Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.2 Płód jako podmiot porodu 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
PA
ÓD JAKO PODMIOT PORODU.
BUDOWA I OCENA GA
ÓWKI PA
ODU, JEJ WYMIARY I OBWODY.
Płód to zarodek człowieka od początku 3 miesiąca ciąży aż do chwili porodu.
Rysunek 1 Rozwój człowieka w życiu wewnątrzmacicznym
Noworodek to dziecko od chwili urodzenia do 1 miesiąca życia.
Rysunek 2 Noworodek
Budowę płodu z punktu widzenia położniczego można podzielić na:
Części duże płodu: Części drobne płodu:
·ð Miednica ·ð RÄ…czki
·ð Barki ·ð Nóżki
·ð KrÄ™gosÅ‚up ·ð PÄ™powina
·ð Główka
Główkę płodu dzieli się na: Kości czaszki płodu:
Parzyste: czołowe, skroniowe, ciemieniowe
·ð TwarzoczaszkÄ™
Nieparzyste: potyliczna
·ð MózgoczaszkÄ™
Strona 1 z 6
Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.2 Płód jako podmiot porodu 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
Rysunek 3 Czaszka płodu - widok z góry: A  kość
potyliczna, B  ciemiączko małe, C  wypukłość
boczna nad uszami, D  ciemiączko duże, E  szew
strzałkowy, F  kość czołowa, G  kość ciemieniowa
SZWY CZASZKOWE:
Rysunek 4 Połączenia kości w czaszce noworodka
1. Szew strzałkowy (sutura sagittalis)  biegnie on pomiędzy kośćmi ciemieniowymi od
ciemiączka przedniego do tylnego w linii środkowej czaszki.
2. Szew czołowy (sutura frontalis)  jest przedłużeniem szwu strzałkowego, rozdziela kości
czołowe.
3. 2 Szwy wieńcowe (sutura coronales)  oddzielają kości czołowe od ciemieniowych.
4. Z tyłu szew węgłowy (sutura lambdoidea)  oddziela kość potyliczną od ciemieniowych.
CIEMI
CZKA
Rysunek 5 Ciemiączko na główce noworodka
Ciemiączko  nieskostniałe spojenie łączące kości czaszki u noworodków i niemowląt,
wypełnione błoną łącznotkankową.
Strona 2 z 6
Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.2 Płód jako podmiot porodu 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
1. Ciemiączko tylne (fonticulus posterior) = ciemiączko potyliczne: trójkątna luka między
kośćmi czaszki o najdłuższym wymiarze ok. 1 cm, położona w linii środkowej, na
skrzyżowaniu szwu strzałkowego i szwu węgłowego, pomiędzy kością potyliczną a
kośćmi ciemieniowymi. Zarasta do 7-12 miesiąca życia.
ðð W ocenie poÅ‚ożniczej: miejsce zbiegania siÄ™ trzech szwów (szew strzaÅ‚kowy i obie części
szwu węgłowego).
2. Ciemiączko przednie (fonticulus anterior) czołowe  romboidalna luka między kośćmi
czaszki noworodka, o wymiarach od 2x2 cm do 3x5 cm, położona w linii środkowej, na
skrzyżowaniu: szwu wieńcowego, szwu strzałkowego i szwu czołowego, leży
pomiędzy kośćmi czołowymi a kośćmi ciemieniowymi. Zarasta między 4. a 15.
miesiącem życia dziecka.
ðð W ocenie poÅ‚ożniczej jest to miejsce zbiegania siÄ™ 4 szwów (szew strzaÅ‚kowy, szew
czołowy i oba ramiona szwu wieńcowego).
Rysunek 6 Ciemiączko i płaty czołowe
3. Ciemiączko tylno  boczne (sutkowate) (fonticulus mastoideus)  pomiędzy kością
ciemieniowÄ…, skroniowÄ… i potylicznÄ….
4. Ciemiączka przednio  boczne (klinowe) (fonticulus sphenoidalis)  pomiędzy kością
czołową, ciemieniową, skroniową i klinową, w okolicy dołka skroniowego.
Ciemiączka boczne (3 i 4) czasem występują u wcześniaków, zarastają jednak najczęściej
jeszcze w życiu płodowym lub w kilka tygodni po porodzie.
1 2
Rysunek 7 Ciemiączka: 1  potyliczne, 2  czołowe, 3  sutkowate, 4  klinowe
3 4
Różnicowanie ciemiączek w badaniu wewnętrznym polega na dokładnej ocenie
kształtu, wielkości i obecności szwu (strzałkowego). Przy nieosiowym wstawianiu się główki
należy zwrócić uwagę na możliwość wybadania ciemiączek bocznych, które mogą znajdować
się w polu badania i być mylnie wzięte za ciemiączko czołowe lub potyliczne.
Strona 3 z 6
Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.2 Płód jako podmiot porodu 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
Brak szwu!
Rysunek 8 Sposób rozpoznania ciemiączka przedniego: palec przemieszczany w linii szwu strzałkowego
przez ciemiączko  jeśli trafia na szew - szew czołowy, to znaczy, ze badamy ciemiączko przednie. Przy
badaniu ciemiÄ…czka tylnego przesuwany dalej palec nie trafia ponownie na szew
PA
ASZCZYZNY I WYMIARY GA
ÓWKI PA
ODU
a b c
Rysunek 9 Wymiary obwodów główki: a - obwód podpotyliczno ciemieniowy - circumferentia
suboccipitobregmatica =32cm, b  obwód czołowo - poŹtyliczny - circumferentia frontooccipitalis = 34cm,
c  obwód bródkowo -potyliczny - circumferentia mentooccipitalis = 35cm
1. Płaszczyzna podpotyliczno - ciemieniowa. Biegnie od środka ciemiączka przedniego
do nasady kości podpotylicznej, obwód wynosi 32cm. Wymiar strzałkowy skośny
mały - 9,5cm.
2. Czołowo - potyliczna. Biegnie od gładzizny czoła do guzowatości potylicznej i
wynosi 34cm. Wymiar strzałkowy prosty wynosi 12cm.
3. Bródkowo - potyliczna. Biegnie od bródki do guzowatości potylicznej. Obwód
wynosi 35,5cm. Wymiar strzałkowy skośny duży wynosi 13,5cm.
4. Tchawiczo - ciemieniowa. Biegnie od tchawicy do ciemiączka przedniego. Obwód
wynosi 34,5 cm
WYMIARY:
1. Dwuskroniowy poprzeczny mały (diameter bitemporalis) - 8,0 cm - biegnie między
ramionami szwów wieńcowych (BIT)
2. Dwuciemieniowy (diameter biparietalis) - 9,5cm
Strona 4 z 6
Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.2 Płód jako podmiot porodu 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
a b
Rysunek 10 Czaszka płodu: a  widok z boku, b  widok z góry. Wymiary: A  prosty (diameter
frontooccipitalis); B - skośny duży (diameter mentooccipitalis); C -skośny mały (diameter
suboccipitobregmaticum); D -ciemiÄ…czko przednio - boczne (fonticulus sphenooidalis); E - ciemiÄ…czko
tylno - boczne (fonticulus mastoideus); i dwa wymiary poprzeczne główki: F  poprzeczny duży (wymiar
dwuciemieniowy diamater biparietdls) 9,5cm, G  wymiar poprzeczny mały (wymiar dwuskroniowy -
diameter bitemporalis) 8cm
Płaszczyzna miarodajna główki płodu.
To płaszczyzna, którą główka wstawia się do kanału rodnego i przechodzi go
prostopadłe w stosunku do osi kanału. Barki i miednice płodu zwykle nie nastręczają
trudności w czasie porodu. Noworodek niedonoszony ma proporcjonalnie większą głowę w
stosunku do obręczy miednicznej i miednicy. Dlatego poród miednicowy w ciąży
niedonoszonej przebiega trudniej, gdyż następująca główka jest większa niż pośladki. Przy
tym główka wcześniaka z powodu bardziej miękkich kości jest bardziej podatna na
odkształcanie i uraz.
W porodzie fizjologicznym prawidłowym ułożeniem jest ułożenie przygięciowe.
Płaszczyzna miarodajna to płaszczyzna podpotyliczno - ciemieniowa o obwodzie 32cm.
Punkt prowadzący znajduje się na części przodującej i jest to ciemiączko tylne. Kości
pokrywy czaszki donoszonego noworodka są oddzielone od siebie ścięgnistymi szwami.
Pozwala to na znaczną ruchomość kości i możliwość zmiany kształtu czaszki w czasie
przechodzenia przez kanał rodny.
Bibliografia:
1. Agrawal P.: Odkrywam macierzyństwo. Wyd. nakładem Autorki, Wrocław 2007;
2. Bręborowicz G.H. (red.): Położnictwo. Podręcznik dla położnych i pielęgniarek.
PZWL, Warszawa 2005;
3. Bręborowicz G.H. (red.): Położnictwo i ginekologia. PZWL, Warszawa 2007;
4. Chołuj I.: Urodzić razem i naturalnie. Informator i poradnik porodowy dla rodziców i
położnych. Wyd. Fundacja y
ródła Życia, 2008
5. Miller A.W.F., Hanretty K.P.: Położnictwo ilustrowane, Libramed, Warszawa 2000;
6. Pschyrembel W., Dudenhausen J.W.: Położnictwo i operacje położnicze, PZWL,
Warszawa 2007;
7. Troszyński M.: Ćwiczenia położnicze.; PZWL, Warszawa 2003;
Netografia:
1. http://dziecko.onet.pl/32345,5,8,przygotuj_sie_do_porodu,artykul.html
2. http://www.pomocedydaktyczne.sklepna5.pl/pokaz_podkat.php?idkat=18&str=1&sh
ow1=2
Strona 5 z 6
Techniki położnicze i prowadzenie porodu
Ćwiczenia 1.2 Płód jako podmiot porodu 2012-2013
Prowadzenie ćwiczeń  Zakład Propedeutyki Położnictwa
mgr Barbara Kotlarz KZK WOZ SUM w Katowicach
3. http://isr.atspace.com/r9/p1/noworodek8.jpg
4. http://www.metodabsm.pl/html/077.html
5. http://www.mp.pl/artykuly/?aid=14388&spec=70
6. http://dziecko.onet.pl/32345,5,8,przygotuj_sie_do_porodu,artykul.html
Strona 6 z 6