Hipoteza Sapira-Whorfa
Hipoteza Sapira-Whorfa[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
] (właściwa nazwa - prawo relatywizmu językowego) to teoria[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
] [Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
]lingwistyczna[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
] postulująca, że używany język wpływa w mniejszym lub większym stopniu na sposób myślenia. Nazwa wywodzi się od dwóch językoznawców - [Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
]Edwarda Sapira[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
] i [Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
]Benjamina Lee Whorfa[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
],[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
] zajmujących się głównie językami rdzennych mieszkańców Ameryki.
Słaba postać tej hipotezy mówiąca, że język wpływa na myślenie, może być łatwo sprawdzona. Najbardziej znany test, polegający na pokazywaniu [Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
]użytkownikom[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
]
[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ] różnych języków trzech kolorowych karteczek i[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ] pytaniu ich, które dwa kolory są bardziej podobne, pokazał, że wyniki silnie zależą od tego czy kolory[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ] mają tę samą czy inną nazwę w [Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]danym[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]
[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
]języku (np. [Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
]japońskie[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
] [Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
]aoi[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
] oznacza zarówno niebieski jak i zielony). (eksperyment przeprowadzony przez Browna i Lenneberga (1954))
Szczególnie trudny do zbadania jest wpływ kategorii gramatycznych takich jak czas czy liczba,[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
] który może być znacznie ważniejszy niż wpływ słownictwa.
Silniejsza postać tej hipotezy mówiąca, że język "determinuje" myślenie, jest znacznie trudniejsza do sprawdzenia.[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
] Nie ma na nią też silnych dowodów pośrednich i wszystko wskazuje na to, że myślenie przynajmniej częściowo jest niezależne od języka.
W strukturze języka zapisane są często reguły i poglądy społeczne.[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
] Niektóre języki są bardziej "demokratyczne", w innych sposób mówienia uwzględnia hierarchię społeczną.[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
] Różnie jest[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
] rozwiązana też kwestia konstrukcji związanych z płcią.
Pewnym dowodem pośrednim na rzecz znacznego udziału języka w myśleniu oraz procesach społecznych są[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
] zmiany językowe i znaczeniowe w praktycznie wszystkich grupach związanych wspólną ideologią.[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
] Ma to w zamierzeniu wywierać wpływ na sposób myślenia członków grupy.
Pewnym powiązanym zagadnieniem są znaczne różnice w sposobie widzenia problemów przez [Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
]programistów[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
] używających różnych [Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
]języków programowania[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
]. Nie wiadomo w jakim stopniu ma to związek z hipotezą Sapira-Whorfa. Zwykle radzi się programistom naukę przynajmniej podstaw wielu różnych języków, szczególnie takich jak[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
] [Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
]LISP[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
], [Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
]Haskell[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
], [Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
]Ocaml[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
] czy [Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
]Prolog[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
],[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
] dzięki czemu będą mogli widzieć zagadnienie z różnych stron.
Lektura na ten temat w języku polskim to przede wszystkim (obie z serii "plus minus nieskończoność"):[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
]