Hipoksja – niedobór tlenu w tkankach powstający w wyniku zmniejszonej dyfuzji tlenu w płucach (hipoksja hipoksemiczna) lub zaburzenia transportu tlenu przez krew do tkanek (hipoksja ischemiczna).

Hipotensja (niedociśnienie), również hipotonia – obniżenie ciśnienia tętniczego poniżej 100 mmHg ciśnienia skurczowego lub 60 mmHg ciśnienia rozkurczowego. Problem dotyczy około 15% społeczeństwa.Hipotensja to także zmniejszenie napięcia (np. mięśni).^[

Hiperkapnia – u człowieka stan podwyższonego ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla (pCO₂) we krwi powyżej 45 mm Hg (6,0 kPa). Najczęstszymi przyczynami hiperkapnii są:

• utrudniona wymiana gazowa

  • bezdech

  • obturacja (zwężenie) dróg oddechowych

  • blok pęcherzykowo-włośniczkowy

  • niewydolność krążenia

• zwiększone stężenie CO₂ we wdychanym powietrzu

Hipokapnia, hipokarbia (hypocapnia, hypocarbia) – stan obniżonego ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla (pCO₂) we krwi poniżej normy. Wywołana jest podczas hiperwentylacji przy zwiększonym wydalaniu dwutlenku węgla przez płuca. Stan taki powoduje tzw. "mroczki" przed oczyma, występują zawroty głowy, szum w uszach, osłabienie mięśniowe. Hipokapnia może prowadzić do okresowego bezdechu, odruchowego niedokrwienia mózgu oraz do alkalozy.

Hipowolemia, zmniejszenie wypełnienia naczyń układu krwionośnego, na skutek utraty krwi (krwotok), osocza (oparzenie) lub płynów pozakomórkowych (biegunki, wymioty, przetoki, zapalenie otrzewnej, niedrożność przewodu pokarmowego, zapalenie trzustki).

Duża hipowolemia prowadzi do wstrząsu hipowolemicznego, który objawia się: zapadniętymi żyłami szyjnymi, bladą wilgotną i zimną skórą, silnym pragnieniem, niepokojem, dreszczami i skąpomoczem. Poza tym w zależności od stopnia utraty krwi lub płynów występuje znaczne przyspieszenie czynności serca (objawiające się przyspieszonym tętnem), co tylko początkowo i przy niewielkiej utracie krwi kompensuje spadek ciśnienia krwi, potem odruch ten staje się niewystarczający i dochodzi do niewydolności wielu narządów.

Roztwór hipotoniczny - w zjawiskach osmotycznych jest to ten z dwóch kontaktujących się ze sobą roztworów, od którego następuje przepływ indywiduum chemicznego zdolnego do przenikania przez błonę półprzepuszczalną.

Pojęcie to jest zazwyczaj stosowane w biologii i medycynie. Komórki tkanki umieszczone w wodnym roztworze hipotonicznym wchłaniają wodę i nabierają objętości. W medycynie podawanie kroplówki z płynu hipotonicznego jest stosowane w szybkim zapobieganiu i leczeniu odwodnienia organizmu.

Roztwór hipertoniczny - w zjawiskach osmotycznych jest to ten z dwóch kontaktujących się ze sobą roztworów, do którego następuje przepływ indywiduum chemicznego zdolnego do przenikania przez błonę półprzepuszczalną.

Pojęcie to jest zazwyczaj stosowane w biologii i medycynie. Komórki tkanki żywej umieszczone w wodnym roztworze hipertonicznym tracą wodę i ulegają skurczeniu (plazmolizie) prowadzącej w skrajnym przypadku do ich śmierci.

Roztwór izotoniczny – roztwór, który w kontakcie z innym roztworem przez błonę półprzepuszczalną pozostaje z nim w osmotycznej równowadze dynamicznej.

Aby roztwór wykazywał tę cechę, musi mieć identyczny potencjał chemiczny wszystkich indywiduów chemicznych zdolnych do przechodzenia przez błonę półprzepuszczalną, przez którą kontaktuje się z innym roztworem.

Pojęcie to jest najczęściej stosowane w biologii i medycynie. Np. w medycynie płyny, które są długotrwale podawane pacjentom przez kroplówkę (płyn fizjologiczny), muszą być izotoniczne z osoczem krwi, aby nie wywołać odwodnienia organizmu. Z tych samych przyczyn intensywnie trenujący sportowcy piją napoje izotoniczne, gdyż większość napojów tradycyjnych jest albo hipotoniczna albo powoduje odwodnienie.

DEKSTROZA należy do grup węglowodanów, które obok tłuszczów i białek są najważniejszymi składnikami odżywczymi człowieka. Jest najważniejszym „cukrem prostym” ogólnie zwanym „cukrem gronowym”, a w medycynie „glukozą”. Różne określenia mają jednak na myśli zawsze ten sam molekuł. DEKSTROZA jest cukrem występujący naturalnie np. w słodkich owocach i miodzie. DEKSTROZĘ pozyskuje się także ze skrobi, np. skrobi kukurydzianej, która z pomocą enzymów jest rozbijana na jej pojedyncze elementy.

 

Saturacja (łac. saturatio) - oznacza nasycenie cieczy gazem. W medycynie dokonuje się pomiarów nasycenia płynów ustrojowych, m.in. krwi czy płynu komórkowego gazami.

Saturacja tlenem

Najbardziej powszechnym pomiarem saturacji w działaniach medycznych jest pomiar saturacji krwi tlenem (nasycenia krwi tętniczej tlenem) metodą pulsoksymetrii w celu przeciwdziałania niewydolności oddechowej. Istotne jest zwłaszcza monitorowanie stanu pacjenta w trakcie znieczulenia ogólnego podczas zabiegów medycznych, w trakcie tlenoterapii i przypadku ciężkiego stanu chorego. Pomiar oznacza procent wiązania hemoglobiny we krwi z tlenem (zawartości oksyhemoglobiny). Oznaczenie wartości saturacji wyraża się skrótem "Sp" dodając chemiczny symbol gazu np. tlenu "O₂", oraz procentowy wynik badania "X%". Przykładowy zapis to SpO₂ 97%.

Przy niskich ciśnieniach cząstkowych tlenu, przeważa hemoglobina nieutlenowana. W około 90% nasycenie tlenem (wartość zależy od kontekstu klinicznego) wzrasta w zależności od krzywej wysycenia hemoglobinowo-tlenowego i osiąga 100% przy ciśnieniach cząstkowych tlenu powyżej 10 kPa.

Gazometria to badanie, które ma na celu sprawdzenie poziomu tlenu transportowanego we krwi oraz równowagi kwasowo-zasadowej organizmu. Zleca się je m.in. w celu potwierdzenia chorób zaburzających oddychanie. Sprawdź, jakie są normy.

pH

Norma: krew tętnicza: 7,35-7,45; krew żylna: 7,32-7,42.

Opis: jest to ujemny logarytm ze stężenia jonów wodorowych. Parametr ten zależy od stężenia jonów wodorowęglanowych i ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla.

Powyżej normy: podwyższona norma może świadczyć o hipokalemii, zasadowicach czy aktywacji glukozy beztlenowej. Może powodować zahamowanie glukoneogenezy.

Poniżej normy: wartości poniżej normy mogą świadczyć o kwasicach, hiperkaliemii, wzmożonej glukoneogenezie, zaburzeniach metabolizmu, przewlekłym zmęczeniu. Mogą pojawić się bóle brzucha oraz wymioty.

Ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla (pCO₂)

Norma: 35-45 mm Hg ; 4,7-6,0 kPa

Opis: ciśnienie to pozwala określić funkcjonowanie płuc, czyli eliminację dwutlenku węgla z płuc.

Powyżej normy: podwyższone ciśnienie może powodować kwasicę oddechową, zwężenie naczyń krwionośnych, zmniejszony przepływ krwi oraz zwiększoną agregację płytek krwi.

Poniżej normy: obniżone ciśnienie może świadczyć o zasadowicy oddechowej, hipokapnii, zaburzeniach metabolicznych wewnątrzkomórkowych.

Całkowita zawartość dwutlenku węgla w osoczu (T CO₂)

Norma: krew tętnicza: 23-27 mmol/l; krew żylna: 25-29 mmol/l.

Opis: jest to suma dwutlenku węgla powstającego z jonów wodorowęglanowych i dwutlenku węgla rozpuszczonego w osoczu.

Ciśnienie parcjalne tlenu (pO₂)

Norma: krew tętnicza: 80-100 mmHg; krew żylna: 25-40 mmHg.

Opis: ciśnienie parcjalne tlenu to inaczej prężność tlenu.

Saturacja (Sat O₂)

Norma: krew tętnicza: 96-97 %; krew żylna: 40-70 %.

Opis: jest to wysycenie hemoglobiny tlenem.

Aktualne stężenie wodorowęglanów (HCO₃)

Norma: krew tętnicza: 22-26 mmol/l; krew żylna: 24-28 mmol/l.

Opis: jest ono określane w osoczu krwi wysyconej w temperaturze 37 st. C mieszanką gazową o pCO₂ = 40 mmHg, wzbogaconą w tlen dla pełnego wysycenia hemoglobiną.

Zasady buforowe (BB)

Opis: to suma wszystkich anionów buforowych we krwi pełnej, utlenowanej.

Normalne zasady buforowe (NBB)

Norma: NBB = 40,8+(0,36xHb g/100 ml)

Opis: jest to prawidłowy poziom anionów wszystkich zasad buforowych określanych przy pH = 7,38 i pCO₂ = 40 mmHg

APTT (ang. Activated Partial Thromboplastin Time – czas częściowej tromboplastyny po aktywacji), czas kaolinowo-kefalinowy – podczas badania jeden ze wskaźników krzepliwości krwi,

Czas protrombinowy (PT) służy do oceniania zewnątrzpochodnego układu krzepnięcia. Jego wartość jest zależna od stężenia w osoczu krwi takich czynników krzepnięcia jak: czynnik II,

wartosci referencyjne:                        

wskaznik protrombinowy                                                               80 – 120 %
INR  (miedzynarodowy wspolczynnik znormalizowany)               0,9 – 1,3

Wzmożone ciśnienie śródczaszkowe – stan, w którym wzrasta ciśnienie płynu mózgowo-rdzeniowego krążącego w układzie komorowym mózgowia. Prawidłowe ciśnienie płynu mózgowo-rdzeniowego powinno wynosić ok. 50-200 mm H₂0 (ok. 0,5 - 2,0 kPa).

Etiologia

Do stanów występowania wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego zaliczamy min.:

• guzy śródczaszkowe

  • guzy nowotworowe

  • krwiaki

  • guzy zapalne i infekcyjne

    • ropień mózgu

    • kilak

    • gruźliczak

    • pasożyty

• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

• pourazowy obrzęk mózgu

• wodogłowie

Patogeneza

Do nadciśnienia wewnątrzczaszkowego dochodzi w wyniku narastania dodatkowej patologicznej masy wewnątrzczaszkowej - guza (nowotworowego, zapalnego), w konsekwencji zwiększenia objętości płynu międzykomórkowego lub wewnątrzkomórkowego (czyli obrzęku mózgu), znacznego wzrostu objętości krwi zalegającej w mózgu (stan ten, nazywamy obrzmieniem mózgu, jest wywołany patologicznym rozszerzeniem się naczyń mózgowych), a także w rezultacie wzrostu objętości płynu mózgowo-rdzeniowego, czyli wodogłowia. Do samoistnego obrzęku mózgu może dojść w przebiegu tzw. rzekomego guza mózgu (pseudotumor cerebri).

Objawy

Objawami przewlekłego nadciśnienia wewnątrzczaszkowego są:

• ból głowy

• bradykardia

• Wzrost ciśnienia tętniczego

• zaburzenia świadomości

• pogorszenie widzenia

• nudności i wymioty

• zaburzenia równowagi

• sztywność karku

• tarcza zastoinowa na dnie oka

• niedowład nerwu odwodzącego, w 1/4 przypadków obustronny.