Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
Miednica kostna
Miednica to kostne zakończenie tułowia, stanowiące jednocześnie jego połączenie z
kończynami dolnymi (obręcz kończyn dolnych). Składa się z kości miednicznych
połączonych od tyłu kością krzyżową (stawy krzyżowo-biodrowe) stanowiącą dolne
zakończenie kręgosłupa, a od przodu zrośniętych spojeniem łonowym. Miednica podzielona
jest niewielkim wałem kostnym na miednicę większą i mniejszą, która ogranicza kanał
miednicy. Miednica kobieca różni się wieloma cechami od miednicy męskiej. Przede
wszystkim posiada kanał miednicy szerszy o kształcie stożkowato-cylindrycznym. Typowe
różnice w budowie obu miednic przedstawia tab. 1.
Cecha Miednica kobieca Miednica męska
Wielkość Większa Mniejsza
Kształt płaszczyzny wchodu Owalny lub okrągły Trójkątny lub klinowaty
Budowa kości Smuklejsze, cieńsze Grubsze, cięższe
Kość krzyżowa Szersza, mniej zakrzywiona Węższa, bardziej zakrzywiona
Kości miedniczne Ustawione bardziej pionowo Ustawione mniej pionowo
Zagłębienia kości miednicy Płytsze Głębsze
Wciecie miedniczne Szersze Węższe
(krzyżowo-kulszowe)
Miednica większa Węższa Szersza
Objętość miednicy mniejszej Płytsza, szersza Mniejsza
Spojenie łonowe Cieńsze Grubsze
Guzy kulszowe Rozstawione Wgięte
A
uk łonowy Szerszy, zaokrąglony Węższy, ostry
Brzegi kości biodrowo-łonowej Bardziej rozstawione Mniej rozstawione
Otwór owalny Owalny Trójkątny
Tabela 1Różnice w budowie miednicy kobiecej i męskiej
Kształt i wielkość tego kanału jest szczególnie istotna dla kobiet, gdyż warunkują one
możliwości i przebieg naturalnego porodu.
a b
Rysunek 1 Miednica kostna - widok z przodu i z boku: a - żeńska, b  męska
Strona 1 z 23
Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
Miednica kobieca
Miednicę kobiecą stanowią kości obręczy miednicznej. Składa się ona z
symetrycznych kości miednicznych  os coxae (składających się z kości: biodrowej, łonowej
i kulszowej, które zrastają się ze sobą w wieku pokwitania), kości krzyżowej  os sacrum i w
jej przedłużeniu kości guzicznej  os coccygis. Największe kości obręczy miedniczej
stanowiąc parę, tworzą razem z kością krzyżową zamknięty obwód miednicy i nadają swoją
budową bardzo charakterystyczny wygląd miednicy. Wraz z kością krzyżową decudują o
ostatecznym typie morfologicznym i funkcjonalności miednicy. Obie kości miednicze
stanowią zwierciadlane odbicie i każda z nich składa się z trzech części, które są zrośnięte
razem i tworzą jedną całość.
a b c
Rysunek 2 Miednica kostna: a  widok od góry i z przodu, b  w pozycji poziomej, c  widok z boku
Kość krzyżowa swymi powierzchniami uchowatymi łączy się z równoimiennymi
powierzchniami obu kości miednicznych, tworząc od strony kręgosłupa połączenia stawowe
półścisłe o nieznacznej ruchomości  stawy krzyżowo- biodrowe. Podstawa kości krzyżowej
zwrócona jest do V kręgu lędz
wiowego. Z wierzchołkiem kości krzyżowej łączy się za
pomocą chrząstkozrostu kość guziczna. To ścisłe połączenie pozwala jednak w trakcie
porodu, wskutek rozpulchnienia chrząstki, na odchylenie kości guzicznej. Kości miedniczne
od strony kości krzyżowej przechodzą silnie wygiętym na boki łukiem ku przodowi łącząc się
chrząstkozrostem zachowującym pewną ruchomość, nazywanym spojeniem łonowy 
symphisis pubica. Stanowi on szczyt łuku utworzonego przez odpowiednie brzegi kości
miednicznych (kąt podłonowy). Otwór górny miednicy mniejszej, ograniczony kresą
graniczną, jest nazywany wchodem miednicy. Otwór dolny, czyli wychód miednicy,
Strona 2 z 23
Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
ograniczają dolne gałęzie kości kulszowych, więzadła krzyżowo-guzowe oraz wierzchołek
kości guzicznej.
Rysunek 3 Kości miednicy: A  kość krzyżowa
(os sacrum); B  kość biodrowa (os ilium); C 
kość kulszowa (os ischii); D  kość łonowa (os
pubis); E  kość guziczŹną (os coccygis); F 
grzebień biodrowy (crista iliaca); G  kolec
kulszowy (spina ischiadica); H  guz kulszowy
(tuber ischiadicum); I  V kręg lędz
wiowy
(vertebrae lumbalis); K  otwór zasłoniony
(foramen obturatum); L  panewka stawu
biodrowego (acetabulum); M  kolec biodrowy
przedni. górny (spina iliaca anterior superior).
Kość krzyżowa (os sacrum) - wraz z kośćmi miednicznymi stanowi silny pierścień
kostny  obręcz miedniczną. Kość krzyżowa jest przedłużeniem kręgosłupa lędz
wiowego
i składa się z pięciu zrośniętych ze sobą kręgów krzyżowych. Kształtem przypomina tępy klin
albo trójkąt o ściętym wierzchołku (apex ossis sacri) i podstawie (basis) skierowanej ku
górze. Kręgi kości krzyżowej są spłaszczone w wymiarze przednio-tylnym i stanowią
jednolitą całość. W dolnym odcinku kość krzyżowa przechodzi w kość guziczną. W rzucie
bocznym jest łukowato wygięta i uwypuklona ku tyłowi, a wklęsła w kierunku wnętrza
miednicy. W miejscu połączenia kręgosłupa lędz
wiowego z kością krzyżową, na granicy
V kręgu lędz
wiowego i podstawy kości krzyżowej, istnieje kąt lędz
wiowo-krzyżowy (angulus
lumbosacralis); wynosi on 130 170°. Sam wierzchoÅ‚ek tego kÄ…ta znajduje siÄ™ na wzgórku
kości krzyżowej (promontorium) i jest zbudowany z uwypuklonej ku przodowi chrząstki
V kręgu lędz
wiowego oraz kości krzyżowej.
Kręgi krzyżowe posiadają trzon i łuk zamykający trójkątny otwór stanowiący kanał
krzyżowy (canalis sacralis). Poprzeczne wyrostki kręgów krzyżowych tworzą części boczne
kości krzyżowej (partes laterales ossis sacri), a miejsca zrośnięcia się kręgów na powierzchni
miednicznej kości (facies pel-vina) są zaznaczone kresami poprzecznymi (lineae transversae).
Strona 3 z 23
Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
a b
Rysunek 4 Kość krzyżowa: a  widok z przodu, b  widok z boku
Część środkowa kości krzyżowej jest odgraniczona od części bocznych (partes
laterales) czterema parami otworów krzyżowych przednich (foramina sacralia anteriora),
zmniejszających się ku dołowi. Otwory te prowadzą do kanału kręgowego i są miejscem
wyjścia przednich gałęzi nerwów krzyżowych oraz wejścia gałązek rdzeniowych tętnicy
krzyżowej bocznej. Kanał kości krzyżowej zaczyna się otworem górnym i kończy się
otworem dolnym kanału krzyżowego. Na grzbietowej powierzchni kości krzyżowej (facies
dorsalis), przebiega w linii środkowej grzebień krzyżowy pośrodkowy (crista sacralis
mediana) utworzony z wyrostków kolczystych czterech górnych kręgów krzyżowych.
Stanowi on tylną ścianę kanału kości krzyżowej, który w dolnym odcinku jest od tyłu
otwarty.
W tym miejscu znajdujące się bocznie od grzebienia krzyżowego pośrodkowego
grzebienie krzyżowe stawowe (cristae sacrales intermediae), utworzone ze słabo rozwiniętych
wyrostków stawowych, kończą się dwoma rożkami krzyżowymi (cornua sacralia). Takie
same rożki posiada pierwszy kręg kości guzicznej (cormi coccygeum). Podobnie jak na tylnej
powierzchni  bocznie od grzebieni krzyżowych stawowych  znajdują się otwory
krzyżowe tylne (foramina sacralia dorsalia). Jeszcze bardziej bocznie od tych otworów
znajduje się grzebień krzyżowy boczny (crista sacralis lateralis), utworzony przez szczątkowe
wyrostki poprzeczne. Przez tylne otwory krzyżowe wychodzą gałęzie tylne nerwów
krzyżowych.
Boczne części kości krzyżowej, powstałe ze zrośniętych wyrostków poprzecznych
i szczątków żeber, zwężają się wybitnie ku dołowi, a na swej bocznej powierzchni w górnym
odcinku posiadają nierówną powierzchnię uchowatą (facies auricularis), stanowiącą miejsce
połączenia z podobną powierzchnią kości biodrowej. Bardziej ku tyłowi od tej powierzchni
Strona 4 z 23
Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
znajduje się guzowatość krzyżowa (tuberositas sacralis), stanowiąca miejsce przyczepa
więzadeł krzyżowo-biodrowych międzykostnych.
Kość krzyżowa kobieca jest szersza i krótsza, bardziej płaska, mniej zakrzywiona i
cieńsza niż kość krzyżowa męska. Powierzchnia uchowata jest krótsza, zwykle utworzona
przez dwa górne kręgi, podczas gdy męska sięga do połowy lub nawet do dolnego brzegu
kręgu trzeciego.
Kość guziczna (os coccygis) - stanowi przedłużenie kości krzyżowej i składa się z
czterech lub pięciu kręgów szczątkowych, z. których pozostały tylko trzony. Z kością
krzyżową łączy się kość guziczna za pomocą rogów guzicznych {cornua coccygea)
analogicznych do rogów kości krzyżowej  za pomocą chrząstkozrostu. Podobne połączenia
istnieją między kręgiem pierwszym a drugim oraz drugim a trzecim  następne połączenia
kręgów kostnieją
a b
Rysunek 5 Kość guziczna: a  widok z przodu, b  widok od tyłu
Kość biodrowa (os ilii)  jest skierowana ku górze i do tyłu. Stanowi największa
i najobszerniejszą części kości miedniczej. Kość łonowa jest skierowana ku przodowi i
dołowi, a kulszowa  ku dołowi i do tyłu. Wszystkie trzy części składowe kości miedniczej
łączą się w panewce stawu biodrowego. Kość biodrowa składa się z trzonu (corpus ossis ilii) i
talerza kości biodrowej (ala ossis ilium). Na talerzu kości biodrowej odróżniamy dwie
Strona 5 z 23
Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
powierzchnie: zewnętrzną i wewnętrzną. Na zewnętrznej stronie przyczepiają się więzadła i
mięśnie. Pola ich przyczepów ograniczają kresy pośladkowe: tylna, przednia i dolna (linea
glutea posterior, interior et interior). U dołu strony zewnętrznej leży głęboki dół, stanowiący
panewkę stawu biodrowego (acetabulum). Wokół panewki znajduje się wysoki wał kostny,
który u dołu posiada wcięcie (incisura acetabuli). U samego dołu kości miedniczej znajduje
się otwór zasłoniony (foramen obturatum) utworzony przez dwie dolne gałęzi kości kulszowej
i Å‚onowej.
Powierzchnia wewnętrzna talerza kości biodrowej jest odgraniczona od trzonu kresą
łukowatą (linea arcuata) i stanowi wklęsły dół biodrowy (fossa iliaca), w którym znajduje się
przyczep mięśnia biodrowego. Tylna część talerza dzieli się na dwa chropowate odcinki:
przednio-dolny odcinek stanowi miejsce połączenia z boczną częścią kości krzyżowej, jest to
powierzchnia uchowata (facies auricularis); odcinek tylny jest bardziej chropowaty, stanowi
guzowatość biodrową (tuberositas iliaca), miejsce przyczepu więzadeł krzyżowo-biodrowych
i niektórych mięśni.
Grzebień biodrowy (crista iliaca) stanowi górny brzeg talerza. Jest on gruby i wygięty
esowato. Wzdłuż grzebienia wyróżnia się wargę zewnętrzną i wewnętrzną (labium externum
et labium internum) oraz leżącą pośrodku kresę pośrednią (linea intermedia). Grzebień kości
biodrowej posiada dwa wystające kolce: biodrowy przedni górny (spina iliaca anterior
superior) i biodrowy tylny górny (spina iliaca posterior superior). Od przodu poniżej kolca
biodrowego przedniego górnego znajduje się kolec biodrowy przedni dolny (spina iliaca
anterior inferior) i jeszcze niżej brzeg przedni talerza biodrowego przechodzi w wyniosłość
biodrowo-łonową (eminentia iliopectinea). Od tyłu, poniżej kolca biodrowego tylnego
górnego znajduje się kolec biodrowy tylny dolny (spina iliaca posterior inferior). Bardziej ku
dołowi tylny brzeg talerza biodrowego przechodzi we wcięcie kulszowe większe (incisura
ischiadica maior).
Strona 6 z 23
Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
Rysunek 6 Więzadła: 1  biodrowo  udowe,
Rysunek 7 Kość biodrowa: 1  grzebień kości
2  Å‚onowo  udowe
biodrowej, 2  kolec biodrowy przedni górny,
3  guzek biodrowy, 5  kolec biodrowy przedni
dolny
Kość kulszowa (os ischii) - jest zbudowana z trzonu (corpus ossi ischii), tworzącego
część panewki stawu biodrowego i dwu gałęzi: górnej i dolnej (ramus superior et ramus
inferior), ograniczających od dołu i tyłu otwór zasłoniony. Na trzonie kości kulszowej ku
tyłowi znajdują się wydatny kolec kulszowy (spina ischiadica), oddzielający u góry wcięcie
kulszowe większe (incisura ischialis major) i u dołu  wcięcie kulszowe mniejsze (incisura
ischialis minor). Poniżej znajduje się guz kulszowy (tuber ischiale).
Rysunek 8 Kość kulszowa: 1  grzebień kości
biodrowej, 4  kolec biodrowy tylny górny, 6 
kolec biodrowy tylny dolny, 7  kolec kulszowy, 8
 guz kulszowy, 9  dolna krawędz
gałęzi kości
kulszowej
Kość łonowa (os pubis) - znajduje się w przedniej części kości miednicznej i jest
zbudowana z trzonu i dwu gałęzi: górnej i dolnej. Trzon kości łonowej tworzy część panewki
stawu biodrowego. Gałąz
górna (ramus superior) posiada zaostrzony tylny brzeg  jest to
Strona 7 z 23
Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
grzebień kości łonowej (pecten ossis pubis), który dalej przechodzi w kresę łukowatą
znajdującą się na pograniczu talerza i trzonu kości biodrowej i tworzy kresę graniczną (linea
terminalis) oddzielającą miednicę większą od miednicy mniejszej. Przedni brzeg gałęzi górnej
kończy się od przodu guzkiem łonowym (tuberculum pubicum), miejscem przyczepu
więzadła pachwinowego. Od strony otworu zasłonionego znajduje się na gałęzi górnej
grzebień zasłonowy (crista obturatoria) i guzek zasłonowy przedni (tuberculum obturatorium
anterius). Miejsce przyczepu obu kości łonowych posiada chropowatą powierzchnię spojenia
łonowego (facies symphyseos).Gałąz
dolna (ramus inferior) łączy się z gałęzią dolną kości
kulszowej.
Rysunek 9 Kość łonowa: 8 - guz kulszowy, 9 -
dolna krawędz
gałęzi kości kulszowej, 10 
spojenie łonowe, 11  guzek łonowy, 12  gałąz

górna kości łonowej, 13  łuk łonowy
Połączenia kości miednicy
Na powierzchni wymienionych kości miednicy znajduje się szereg przyczepów mięśni
miednicy, kończyn dolnych i kręgosłupa, przebiegają liczne więzadła stanowiące przyczepy
tych mięśni oraz więzozrosty wzmacniające stawy, łączące poszczególne kości lub tworzące
zamknięcia otworów i przestrzeni miednicy.
Spojenie łonowe (symphysis) - stanowi chrząstka włóknista o grubości ok. 15 mm od
zewnątrz i 8 mm od strony wewnętrznej. Stanowi ono formę pośrednią połączenia między
połączeniem chrząstkozrostowym a stawowym. Obie gałęzie dolne kości łonowych
rozchodzą się od spojenia ku dołowi i na zewnątrz pod kątem, który u kobiet jest zbliżony do
prostego o brzegach dolnych Å‚ukowato zaokrÄ…glonych  jest to Å‚uk Å‚onowy (arcus pubis).
Staw krzyżowo-biodrowy (articulatio sacroiliaca) - znajduje się między po-
wierzchniami uchowatymi kości krzyżowej a kości biodrowej. Jest on utworzony przez
Strona 8 z 23
Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
chrząstkę stawową i wzmocniony silnymi więzadłami krzyżowo-biodrowymi, które bardzo
ograniczają ruchomość tego stawu.
Więzadła miednicy - wybitnie wzmacniają cały pierścień kostny miednicy i stanowią
dodatkowe połączenia poszczególnych jej części i odgraniczenia wcięć i otworów
stanowiących miejsce przebiegu mięśni, naczyń i nerwów. Więzadła krzyżowo-biodrowe
brzuszne i grzbietowe (ligamenta sacroiliaca ven-tralia et dorsalia) łączą kość krzyżową z
kośćmi biodrowymi po stronie grzbietowej i brzusznej. Inne więzadła w tej okolicy to
więzadła krzyżowo-biodrowe międzykostne (lig. sacroiliaca interossea), znajdujące się w
szczelinie między guzowatością krzyżową a biodrową, oraz więzadła biodrowo-lędz
wiowe
(lig. iliolumbales), idące od wyrostków poprzecznych IV i V kręgu lędz
wiowego do tylnej
części grzebieni talerza biodrowego. Więzadła krzyżowo-guzowe (lig. sacrotuberosa)
biegną od kolców biodrowych tylnych: górnego i dolnego do przyśrodkowego brzegu guza
kulszowego.
Rysunek 10 Więzadła miednicy: 1- kolec biodrowy tylny górny, 2, 7, 12  więzadła krzyżowo-guzowe, 3 
więzadło krzyżowo-kolcowe, 4  błona zasłonowa, 9 - więzadło krzyżowo-guziczne tylne powierzchowne,
10  więzadło krzyżowo-guziczne grzbietowe głębokie, 11  więzadło krzyżowo-guziczne boczne, 13 
Strona 9 z 23
Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
więzadło kulszowo-udowe, 14  więzadło biodrowo-udowe, 15  więzadła krzyżowo-biodrowe grzbietowe,
16  więzadło biodrowo-lędz
wiowe, 17  więzadło lędz
wiowo-żebrowe
Więzadła krzyżowo-kolcowe (lig. sacrospinosa) rozpoczynają się na bocznym brzegu
dolnej części kości krzyżowej i na górnych kręgach oraz przyczepiają się do kolców
kulszowych. Więzadła te biorą udział w utworzeniu dna miednicy oraz przekształceniu wcięć
kulszowych w otwory kulszowe większe (foramina ischiadica majora) i otwory kulszowe
mniejsze (foramina ischiadica minora). Przez te otwory przechodzą mięśnie, nerwy i
naczynia.
Błona zasłonowa (membrana obturatoria) zasłania otwór zasłoniony. Więzadło
pachwinowe (lig. inguinale) biegnie od kolca biodrowego przedniego górnego do guzka
łonowego. Więzadło to jest wyczuwalne na powierzchni przez skórę i stanowi bruzdę
pachwinowÄ….
MI
ÅšNIE KANAA
U RODNEGO I BUDOWA DNA MIEDNICY
Mięśnie dna miednicy to kilkumilimetrowa płyta połączonych ze sobą i pełniących
różne funkcje mięśni, rozpostartych jak hamak w obrębie miednicy mniejszej. Przestrzennie
można je sobie wyobrazić w formie półotwartego kielicha.
Rysunek 11 Warstwowy układ mięśni dna
miednicy
Kanał miednicy jest ograniczony od wewnątrz więzadłami i mięśniami, które go
wyścielają, stanowiąc miękkie podłoże kostnego kanału i tworząc od dołu i przodu
zamknięcie  dno miednicy. Więzadła opisano w części kostnej kanału.
Strona 10 z 23
Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
Rysunek 12 Przestrzenny układ mięśni dna
miednicy (modyfikacja wg Barber)
Mięśnie kanału miednicy - Od dolnej kresy granicznej, w dół do zagłębień
krzyżowo-biodrowych, schodzą mięśnie biodrowo-lędz
wiowe. W okolicy otworu
zasłonionego wyściela wnętrza kanału kostnego mięsień zasłaniacz wewnętrzny i
gruszkowaty ( m. obturatorius internus, m.piriformis). Dolną część kanału rodnego w czasie
porodu stanowią części miękkie, na które składa się dolny odcinek macicy, część pochwowa
macicy, pochwa oraz mięśnie i powiezie dna miednicy i krocza. Wszystkie te miękkie części
przekształcają się w czasie czynności porodowej w dolną część kanału rodnego, nie istniejącą
w takiej formie poza okresem porodu. Granice między dwoma częściami narządu rodnego:
czynną i bierną, stanowi pierścień skurczowy albo graniczny (Bandla), który łatwo można
wybadać przez powłoki brzuszne nad spojeniem łonowym w czasie skurczu macicy.
Dno miednicy  jest ono utworzone przez układ mięśni, wiązadeł i powięzi. Mięśnie te
tworzą trzy warstwy, o różniących się kierunkach przebiegu względem siebie. Kolejno od
wewnątrz do zewnątrz napotyka się najstępujące 3 warstwy dna miednicy:
Przepona miednicy (diaphragma pelvis) - jest utworzona przez mięśnie dz
wigacze
odbytu (m. levatores ani, pars pubica et pars iliaca), jego część łonową i kulszową i
przez mięsień guziczny (m. coccygeus). Razem tworzą one lejkowatą skośną
przestrzeń w środku której między dz
wigaczami znajduje siÄ™ szczelina (hiatus
genitalia) przez którą przechodzi od tyłu ku przodowi odbytnica, pochwa i cewka
moczowa. Od przodu jest ona zwężona przez drugą warstwę mięśni przepony
moczowo  płciowej. Przebieg mięśni od przodu do tyłu.
Rysunek 13 Przepona moczowo-płciowa
widziana od dołu: A  mięsień kulszowo-
jamisty; B  mięsień opuszkowo-jamisty; C 
mięsień poprzeczny głęboki krocza; D  mięsień
poprzeczny powierzchowny krocza; E 
mięsień dz
wigacz odbytu; F  mięŹsień
pośladkowy; G  odbytnica; H  pochwa; I 
cewka moczowa
Strona 11 z 23
Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
Przepona moczowo-płciowa (diaphragma urogenitale)  znajduje się między
dolnymi gałęziami kości łonowych a linią łączącą oba guzy kulszowe, tworząc w ten
sposób trójkąt zwrócony podstawą ku tyłowi. Tworzy go mięsień poprzeczny głęboki
krocza (m. transversus perinei profundus), dochodzący do brzegu łuku kości
łonowych. Od przodu znajduje się w nim przejście dla cewki moczowej i pochwy.
Przebieg mięśni od prawej do lewej.
Rysunek 14 Mięśnie przepony moczowo  płciowej
Warstwa zewnętrzna dna miednicy - składa się z mięśni opuszkowo-jamistych (m.
bulbocavernosi) i mięśnia zwieracza odbytu (m. sphincter ani). Ponadto jeszcze
istnieją dwa słabsze mięśnie: poprzeczny krocza powierzchowny (m. transversus
perinei superficialis) i mięśnie kulszowo-jamiste (m. ischiocavernosi). Wszystkie te
mięśnie w czasie porodu ulegają rozciągnięciu tak dalece, że tworzą wówczas jedną
cienką warstwę, stanowiącą końcowy odcinek kanału rodnego. Przebieg mięśni tej
warstwy, podobnie jak warstwy wewnętrznej od przodu do tyłu.
Rysunek 15 Mięśnie dna miednicy  warstwa
środkowa i zewnętrzna
Strona 12 z 23
Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
Kanał rodny tworzą ściany kostne miednicy mniejszej oraz części miękkie (mięśnie
trzonu macicy, szyjka macicy i pochwa). Kanał kostny określa kształt, szerokość, kierunek
dróg rodnych oraz jest miejscem przyczepu części miękkich. Kości obręczy miednicznej
ograniczają przestrzeń, którą kresa graniczna dzieli na dwie jamy nazywane miednicą większą
i mniejszÄ….
Kanał rodny właściwy jest utworzony z tkanek miękkich i składa się z 3 części:
1) trzonu macicy,
2) części pośredniej macicy, czyli cieśni, z której powstaje dolny odcinek,
3) kanału szyjki ulegającej w czasie porodu całkowitemu rozwarciu i pochwy.
Trzon macicy stanowi w czasie ciąży miejsce zagnieżdżenia i rozwoju jaja
płodowego, a w czasie porodu jest częścią czynną wydalającą płód. Część pośrednia poza
ciążą stanowi granicę między trzonem a szyjką macicy, stanowiąc ujście wewnętrzne cieśni.
W czasie ciąży wraz z kanałem szyjki tworzy aparat zamykający macicę i przekształca się w
ciągu ciąży w dolny odcinek  część bierną macicy w czasie porodu.
Rysunek 16 Kanał rodny z profilu. A  mięsień
gruszkowaty; B  mięsień zasłaniacz; C  łuk
ścięgnisty; D  mięsień dz
wigacz odbytu, część
kulszowa; E  mięsień dz
wigacz odbytu, część
łonowa; F  mięsień opuszkowo-jamisty; G 
mięsień zwieŹracz odbytu; H  przegroda
odbytniczo-guziczna; I  mięsień guziczny
Rysunek 17 Mięśnie dna miednicy, gdy główka
płodu ukazuje się w szparze sromowej
Strona 13 z 23
Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
POMIARY MIEDNICY ZEWN
TRZNE
Miednica tworzy pierścień kostny mocniej zbudowany niż jakiekolwiek inne części
kośćca. Na miednicy spoczywa cały ciężar ciała przeniesiony na nią przez, kręgosłup i
wsparty na kończynach dolnych. Miednica jest podzielona kresą graniczną (linea terminalis)
na dwie części: górną szeroką  miednicę większą (pelvis major) i dolną  miednicę
mniejszą (pelvis minor). Miednica większa, szeroko otwarta od góry i przodu, od tyłu jest
ograniczona kręgosłupem lędz
wiowym; ma ona po obu bokach talerze kości biodrowych,
które stanowią dolną podstawę jamy brzusznej. W czasie ciąży znajduje się w niej i ponad
nią w jamie brzusznej trzon macicy wraz z jajem płodowym.
Miednica mniejsza zamyka przestrzeń o skomplikowanym kształcie. Jest to kanał
miednicy (canalis pelvis), który odgrywa niezwykle ważną rolę w mechanizmie porodu,
stanowiąc kanał rodny. Od góry jest on ograniczony linią graniczną od miednicy większej 
jest to wchód miednicy (apertura pelvis superior), a u dołu kończy się otworem dolnym
miednicy (apertura pelvis inferior) ograniczonym przez wierzchołek kości guzicznej, guzy
kulszowe i dolne gałęzie kości kulszowych i łonowych.
Badanie kształtu i wielkości miednicy, a zwłaszcza pomiary kanału rodnego, jest
utrudnione ze względu na brak dostępu do wielu jego punktów. Najprostszym sposobem
oceny kształtu i wielkości miednicy jest wykonanie pomiarów zewnętrznych. Stanowią one
nieodzowną część badania położniczego. Na ich podstawie można wywnioskować, jaki jest
kształt i wielkość kanału rodnego, czy jest on dostatecznie duży i prawidłowo zbudowany
dla przejścia główki płodu w czasie porodu.
W pozycji stojącej u kobiety można zauważyć: czy miednica jest ustawiona
symetrycznie w stosunku do długiej osi ciała i do kręgosłupa, stopień nachylenia miednicy ku
przodowi, wygięcie kręgosłupa lędz
wiowego ku tyłowi, ewentualne wady postawy, które
rzutują na ustawienie miednicy, a więc boczne skrzywienie kręgosłupa lędz
wiowego,
zwichnięcie stawu biodrowego, skrócenie kończyny, inne asymetrie. Normalnie w pozycji
stojÄ…cej miednica jest pochylona ku przodowi w stosunku do poziomu i tworzy kÄ…t
pochylenia (inclinatio pelvis) płaszczyzny wchodu z poziomem, który przy pionowej
postawie ciaÅ‚a wynosi 50 80° (Å›rednio 65°). U kobiet kÄ…t pochylenia jest wiÄ™kszy niż u
mężczyzn i ustawia miednicę bardziej stromo. Wielkość tego pochylenia zależy od
zwiększenia krzywizny kręgosłupa lędz
wiowego i zmniejszenia się kąta lędz
wiowo-
krzyżowego. Miednica kostna jest otoczona mięśniami i tkanką tłuszczową, wobec tego
Strona 14 z 23
Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
niektóre tylko jej części są wyczuwalne przez skórę. Inną metodą pomiaru stopnia pochylenia
miednicy jest pomiar wykonany cyrklem wg Wilesa. Mierzy się kąt zawarty między
płaszczyzną przechodzącą przez kolec biodrowy tylny górny i brzeg spojenia łonowego
a płaszczyzną poziomą. Fizjologicznie kąt nachylenia zmierzony w ten sposób wynosi u
mężczyzn około 31, a u kobiet 28.
Rysunek 18 KÄ…t pochylenia miednicy
Czworobok Michaelisa  znajduje się w lędz
wiowo-krzyżowej okolicy kręgosłupa.
Stanowią go cztery charakterystyczne wgłębienia, dobrze widoczne w bocznym oświetleniu:
1) górne wgłębienie znajduje się w zagłębieniu poniżej wyrostka ościstego V kręgu
lędz
wiowego (odpowiadającemu połączeniu kręgów lędz
wiowych i krzyżowych),
2) dolne wgłębienie należy szukać na górnym wierzchołku bruzdy między-
pośladkowej w miejscu skośnie biegnących przyczepów mięśni pośladkowych,
3) boczne dwa wgłębienia znajdują się w pobliżu górnych tylnych kolców
biodrowych.
Kształt czworoboku Michaelisa jest zależny w dużej mierze od budowy miednicy. Przy
prawidłowej miednicy czworobok ten ma wszystkie boki jednakowej długości i jest
symetryczny.
a b
Rysunek 19 Czworobok Michaelisa: a  na sylwetce szkieletu; b  na sylwetce warstw mięśniowych
Strona 15 z 23
Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
Miednice płaskie krzywicze mają czworobok kształtem przypominający latawiec: dwa
górne ramiona są skrócone. W niektórych przypadkach górne wgłębienie może się znalez
ć na
poziomie wgłębień bocznych. Przy miednicy długiej oba boczne wgłębienia znajdują się dość
wysoko w stosunku do punktu górnego i to jest przyczyną prawie trójkątnego kształtu
czworoboku. Podobny kształt ma on w miednicach o męskiej budowie. Miednica ogólnie
ścieśniona ma czworobok wąski i wysoki o ostrych kątach: górnym i dolnym. Miednica
asymetryczna ma czworobok skośnie skrzywiony: jedno ramię jest krótsze ponieważ jedno z
bocznych wgłębień znajduje się wyżej niż drugie.
Każda forma czworoboku odbiegająca od równobocznego rombu świadczy o
nieprawidłowej budowie miednicy. Należy zwracać także uwagę na ogólną budowę kośćca.
Ciężarne o niskim wzroście, krótkich rękach i nogach często mają miednicę ogólnie
ścieśnioną. Oznaki krzywicy klatki piersiowej, skrzywienia kręgosłupa, garb lędz
wiowego
odcinka kręgosłupa, krzywe ustawienie miednicy przy skróceniu jednej kończyny  wszystkie
te nieprawidłowości wskazują także na wady w budowie miednicy.
Charakterystyczne punkty kostne miednicy wyczuwalne przez skórę:
1. kolec biodrowy przedni  często widoczny, a zawsze wyczuwalny
2. kolec biodrowy tylny górny  jest to dołek lędz
wiowy dolny boczny, prawie zawsze
widoczny u kobiet, leży na wysokości stawu krzyżowo  biodrowego
3. guz kulszowy  można wymacać przez miesień pośladkowy wielki
4. górny brzeg spojenia łonowego  wyczuwalny przez dość obfitą podściółkę tłuszczową
5. łuk łonowy  zw. też kątem podłonowym, przebiega wzdłuż zewnętrznych brzegów
dolnych gałęzi kości łonowych. U kobiet ma kształt łuku romańskiego (ryc.17)
6. kolce kulszowe  można wybadać przez odbytnicę lub pochwę.
Rysunek 20 Spojenie Å‚onowe i Å‚uk Å‚onowy
Strona 16 z 23
Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
Wymiary zewnętrzne miednicy
1. odległość międzykolcowa  distantia spinarum  25  26 cm, między kolcami
biodrowymi przednimi górnymi;
2. odległość międzygrzebieniowa  distantia cristarum  28  29 cm, miedzy grzebieniami
kości biodrowych;
3. odległość międzykrętarzowa  distantia trochanterica  31  32 cm, między krętarzami
kości udowych;
4. sprzężna zewnętrzna  coniugata externa  ok. 20 cm, między dołkiem poniżej
wyrostka kolczystego V kręgu lędz
wiowego, a górnym zewnetrznym brzegiem spojenia
Å‚onowego.
Pozostałe pomiary zewnętrzne:
1. wymiar skośny zewnętrzny  od górnych kolców biodrowych - prawy od prawego
tylnego do lewego przedniego i lewy  od lewego tylnego do prawego przedniego.
WynoszÄ… prawy  22cm, lewy  21,5cm.
2. odległość od wyrostka kolczystego V kręgu ledz
wiowego do kolców biodrowych
przednich górnych  prawego i lewego. Oba wymiary powinny być jednakowej długości,
jeżeli są niesymetryczne, wskazują na miednicę niesymetryczną, przynajmniej w
płaszczyz
nie wchodu.
3. obwód miednicy  mierzony w połowie odległości miedzy górnym brzegiem grzebieni
kości biodrowych, a krętarzami wielkimi wynosi ok. 90 cm.
Wymiary kanału rodnego miednicy mniejszej
Miednica mniejsza tworzy kanał rodny, który można podzielić na cztery przestrzenie,
które są ograniczone 5 płaszczyznami.
Przestrzenie kanału rodnego:
Przestrzeń wchodu (wchód miednicy)  jest ograniczona przez dwie równoległe
płaszczyzny, z których górna biegnie przez guzki łonowe i wzgórek kości krzyżowej (górna
płaszczyzna wchodu), a dolna przez kresę graniczną (dolna płaszczyzna wchodu).
Przestrzeń próżni  jej dolne ograniczenie stanowi płaszczyzna próżni, która biegnie przez
wewnętrzną powierzchnię spojenia łonowego, środek III kręgu krzyżowego i przechodzi
przez panewkÄ™ stawu biodrowego.
Strona 17 z 23
Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
Przestrzeń cieśni  poniżej przestrzeni próżni znajduje się cieśń ograniczona od dołu przez
płaszczyznę cieśni wyznaczoną przez dolny brzeg spojenia łonowego, kolce kulszowe i
wierzchołek kości krzyżowej.
Przestrzeń wychodu (wychód miednicy)  składa się z dwóch trójkątnych, prawie do siebie
prostopadłych płaszczyzn; przedni trójkąt wyznaczają guzy kulszowe i łuk podłonowy, a
tylny więzadła krzyżowo- guzowe i wierzchołek kości guzicznej; podstawę obu trójkątów
stanowi linia międzykolcowa.
Kanał rodny kostny składa się wiec z 4 przestrzeni. Każda z tych przestrzeni i płaszczyzn ma
następujące wymiary:
1. wymiar prosty  diameter recta  biegnie od spojenia łonowego do kości krzyżowej,
2. wymiar poprzeczny  diameter transversa  przechodzi poprzecznie przez środek danej
płaszczyzny do bocznych ścian miednicy
3. wymiar skośny prawy (I)  diameter obliqua dextra  sięga od wyniosłości biodrowo 
łonowej lewej do stawu krzyżowo  biodrowego prawego.
4. wymiar skośny lewy (II)  diameter obliqua sinistra  przebiega od wyniosłości
biodrowo - łonowej prawej do lewego stawu krzyżowo  biodrowego.
Kierunki:
1. ku przodowi  w kierunku spojenia Å‚onowego
2. ku tyłowi  w kierunku kości krzyżowej lub wzgórka kości krzyżowej
3. ku górze  w kierunku głowy
4. ku dołowi  w kierunkunóg cieżarnej
Przestrzenie i płaszczyzny miednicy zbieżne
1. Przestrzeń wchodu: jest ograniczona płaszczyzną wchodu górną, rozciągającą się od
guzków łonowych do promontorium i płaszczyzną wchodu graniczną  przebiegającą
przez kresę graniczną (linea terminalis). Obie płaszczyzny są do siebie równoległe,
wymiar prosty płaszczyzny górnej biegnący od górnego brzegu spojenia łonowego do
promontorium nazywa się sprzężną anatomiczną (coniugata anatomica).
W położnictwie większe znaczenie ma sprzężna położnicza przebiegająca nieco skośnie
przez przestrzeń wchodu od najbardziej wystającego ku wnętrzu kanału rodnego punktu
spojenia łonowego do promontorium: wymiar ten prawidłowo wynosi 10  11cm. Wymiar
Strona 18 z 23
Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
poprzeczny wchodu Å‚Ä…czy oba najbardziej oddalone punkty linii granicznych. Jest szerszy
od prostego i wynosi 12 cm. Wymiar ten nie zawsze znajduje się w połowie odległości od
wzgórka kości krzyżowej do spojenia łonowego. Wymiar skośny prawy i lewy wynosi 12
 13 cm. Sprzężna przekątna biegnie od dolnego brzegu spojenia łonowego do wzgórka
kości łonowej wynosi 12  13 cm , po odjęciu 2 cm otrzymuje się wymiar sprzężnej
położniczej. Płaszczyzny wchodu mają kształt poprzecznie owalny.
2. Próżnia miednicy: najobszerniejsza cześć miednicy mniejszej i dzieli się na przestrzeń
górną i dolną. Płaszczyzna próżni miednicy biegnie od środka wewnętrznej powierzchni
spojenia łonowego do środka trzeciego kręgu krzyżowego, a po bokach przechodzi przez
środek panewek stawu biodrowego. Kształt tej płaszczyzny jest najbardziej regularny
prawie kolisty. Oba wymiary prosty i poprzeczny wynoszą po 12 cm. Przestrzeń
zamknięta pomiędzy płaszczyzna wchodu dolną a płaszczyzną próżni nazywa się górna
częścią próżni miednicy.
3. Cieśń miednicy: znajduje się między płaszczyzną próżni a płaszczyzna cieśni. Jest to
dolna część próżni miednicy. Płaszczyzna cieśni miednicy przebiega od dolnego brzegu
spojenia łonowego do stawu między kością krzyżową a guziczną, a po bokach przez kolce
kulszowe; ma kształt owalny; wymiar prosty wynosi11 cm, a poprzeczny 10,5 cm jest to
odległość między obu kolcami kulszowymi. Linia międzykolcowa stanowi umowną
granicę określającą stopień zaangażowania części przodującej w kanale rodnym.
4. Wychód miednicy: ma kształt romboidalny można ją podzielić linią biegnącą miedzy obu
kolcami kulszowymi na dwa trójkąty: przedni  ograniczony środkiem dolnego brzegu
spojenia łonowego i po bokach łukiem utworzonym przez kości łonowe i trójkąt tylny
którego wierzchołek stanowi ostatni kręg kości guzicznej a boki wiezadła krzyżowo 
guziczne. Wymiar prosty wychodu wynosi 9 cm, a przy odgięciu kości guzicznej 11 cm.
5. Oś miednicy: przechodzi przez środek kanału rodnego, jest to linia powstała z połączenia
środków geometrycznych wszystkich punktów na poziomie każdej płaszczyzny.
6. Wymiar międzykolcowy: może być różnej długości, zależy od nachylenia bocznych
ścian miednicy i od kształtu kolców kulszowych .
7. Głębokość miednicy: mierzy się od poziomego ramienia kości łonowych do szczytu
guzów kulszowych  wynosi u kobiet 8,5 cm, u mężczyzn 10 cm.
Strona 19 z 23
Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
Typy miednic
Kształt i wielkość kanału rodnego zależy od kształtu i wymiarów miednicy kostnej.
Spotyka się dwa rodzaje zmienności tych kształtów: jeden jest zależny od fizjologicznych
zmian budowy miednicy, drugi powstaje na tle procesów chorobowych przebytych we
wczesnym dzieciństwie, albo nabytych póz
niej, głównie na tle urazów. Rozpoznanie tych
zmian w budowie miednicy ma ogromne znaczenie w położnictwie ze względu na
możliwość licznych powikłań związanych z tą patologią. Rozpoznanie stawia się na
podstawie zróżnicowanego postępowania.
Najprostszą metodą jest badanie i ocena zewnętrznych wymiarów miednicy
i czworoboku Michaelisa, następnie  ocena kształtu i wielkości kanału rodnego
w badaniu wewnętrznym, pomiar sprzężnej przekątnej i sprzężnej prawdziwej, i wreszcie
badanie za pomocÄ… promieni rtg.
Fizjologiczne odmiany miednicy kobiecej (wg Caldwella i Moloya)
Dla właściwego wyboru drogi postępowania położniczego bardzo istotna jest
znajomość budowy miednicy kobiety rodzącej. Istnieje klasyczny podział na cztery typy
miednic ustalony przez Caldwella i Moloya. Opiera się głównie na różnicach w konfiguracji
wchodu z uwzględnieniem charakterystycznych dla każdego typu cech części kanału rodnego.
Typ gynekoidalny (kobiecy):
·ð okrÄ…gÅ‚y ksztaÅ‚t wchodu, wymiar poprzeczny wchodu nieco wiÄ™kszy od prostego;
·ð kość krzyżowa wygiÄ™ta ku tyÅ‚owi;
·ð zagÅ‚Ä™bienie krzyżowo-biodrowe obszerne;
·ð Å‚uk podÅ‚onowy szeroki;
·ð miednica w caÅ‚oÅ›ci obszerna.
Typ antropoidalny (człekokształtny):
·ð eliptyczny ksztaÅ‚t wchodu z wydÅ‚użonym wymiarem prostym;
·ð kość krzyżowa wÄ…ska, dÅ‚uga, nachylona ku tyÅ‚owi;
·ð zagÅ‚Ä™bienie krzyżowo-biodrowe obszerne;
·ð uk podÅ‚onowy najczęściej szeroki.
Strona 20 z 23
Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
Typ platypeloidalny (płaski):
·ð wchód eliptyczny z wydÅ‚użonym wymiarem poprzecznym, wymiary proste wchodu i
pozostałych przestrzeni skrócone;
·ð kość krzyżowa nachylona ku przodowi;
·ð zagÅ‚Ä™bienie krzyżowo-biodrowe wÄ…skie;
·ð Å‚uk podÅ‚onowy ostry.
Typ androidalny (męski):
·ð wchód trójkÄ…tny o podstawie zwróconej do koÅ›ci krzyżowej;
·ð kość krzyżowa pÅ‚aska, nachylona ku przodowi;
·ð zagÅ‚Ä™bienie krzyżowo-biodrowe wÄ…skie;
·ð Å‚uk podÅ‚onowy ostry;
·ð wystajÄ…ce kolce kulszowe.
a b c
Rysunek 21 Typy miednic: a  antropoidalny, b  ginekoidalny, c  androidalny
W praktyce położniczej najczęściej spotyka się nieprawidłową budowę wchodu miednicy,
chociaż nieprawidłowości mogą oczywiście dotyczyć każdego odcinka kanału rodnego.
Miednice zbyt obszerne nie mają większego znaczenia dla przebiegu porodu. Natomiast
zmniejszenie światła kanału rodnego może stanowić zagrożenie zarówno dla rodzącego się
płodu, jak i dla matki. Najważniejszym sprawdzianem ścieśnienia miednicy jest przebyty
Strona 21 z 23
Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
poród. Dlatego też postępowanie położnicze u pierwiastki będzie inne niż u wieloródki.
Najistotniejszą rzeczą u wieloródki jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu dotyczącego
przebiegu porodów, masy ciała noworodków oraz ich stanu bezpośrednio po porodzie.
Przebycie porodów przedłużonych, powikłanych, operacyjnych oraz poporodowe urazy
noworodka rokują niepomyślnie co do ukończenia porodu drogami naturalnymi. Przebycie
niepowikłanego porodu uzasadnia dopuszczenie do próby porodu samoistnego. Jednakże
każda ciężarna, a zwłaszcza pierwiastka, powinna mieć wykonane dokładne badanie miednicy
ze szczególnym uwzględnieniem pomiaru sprzężnej przekątnej i oceną czworoboku
Michaelisa.
Typ asymetryczny. Powstał na skutek skrócenia po jednej stronie odcinka tylnego kości
biodrowej i w związku z tym jest skrócone po tej stronie wcięcie krzyżowe.
Typy pośrednie. Powstają głównie z połączenia odcinków przedniego i tylnego dwu
różnych typów zasadniczych. Na przykład typ ginekoidalny może wykazywać cechy płaskiej
miednicy. Tylny odcinek, o właściwościach typu męskiego, może się łączyć z wszystkimi
czterema typami  w trzech przypadkach będą to typy pośrednie: androidalno-
antropoidalny, androidalno-ginekoidalny lub androidalno-platypeloidalny.
Typy pośrednie stanowią dużą trudność klasyfikacyjną. W tych przypadkach płaszczyzna
wchodu może mieć kształt jednego z typów głównych, podczas gdy część miednicy może
mieć wiele odchyleń od tego typu: wąski łuk łonowy, kość krzyżową pochyloną ku przodowi
i płaską, zbieżnie ustawione ściany miednicy itd., zmiany te mogą dotyczyć różnych
odcinków, płaszczyzna wchodu może odbiegać od typu klasycznego, niższe płaszczyzny
miednicy mogą też wykazywać różny kształt.
Spośród wszystkich możliwych kombinacji istnieje 10, które spotyka się najczęściej.
Nazwy typów mieszanych powstają w ten sposób, że pierwszy człon nazwy określa typ
tylnego odcinka, a drugi  przedniego płaszczyzny wchodu.
Kliniczna ocena miednicy
Kliniczna ocena miednicy sprowadza się do ogólnego stwierdzenia  miednica
prawidłowa, nieprawidłowa, wątpliwa.
Badanie zewnętrzne powinno wykonywać się rutynowo u każdej ciężarnej. Badanie
miednicy zaczynamy od łuku łonowego i kończymy na badaniu wewnętrznym oceną
Strona 22 z 23
Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.1 Budowa miednicy kostnej 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
płaszczyzny wchodu i sprzężnej przekątnej. Wykonuje się je rutynowo przed porodem. A
uk
łonowy sprawdza się w badaniu wewnętrznym przenosząc dwa palce z jednej strony na
drugą. Szeroki łuk łonowy jest zazwyczaj związany z typem miednicy płaskiej albo z
szerokimi wymiarami poprzecznymi innych typów pochodnych. Wąski łuk łonowy może
sugerować antropoidalny kształt wchodu z długim wymiarem strzałkowym.
Bibliografia:
1. Agrawal P.: Odkrywam macierzyństwo. Wyd. nakładem Autorki, Wrocław 2007;
2. Bręborowicz G.H. (red.): Położnictwo. Podręcznik dla położnych i pielęgniarek.
PZWL, Warszawa 2005;
3. Bręborowicz G.H. (red.): Położnictwo i ginekologia. PZWL, Warszawa 2007;
4. Chołuj I.: Urodzić razem i naturalnie. Informator i poradnik porodowy dla rodziców i
położnych. Wyd. Fundacja y
ródła Życia, 2008
5. Gołąb B.: Podstawy anatomii człowieka, PZWL, Warszawa 2005;
6. Krajewska  Kułak E. (red.): Badanie fizykalne w praktyce pielęgniarek i położnych,
Czelej, Lublin 2008;
7. Miller A.W.F., Hanretty K.P.: Położnictwo ilustrowane, Libramed, Warszawa 2000;
8. Pschyrembel W., Dudenhausen J.W.: Położnictwo i operacje położnicze, PZWL,
Warszawa 2007;
9. Troszyński M.: Ćwiczenia położnicze.; PZWL, Warszawa 2003
Netografia:
1. http://www.chiropraktycy.pl/p1.html
2. http://www.doz.pl/zdrowie/h799-Spojenie_lonowe
3. http://www.euromedica-awg.pl/Wady_Postawy
4. http://anatomy.ib.amwaw.edu.pl/edu/czlek/czlekosteo_kd.htm#cmi
5. http://www.innomed.pl/Czynniki-ryzyka-r66.html
6. http://masazysta.info.pl/index.php?page=tekst&id=93
7. http://www.4poziom.net/slowniczek,m,MIEDNICA.html
8. http://www.euromedica-awg.pl/Wady_Postawy
Strona 23 z 23