3 luty egzamin audyt. B dwie grupy na 9:00 I gr. na 10:00 II gr.
Wiek XIX
Socjologia jako nauka o społeczeństwie wyłoniła się w XIX w. myśl społeczna ma powiązanie z rzeczywistością, jest odpowiedzią na problemy społeczeństwa, w przeciwieństwie do filozofii która jest oderwana od praktyki.
Wiek XIX a tak naprawdę 1815-1914. początek- koniec napoleona, koniec- I wojna światowa. Poza tymi dwoma wydarzeniami nie było innych wstrząsających wydarzeń znaczących. Rewolucja francuska, koniec napoleona to okres zamknięty, koniec wrzenia. Rewolucja dała nowy sposób patrzenia na świat. Rewolucja rozbudziła dążenia narodowe jako coś nowego dla wieku XIX i zrodzi nacjonalizm. Legitymizm- nowe słowo dla starych treści, rządzenie z woli boga. Nastąpiło przywrócenie starego porządku. Z jednej strony monarchia, ministrowie, urzędnicy którzy nie chcą doprowadzić do kolejnej rewolucji dlatego pomagają sobie nawzajem. W pierwszej połowie XIX w. tarcia między tymi którzy rządzą a narodami które obudziły się po rewolucji. Narody również współpracują w celu uwolnienia.
Konserwatyzm- ideologia polityczna, szuka odpowiedzi na pytanie jak być powinno, o co w świecie chodzi.
Oświecenie jako epoka która odpowiada na pytanie o przyczyny rewolucji. Początek XIX wieku to radykalny odwrót od tego co świeckie, jest konserwatywny, powrót do źródeł, do tego co stare, sprawdzone.
Rewolucji nie da się wymazać, zawiera w sobie hasła wolności, równości. To podobało się ludziom. Wśród narodów hasła te zdobywały coraz większe poparcie.
Kapitalizm jako koncepcja ekonomiczna wykazywała swoją efektywność. Nowoczesne stosunki w sferze produkcji z jednej strony a monarchia i królowie z woli boga z drugiej strony. W sferze polityki dawny system natomiast w sferze gospodarki nowoczesność. Kapitalizm dawał możliwość zarabiania pieniędzy. Kapitalizm rozwijał się dzięki rewolucji przemysłowej w produkcji. Nowe maszyny, sposoby produkcji. Z jednej strony bogaci przemysłowcy z drugiej biedni robotnicy. Urbanizacja- rozwój miast, coraz więcej nowoczesności a z drugiej coraz więcej biedy. Rozwój transportu i komunikacji. wiek XIX to niesamowita rewolucja w zakresie techniki i komunikacji. komunikacja również poglądów i idei.
Nowe koncepcje wieku XIX charakteryzowały się koncentracją na wspólnotach, grupach, klasach. Podejście indywidualistyczne charakterystyczne dla wieku XVII zostaje odrzucone bo za bardzo kojarzy się z oświeceniem. W wieku XIX jednostka jest zawsze w połączeniu ze wspólnotą. Zrodziły się pytania czy wspólnota może rządzić sama sobą. Co jest ważniejsze naród czy państwo? Podmiotowość uzyskuje wspólnota oraz władzę nad jednostką. Wiek XIX patrzy wstecz, kult historii. Starano się badać przeszłość aby wiedzieć skąd się wszystko wzięło. Historiografia- opisywanie historii, analizowanie, ustalanie związków przyczynowych między wydarzeniem a jego następstwami. W ten sposób historycy chcą ustalać pewne procesy dziejowe. Historiozofia- szuka odpowiedzi o sens dziejów. Szuka odpowiedzi na pytanie czy jest jakiś mechanizm który rządzi historią, czy istnieje jakieś prawo rozwojowe. Większość historyków dochodzi do wniosku że istnieje pewien zespół praw który rządzi historią. Rola człowieka jest w pewien sposób ograniczona. Jest pewien wzór rozwoju dziejów. Historiozofia szuka pewnych prawidłowości rozwoju. Jeśli będziemy znali tor rozwoju to będziemy w stanie przewidzieć przyszłość i kontrolować. Kult historii wiąże się z ideą postępu- ludzkość podlega ciągłej zmianie i jest to zmiana ukierunkowana i uporządkowana. Postęp polega na tym że ludzkość się wspina po schodach na coraz wyższy poziom. Idea postępu jest bardzo optymistyczna. Przyjmujemy że rozwój ma miejsce i jest nieunikniony. Istnieje pewne prawidło które rządzi rozwojem. Jutro będzie lepsze niż dzisiaj. Wszystko sprowadza się do tego aby poznać ten mechanizm, w którym kierunku zmierzamy.
Ostatnią cechą jest unaukowienie. ci którzy chcą odkryć mechanizm chcą tworzyć naukę. O podejściu naukowym nie decyduje o czym myślimy ale jak myślimy. Próba stworzenia czegoś naukowego wiązała się z koniecznością wymyślenia metodologii czyli narzędzi. Wiek XIX jest niechętny filozofii, teoretycznym spekulacją. Wiek XIX to badanie, racjonalne działanie, uporządkowane, nie ma bujania w obłokach. Trzeba badać rzeczywistość która istnieje. To co jest tu i teraz. Analiza stosunków społecznych jakie realnie istnieją. Rozwój nauk przyrodniczych- fizyka, chemia, biologia. Zapożyczenie z nauk przyrodniczych do badania rzeczywistości społecznej. Należy ustalić jak wygląda świat poprzez badanie. Badamy korzystając z tych metod które wykorzystywane są w naukach przyrodniczych. Stosuje się podejście indukcyjne. Na podstawie wiedzy o człowieku będziemy mogli budować wzór stosunków między ludźmi. Wnioski płynące z badań będą punktem wyjścia do działań. Koncepcje nie przewidują rewolucji ale krok po kroku. Wykluczono opieranie się na prawie natury. Należy oprzeć się na tym co wnioskujemy z badania.
Konserwatyzm
Konserwatyzm służy zachowaniu, utrzymaniu czegoś. Pojawiła się ze względu na rewolucję francuską jako kontra. Konserwatyzm zakłada że dla istnienia i utrzymania ciągłości konieczne jest utrzymanie, ciągłość, trwanie. Potrzeba trwania a rewolucja to zerwanie ciągłości. Dla konserwatyzmu wspólnota to żywy organizm który się rozwija. Zmiany zachodzące we wspólnocie są zmianami ewolucyjnymi, naturalnymi. Jest to koncepcja organicystyczna, porównuje wspólnotę do organizmu. We wspólnocie każdy człowiek pełni swoją rolę. Podział ról między różnych ludzi i jednocześnie wykonywanie swoich obowiązków aby cały organizm poprawnie funkcjonować. Punktem wyjścia jest naturalizm- naturalny podział ról. Każdy ma swoje miejsce w hierarchii społecznej. O tym decyduje potencjał, zdolności, intelekt. Dobro wspólnoty ponad dobro jednostki. Interes wspólnoty jest kryterium oceny gdzie kto ma być i co ma robić. Źródłem takiego porządku jest Bóg. Naruszenie porządku jest grzechem, naruszeniem woli Boga. Wola boga ponad wolą człowieka. Człowiek jest częścią wspólnoty, ma miejsce w hierarchii. Człowiek nabiera sens wyłącznie będąc członkiem grupy. Dzięki grupie zyskuje swoją tożsamość. Wspólnota jest podmiotem. Wspólnotą wg konserwatystów jest naród. Nie jest to suma jednostek. Jest to suma przeszłych, teraźniejszych i przyszłych pokoleń. Jest to pewna wizja, metafora. Człowiek który aktualnie żyje jest przedstawicielem pokolenia danego narodu. Człowiek nie może kwestionować sensu narodu, istoty, jego wartości. Aktualne pokolenie to nie naród tylko jedna z jego części. Naród wyrasta ponad jednostkę. Naród ma swoją podmiotowość. Jest podmiotem historii. Historia narodów a nie ludzi. Każdy naród posiada swoje cechy. Naród jako pewna organiczna całość, naród ma swoją świadomość, pamięć. Jest postrzegany jako organizm. Jednostka jest tym co czerpie z narodu. Jest wtórna wobec narodu. Naród jest skarbnicą wartości, jednostka z tego czerpie. Konserwatyzm ma charakter irracjonalny, zakłada że rozum to nie wszystko. Najważniejsze z praw nie poznaje się poprzez rozum. Zakładając że wszystko stworzył bóg to musimy uwierzyć w boga. Nie ma możliwości aby sprawdzić czy bóg istnieje, jeżeli wierzymy w boga to jest to sfera emocji. Wola boga poznawalna jest poprzez wiarę a nie rozum. Fideizm- od łac. Wierzę. Zakłada iż opieramy się na tym iż bóg istnieje, stworzył świat. A w konsekwencji prawda o świecie poznawalna jest przez wiarę a nie rozum.
Rola człowiek a w koncepcji konserwatywnej jest marginalna. Człowiek nie oddziałuje na świat, jest przez niego kształtowany. Nie jest twórcą jest odbiorcą. Wszystkie zmiany mają charakter ewolucyjny. Nie człowiek jest źródłem zmiany. Konserwatyzm jest zaprzeczeniem tego o czym mówiło oświecenie a mianowicie umowa społeczna itd.
Konserwatyzm stanął przed poważnym problemem. Z jednej strony jest schemat, poszanowanie historii, rewolucja jest elementem historii. Z jednej strony nie podobają się zmiany rewolucji a z drugiej szacunek dla tego co stworzyła historia.
Konserwatyzm to nie koncepcja ustrojowa.
Rewolucja jest karą za grzechy ponieważ odsunął się od boga. Konserwatyzm to jest powrót do źródeł- tradycji, wiary, rodziny, wspólnoty. Nie jest to jakaś dopracowana doktryna.
Romantyzm polityczny
Wyrósł z troski o naród niemiecki w momencie najazdu Francji. Przerodził się później w nacjonalizm- naród niemiecki ma szczególną misję.
Z jednej strony narody dążące do wolności. po rewolucji francuskiej to czas poszukiwana oparcia, stabilizacji.
Ludzkość poszukuje nowego podejścia do świata.
Pozytywizm
Pozytywizm to sposób myślenia, światopogląd z XIX w. stał się sposobem myślenia o człowieku i świecie. Pozytywizm szuka drogi wyjścia z zagubienia z I połowy XIX w. (z jednej strony rewolucja francuska, konserwatyzm itd.) pozytywizm był koncepcją która starała się wytłumaczyć nową rzeczywistość. Rozwój kapitalizmu jako modelu ekonomicznego jest efektywny ale ma skutki uboczne w postaci biedy, ubóstwa. Jest to źródło konfliktu między pracownikiem a pracodawcą. Sfera ekonomii zaczyna żyć własnym życiem, jest coraz potężniejsza. Wcześniej było państwo. Wraz z rozwojem kapitalizmu stosunki się rozrastają. Kapitalizm sprawił że gospodarka wyłamała się ze sztywnych granic państwa. Państwo stara się narzucić pewne ramy ale nie daje rady. To co my dziś nazywamy globalizacją to głównym motorem jest ekonomia. Ekonomia wymyka się państwu. W konsekwencji pojawia się nowy model społeczeństwa, społeczeństwo industrialne. W XIX w. pojawia się termin społeczeństwo. Podejście od strony ludzi, wspólnoty. Patrzymy na ludzi i różne instytucje, obszary działania. Państwo nie jest główną formą organizacji i nie jest perspektywą patrzenia na człowieka. Patrzymy na społeczeństwo. Patrzymy na ludzi i to że podlegają różnym formom organizacji. Motorem był rozwój gospodarki.
Liberalizm który w końcu wyszedł z cienia, stał się oficjalną doktryną XIX w.