Materiał szkoleniowy do modułu  Samodzielność - odwaga w podejmowaniu zadań
Moduł III
Samodzielność  odwaga w podejmowaniu zadań
Moduł III. Zajęcia warsztatowe
Temat: Samodzielność  odwaga w podejmowaniu zadań
Cel: doskonalenie społecznych kompetencji nauczycieli we wspieraniu aktywności
i samodzielności dzieci
Cele szczegółowe:
1. pogłębienie rozumienia roli samodzielności w rozwoju człowieka i niezbędnych
warunków wewnętrznych, aby mógł on działać samodzielnie;
2. poznanie przez uczestników sposobów stymulowania samodzielnych działań u dzieci
w wieku przedszkolnym;
3. doskonalenie umiejętności stosowania komunikatów wspierających rozwój
samodzielności i poczucia własnej wartości dzieci;
4. pogłębienie refleksji dotyczącej typowych błędów popełnianych przez dorosłych,
które ograniczają samodzielność dziecka;
5. wymiana doświadczeń dotyczących konkretnych sposobów pracy, które mogą
wspierać rozwój samodzielności dzieci.
Dla kogo: dla Liderów przygotowujących się do szkolenia i konsultowania nauczycieli dzieci
pięcioletnich z zakresu stosowania metody  Skala Gotowości Szkolnej (SGS), planowania i
realizacji zajęć wspomagających i korekcyjnych.
Czas trwania: 4 godziny
Prowadzący: Katarzyna Szczepkowska-Szczęśniak
Katarzyna Uniszewska
Ilość osób: 20
Potrzebne materiały:
" flip-chart, flamastry, kartki do notowania, długopisy
" ozdobne sznureczki do przeplatanek
" instrukcja do ćwiczenia 7
Metody pracy:
" mini-wykład
" dyskusja
" praca w parach
" praca w grupie
" uczenie się nowych czynności
1
Projekt  Diagnoza z zastosowaniem Skali Gotowości Szkolnej (SGS) i wspomaganie dzieci pięcioletnich
w osiąganiu gotowości do podjęcia nauki w szkole
realizowany na zlecenie MEN w ramach programu  Bezpieczna i Przyjazna Szkoła
CMPPP, Warszawa 2008
Materiał szkoleniowy do modułu  Samodzielność - odwaga w podejmowaniu zadań
Przebieg zajęć:
1. Prezentacja prowadzących, programu i uczestników
Przedstawienie się osób prowadzących. Jeśli jest to pierwsze z cyklu spotkań, również
uczestnicy mogą krótko przedstawić się. Czas na to poświęcony zależy od liczby godzin
przeznaczonych na zajęcia.
2. Integracja grupy we wspólnej zabawie (do 10 min)
Cel
Zaktywizowanie uczestników podczas wspólnej zabawy, w trakcie której zdobywają nową
umiejętność np. nauczenie się klaskania zgodnie z podanymi ruchami, rytmem i tempem.
Sposób realizacji
Prowadzący krótko wyjaśnia zasady i przeprowadza zabawę ruchową opierając się na
formach zaczerpniętych z pedagogiki zabawy (np. prosty taniec integracyjny, rytmiczne
klaskanie). Jego rola polega na przeprowadzeniu zabawy oraz na modelowaniu działań
uczestników. Zabawa  klaskana lub inna ruchowa polega na samodzielnych działaniach,
których efekt końcowy zależy jednak od współpracy całej grupy. Prowadzący wspierają
poszczególnych uczestników tak, aby każdy mógł osiągnąć sukces jednostkowy i przyczynić
się do sukcesu całej grupy. Wskazane jest stopniowanie trudności. Zaczynamy od form
najprostszych, do trudniejszych przechodzimy tylko wtedy, gdy wszyscy uczestnicy
opanowali poprzedni układ ruchowy.
Podsumowanie
Omówienie doświadczeń uczestników, wypowiedzi na temat, co pomogło nauczyć się nowej
umiejętności, jakie zachowania prowadzących były wspierające, a co przeszkadzało.
Uświadomienie sobie własnej postawy na początku ćwiczenia i po ukończeniu go z sukcesem.
Założony efekt:
Odczucie przez uczestników sytuacji człowieka, który uczy się nowej umiejętności.
Uświadomienie sobie przez uczestników swojej postawy w sytuacji nowej, wymagającej
działania zharmonizowanego z działaniami grupy.
3. Co samodzielność daje dzieciom?
Dyskusja (do 15 min)
Cele
Pogłębienie rozumienia roli samodzielności w rozwoju człowieka i niezbędnych warunków
wewnętrznych, aby mógł on działać samodzielnie;
Wprowadzenie tematu samodzielności, przywołanie różnych znaczeń pojęcia samodzielności.
Sposób realizacji
Wprowadzenie
Ważnym zadaniem nauczyciela jest stworzenie warunków i dostarczenie dzieciom okazji do
nabywania praktycznych umiejętności, do radzenia sobie w różnych sytuacjach, które niesie
2
Projekt  Diagnoza z zastosowaniem Skali Gotowości Szkolnej (SGS) i wspomaganie dzieci pięcioletnich
w osiąganiu gotowości do podjęcia nauki w szkole
realizowany na zlecenie MEN w ramach programu  Bezpieczna i Przyjazna Szkoła
CMPPP, Warszawa 2008
Materiał szkoleniowy do modułu  Samodzielność - odwaga w podejmowaniu zadań
życie, najogólniej mówiąc do nabywania kompetencji w wielu obszarach. Jaką rolę odgrywa
tu samodzielność dzieci?
Prowadzący udziela głosu uczestnikom w formie wypowiedzi kolejnych osób ( rundka ) 
Z czym mi się kojarzy pojęcie samodzielność?
Druga osoba prowadząca zapisuje na plakacie wnioski z dyskusji.
Założony efekt
Refleksja nad znaczeniem doświadczania samodzielności dla rozwoju dziecka, dla jego
funkcjonowania w przedszkolu/szkole, dla budowania poczucia wartości i odpowiedzialności
za siebie i innych.
4. Miejsce na samodzielność w moim przedszkolu (w mojej szkole).
Praca w grupach (20 minut na pracę i 30 minut na omówienie)
Cele
Poznanie przez uczestników sposobów stymulowania samodzielnych działań u dzieci w
wieku przedszkolnym.
Wymiana doświadczeń dotyczących konkretnych sposobów pracy, które mogą wspierać
rozwój samodzielności dzieci.
Pobudzenie wyobraz
ni i inicjatywy uczestników w poszukaniu nowych, dotychczas nie
wykorzystywanych sfer aktywności dzieci i do znalezienia konkretnych sposobów zachęcania
dzieci do podejmowania samodzielnych działań.
Sposób realizacji
Wprowadzenie
Samodzielności sprzyja sama natura dziecka  badająca, eksperymentująca, nacechowana
pomysłowością i spontanicznością. Dzieci, częściej niż dorośli, są z siebie zadowolone
i gotowe do nowych działań. Jeśli jednak działania te są zbyt skomplikowane, zbyt trudne,
towarzyszący dziecku dorosły musi mu pomóc, na przykład dzieląc zadanie na etapy,
modelując sposób wykonania, czasem wspierając swoją obecnością. Bywa, że trzeba dziecku
pomóc w pokonaniu obaw, co do efektów podjętej czynności i w uporaniu się ze związanymi
z tym emocjami (niepokojem, nadmiernym pobudzeniem). Nauczyciel powinien umieć je
rozpoznać i odpowiedzieć na nie odpowiednim gestem (ogarnięcie ramieniem, wzięcie za
rękę, poklepanie po plecach) czy słowami otuchy (poradzisz sobie, idzie ci świetnie, dużo już
zrobiłeś, brawo, zuch, itp.)
1) Kiedy w przedszkolu jest miejsce na samodzielność?
2) Jak, przez jakie działania, nauczyciel rozwija w dziecku samodzielność?
Prowadzący dzieli uczestników na grupy. Dwie grupy pracują nad odpowiedzią na pierwsze
pytanie, dwie grupy nad odpowiedzią na drugie pytanie (w sumie 4 grupy 5. osobowe).
Prowadzący zadaje pytania.
(Zadając te pytania) Prosimy, by uczestnicy nie weryfikowali swoich pomysłów, wręcz
przeciwnie  zgłaszali nawet te, które wydają im się mało realne w warunkach działania
grupy dziecięcej Wnioski z pracy w podgrupach są zapisywane na plakatach a następnie
prezentowane na forum grupy.
3
Projekt  Diagnoza z zastosowaniem Skali Gotowości Szkolnej (SGS) i wspomaganie dzieci pięcioletnich
w osiąganiu gotowości do podjęcia nauki w szkole
realizowany na zlecenie MEN w ramach programu  Bezpieczna i Przyjazna Szkoła
CMPPP, Warszawa 2008
Materiał szkoleniowy do modułu  Samodzielność - odwaga w podejmowaniu zadań
Podsumowanie
Uporządkowanie odpowiedzi uczestników np. w wymienionych niżej obszarach:
- zadania w sferze najbliższego rozwoju
- wspierająca komunikacja
- modelowanie
- budowanie motywacji
- praktyczne działania
Założony efekt
Znalezienie takich obszarów, w których nauczyciel może rozwijać i wspierać samodzielne
działania dziecka. Stworzenie wachlarza konkretnych oddziaływań. Wyjście poza schemat i
rutynę dotychczasowych nawyków w postępowaniu nauczyciela.
5. Czerpanie z własnych doświadczeń z samodzielnością.
Cele
Pogłębienie rozumienia roli samodzielności w rozwoju człowieka i niezbędnych warunków
wewnętrznych, aby mógł on działać samodzielnie.
Pogłębienie umiejętności sięgania i korzystania z własnych doświadczeń i przeżyć.
Sposób realizacji
Dwie zabawy sznurkowe ze stopniowaniem trudności  np. wieża (bardzo proste),
spadochron (trudniejsze) - 20 min.
Zabawę ilustruje krótka historyjka, ułożona przez osobę prowadzącą.
http://www.vidyaonline.net/arvindgupta/stringgames.pdf
Książka: R. Darsie, Zabawy sznurkowe, wyd. KDC, 2006
http://www.alysion.org/figures/introduc.htm - instrukcja w wersji video
http://www.alysion.org/figures/ - wykaz wszystkich figur, instrukcja również w wersji
video
Prowadzący rozdaje kolorowe sznureczki o długości około 100-120 cm, udziela instrukcji:
proszę uważnie obserwować moje ruchy, uczymy się poprzez naśladowanie i demonstruje, jak
wykonać zabawę sznurkową. Powtarza demonstrację i udziela indywidualnych wskazówek
uczestnikom. Prowadzący swoim zachowaniem modelują prawidłowe zachowania
nauczyciela wobec uczniów w czasie wykonywania zadań. Zabawa kończy się, kiedy
wszyscy uczestnicy wykonają sznurkowe układanki.
Podsumowanie: Omówienie doświadczeń uczestników i towarzyszących im uczuć, np. co
wspierało chęć wykonania przeplatanki a co zniechęcało.
Założony efekt
Uświadomienie sobie przez uczestników, dzięki osobistemu przeżyciu, jakie zachowania i
reakcje nauczyciela mają korzystny wpływ na proces uczenia się nowej umiejętności.
PRZERWA
4
Projekt  Diagnoza z zastosowaniem Skali Gotowości Szkolnej (SGS) i wspomaganie dzieci pięcioletnich
w osiąganiu gotowości do podjęcia nauki w szkole
realizowany na zlecenie MEN w ramach programu  Bezpieczna i Przyjazna Szkoła
CMPPP, Warszawa 2008
Materiał szkoleniowy do modułu  Samodzielność - odwaga w podejmowaniu zadań
6. Co sam o sobie człowiek musi myśleć, co o sobie wiedzieć, by być samodzielnym,
by podejmować działania i działać skutecznie?
Cel
Pogłębienie rozumienia roli samodzielności w rozwoju człowieka i niezbędnych warunków
wewnętrznych, aby mógł on działać samodzielnie.
Sposób realizacji
Ćwiczenie (25 min.)
Uczestnicy poszukują odpowiedzi na postawione wyżej pytanie. Proponujemy metodę kuli
śnieżnej. Najpierw praca samodzielna na kartkach, potem omówienie w parach i wyciągnięcie
wspólnych wniosków. Następnie praca w grupach czteroosobowych. Celem jest
wypracowanie wspólnych wniosków.
Omówienie wyników prac grup przez prowadzącego i zapisanie ich na plakacie.
7. Komunikacja  narzędziem budowania wiedzy dziecka o sobie samym (20 min.)
Cele
Doskonalenie umiejętności stosowania komunikatów wspierających rozwój samodzielności i
poczucia własnej wartości dzieci.
Sposób realizacji
Mini wykład
Narzędziem pracy nauczyciela jest komunikacja. Sposób zwracania się do drugiego człowieka
kształtuje go w takim samym stopniu, jak inne doświadczenia. Każda rozmowa, a nawet każdy
bezsłowny kontakt kształtuje i odzwierciedla relację nauczyciela z uczniem. A nawet wprost
kształtuje dziecko. Jest to proces wpływu. W procesie wychowania i edukacji dziecko stale
doświadcza kontaktów i związków z ludz
mi. Jakże ważne jest, więc to, co mówimy, jak
mówimy i jak słuchamy. Komunikacja ze strony dorosłego, ale również komunikacja płynąca
od dziecka: proszenie o radę, przyznawanie się do błędu, umówienie o swoich uczuciach
Ćwiczenie 7a.
Praca w parach.
Scenka: Proszę w parach ustalić: kto będzie grał rolę nauczyciela, a kto ucznia.
Proszę sobie wyobrazić, że uczeń jest osobą, której nie udaje się rozwiązać zadania z
matematyki. Pracuje już długo, próbował wszystkich możliwości. Przychodzi nauczyciel
i mówi: (tekst zgodnie z materiałem pomocniczym).
Nauczyciel mówi:
- znowu Ci się nie udało,
- ty zawsze masz problem,
- musisz się bardziej skupić,
5
Projekt  Diagnoza z zastosowaniem Skali Gotowości Szkolnej (SGS) i wspomaganie dzieci pięcioletnich
w osiąganiu gotowości do podjęcia nauki w szkole
realizowany na zlecenie MEN w ramach programu  Bezpieczna i Przyjazna Szkoła
CMPPP, Warszawa 2008
Materiał szkoleniowy do modułu  Samodzielność - odwaga w podejmowaniu zadań
- każdy potrafi takie zadanie rozwiązać, a ty nie,
- no nic dziwnego, za póz
no się za to zabrałaś,
- jeśli nie umiesz rozwiązywać takich prostych zadań, to do czego ty się nadajesz,
- nie patrz na mnie, patrz na kartkę,
- co znowu zapomniałaś wzoru,
- wczoraj robiłaś to samo i znów nie pamiętasz,
Zmiana ról w parach.
Omówienie: Jak się Panie czuły?
Szukanie odpowiedzi na pytanie: Czy miała Pani ochotę dalej próbować?
Swobodne wypowiedzi uczestników
Założone efekty
Osobiste odczucie jak działają komunikaty negatywne (ponaglenia, sugerowanie złej woli,
wytykanie błędu itp.) Pogłębienie refleksji dotyczącej typowych błędów popełnianych przez
dorosłych, które ograniczają samodzielność dziecka;
Ćwiczenie 7b.
Praca w grupach
Jakich zwrotów, konkretnych wskazówek, użyjesz by dodać dziecku odwagi, zachęcić do
działania, do pokonania trudności  proszę podać 5 przykładów.
Komentarz osoby prowadzącej:
Wśród wypowiedzi kierowanych do dzieci powinny być takie, które:
- dodają pewności siebie,
- sugerują pozytywne cechy, zasoby tkwiące w dziecku,
- konkretne wskazówki, kierunkujące działanie.
Odczytanie wypowiedzi.
Prowadzący omawia wyniki prac grup, wszyscy uczestnicy biorą udział w omówieniu.
Staramy się wspólnie określić, czy komunikaty spełniają funkcję wspierającą,
zachęcającą do dalszej pracy itp.
Założony efekt
Nabycie umiejętności formułowania pozytywnych wypowiedzi, wspierających aktywność i
samodzielność dzieci.
8. Podsumowanie i ewaluacja zajęć
Prowadzący zadaje pytania np.:
Które momenty w czasie warsztatów były dla Państwa najistotniejsze?
Na co szczególnie zwrócili Państwo uwagę?
6
Projekt  Diagnoza z zastosowaniem Skali Gotowości Szkolnej (SGS) i wspomaganie dzieci pięcioletnich
w osiąganiu gotowości do podjęcia nauki w szkole
realizowany na zlecenie MEN w ramach programu  Bezpieczna i Przyjazna Szkoła
CMPPP, Warszawa 2008