Media łączą czy dzielą pokolenia?
W ówczesnym świecie nikt z nas nie wyobraża sobie życia bez środków masowego przekazu. Powodów takiego sposobu funkcjonowania jest wiele. Jednym z nich jest niewątpliwie proces szybkiego postępu technicznego oraz co za tym idzie nieustannie pogłębiającej się globalizacji. Współcześni ludzie sprawili, że komunikowanie odbywa się, na skalę światową. Mamy, zatem do czynienia ze zjawiskiem, które nosi nazwę - globalizacją mediów. Słowo „Media” należy do najczęściej używanych słów w sferze publicznej. O tak zwanej „czwartej władzy” mówią zarówno politycy, ministrowie jak i celebryci, artyści
a także zwykli obywatele. Media nieustannie się zmieniają. Przełomowym wynalazkiem
w ewolucji mass mediów było wprowadzenie druku tekstu, dokonane przez Jana Gutenberga w połowie XV wieku. Wiek XIX przyniósł ważne wynalazki utrwalania obrazu, fotografii, transmisji na odległość słowa, czyli telegrafu, potem transmisji mowy, czyli telefonu. Wynaleziono wówczas gramofon, urządzenie służące do utrwalania muzyki, pod koniec wieku także kino - pokaz ruchomych obrazów - oraz radiotelegraf (telegraf bez drutu).
W I połowie XX wieku pojawiło się radio, w II połowie - telewizja. Pod koniec stulecia upowszechniły się multimedia i Internet. Wiek XXI przyniósł rozwój telefonii komórkowej na masową skalę. Aktualnie możemy wyróżnić dwa typy środków masowej informacji: media tradycyjne, gdzie komunikacja odbywa się tylko w jednym kierunku, np. film, książka
oraz media interaktywne, w których przepływ informacji możliwy jest w dwie strony, np. Internet. Ze względu natomiast na tempo dostarczania odbiory informacji, mówimy
o mediach: wolnego kroku (książki, prasa) i szybkiego kroku (radio, telewizja). Wie o tym, każdy z nas, ale nie wszyscy zastanawiali się jak te zmiany wpływają na nasze życie codzienne, łączą czy dzielą pokolenia? Właśnie te zagadnienia pragnę opisać w tej pracy.
Tak jak dawniej istniał podział na analfabetów oraz ludzi umiejących czytać i pisać, również dzisiaj powstaje podział cyfrowy - na ludzi, którzy się dobrze posługują nowymi mediami, w tym Internetem, korzystają z niego w codziennym życiu i pracy zawodowej, niejednokrotnie osiągając istotne zyski, oraz na tych, którzy z różnorodnych powodów tego nie robią, a w rezultacie są wykluczeni z życia w medialnym świecie, co współcześnie oznacza wykluczenie społeczne. Wiele osób, zwłaszcza w podeszłym już wieku tudzież ludzie chorzy, niepełnosprawni nie posiadają komputera, Internetu, nie posługują się telefonem komórkowym. Większość z nich nie uważa, że coś ich omija, nie odczuwają braku tych gadżetów. Przyzwyczaili się to takiego życia, że zamiast ciągle sprawdzać najnowsze informacje ze świata wolą np. wyjść na świeże powietrze. Potrafią oni patrzeć na otaczający ich świat inaczej niż osoby, które nieustannie za czymś biegną, śledzą najnowsze doniesienia, plotki. Otóż zdarza się, iż bywają oni pomijani albo oszukiwani, bo nie sprawdzili czegoś dokładnie. Takie sytuacje nie dotyczą wyłącznie osób starszych czy chorych. Dzieci
i młodzież z domu dziecka bądź z biednych rodzin, których nie stać na posiadanie odbiornika telewizyjnego, komputera, telefonu i innych środków komunikacji również mogą poczuć się odrzucone, ponieważ nie znają wszystkich nowinek tak jak ich rówieśnicy, a czasem mogą zostać przez innych wyśmiane, szykanowane. Czy z tego powodu osoby te powinni zostać skreślone ze społeczeństwa, tylko dlatego, że nie nadąża za nowymi tzw. „trendami”?
Duża ilość ludzi narzeka na media. Niektóre osoby na emeryturze z utęsknieniem wspominają czasy, kiedy ta globalizacja mediów nie była tak widoczna jak dzisiaj.
W telewizji nie przerywano jakiegoś programu czy filmu reklamami. Było mniej kanałów, ale większość oglądających widziała to samo, więc ludzie mogli ze sobą porozmawiać o tym co poprzedniego wieczora oglądali. Aktualnie w odbiorniku telewizyjnym można znaleźć mnóstwo programów dotyczących każdej dziedziny życia począwszy od gotowania, poprzez śpiew i taniec a kończąc na podróżach. Nawet, jeśli dwie osoby interesują się na przykład gotowaniem to istnieje małe prawdopodobieństwo, że oglądają one ten sam program, bo
w tym samym czasie antenowym puszczane jest dużo programów kulinarnych, więc te dwie osoby pomimo podobnych zainteresowań nie podyskutują ze sobą na temat tego, co widziały wieczorem w telewizji. Osoby w podeszłym wieku wolą pójść do kiosku, kupić gazetę albo jakieś czasopismo i z nich dowiedzieć się najważniejszych wiadomości. Z kolei zarówno ludzie dorośli jak i młodzież preferują przeglądanie różnych portali internetowych
z aktualnościami. Starsi cenią stare, sprawdzone metody poznawania ważnych wydarzeń,
a młodzi - nowoczesne. Takie postępowania dzielą społeczeństwo.
W ostatnich czasach w społeczeństwach wszystkich narodów, dochodzi do wielu zmian we wszystkich dziedzinach życia. Zmieniają się poglądy, sposób życia, myślenia, komunikacji. W znacznym stopniu przyczyniły się do tego telewizja i Internet. Dzięki telewizji satelitarnej w każdym miejscu na ziemi odbierane są przez użytkowników te same programy, podobne reklamy, wzorce zachowań i wartości. Tworzą one swoisty uniwersalny kod komunikacyjny. Warto zwrócić uwagę na jeszcze jeden fakt. A mianowicie seniorzy nie dają się tak łatwo zmanipulować przez hasła reklamowe, plakaty, promocje jak młodzi ludzie. Człowiek emerytowany jest bardziej sceptyczny i powściągliwy. Z doświadczenia życiowego nie ulega on złudnym nazwom ani powiedzonkom rozgłaszanym przez publikatory.
Kolejnym problemem, na który warto zwrócić uwagę jest fakt, że współczesne społeczeństwa i życie ludzkie są tak nasycone udziałem mediów i od nich zależne, że można zasadnie mówić o narodzinach nowej ich formy - społeczeństwa medialnego. Środki masowej komunikacji wywierają ogromny wpływ na strukturę społeczną współczesnego społeczeństwa, które określa się jako informacyjne albo nawet sieciowe. Swój dzień powszedni człowiek współczesny zaczyna, nie jak dawniej od modlitwy, lecz od włączenia radia bądź sprawdzenia poczty elektronicznej, i kończy nie modlitwą wieczorną, ale wyłączeniem telewizora lub radia. Przyzwyczajeni do mediów nie odczuwamy sztuczności rozmowy telefonicznej, e-mailu
czy telewizyjnego talk-showu. Wynika z tego, że nic, co medialne nie jest nam obce. Powstawanie społeczeństwa medialnego powoduje, że młodzi ludzie coraz częściej odpychają od siebie tradycje, a w zamian bez przerwy poszukują czegoś nowego, interesującego, modnego, nowatorskiego.
Z drugiej jednak strony środki społecznego komunikowania o szerokim zasięgu mają także dobre strony. Dostarczają one, bowiem rozrywki często całym rodzinom i przyjaciołom oraz upowszechniają współczesną kulturę. Doskonałym przykładem jest tutaj kino, dokąd babcia może zabrać wnuczka i miło spędzić z nim czas, a także obejrzeć ciekawy film. Ta instytucja kulturalna niewątpliwie zbliża do siebie pokolenia, gdyż jest ona uniwersalna - każdy może wybrać film taki, jaki mu odpowiada, dzień, dokładną godzinę, która mu odpowiada.
Jak pisałam wyżej wiele starszych osób świadomie nie chce korzystać ze środków masowego przekazu, jednak istnieje pewien niewielki procent seniorów, którzy chętnie sięgają po te urządzenia i pragną iść z duchem czasu. Wysyłają oni wiadomości SMS
do swoich wnuków, rozmawiają z nimi za pomocą różnych komunikatorów, aby móc aktywnie uczestniczyć w ich życiu, mimo różniącej ich odległości. Na portalach społecznościowych i różnych forach bez skrępowania poznają innych emerytów, komunikują się z nimi, a później umawiają się na spotkania czy spacery. Pomimo niemłodego wieku wciąż pozostają w kontakcie ze wszystkimi znajomymi.
Na zakończenie można stwierdzić, iż media - jako technologie i jako formy obiegu informacji w społeczeństwie - stały się niezbędnym składnikiem współczesnego życia społecznego. Można nawet mówić o powstającym społeczeństwie medialnym, to znaczy takim, w którym większość działań społecznych odbywa się przy udziale, niekiedy decydującym, zazwyczaj znacznym, mediów różnego rodzaju, od telefonów do telewizji
oraz Internetu. Korzystanie z mediów mobilnych zajmuje coraz więcej czasu, oswojeni są z nim niemal wszyscy, zarówno dzieci, jak i pewna grupa seniorów. Media stały się wszechstronne, wszechobecne, bywają wszechmocne oraz aspirują do wszechwiedzy (Internet, media masowe). Uzupełniają i niekiedy zastępują szkołę, religię i rodzinę jako środki socjalizacji i przekazu wartości. Podobnie stało się w polityce i kulturze, a nawet
w sztuce. Media jednak zmieniają się bardzo szybko. Wśród znawców rynku medialnego dominuje koncepcja, że XXI w. Przyniesie schyłek prasy drukowanej w jej tradycyjnej formie. Zdaniem Francisa Gurry'ego, dyrektora generalnego Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO) już w 2040 roku nie będziemy używali prasy znanej obecnie. Z wypowiedzi Ruperta Murdocha, który powiedział, że „Jeden
z największych wydawców prasy na świecie nie ma wątpliwości - przyszłość to media elektroniczne.” wynika, że publikatory wciąż będą ulegać zmianom, szokując odbiorców. Dlatego tak trudno nie tylko określić ich zawartość czy wpływ, ale nawet podać ich definicję Wymagają dalszych badań w ramach nowej dyscypliny wiedzy - nauki o mediach
i komunikacji społecznej - medioznawstwa. Uważam, że środki masowego przekazu, pomimo licznych pozytywów, wciąż dzielą pokolenia. Mam nadzieję, że z biegiem czasu te różnice pomiędzy ciągiem przodków i potomków będą się zacierać.