WPŁYW TELEWIZJI, REKLAMY, INTERNETU ORAZ GIER KOMPUTEROWYCH NA DZIECKO.
Żyjemy w świecie zdominowanym przez naukę i nowoczesną technologię. Większość z nas zapomniała, co to książka, mając do wyboru telewizję, komputer czy wieżę stereofoniczną jako towarzyszy spędzania wolnego czasu. Rzadko odwiedzamy pocztę, chcąc wysłać list do drugiej osoby, przecież w powszechnym użytku są telefony, faksy lub poczta elektroniczna. Bardzo przydatne w naszym życiu są czajniki bezprzewodowe, mikrofalówki oraz tostery.... Podążając za rozwojem technologii nie mamy czasu dla bliskich i zamykamy się w sobie. Te przemyślenia spowodowały, że postanowiłam przedstawić jaki wpływ na dziecko ma telewizja, reklamy, gry komputerowe oraz Internet.
Analizując oddziaływanie mediów, można wyróżnić wpływ pośredni i bezpośredni. Wpływ pośredni dokonuje się przez czas odjęty na wykonanie innych czynności, takich jak czytanie, uprawianie sportu, zabawy z rówieśnikami i kontakt z rodziną. Pośrednie oddziaływanie mediów dokonuje się także przez kontakt z innymi osobami, których opinie zostały ukształtowane pod wpływem różnych mediów lub jakiegoś jednego - ulubionego - nadawcy. Oddziaływanie bezpośrednie mediów następuje przez osobisty z nimi kontakt. Efekt ich wpływu zależy od nadawanych treści, kanału ich przekazywania, a co za tym idzie, sposobu odbierania, a także od cech odbiorcy i tego, ile czasu na media poświęca on i jego rodzina.
Należy zwrócić uwagę na powszechne uzależnienie od telewizji. Nawet gdy dziecko korzysta z niej przy odpowiednim oświetleniu i z zachowaniem odpowiedniej odległości oraz właściwej postawy, nawet przy przestrzeganiu najważniejszych zasad, jej wpływ jest niekorzystny. Dziecko jest bowiem bierne, nieruchome, a im jest młodsze, tym bardziej jest mu potrzebny ruch. Oglądanie filmów ogranicza najczęściej inne zajęcia, przede wszystkim ruchowe i pobyt na powietrzu. Ograniczenie to ma negatywny wpływ na dzieci znajdujące się przecież w okresie intensywnego rozwoju fizycznego. Następnym negatywem jest to, że telewizja dostarcza wielu wrażeń wzrokowych i słuchowych. Ciągłe ich doznawanie obciąża system nerwowy dziecka, zmusza je do nieustannej pracy, a tym samym prowadzi do zmęczenia. Przejawia się to słabszą koncentracją uwagi, niepokojem ruchowym, mniej sprawnym wykonaniem różnych czynności, drażliwością. Dzieci mało odporne są bardziej pobudliwe. Podczas oglądania filmów dzieci angażują swoją uwagę. Jeśli ich czas zostanie wykorzystany przed telewizorem, później występują trudności w skupieniu się na innych zajęciach, np. na lekcjach. W rezultacie telewizja zamiast przyczyniać się do ułatwienia nauki, utrudnia ją. Powoduje natomiast wytworzenie określonych nawyków spędzania czasu wolnego. Długie przesiadywanie przed ekranem telewizora obniża inicjatywę, twórczą wolę, fantazję i odpowiedzialność. Środki masowego przykazu wpływają na przeżycia dzieci, a tym samym na ich rozwój emocjonalny. Dzieci bardzo żywo reagują na treści prezentowane w filmach. Smucą je przeżycia jednych bohaterów, śmieszą innych, a przerażają jeszcze innych. Oglądając sceny budzące emocje negatywne, przede wszystkim lękowe, dzieci są skłonne do reakcji lękowych w innych sytuacjach. Działa tu bowiem utrwalone wspomnienie oraz wyobraźnia. Często dochodzi do tego, że dzieci boją się zostać same w domu lub wyjść na klatkę schodową czy wejść do ciemnego pokoju. Nie u wszystkich jednak dzieci pod wpływem drastycznych scen rośnie lękliwość. Czasem w wyniku oglądania programów tego rodzaju następuje oswojenie z agresją i grozą.
Telewizja oprócz zagrożeń stwarza również szanse. Jest to bardzo ważny środek przekazu informacji, może uczyć, bawić, pomagać i radzić. Telewizja wpływa na rozwój psychiczny i fizyczny dzieci. Dzięki niej dzieci często zaskakują nauczycieli i rodziców swoją wiedzą, zasobem słów, znajomością faktów. To ona pozwala na wyrównanie poziomu wiedzy i wyobraźni dzieci z różnych środowisk. Rodzice i nauczyciele, chcąc aby wpływ telewizji na rozwój dzieci był pozytywny, powinni pamiętać, żeby dziecko poświęcało na telewizję tyle czasu, na ile pozwala jego wiek i stopień rozwoju. Dziecko powinno oglądać przede wszystkim programy dla niego przeznaczone, zaczynając od dobranocek, przez programy łatwe, filmowe seriale dla dzieci, a w miarę rozwoju - inne programy (przyrodnicze, historyczne, geograficzne). Wiek określa przydatność programów, ale także z wieku mogą wynikać zagrożenia dla młodego telewidza.
Reklama stała się swoistym znakiem naszych czasów. Znaleźć ją można w prasie, radio, telewizji, Internecie, a także na ulicy, nawet na ścianach budynków szkolnych, na zeszytach, samochodach i ubraniach. Zyskała bardzo wysoką pozycję, stając się fenomenem społecznym i kulturowym, często nawet przedmiotem dyskusji. Reklamy oddziałują na współczesne dzieci już od pierwszych miesięcy życia i stopniowo, wraz z rozwojem przybierają coraz szersze rozmiary. Dzieci w wieku przedszkolnym nie rozumieją jeszcze istoty reklamy. Wierzą, że reklamy mówią prawdę, są więc bardzo podatne na ich perswazję. Traktują reklamy jak każdy inny film. Dopiero w wieku szkolnym zaczynają rozumieć, co jest ich celem, a także różnicować reklamy z punktu widzenia tego, co reklamują, dla kogo produkt jest przeznaczony, co im się w reklamie podoba, a co nie podoba itp.. Dzieci stanowią znaczną część widowni reklam, korzystają z nich chętnie i jako konsumenci mają duże znaczenie dla reklamodawców. Oglądanie reklam zabiera dzieciom bardzo dużo czasu. Dla dziecka jest po prostu filmem, a przez dorosłego widza może być traktowana jako swego rodzaju konwencja. Czasami nawet dorośli, którzy rozumieją, jaki jest cel reklamy, ulegają jej w przeciwnym wypadku producenci nie wydaliby na reklamy tak wiele pieniędzy. Tym silniejsze jest więc ich oddziaływanie na dzieci, które nie rozumieją jeszcze mechanizmów stosowanych w reklamach i są wobec nich całkowicie bezbronne. Reklamy mają wielki wpływ na psychikę ludzi, a w szczególności dzieci. Jednak oprócz pozytywów płynących z oglądania telewizji
( filmów i reklam ), jest mnóstwo negatywnych tego stron. Media źle wpływają na dziecko, na jego zdrowie, jak również na jego psychikę. Staje się ono agresywne, zaborcze ( chęć posiadania reklamowanych produktów ), czasem media budzą lęk i obawę, a także są przyczyną konfliktów rodzinnych, bo nie wszystkich rodziców stać na zakup reklamowanych produktów.
Bardziej zróżnicowana jest treść Internetu, który zawiera bazy danych, informacje naukowe, ale także agresywne gry i najróżniejsze informacje umieszczane przez użytkowników. Szczególnym walorem Internetu jest łatwy dostęp do informacji, możliwość udziału w dyskusjach specjalistów, możliwość kształcenia się bez wychodzenia z domu, co ma szczególne znaczenie dla osób niepełnosprawnych i mieszkających w małych miejscowościach, możliwość szybkiej komunikacji, ułatwiającej kontakt między znajomymi i instytucjami. Internet to medium, które komunikację międzyludzką przeniosło w inny wymiar. Zapewnia względną anonimowość. Oprócz stron www i poczty elektronicznej największą popularność zdobywają miejsca spotkań w cyberprzestrzeni tzw. chat- room'y, czyli kawiarenki internetowe. Oprócz ogromnych korzyści z rozwoju sieci, nie należy zapominać o negatywnych skutkach jej stosowania. Nigdy nie można mieć pewności, że ogromna ilość informacji rozpowszechnianych w sieci jest prawdziwa. Choć zawartość Internetu jest bardzo różnorodna, to szczególnie często odwiedzane są strony z pornografią, którą można spotkać także przypadkiem, przy poszukiwaniu innych informacji.
Gry komputerowe są najbardziej rozpowszechnionym oprogramowaniem. W wielu domach komputer jest po to, aby dzieci miały zajęcie (grały) i nie przeszkadzały rodzicom. Istnieją gry, które umożliwiają dzieciom obycie się z komputerem, zdobywanie sprawności, refleksu, spostrzegawczości, mające walory poznawcze, edukacyjne a także dające rozrywkę. Częściej jednak w grach dominuje przemoc i agresja . Można nawet powiedzieć, że najczęściej składają się z samej przemocy, gdyż jest ona regułą i zasadą, na której się opierają. Opisy gier zamieszczane w czasopismach poświęconych grom komputerowym ukazują ich charakter: „Ujrzenie komnaty, w której torturuje się ludzi, musi być szokiem. Zakrwawione ściany i podłogi, zwłoki rozpięte na ścianach i klamrach, ciała powbijane na pale, powyginane i poskręcane w przedśmiertnych męczarniach. To, co na początku gry jest ewenementem, pod koniec staje się regułą. Na zakrwawionych podłogach poniewierają się okaleczone, często bezgłowe, nagie ciała. Atmosferę gry podkreśla jeszcze muzyka. Wyraźnie słyszymy jęki, westchnienia i szepty. Głos czasami jest tak sugestywny, że aż ciarki przechodzą”(„Gry Komputerowe”).
Telewizor i komputer nie może zastąpić życia rodzinnego, nie może stać się główną formą spędzania wolnego czasu, jedyną zabawą. Roztropni rodzice nie powinni więc zabraniać używania komputera, telewizji czy Internetu, ale uczyć dzieci odpowiedniego korzystania z tych możliwości. Urządzenia te nie mogą być traktowane jako jeszcze jedna zabawka, którą można się bawić całymi godzinami.
Należy uświadomić dzieci, że media elektroniczne przybliżają ludzi i świat, umożliwiają poznawanie innych kultur, zwyczajów innych narodów, rozwijają zainteresowania, przybliżają świat roślin, zwierząt, zjawisk przyrodniczych, wzbogacają nasza wiedzę. Rozwijają pozytywne uczucia, sprawiają, że lepiej rozumiemy problemy innych ludzi szczególnie chorych, niepełnosprawnych i samych siebie.
Bibliografia:
Longina Strumska-Białko, Natasza Pęcherzewska-Kaczmarek; „Media a wychowanie;” Edukacja i Dialog nr 7 (90) 1997r
Wiesław Sikorski, „Funkcje wychowawcze tv”, Edukacja i Dialog, nr 4 (107) 1999r
Justyna Łęska, Zbigniew Łęski, „Co Internet może dać uczniom?”, Edukacja i Dialog nr 4 (127) 2001r
Dorota Kołodziejska; „Telewizja wpływa na rozwój dziecka”, Edukacja i Dialog nr 3 (136) 2002r
P. Gałkowski; „Internet dzieli klasy i osoby”, Edukacja i Dialog nr 6 (149) 2003r
1