Aseptyczne martwice kości

Dr n.med. Małgorzata

Łukowicz

Aseptyczna martwica kości

(nasad)

necrosis aseptica ossium, osteochondrosis, osteochondritis

deformans iuvenilis

• Zespól chorobowy, u podłoża którego

leży obumieranie tkanki kostnej i po
części chrzęstnej aseptyczne (bez
obecności patogenów chorobotwórczych),
prowadzące do oddzielenia
(demarkacji)martwaka, zniekształcenia i
nieprawidłowego ukształtowania nasad
kości, a w konsekwencji do wtórnych
zmian zwyrodnieniowych.

Etiopatogeneza

• Zaburzenia w ukrwieniu nasad rosnących kości
• Przeważnie spowodowane przeciążeniem chrząstki,

mechanicznych zaciśnięciem naczyń, zatorami,
wadami rozwojowymi, mikrourazami, zmianami
hormonalnymi.

• U osób dorosłych zwykle powstają w wyniku

urazowego uszkodzenia naczyń, mikrourazów,
zatorów, nadmiernego ucisku.

• Gdy przywrócimy dopływ krwi, tkanka martwicza

ulega absorpcji i tkanka ta zostaje zastąpiona tkanką
nową, która jest wrażliwa na ucisk i odkształcenia i
może to prowadzić do trwałych deformacji.

Anatomia patologiczna

• Obumarła tkanka kostna jest bodźcem drażniącym otaczające tkanki

żywe i wywołuje reakcje z ich strony

• Kość żywa ulega przekrwieniu i stopniowej demineralizacji, dlatego na

początku odwapnienie w Rtg

• Tkanka obumarła nie odwapnia się a nawet sole wapniowe odkładają się

na beleczkach (dlatego potem przewapnienie) chorego obszaru

• Zmieniona martwiczo tkanka kostna mało odporna na czynniki

mechaniczne ulega zgnieceniu, rozpłaszczeniu, zapadaniu się, dochodzi
do złamań podchrzęstnych – nasila to kondensacje cienia
radiologicznego

• Okostna pokrywająca żywą kość poprzez drażnienie pogrubia się
• W okolicy żywej tkanki następuje rozrost ziarniny, która przerasta

przestrzenie między obumarła tkanką powodując osteolizę obumarłej
kości i zastąpienie jej żywą tkanką kostną.

• Tkanka chrzęstna otaczająca nasadę również ulega zmianom,

częściowemu zwłóknieniu i zmianom zwyrodnieniowym.

Objawy

• Początkowo bardzo dyskretne, na ogół

dolegliwości bólowe i „oszczędzanie”
obolałej kończyny - utykanie

• Ból narasta, przykurcze
• Pojawiają się objawy radiologiczne
• Miejscowo mogą występować: pogrubienie

zarysów, obrzęk, wzrost ucieplenia,
bolesność miejscowa, zmniejszenie
zakresu ruchu w stawie (okres wczesny).

Objawy radiologiczne

• Stadium początkowe: nie wystepuja zmiany

radiologiczne lub uwidacznia się przebudowa z przewagą
zaniku

• Stadium kondensacji (zniszczeń kostnych): martwicza

tkanka jest zagęszczona, jądra kostnienia ulegają
zagęszczeniu oraz pojawiają się szczeliny

• Stadium fragmentacji (gojenia): najpierw

rozkawałkowanie jądra kostnienia. Stadium regeneracji i
reossyfikacji może wyglądać jak wąski rąbek kości o
charakterze istoty gąbczastej. Nowe elementy z reguły
są mniej kształtne.

• Stadium zejściowe: zniekształcenia w okolicy przebytej

martwicy, wtórnie zmiany zwyrodnieniowe.

Martwice jałowe - lokalizacja

CHOROBA
SCHEUERMANNA

Plecy okrągłe, Kifoza młodzieńcza

Etiopatogeneza

• Zaburzenie procesu kostnienia jąder

blaszek granicznych trzonów kręgowych

• Blaszki przybierają nieregularne

kształty, ulegają zwyrodnieniu.

• Wskutek zmniejszania się ich odporności

i zmian degeneracyjnych dochodzi do
wpuklania się zawartości krążków do
istoty gąbczastej trzonu kręgowego.

• Przebudowa kręgu i jego sklinowacenia.

Objawy choroby

Objawy kliniczne

• Zła postawa ciała
• W 70% zmiany obejmują kręgosłupa w

odcinku piersiowym stąd plecy okrągłe

• Ograniczenie ruchomości zajętego odcinka

kregosłupa

• Czasem bóle mięśni grzbietu
• Czasem towarzyszy skolioza w odcinku

piersiowym

• Hiperlordoza, przykurcze mięśni obręczy

barkowej i biodrowej.

Objawy radiologiczne

• Spłaszczenie i klinowate zniekształcenie

kilku sąsiadujących kręgów

• Wyraźna nierówność blaszek

granicznych

• Obecność guzków Schmorla
• Zwężenie przestrzeni międzytrzonowych
• Trójkątne naddatki cieniowe na przedniej

ścianie trzonu przy górnej lub dolnej
krawędzi tzw. Zjawisko Knutssona

CHOROBA PERTHESA

Osteochondrosis coxae iuvenilis, necrosis aseptica capitis
femoris, morbus Legg-Perthesi

Jałowa martwica głowy kości

udowej - etiopatogeneza

• U dzieci zaburzenia krążenia o niejasnej etiologii
• U dorosłych najczęściej w wyniku złamania szyjki

kości udowej lub zwichnięcia stawu biodrowego,
w hiperlipidemii, RZS

• Najczęściej występuje u chłopców (75%) w wieku

3-14 lat, szczyt zachorowań 5-8 rok życia.

• Czestość występowania 2: 100 000 osób
• Zwykle zajęte jest jedno biodro.
• U dorosłych jedno lub dwa biodra, częściej u

mężczyzn (80%) w wieku 30-40 lat.

Objawy

• U dzieci pierwszym objawem jest utykanie i nieznaczna bolesność

wysiłkowa w okolicy stawu biodrowego lub kolanowego.

• Często przyczyną pomyłek diagnostycznych jest ból kolana lub u

dorosłych ból promieniujący od uda do kolana.

• W badaniu ograniczenie ruchomości w stawie biodrowym:

odwodzenia, rotacji wewnętrznej oraz zginania.

• W późniejszym okresie przykurcze: zgięciowy i przywiedzeniowy.
• Dziecko chodzi z usztywnionym biodrem u dorosłego skrót kończyny.
• Postępujące zaniki mięśniowe w okolicy biodra i pośladka.
• Skrócenie długości bezwzględnej kończyny dolnej i nierówne szpary

kolanowe.

• Objawy radiologiczne w późnym okresie choroby: spłaszczenie głowy

kości udowej, ubytek podkorowy przedniej części nasady, pogrubienie
szyjki udowej, poszerzenie głowy, przerwanie linii Shentona.

Przebieg choroby

• Proces trwa zwykle 2-3 lata ( I okres 2 miesiące, II –

4-12 miesięcy, III- rok do kilku lat i IV okres zejściowy.

• Bardzo ważny jest okres III – wrażliwość

nowotworzącej się kostniny na ucisk i urazy.

• IV okres – mogą powstawać zmiany zwyrodnieniowe

lub wygojenie.

• Często u dzieci pozostaje wystawanie

powiększonego krętarza oraz ograniczenie
odwodzenia w stawie biodrowym.

• Przy nieodpowiednim leczeniu powstają zmiany

nieodwracalne.

CHOROBA OSGOOD-
SCHLATTERI

Necrosis aseptica tuberositas tibiae

Jałowa martwica

guzowatości piszczeli

• Występuje najczęściej u chłopców w

wieku 10-15 lat, jedno- lub
obustronnie.

• Etiologia nieznana, być może uraz,

mikrourazy, przeciążenia.

• Nietypowa martwica, bo dotyczy

fragmentu kości, który nie przenosi
obciążeń

Objawy choroby Osgood-

Schlattera

• Początkowo niewielkie dolegliwości

bólowe, nasilające się po wysiłku,
często związane z czynnym
wyprostem kolana (przyczep
więzadła właściwego rzepki)

• Obrzęk, pogrubienie guzowatości

piszczeli

• Objawy radiologiczne

Przebieg choroby

• Choroba ma przebieg na ogół

łagodny, rokowania pomyślne, trwa
do 2 lat maksymalnie.

• Często powrót do stanu prawidłowego

klinicznie i radiologicznie.

• Zdarzają się przypadki oderwania

guzowatości piszczeli –
zniekształcenia w tej okolicy.

Jałowe martwice w kończynie

górnej

• Obojczyk – Friedrich
• Bloczek kości ramiennej – Hagemann
• Głowa kości promieniowej – Hagemann
• Dalsza nasada kości promieniowej – de

Cuveland

• Kość księżycowata – Kienbock
• Kość łódeczkowata – Preiser
• Głowy kości śródręcza – Dietrich
• Podstawy paliczków ręki i stopy - Thiemann

Jałowe martwice w kończynie

dolnej

• Rzepka – Kohler
• Kłykieć przyśrodkowy k.piszczelowej – Blount
• Dalsza nasada kości piszczelowej – Bennett,

Heyman

• Kość skokowa – Vogel
• Kość łódkowata – Kohler
• Głowa V kości śródstopia – Steller, Iselin
• Głowa II lub III kości śródstopia – Freiberg,

Kohler II