Wykład 9
25.06.2011
NsChR - najtrudniejsze są chwile rozstania
Historia Psychologii to:
I (Idee)
Dz (Dzieła)
T (Twórcy)
(Da) (Daty)
Temat: Najważniejsze idee, dzieła oraz wybitni twórcy psychologii.
III rozdział „Psychologia” Toeplitz (str. 59 - 77 - miejsce Polski w psychologii światowej)
Władysław Witlicki
Kierunki, szkoły idee:
asocjacjonizm
funkcjonalizm
historia psychologii
introspekcja
psychoanaliza
psychologia biegu życia
psychologia humanistyczna
psychologia postaci
psychologia poznawcza
strukturalizm
Twórcy:
Edward Abramowski
F. Allport
Arystoteles
Asch
Ach Narcyz
Błachowski Stefan
Dawid Stanisław
Dybowski
Eysenck Hans
Guillaume
Heinrisch Władysław
Köller
Leontiew
Lewicki Andrzej
Kurt Lewin
Maslow
Pastuszka Jan Adam
Pawłow Iwan
Pietrowicz
Pieter Józef
Skinder B. i F.
Tomaszewski Tadeusz
Tyszkowa Maria
Watson
Witwicki Władysław
Wundt Wilhelm
Żebrowska Maria
Osiągnięcia psychologii polskiej:
Władysław Heinrisch - pierwsza pracownia psychologiczna przy Uniwersytecie Warszawskim;
Twardowski Kazimierz (1866 - 1939) - autor książki: „O psychologii, jej przedmiocie, zadaniach, metodzie w stosunku do innych nauk i jej rozwoju”;
Witwicki - autor podręcznika psychologii ogólnej: „Psychologia” (2 tomy). Wydawana trzykrotnie: w n1925 r., w 1927 r. i w 1962 r.
Józef Pieter - autor książki „Historia Psychologii”
Tadeusz Tomaszewski - redaktor podręcznika akademickiego (1975 r.): „Psychologia” (praca zbiorowa studentów Uniwersytetu Warszawskiego)
Andrzej Lewicki - redaktor pierwszego podręcznika psychologii klinicznej; współtłumacz psychologii eksperymentalnej;
Maria Żebrowska - redaktorka „psychologii rozwojowej dzieci i młodzieży” - 1966 r.
Maria Tyszkowa - autorka książki: „Zachowanie się dzieci szkolnych w sytuacjach trudnych”.
Osiągnięcia psychologii zagranicznej:
strukturalizm - Wundt
funkcjonalizm - James
Psychoanaliza - Freud
Behawioryzm - Watson
Warunkowanie - Pawłow
Pamięć - Ebinghaus
Rozwój poznawczy - Piaget
Warunkowanie sprawcze - Skinder B. F.
Pomiar inteligencji - Binet
Psychofizyka - Fechner
!!!!!!!!!!!!!Na egzaminie może się pojawić pytanie o definicję teorii pola!!!!!!!!!!
Literatura:
Kosnarewicz i inni (1992 r.) - „Słownik psychologów polskich” (zawierający informacje na temat każdego polskiego psychologa;
Józef Pieter - Lista Pietera (chronologia)
Rathus - „Psychologia współczesna”
Siuta - główne idee
Egzamin podstawowy:
02.07.2011; godz. 12.00 - 14.00 (dla grup 6 - 10); sala 406
Ok. 40 pytań - na zasadzie: Prawda / Fałsz
Max Wertheimer
Odkrył zjawisko ruchu pozornego podczas jazdy pociągiem. Interesował się problematyką percepcji. Sformułował prawa dotyczące grupowania percepcyjnego. Jeden z twórców dojrzałej psychologii postaci.
(ur. 15 kwietnia 1880 w Pradze, zm. 12 października 1943 w New Rochelle, Nowy Jork) - niemiecki psycholog i filozof, jeden z założycieli psychologii Gestalt. Ponad dwa lata studiował prawo, ale zdecydował się zmienić kierunek studiów na filozofię. Zdobył stopień doktorski na Uniwersytecie w Würzburgu w 1904. W 1910 pracował na Uniwersytecie Frankfurckim w Instytucie Psychologii. Tam zainteresował się percepcją. Razem z dwoma młodszymi asystentami, Wolfgangiem Köhlerem i Kurtem Koffką, badał postrzeganie, używając zabawkowego stroboskopu. W 1912 opublikował pracę Doświadczalne Studia Odruchu Percepcji i dostał propozycję pracy na stanowisku wykładowcy. Od 1916 do 1925 przebywał w Berlinie. W 1925 jako profesor wrócił do Frankfurtu. W 1933 uciekł z Niemiec do Stanów Zjednoczonych, gdzie nauczał w Nowej Szkole Badań Społecznych w Nowym Jorku. Tam napisał książkę Produktywne myślenie. Wertheimer jest uważany za jednego z ojców założycieli nowoczesnej psychologii.
Edward Tolman
Zaproponował własną teorię motywacji, twórca pojęcia uczenia utajonego, pojęcia popędu. Badał zachowania celowe u zwierząt i ludzi. Był przewodniczącym XIV Międzynarodowego Kongresu Psychologii w Montrealu (1954 r.)
(ur. 14 kwietnia 1886, zm. 19 listopada 1959) - psycholog amerykański, twórca koncepcji behawioryzmu celowościowego (neobehawioryzm). W 1922 roku wystąpił z najpełniejszą krytyką behawioryzmu J.B. Watsona, ponieważ przeprowadził szereg eksperymentów behawiorystycznych i zauważył ich błędność. Zaproponował własną teorię motywacji i wprowadził do psychologii uczenia się pojęcie popędu. Wprowadził do psychologii koncepcję behawioryzmu celowościowego, według której powinna zajmować się badaniem całego działania totalnego organizmu z punktu widzenia celu, do którego dąży jednostka. Wprowadził pojęcie uczenia utajonego. Zdaniem Tolmana uczelnie nie musi się odbywać przy pomocy wzmacniacza. Nawet jeśli zwierzę nie dostanie jedzenia, to i tak się uczy. Na przykład: kiedy w doświadczeniu, postawimy przed małpą dwa pojemniki, gdzie pod jednym jest banan, a pod drugim nie i małpa podniesie pojemnik, pod którym nie ma jedzenia, będzie szukała go dalej i w końcu trafi na banana. Jeśli wyuczone zachowanie zwierzęcia je zawiedzie, nie jest ono bezradne, ale podejmuje kolejne reakcje i dokonuje kolejnych wyborów. Innym dowodem na uczenie się utajone jest fakt, że szczury, które już kiedyś brały udział w doświadczeniu z labiryntem, w drugiej próbie szybciej trafiły do jedzenia niż szczury, które znalazły się w labiryncie po raz pierwszy.
Teoria zachowania molarnego (całościowego)
Na daną reakcję wpływa cały układ bodźców. Zachowanie to układ złożony z różnych reakcji i działań, który ma wyznaczony cel, do którego zmierza dany osobnik w danym zachowaniu. Tolman traktuje zachowanie jako strukturalną całość. Przypisuje także jednostce pewne wartości, które określają cel jego działania.
Relacja bodźca i reakcji
W przeciwieństwie do Watsona, uważał, że związki pomiędzy bodźcem i reakcją nie są jednoznaczne. Co znaczy, że przyczyną jednej reakcji mogą być różne bodźce i odwrotnie: jeden bodziec może wywoływać różne reakcje.
Prawa typu S-O-R
Tolman tworzy nowy rodzaj praw opisujących relację bodźca i reakcji: prawa S-O-R . gdzie:
S - simulatium, czyli bodziec
R - reaction, czyli reakcja
O - termin teoretyczny, który pozwala przewidywać reakcje na bodziec
Watson twierdził, że reakcja jest funkcją bodźca: r=f(s) (gdzie: r-reakcja, s-bodziec), powiązał więc jednoznacznie w sposób przyczynowy ze sobą pewien bodziec i odpowiadającą mu relację. Tolman natomiast w swoich badaniach odkrył, że jedna reakcja może mieć przyczynę w różnych bodźcach:
S1 → R1
S2 → R1
S3 → R1
...
Sn → R1
a także, że jeden bodziec może powodować różne reakcje:
S1 → R1
S1 → R2
S1 → R3
...
S1 → Rn
Dla przezwyciężenia tych dwóch układów wprowadził termin O i stworzył ogólny schemat powiązania bodźców i reakcji wprowadzjąc prawa o postaci S-O-R
Poglądy psychologiczne Tolmana wywarły znaczny wpływ na rozwój współczesnej psychologii zwierząt, psychologii motywacji i psychologii uczenia się.
William Stern
Utworzył z żoną grupę badawczą. Napisał książkę: „Psychologia wczesnego dzieciństwa”. Książka stała się pozycją klasyczną, z której korzystały głównie nauczycielki - pozycją klasyczną pozostała do dzisiaj.
(1871-1938), niemiecki psycholog i filozof. 1907-1916 profesor uniwersytetu we Wrocławiu, 1916-1933 w Hamburgu. Uważany za twórcę psychologii personalistycznej. Prace naukowe Sterna związane były z rozwojem mowy i myślenia u dzieci i młodzieży. Prowadził także badania nad inteligencją. Opublikował m.in.: Die Kindersprache (1928), Die Intelligenz der Kinder und die Methoden ihrer Untersuchung (1928), Psychologie der frühen Kindheit (1930).
Konrad Zacharias Lorenz
Studiował zachowanie zwierząt (głównie zjawisko wdrukowania u gęsi). Zestawiał ze sobą obrazy zwierząt i ludzi; bronił swojej hipotezy spiętrzenia popędów. Wyróżnił u zwierząt 4 korzystne dla gatunku aspekty agresji wewnątrzgatunkowej. Teoria agresji w latach 90 - tych została poddana krytyce.
Zwierzęta nie są bezduszne, czują, kochają i chcą być kochanhe.
Imprinting - proces uczenia się (szybkiego i trwałego); pozostawia ślady na całe życie. U człowieka to zjawisko nie jest jeszcze zbadane.
(ur. 7 listopada 1903 w Wiedniu, zm. 27 lutego 1989 w Altenbergu) - austriacki zoolog i ornitolog, twórca nowoczesnej etologii, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii w 1973 roku. Studiował zachowanie zwierząt, zwłaszcza zjawisko wdrukowania u gęsi gęgawy.
Życie i działalność
Profesor uniwersytetu wiedeńskiego w latach 1928-1935, profesor psychologii na uniwersytecie w Królewcu (Königsberg), w 1941 roku wstąpił do armii niemieckiej, w okresie 1944 (według autobiografii Lorenza 1942)-1948 rosyjski jeniec wojenny.
Towarzystwo Maxa Plancka założyło w 1950 roku w Buldern (Niemcy) instytut Lorenza zajmujący się psychologią behawioralną. W 1958 roku Lorenz przeniósł się do Instytutu Maxa Plancka Psychologii Behawioralnej w Seewiesen. W 1963 opublikował swoją najbardziej znaną książkę Das sogenannte Böse (Tak zwane zło), w której broni swojej hipotezy spiętrzenia popędów. W 1973 roku ustępuje z Instytutu Maxa Plancka, ale kontynuuje badania i publikacje w Austrii. Inne znane teksty Lorenza to Pierścień Króla Salomona i O agresji.
Za odkrycia w sferze wzorców zachowań indywidualnych i społecznych Lorenz otrzymuje Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny, wspólnie z Niko Tinbergenem i Karlem von Frischem.
Lorenz był przyjacielem i studentem sławnego angielskiego biologa Juliana Huxleya (wnuka Thomasa Huxleya).
W ostatnich latach życia Lorenz wspierał austriacką Partię Zielonych, stając się jej symbolem - aktywnie zwalczał projekt zbudowania wielkiej elektrowni wodnej na Dunaju, w pobliżu Hainburg an der Donau, która zagrażała zniszczeniem terenów nadrzecznych wokół miejsca budowy - należących do Parku Narodowego Donau-Auen. Był jednym z najbardziej prominentnych obrońców środowiska naturalnego.
Spuścizną Lorenza jest wiele artykułów opublikowanych, w większości po niemiecku, w czasopismach naukowych. Najbardziej znane są jego książki popularne (najważniejsze to Tak zwane zło i Opowiadania o zwierzętach), z których wiele zostało przetłumaczonych na język polski.
Historia Myśli Psychologicznej: wykłady
Prof. Paweł Besler
Semestr 2
- 4 -