McKenzie w dużym skrócie dla studentów
Metoda McKenzie - metoda diagnostyczna i terapeutyczna zespołów bólowych kręgosłupa i kończyn oparta o znajomość wzorców bólowych i analizę zachowania się bólu w wywiadzie i badaniu przedmiotowym. Celem metody zmniejszenie nawrotowości poprzez edukację oraz samoleczenie pacjenta.
Zmiany wewnątrzdyskowe w trakcie zgięcia:
- przednia część krążka ulega kompresji
- tylna część pierścienia ulega rozciągnięciu
- przemieszczenia jądra miażdżystego ku tyłowi
- wzrost ciśnienia wewnatrzdyskowego
/sytuacja odwrotna przy wykonywaniu ruchu wyprostu/
Rodzaje patologii (dotyczy krążka)
PRZEMIESZCZENIE - zmiana położenia tkanki wewnątrzdyskowej w obrębie pierścienia
PRZEPUKLINA = protruzja, ekstruzja lub sekwestracja):
PROTRUZJA - bez uszkodzenia ściany pierścienia włóknistego
EKSTRUZJA - rozerwanie ściany pierścienia, ale tkanka wewnątrzdyskowa wciąż w łączności z dyskiem
SEKWESTRACJA - rozerwanie ściany pierścienia, tkanka wewnątrzdyskowa uległa oddzieleniu od dysku
Gdy ściana pierścienia jest nieuszkodzona, mówimy o odwracalności, reponowalności (przemieszczenie, protruzja - McKenzie, ekstruzja, sekwestracja - zabieg operacyjny)
Objawy rwy kulszowej spowodowanej protruzją:
- zmienność bólu zależna od pozycji
- ból niestały
- parestezje niestałe
- powtarzalne ruchy prowadzą do zmniejszenia, eliminacji lub centralizacji objawów (centralizacja - ustąpienie objawów z części dystalnych, możliwe nasilenie objawów w okolicach samego kręgosłupa)
/sytuacja odwrotna przy ekstruzji i sekwestracji - mniejsza zależność od pozycji, stałość bólu i parestezji, powtarzalne ruchy mogą peryferalizowac ból/
Ważny wywiad wg karty badania:
- analiza zagrożeń i przeciążeń spadających na kręgosłup danego pacjeta
- precyzyjne określenie topografii i rodzajó objawów
- analiza dynamiki obrazu chorobowego od rozpoczęcia epizodu do dnia badania (epizod - ciągłe objawy bez przerwy min. 2 tyg.)
- analiza dynamiki obrazu chorobowego w ciągu doby (pozycje i ich wpływ na objawy; znaczenie pory dnia; preferowany ruch czy spoczynek,..)
- ogólna charakterystyka poprzednich epizodów
- pozostały ogólny wywiad
Badanie przedmiotowe:
- ocena siadu w czasie wywiadu (ewentualna korekta pozycji)
- badanie neurologiczne (siła, masa mm.; odruchy,…)
- badanie utraty ruchu (utrata mechaniczna, nie bólowa)
- test powtarzalnymi ruchami (gdy brak dekompensacji, badamy tylko w płaszczyźnie strzałkowej - zgięcie 3/5/10, przeprost 3/5/10 /pozycja stojąca lub leżąca - zgięcie w leżeniu na plecach z przyciągnięciem zgiętych kolan do klatki piersiowej/; gdy dekompensacja badamy w kierunku korekty dekompensacj - testowanie w płaszczyźnie czołowej)
Zespoły:
ZESPÓŁ NR 1 i 2: ból miejscowy lub symetrycznie promieniujący (promieniowanie do obręczy biodrowej L, lub barkowej C); różnica - w zespole nr 2 istnieje wyraźna kifotyzacja odcinka kręgosłupa objętego procesem patologicznym
ZESPÓŁ NR 3 i 4: ból jednostronny lub asymetryczny po obu stronach kręgosłupa, w obu pośladkach L lub barkach C i w jednym udzie L lub ramieniu C; różnica - w zespole nr 4 wyraźna dekompensacja tulowia L lub krecz szyi C
ZESPÓŁ NR 5 i 6: objawy poniżej kolana L lub łokcia C; różnica - w zespole nr 6 wyraźna dekompensacja tułowia L lub kręcz szyi C
ZESPÓŁ NR 7: przednie przemieszczenie, możliwy ból w okolicach podbrzusza, pachwin (bardzo rzadkie przypadki)
Leczenie (kręgosłup lędźwiowy):
- najważniejsze - odnalezienie pozycji centralizującej ból, zmniejszającej objawy parestezji!!
- druga bardzo ważna rzecz - utrzymanie właściwej postawy siedzącej, stojacej, leżącej przynajmniej w trakcie leczenia (lordoza zawsze musi być zachowana - przydatne wałki poduszki,..)
- na początku najczęściej sama pozycja ułożeniowa przynosząca pacjentowi ulgę - w większości przypadków leżenie na brzuchu/leżenie na brzuchu ze wsparciem na łokciach - co 1,5 godziny na minimum 5 minut, może leżeć na brzuchu z przesunięciem bioder w stronę przeciwną do bólu, jeśli przynosi ulgę
- przeprosty w leżeniu na brzuchu lub w pozycji stojącej (jeśli pacjent dobrze znosi) - co 1,5 godziny 10 razy (nie stosować przeprostów bez wcześniejszej korekty dekompensacji w zespole 4 i 6)
Wprowadzenie ćwiczeń fleksyjnych:
- zespół nr 1 - po 2 - 3 dniach bez bólu, nie wcześniej niż po 7 dniach od rozpoczęcia terapii
- zespół nr 6 - 2 tygodnie bez bólu, nie wcześniej niż po 3 tygodniach od rozpoczęcia terapii
TEST NA STABILNOŚĆ JĄDRA MIAŻDŻYSTEGO:
- przeprost na leżąco
- zgięcie w leżeniu na plecach (przyciągnięcie kolan do brzucha) raz, jeśli wszystko w porządku, kolejne 3 razy
- przeprost na leżąco
Gdy brak bólu w nodze:
- po godzinie 11-12: 5 przeprostów, 10 zgięć, 7 przeprostów ok. 3 razy dziennie, do 11-12 bez zgięć; przeprosty możliwe przez cały dzień w potrzebie
- po tygodniu taki sam zestaw, ale zgięcia w pozycji siedzącej
- po następnym tygodniu zgięcia w pozycji stojącej KONIEC TERAPII
Leczenie kręgosłupa szyjnego jest trudniejsze - nie będę opisywać. Kluczem ruch retrakcji - cofnięcia głowy i dopiero wtedy ewentualny przeprost (odgięcie głowy do tyłu). Czasem wystarczy sama retrakcja i utrzymanie właściwej postawy w ciągu dnia (nie wysuwać, nie pochylać glowy), ważna niska poducha, najlepiej wałek pod samą lordozę.
Przygotowała M. Skiba