307. Ugniatanie głaszczące kończyny górnej

188

Ryc. 308. Ugniatanie mięśnia naramiennego

Ugniatanie mięśnia naramien-
nego - masażysta układa przedramię
masowanego na swoim przedramie-
niu i wykonuje ruchy zginania i pro-
stowania oraz odwodzenia i przywo-
dzenia w stawie ramiennym, a dru-
gą ręką chwytem szczypcowym
kciukiem i wskazicielem ugniata
mięsień naramienny (ryc. 308).

Ugniatanie głaszczące mięśnia
najszerszego grzbietu - masażysta,
trzymając za przedramię osoby ma-
sowanej przechodzi za jej głowę
i równocześnie zgina jej kończynę
do ok. 180°. Kłębikiem palca małe-
go drugiej ręki masuje boczny brzeg
mięśnia najszerszego grzbietu, po-
niżej dołu pachowego (ryc. 309).
Podczas masowania ręką podtrzy-
mującą wykonuje w małym zakre-
sie ruchy prostowania i zginania
w stawie barkowym.

Ryc. 309. Ugniatanie głaszczące mięśnia
najszerszego grzbietu

189

Masażysta staje z boku masowanego i ponownie przeprowadza ugniatanie
głaszczące kończyny, przy masowaniu mięśnia naramiennego (ryc. 310) koń-
czyna górna spoczywa na stole do masażu.

Na zakończenie masażu kończyny górnej stosuje się rozluźnianie kończy-
ny górnej.

Ryc. 310. Ugniatanie głaszczące mięśnia naramiennego

Po przykryciu kończyny ręcznikiem masażysta przechodzi na drugą stronę
i przeprowadza wszystkie czynności na drugiej kończynie.

Po wymasowaniu obu kończyn górnych terapeuta przystępuje do masażu
brzucha.

5.1.5. Masaż brzucha

Okolica brzucha jest miejscem bardzo wrażliwym na dotyk, dlatego masaż
przeprowadza się powierzchownie, stosując miękkie, płynne techniki, omija-
jąc podczas masowania okolicę podbrzusza. W przypadku zakłopotania osoby
masowanej masażem tej części ciała pierwsze zabiegi pomija się lub wykonu-
je się przez ręcznik. Podczas masowania kobiety przed usunięciem ręcznika
należy przykryć biust małym ręcznikiem.

190

Na okolicy brzucha przeprowadza się następujące czynności:
Przed przystąpieniem do masowania układa się ręce stronami dłoniowymi
na powłokach brzusznych, jedną rękę powyżej pępka, a drugą poniżej, w celu
oswojenia osoby masowanej z rękoczynami wykonywanymi w tej okolicy.

Głaskanie - stronami dłoniowymi obu rąk, w formie „kierownicy" w pra-
wą stronę (ryc. 311) oraz przedramionami naprzemiennie, przesuwając ręce
wahadłowo z góry na dół i z powrotem (ryc. 312).

Ryc. 311. Głaskanie brzucha w formie
„kierownicy"

Ryc. 312. Głaskanie brzucha przedramionami

191

Głaskanie bocznych stron brzucha - stronami dłoniowymi obu rąk, na-
przemiennie, od linii pachowej tylnej do przedniej (ryc. 313), podkładając ręce
pod mięśnie skośne brzucha, najpierw po jednej stronie, a potem po drugiej.
Przy przechodzeniu na drugą stronę wykonuje się głaskanie luków żebro-
wych.

Głaskanie łuków żebrowych - stronami dłoniowymi obu, rąk naprzemien-
nie, od linii pachowych środkowych do mostka, równocześnie po obu stro-
nach (ryc. 314), stojąc za głową masowanego.

Ryc. 313. Głaskanie bocznej strony brzucha

Ryc. 314. Głaskanie łuków żebrowych

192

Rozcieranie głaszczące brzucha - całymi stronami dłoniowymi obu rąk,
ruchami okrężnymi (ryc. 315) w prawą stronę wokół pępka.

Ugniatanie wałkujące mięśni skośnych brzucha - miękkie ugniatanie
wałkujące chwytem kleszczowym oburącz, naprzemiennie (ryc. 316) albo
ugniatanie głaszczące chwytem kleszczowym oburącz, naprzemiennie, z góry
na dół i z powrotem, najpierw po jednej stronie, a potem po drugiej. Przy
przechodzeniu na drugą stronę wykonuje się głaskanie łuków żebrowych.

Ryc. 316. Ugniatanie wałkujące mięśni
skośnych brzucha

193

Ugniatanie wałkujące mięśni prostych brzucha - chwytem kleszczo-
wym oburącz naprzemiennie, z dołu do góry i z powrotem (ryc. 317).

Unoszenie bocznych stron brzucha - stronami dłoniowymi obu rąk rów-
nocześnie po obu stronach (ryc. 318).

Ryc. 317. Ugniatanie wałkujące mięśni
prostych brzucha

Ryc. 318. Unoszenie bocznych stron brzucha

194

Kołysanie miednicą - masażysta chwyta za talerze biodrowe i wykonuje
wahadłowe ruchy rękami w górę i w dół (ryc. 319).

Wibracja daszkowa brzucha - ręce stronami dłoniowymi w formie „dasz-
ka" układa się nad pępkiem (ryc. 320). Podczas wibrowania ręce rozchodzą
się na boki, a w fazie końcowej przylegają całkowicie do brzucha.

Głaskanie -jak wyżej.

Ryc. 320. Wibracja daszkowa brzucha

195

5.1.6. Masaż klatki piersiowej

Klatka piersiowa podobnie jak brzuch należy do bardzo wrażliwych oko-
lic, dlatego z dużym wyczuciem należy masować tę część ciała u kobiet.
W przypadku zakłopotania masowanej zabiegiem, pomija się tę część przy
pierwszych masażach albo wykonuje się masowanie przez ręcznik {głaska-
nie) i stosuje techniki pośrednie (kołysanie i rozluźnianie obręczy barkowej).
Masuje się górną i środkową (mostkową) część klatki piersiowej, wsuwając
ręce pod ręcznik przykrywający piersi.

Masażysta stoi za głową masowanego i przeprowadza następujące czynności:
Głaskanie - stronami dłoniowymi obu rąk, naprzemiennie, od dolnej czę-
ści mostka w górę, następnie wzdłuż obojczyków, przez stawy ramienne, ra-
miona do stawów łokciowych (ryc. 321).

Rozcieranie - stronami dłoniowymi obu rąk, ruchami okrężnymi, naprze-
miennie (ryc. 322), w kierunkach jak przy głaskaniu.

Ryc. 321. Głaskanie klatki piersiowej Ryc. 322. Rozcieranie klatki piersiowej

196

Rozcieranie obręczy barkowej - stronami dłoniowymi śródręczy, jedną
rękę układa się na przedniej stronie stawu ramiennego, a drugą na tylnej. Ma-
suje się miejscowo, ruchami okrężnymi, naprzemiennie (ryc. 323), najpierw
po jednej stronie, a później po drugiej.

Ugniatanie głaszczące mięśni piersiowych większych - masuje się głów-
nie u mężczyzn, kłębikami palców małych wzdłuż bocznych brzegów mięśni,
z góry na dół (ryc. 324), równocześnie po obu stronach.

Ryc. 323. Rozcieranie obręczy barkowej Ryc. 324. Ugniatanie głaszczące mięśni

piersiowych większych

Kołysanie tułowiem - przedramiona masowanego układa się na jego łu-
kach żebrowych, masażysta kładzie ręce na ramionach w okolicy stawów łok-
ciowych i przesuwa je w górę, z równoczesnym wykonywaniem ruchów
w górę i w dół (ryc. 325), doprowadzając do lekkiego kołysania tułowia.

197

Ryc. 325. Kołysanie tułowiem

Rozluźnianie obręczy barkowej - masażysta przechodzi na jedną stronę
masowanego, którego bliższą kończynę górną układa wzdłuż tułowia, a dal-
szą na łuku żebrowym. Następnie terapeuta swoją jedną kończynę górną pod-
kłada pod łopatkę od strony ramienia, a drugą układa na wale mięśnia czworo-
bocznego od strony obojczyka. Kolejno masażysta unosi lekko obręcz barko-
wą i miękko wykonuje rozcieranie głaszczące mięśnia czworobocznego jedną
ręką a drugą ręką okolicy łopatkowej (ryc. 326). Najpierw rozluźnia się ob-
ręcz barkową po jednej stronie, a potem po drugiej. Przy przechodzeniu na
drugą stronę stosuje się głaskanie klatki piersiowej.

Ponownie przeprowadza się kofysanie tułowiem i głaskanie klatki piersiowej.

Ryc. 326. Rozluźnianie obręczy barkowej

198

5.1.7. Masaż karku I gfowy

Podczas masowania karku, twarzy i głowy należy z dużym wyczuciem sto-
sować techniki, a w szczególności w przypadku występowania dużych napięć
w obrębie karku i głowy.

Terapeuta stoi za głową osoby masowanej i wykonuje następujące czynności:
Głaskanie karku - stronami dłoniowymi palców 2-5 obu rąk, naprzemien-
nie (ryc. 327), albo równocześnie (ryc. 328), od dolnej części karku w górę,

Ryc. 328. Głaskanie karku równoczesne

199

następnie wzdłuż kresy karkowej dolnej do wyrostka sutkowatego kości skro-
niowej.

Rozcieranie kresy karkowej dolnej - opuszkami palców 2-5 obu rąk, ru-
chami okrężnymi, równocześnie po obu stronach, od otworu potylicznego do
wyrostków sutkowatych kości skroniowych (ryc. 329).

Kołysanie głową - masażysta podkłada ręce pod kark i głowę masowane-
go, lekko ją unosi i powoli z wyczuciem wykonuje skręty głową w prawą
i w lewą stronę, równocześnie głaszcząc kark i głowę (ryc. 330).

Ryc. 330. Kołysanie gtową

200

Rozciąganie odcinka szyjnego kręgosłupa - masażysta trzyma rękami za
głowę pacjenta, palce 2-5 układa w dolnej części potylicy, a kciuki wzdłuż żu-
chwy i w tej pozycji stabilizuje głowę masowanego na wprost, po czym odchyla
swoje ciało do tyłu, delikatnie rozciągając odcinek szyjny kręgosłupa (ryc. 331).

Ryc. 331. Rozciąganie odcinka szyjnego kręgosłupa

Głaskanie żuchwy - stronami
dłoniowymi palców 2-5 obu rąk, od
środka żuchwy do stawów żuchwo-
wo-skroniowych (ryc. 332), równo-
cześnie po obu stronach.

Ryc. 332. Głaskanie żuchwy

201

Rozcieranie żuchwy - opuszkami palców 2-5 obu rąk, ruchami okrężny-
mi, od środka żuchwy do stawów skroniowo-żuchwowych (ryc. 333), równo-
cześnie po obu stronach. Okolicy stawów należy poświęcić więcej uwagi.

Głaskanie czoła i głowy - kłębami kciuków, od środka czoła, do skroni
(ryc 334), następnie stronami dłoniowymi palców 2-5, od skroni na tył głowy.

Ryc. 334. Głaskanie czota

202

Rozcieranie skroni - opuszkami palców 2-4 obu rąk, ruchami okrężnymi
(ryc. 335), równocześnie po obu stronach.

Rozcieranie głowy - opuszkami palców obu rąk, ruchami okrężnymi, po
stronach bocznych i górnej (ryc. 336).

Ryc. 335. Rozcieranie skroni

Ryc. 336. Rozcieranie gfowy

203

Głaskanie wyciskające małżo-
win usznych - kłębami kciuków,
masując na zewnątrz (ryc. 337), rów-
nocześnie po obu stronach.

Krążenie czepcem ścięgnistym -
stronami dłoniowymi obu rąk, uło-
żonymi na górnej części głowy, kciu-
ki leżą wzdłuż linii środkowej gło-
wy (ryc. 338). Masując przesuwa się
skórę części owłosionej głowy, naj-
pierw naprzemiennie, a potem rów-
nocześnie.

Ryc. 337. Gfaskonie wyciskające małżowin
usznych

Ryc. 338. Krążenie czepcem ścięgnistym

204

Ryc. 339. Głaskanie

Głaskanie głowy - kłębami kciu-
ków, od linii środkowej głowy, na
boki (ryc. 339), równocześnie po
obu stronach.

Ponownie wykonuje się głaska-
nie żuchwy, czoła igłowy oraz uzie-
mienie-rozłączenie - terapeuta kła-
dzie ręce na mięśniach naramien-
nych (ryc. 340).

Po zakończeniu zabiegu masowa-
ny odpoczywa przez kilkanaście mi-
nut przy muzyce.

BIBLIOGRAFIA

1. Brud W. S., Konopacka I. 1998. Pachnąca apteka. Pagina, Warszawa.

2. Choa Kok Sui. 1992. Stara sztuka uzdrawiania. PWN, Warszawa.

3. Davis P. 1993. Aromaterapia od A do Z. Opus, Łódź.

4. Doungans I. 1998. Refleksoterapia. Pascal, Warszawa.

5. Fyson N., Hill C, Lavery S., Sullivan K., Vowels D. 1997. Encyklopedia

medycyny naturalnej. Pascal, Warszawa.

6. Grochmal S. red. 1986. Teoria i metodyka ćwiczeń relaksowo-koncentrujących.

PZWL, Warszawa.

7. Horan P. 1994. Siła Reiki. Aster, Kraków.

8. Inkeles G. 1981. The New Massage. Unwin Humań Ltd. Australia.

9. Jarmey C., Tindall J. 1998. Akupresura w codziennych dolegliwościach. Delta, Warszawa.

10. Kasperczyk T., Kmak S. 2000. Masaż punktowy i inne metody refleksoterapii. Kasper,
    Kraków.

11. LacrodcN. 1990. Masaż erotyczny. BGW, Warszawa.

12. Lidell L. 1998. Masaż - techniki wschodu i zachodu. Delta, Warszawa.

13. Łazowski J. 2000. Podstawy fizykoterapii. AWF, Wrocław.

14. Magiera L. 1998. Automasaż leczniczy. BIO-STYL, Kraków.

15. Magiera L. 2001. Leksykon masażu i terminów komplementarnych. BIO-STYL, Kraków.

16. Mucha D. 1997. Terapeutyczne mikrosystemy ludzkiego ciała. Terenia, Kraków

17. Maxwell-Hudson C. 1995. Masaż aromaterapeutyczny. L-PI, Warszawa.

18. Mercati M. 1997. TUI NA. Delta, Warszawa.

19. Mitchell E. 1999. Dobra energia i jej lecznicza moc. Świat Książki, Warszawa.

20. Muller B., Gunther H. 1998. Reiki wylecz się sam. Galion, Gdynia.

21. Namikoshi T. 1997. Shiatsu. Ethos, Warszawa.

22. Ohashi I. 1997. Co mówi twoje ciało. Comes, Warszawa.

23. Sherwood K. 1993. Czakroterapia. Interlibro, Warszawa.

24. Stanway A. 1997. Naturalny lekarz domowy. Bis, Warszawa.

25. Szczotka P, MikuŁa E. 1998. Masaż współczesny. Body Work, Poznań.

26. Thie J. F. 1989. Dotyk dla zdrowia. Sport i Turystyka, Warszawa.

27. Thomas S. 1998. Masaż w pospolitych dolegliwościach. Delta, Warszawa.

28. Trevelyan J., Booth B. 1998. Medycyna niekonwencjonalna. PZWL, Warszawa.

29. Walaszek R. (red.). 2002. Masaż z elementami rehabilitacji. REHMED, Kraków.

30. Zarębska-Piotrowska D. 1991. Tajemnicze energie. Oficyna Cracovia, Kraków

WYDAWNICTWO BIO-STYL

poleca do nabycia w księgarniach w cafym kraju

AUTOMASAŻ LECZNICZY

Leszek Magiera

Książka zawiera metodykę automasażu klasycznego, punktowego chińskiego, refleksote-
rapię stopy, ręki i ucha oraz metodykę automasażu leczniczego w ponad 30 jednostkach cho-
robowych. Oprócz masażu stosowanego w celach terapeutycznych, znajdziemy też przykłady
masażu profilaktycznego zdrowotnego i kosmetycznego. Napisana językiem komunikatywnym,
adresowana do szerokiego grona uczniów, studentów i czytelników.

Format B-5, obj. 175 str., bogato ilustrowana, okładka miękka, kolorowa.

KLASYCZNY MASAŻ LECZNICZY

Leszek Magiera

Praca zawiera metodykę w ponad 30 zespołach chorobowych, nie tylko narządu ruchu.
Oprócz masażu stosowanego w celach terapeutycznych, znajdziemy też przykłady masażu
kosmetycznego, odnowy biologicznej i automasażu. Książka skierowana jest zarówno do
fizjoterapeutów, masażystów, nauczycieli WF, lekarzy oraz szerokiego grona czytelników.

Format B-5, obj. 184 str., bogato ilustrowana, okładka miękka, kolorowa.

LEKSYKON MASAŻU
I TERMINÓW KOMPLEMENTARNYCH

Leszek Magiera

Praca stanowi pierwszą w polskiej literaturze fachowej próbę całościowego ujęcia pro-
blematyki masażu leczniczego, uznawanego przez medycynę akademicką jak również stano-
wiącego główną składową medycyny alternatywnej. Autor, doświadczony masażysta kliniczny
i dydaktyk zamieścił w Leksykonie ponad 2000 haseł, szczegółowo opisał następujące rodzaje
masażu: aromaterapeutyczny, automasaż klasyczny, chiński punktowy, drenaż limfatyczny,
dziecka wg Shantala, japoński Shiatsu, klasyczny, kosmetyczny, łącznotkankowy, okostnowy,
segmentarny, sportowy przedstartowy, tybetański energetyczny, które proponuje zastosować
w ponad 100 przypadkach chorobowych za pomocą ponad 120 chwytów i technik.

Format B-5, obj. 320 str., okładka miękka, kolorowa.

SEGMENTARNY MASAŻ LECZNICZY

Leszek Magiera, Tadeusz Kasperczyk

Książka poświącona jest najtrudniejszej formie masażu leczniczego, jakim jest masaż seg-
mentarny. Wymaga od czytelnika głębokiej wiedzy z zakresu anatomii i fizjologii człowieka.
Książką zamyka rozdział, w którym przedstawiono terapią segmentarną w wybranych jednost-
kach chorobowych. Będzie więc niezwykłe przydatna masażystom i wszystkim terapeutom.

Format B-5, obj. 242 str., bogato ilustrowana, okładka miękka, kolorowa.

WYDAWNICTWO BIOSPORT
poleca do nabycia w księgarniach w catym kraju

MASAŻ SPORTOWY
Z ELEMENTAMI ODNOWY BIOLOGICZNEJ

Leszek Magiera Robert Walaszek

Opracowanie to stanowi najszersze z dotąd spotykanych w Polsce ujęć problematyki zwią-
zanej z masażem sportowym. Książka zawiera metodyką masażu sportowego, masaż sportowy
w wybranych dyscyplinach sportowych, masaż profilaktyczno-leczniczy i zabiegi fizykalne sto-
sowane w odnowie biologicznej i fizjoterapii po urazach sportowych, fizjologiczne podstawy
wysiłku, odnową biologiczną w sporcie, stretching- środek profilaktyki urazowej oraz dietą w
sporcie i odnowie biologicznej.

Książka skierowana jest do masażystów, instruktorów odnowy biologicznej, trenerów i
lekarzy sportowych, nauczycieli WF oraz fizjoterapeutów.

Format B-5, obj.478 str., bogato ilustrowana, okładka miękka, kolorowa.

WYDAWNICTWO REHMED
poleca do nabycia w księgarniach w całym kraju

MASAŻ Z ELEMENTAMI REHABILITACJI

pod redakcją Roberta Walaszka

Opracowanie to stanowi najszersze z dotąd spotykanych w Polsce ujęć problematyki zwią-
zanej z masażem. Różne rodzaje masażu, a w szczególności akupresura należą do form szcze-
gólnie cennych w promocji zdrowia. Autorami książki są Tadeusz Kasperczyk, Leszek Magie-
ra, Dariusz Mucha, Robert Walaszek - specjaliści z zakresu odnowy biologicznej, rehabilita-
cji, rekreacji i masażu leczniczego. Książka przeznaczona jest dla fizjoterapeutów, masaży-
stów, nauczycieli WF i lekarzy.

Format B-5, obj. 325 str., bogato ilustrowana, okładka miękka, kolorowa.

---