Jałowe martwice kości to choroby , w których dochodzi do obumarcia tkanki kostnej i chrzęstnej. Zmiany martwicze powstają na skutek upośledzenia krążenia krwi i mogą być spowodowane zatorami, mikrourazami czy zaburzeniami hormonalnymi.
Jałowa martwica występuje często u dzieci i młodzieży, co wynika z braku połączeń pomiędzy naczyniami nasad i przynasad kości (brak krążenia obocznego ) w okresie wzrostu. U dorosłych jałowe martwice powstają w następstwie:
-mikrourazów
-choroby kesonowej i niektórych chorób tropikalnych krwi
- zaburzenia metabolizmu tłuszczów
-leczenia steroidami (jałowa martwica głowy kości udowej)
-hiperlipidemii
-stałego nadużywania alkoholu
Początkowo pojawiają się niewielkie dolegliwości bólowe, a pacjent oszczędza dotkniętą chorobą kończynę. Dolegliwości ustępują po odpoczynku. Miejscowo: zniekształcenie obrysów kończyny, wzmożone ucieplenie skóry, bolesność uciskowa. Z czasem zmiany radiologiczne.
Jałowe martwice kości ręki:
Martwica kości księżycowatej (choroba Kienböcka):
Występuje zazwyczaj u mężczyzn między 20. a 40. R.ż., spowodowana jest mikrourazami - praca narzędziami powodującymi wibracje np. świdry, młoty pneumatyczne). Brak unaczynienia tej kości powoduje jej zapadanie, co prowadzi do zaburzeń funkcji całego nadgarstka, a wtórnie do rozwoju zmian zwyrodnieniowych
Objawy:
-pierwszym objawem jest zazwyczaj osłabienie siły chwytnej ręki
-ból i obrzęk nadgarstka
-ograniczenie ruchów nadgarstka, głównie zgięcia grzbietowego i dłoniowego
-w ciężkich przypadkach zanik mm. przedramienia i pozorne skrócenie III k. śródręcza
-rtg: wzmocnione wysycenie cienia k. księżycowatej, nastepnie jej fragmentacja i zniekształcenie
Różnicowanie: gruźlica, zwyrodnienia, złamania
Leczenie:
Wielomiesięczne unieruchomienie nadgarstka w opatrunku gipsowym lub szynie obejmującej przedramię i śródręcze w zgięciu grzbietowym nadgarstka pod kątem ok. 30st.; w tym okresie nagrzewania, zabiegi fizykoterapeutyczne powodujące poprawę ukrwienia łagodzą dolegliwości bólowe i mogą przyspieszyć rewaskularyzację.
-ograniczenie ruchów ręki nasilających rozwój choroby,
-farmakoterapię - zaleca się niesteroidowe leki przeciwzapalne w formie maści lub żeli do wcierania w bolesną okolicę kilka razy dziennie
-masowanie kostką lodu bolesnego miejsca na nadgarstku, owija się kostkę lodu bawełnianym materiałem i masuje okrężnymi ruchami około 2-3 minuty,
-fizykoterapię - zaleca się ultradźwięki, laseroterapię, jonoforezę z lekiem przeciwbólowym lub przeciwzapalnym, krioterapię, promieniowanie podczerwone, kąpiel wirową ręki oraz falę uderzeniową,
-masaż nadgarstka aby rozluźnić i poprawy odżywienia tkanek miękkich,
-ćwiczenia lecznicze - delikatne rozciąganie unieruchomionych tkanek miękkich palców i nadgarstka, ćwiczenia izometryczne i oporowe wzmacniające mięśnie, ćwiczenia stymulujące kontrolę nerwowo-mięśniową i usprawniające czucie głębokie,
-terapia manualna stosowana przy zapadnięciu się kości księżycowatej,
-kinesiotaping, odpowiednia aplikacja plastrów na staw nadgarstkowy działa sensoryczne, odciąża oraz stabilizuje i ułatwia regenerację.
Stany zastarzałe wymagają leczenia operacyjnego (usunięcie kości, endoproteza, usztywnienie nadgarstka)
W jałowej martwicy kości łódeczkowatej (choroba Preisera), w innych kościach nadgarstka lub dalszej nasadzie kości promieniowej postępowanie jest podobne.
Choroba Thiemanna:
Najczęściej w wieku pokwitania w obrębie podstaw środkowych paliczków rąk i stóp. Objawia się nieznacznym obrzękiem i niewielkimi bólami bliższych stawów międzypaliczkowych. Sprawność zazwyczaj utrzymana. Leczenie objawowe: oszczędzanie kończyn, krótkotrwałe unieruchomienie w razie większych dolegliwości bólowych, ciepłe kąpiele.