PSYCHOLOGIA EMOCJI I MOTYWACJI
X. Mechanizmy i prawidłowości dotyczące
motywacji i procesu motywacyjnego
Prof. dr hab. Aleksandra Tokarz
Instytut Psychologii UJ
rok akad. 2012/2013
PODSTAWOWE MECHANIZMY
MOTYWACYJNE I PRAWIDA
OWOŚCI
RZ
DZ
CE MOTYWACJ

I. Prawo efektu, zasada hedonistyczna, algohedonizm
II. Prawo Yerkesa-Dodsona
III. Psychoewolucyjne determinanty zachowania i działania
IV. Poziom regulacji instynktowej i popędowej (homeostatyczne modele motywacji)
V. Poznawcze mechanizmy regulujące motywacją
VI. Mechanizmy sprawcze: Sprawstwo, kontrola, bezradność
VII. Podmiotowe z
ródła motywacji
VIII. Osobowe mechanizmy motywacyjne
IX. Osobowościowe uwarunkowania skutecznego działania
X. Osobowościowe uwarunkowania nieskutecznego działania
XI. Związki procesów emocjonalnych i motywacyjnych   prawa emocji
PODSTAWOWE MECHANIZMY
MOTYWACYJNE W UJ
CIU
(za: Kocowski, 1989)
ROZWOJOWYM
ZAKRES CZASOWY MECHANIZM SYGNAA
Y
MOTYWACYJNE
ORGANIZACJI
CZYNNOŚCI
Krótki Instynkt Deprywacja
Mechanizmy konsumacyjne Zagrożenie
Działania Homeostaza Okazja
Reaktywne Doznania świadome
i nieświadome
Krótki Mechanizmy popędowe Spostrzeżenie
i emocjonalne
Działania reaktywne Mechanizmy apetencyjne
Średni Mechanizmy dążeniowe Wyobrażenie
(antycypacja)
Działania aktywne
Długi Mechanizmy racjonalno  Pojęcia
wolicjonalne Postanowienia
Działania planowe Wartości
Mechanizmy i prawidłowości dotyczące motywacji i procesu motywacyjnego
PRAWO EFEKTU, ZASADA
HEDONISTYCZNA, ALGOHEDONIZM
PRAWO EFEKTU
 zachowanie, które w danej sytuacji wywołuje odczucie
zadowolenia (safistaction), zostanie skojarzone z tą
sytuacją i jeśli w przyszłości sytuacja się powtórzy, to
wzrasta prawdopodobieństwo, iż zostanie powtórzone to
zachowanie. Jeżeli natomiast w danej sytuacji zachowanie
wywoła odczucie dyskomfortu (discomfort), to spada
prawdopodobieństwo powtórzenia się tego zachowania w
podobnych warunkach w przyszłości (Ostaszewski, 2000,
s.104)
ZASADA HEDONIZMU I ZASADA
ALGOHEDONIZMU
" Zasada hedonizmu głosi, że człowiek dąży do stanów
przyjemności, preferuje takie stany
" Zasada algohedonizmu głosi, że człowiek dąży do stanów i
celów korzystnych dla siebie (Zawadzki,
za: Kocowski, 1991)
Mechanizmy i prawidłowości dotyczące motywacji i procesu motywacyjnego
PRAWO YERKESA-DODSONA
PRAWO YERKESA-DODSONA
W UJ
CIU PODR
CZNIKOWYM
 Jedna z najstarszych propozycji dotyczących związku
między wielkością pobudzenia a poziomem zadaniowego
funkcjonowania organizmu zawarta jest
w prawie Yerkesa-Dodsona. Składa się no z dwóch
twierdzeń:
1. W miarę wzrostu intensywności pobudzenia czynność
jest wykonywana do określonego poziomu krytycznego
coraz lepiej, po czym zaczyna pogarszać się aż do
całkowitej dezorganizacji
2. Wspomniany poziom krytyczny jest niższy dla zadań
trudnych niż dla łatwych
(A
ukaszewski, Doliński, 2000, s. 443)
PRAWO YERKESA - DODSONA
ZASADNOŚĆ PRAW YERKESA-
DODSONA
" Znajduje liczne potwierdzenia empiryczne (Alexander,
Epstein, 1978; Kahmenam, 1973)
" Istnieją wyniki całkowicie z nim niezgodne
(N��t�nen,1973; Neiss,1988)
" Niespójność wyników może objaśnić teoria
psychologicznej zmiany ukierunkowania (reversal theory)
Aptera
TEORIA PSYCHOLOGICZNEJ ZMIANY
UKIERUNKOWANIA (REVERSAL THEORY)
APTERA
" Zakłada, że istnieją dwa poziomy pobudzenia optymalne
z perspektywy efektywności funkcjonowania
" Ich uruchomienie zależy od przyjętej przez podmiot
orientacji, czyli stanów meta-motywacyjnych:
1. Stan teliczny wiąże się z sytuacją, kiedy człowiek jest
ukierunkowany na realizację określonego celu
2. Stan parateliczny wiąże się z nastawieniem na samą
aktywność, a nie na jej instrumentalny wobec celu
charakter
KIERUNKI BADAC
I WYJAŚNIEC

" Uwarunkowania sytuacyjne (stymulacja, rodzaj
zadania)
" Determinanty osobowościowe (rodzaj zadania,
temperament)
" Hipotetyczne mechanizmy neuronalne
zabezpieczające przed nadmiernym pobudzeniem
 mechanizmy afektywne leżące u podstaw motywacji
dalece wykraczają poza samo to zjawisko (s.444)
" Mechanizmy fizjologiczne związane z wysiłkiem
fizycznym lub/i psychicznym oraz zmęczeniem
(A
ukaszewski, Doliński, 2000)
TEIGENA (1994) ANALIZA HISTORII
KSZTAA
TOWANIE SI
PRAW/PRAWA
YERKESA-DODSONA
 W sformułowaniu oryginalnym [1908] prawo miało opisywać
relację między siłą bodz
ca a kształtowaniem nawyku dla zadań
o odmiennym poziomie trudności różnicowania
Po 1908 badacze interpretowali ową zależność jako wpływ:
Kary, nagrody, motywacji, popędu, wzbudzenia, lęku, napięcia lub stresu
Uczenie się, wykonanie zadań [złożonych, trudnych, nowych], rozwiązywanie
problemów, radzenie sobie lub pamięć
Na przykład:
(Teigen , 1994, s, 525)
ORYGINALNA KRZYWA YERKESA
I DODSONA
Liczba prób wykonanych przez myszy
w celu spełnienia kryterium wyuczenia
się reakcji, w relacji do trudności
sytuacji bodz
cowej
UPROSZCZONE  KRZYWE
YERKESA - DODSONA
Pobudzenie a symptomy depresji
i kompulsji
Jakość pamięci świadków
w zależności od stresu
TEIGENA (1994) ANALIZA HISTORII
KSZTAA
TOWANIE SI
PRAW/PRAWA
YERKESA-DODSONA
" W wielu sformułowaniach jest taka rozmaitość
nazywania zmiennych i ich teoretycznego odniesienia, że
powtarza się tylko jedno  zależność jest
krzywoliniowa
" Różne sformułowania tego prawa odbijają historię
sporów w zakresie koncepcji i pojęć typowych
w danym czasie dla problematyki emocji i motywacji
" Omawiana zależność empiryczna była kojarzona
z modelami teoretycznymi o podobnym zakresie
lub wyrażanych podobną krzywą
FUZJA  PRAW YERKESA-DODSONA
I MODELU HEBBA (1955)
Model Hebba (1995) dotyczył
związku pomiędzy aktywacyjną
a informacyjną funkcją bodz
ca
WNIOSKI TEIGENA Z ANALIZY HISTORII
KSZTAA
TOWANIE SI
PRAW/PRAWA
YERKESA-DODSONA
" Zmienne pochodzące z różnych sformułowań tego prawa są
rzeczywiście powiązane
" Prawa Y-D nie zostało sformułowane przez Yerkesa
i Dodsona
" Prawo to ukonstytuowało się w syntezach
i przeróbkach podręcznikowych
" Prawa Y-D są przydatne dydaktycznie
i heurystycznie
" ALE nie są aż tak dobrze uzasadnione empirycznie,
by je nazywać prawami
Powoływanie się na te prawa jest BEZZASADNE
Mechanizmy i prawidłowości dotyczące motywacji i procesu motywacyjnego
PSYCHOEWOLUCYJNE DETERMINANTY
ZACHOWANIA
I DZIAA
ANIA
PSYCHOEWOLUCYJNE
DETERMINANTY ZACHOWANIA I
DZIAA
ANIA
Założenia
FUNKCJA, ADAPTACJA, ZMIENNOŚĆ OSOBNICZA, czyli
Różnice INDYWIDUALNE jako warunek sine qua non
ewolucji
 Motorem zmian ewolucyjnych jest
rozprzestrzenianie się genotypu
(E. Wilson, 1975)
PSYCHOEWOLUCYJNE
DETERMINANTY ZACHOWANIA
I DZIAA
ANIA
Stwierdzenia
Cechy specyficznie ludzkie: mowa, śmiech, myślenie abstrakcyjne, transgresja
Prymat mechanizmów adaptacyjnych:  ewolucyjne rozwiązanie
konkretnych problemów, przyczyniające się bezpośrednio lub pośrednio do
sukcesu reprodukcyjnego [Buss, 2001, s.37].
Np. preferencje doboru partnera lub siedliska, [hipoteza sawanny, inwestycji
rodzicielskich& ]
Dostosowanie łączne wg Hamiltona: dobór naturalny faworyzuje cechy, dzięki
którym geny organizmu są przekazywane następnym pokoleniom niezależnie
od tego, czy dany organizm bezpośrednio płodzi potomstwo
(Buss, 2001, s.35)
PSYCHOEWOLUCYJNE
DETERMINANTY ZACHOWANIA
I DZIAA
ANIA
Osobowość jako najwyżej zorganizowany system przystosowania.
Przewidywanie
Przekraczanie
Wyobraz
nia
uwarunkowań
Adaptacyjne
atrybuty
osobowości
Plastyczność i
giętkość Autorefleksja
motywacji
Posługiwanie
Permanentne
się językiem i
uczenie się
symbolami
(Buss, 1999, Solomon i Pyszczynski, 1991, Wilson, 2000, za: Oleś,
Drat-Ruszczak, 2008, tab.8.16, s. 720)
Mechanizmy i prawidłowości dotyczące motywacji i procesu motywacyjnego
POZIOM REGULACJI INSTYNKTOWEJ I
POP
DOWEJ (HOMEOSTATYCZNE
MODELE MOTYWACJI)
ZASADA PODWÓJNEJ KWANTYFIKACJI
KONRADA LORENZA
 Siła pobudzenia jest sumą pobudzenia wewnętrznego
(popędu) oraz pobudzenia będącego efektem stymulacji
zewnętrznej. Im wyższe pobudzenie ośrodków
popędowych, tym niższe natężenie bodz
ców wystarcza do
wywołania reakcji. Zarówno wzrost nasilenia motywacji,
jak i siły stymulacji zewnętrznej powoduje zwiększenie
intensywności zachowań instynktowych
(Pisula, 2000, s.187/188)
" Trafnie ilustruje proces wyzwalania zachowania
popędowego
" Nie ujmuje procesu hamowania ośrodka popędowego
POZIOM REGULACJI INSTYNKTOWEJ I
POP
DOWEJ (HOMEOSTATYCZNE
MODELE MOTYWACJI)
" (wrodzony) mechanizm wyzwalający
" Wyjaśnienie zachowań złożonych 
pojęcie instynktu wg klasycznej
" Bodz
ce kluczowe
propozycji Tinbergena
" Bodz
ce ponadnormalne
" [& ]  hierarchicznie zorganizowany
" [np. schemat dziecięcości]
mechanizm nerwowy, podatny na
Relatywnie plastyczne
przyjęcie określonych bodz
ców
wewnętrznych i zewnętrznych
przygotowujących jego akcję,
" Sztywne wzorce ruchowe
wyzwalających i kierujących nią,
" Modalne wzorce ruchowe
mechanizm reagujący na nie
skoordynowanymi ruchami
Relatywnie sztywne
przyczyniającymi się do
podtrzymania życia osobnika
i gatunku " Hydrauliczny model popędu Lorenza
" Zachowania apetencyjne
" (Pisula, 2000, s.185)
i konsumacyjne
" Zachowania przeniesione i przerzutowe
Mechanizmy i prawidłowości dotyczące motywacji i procesu motywacyjnego
POZNAWCZE MECHANIZMY
REGULUJ
CE MOTYWACJ

DYSONANS POZNAWCZY
"  Dysonans, czyli istnienie relacji niezgodności między danymi
poznawczymi, jest sam w sobie czynnikiem motywującym.(...)
Dysonans poznawczy może być rozumiany jako warunek
poprzedzający, prowadzący do działania zorientowanego na redukcję
dysonansu, tak jak głód prowadzi do działania zorientowanego na
zredukowanie go.
(Festinger, za: Madsen, 1980, s.232)
" Przykładowe twierdzenie empiryczne z teorii Festingera:
 Dysonans powstały po podjęciu decyzji można zredukować przez
zwiększenie atrakcyjności wybranej alternatywy, zmniejszenie
atrakcyjności alternatywy odrzuconej lub też przez jedno i drugie
(za: Madsen, 1980, s.332)
ATRYBUCJA
Przykład: koncepcja B. Weinera (1986, 1991)
1. y
ródła podstawowych motywów zachowania: hedonizm,
potrzeba rozumienia rzeczywistości
2. Atrybucja kauzalna jako istota motywacji:
 Spostrzeganie przyczynowości [kauzalności] jest
instrumentalne względem dążenia do celu i dopomaga w
uzyskaniu mistrzostwa poznawczego
ATRYBUCJA
Ważne stwierdzenia:
" Atrybucje wywołują wydarzenia nieoczekiwane, nagłe, związane z silnym afektem:
sukces, porażka, niespójność w zachowaniu
" Atrybucje wywołują raczej stany nie osiągania niż osiągania celu, raczej negatywne niż
pozytywne
[JESTEŚMY ZAPROGRAMOWANI NA MISTRZOSTWO I EFEKTYWNOŚĆ  White,
1959]
" Jednostka poszukuje atrybucji i łatwo ją podtrzymuje, na różnych etapach działania
motywowanego
" W pamięci dostępna jest nieograniczona lista przyczyn  potencjalnych atrybucji
" Przypisane przyczynowa są różne, zależnie od dziedzin aktywności i rodzaju motywu,
ale są podobne  wewnątrz motywu
" Obowiązuje zasada generalizacji bodz
ca: podobne aktywności maja zbliżone atrybucje
" Myślenie atrybucyjne cechuje prostota i ekonomia
ATRYBUCJA
Trzy podstawowe dymensje spostrzeganej przyczynowości:
1. Umiejscowienie (locus of causality)
2. Stabilność (stability of causality)
3. Stopień sprawowania kontroli (controlability)
" Są w określony sposób powiązane z emocjami
" Są potwierdzone empirycznie i statystycznie
" Atrybucjami rządzi prosta zasada: przyczyna-efekt
Mechanizmy i prawidłowości dotyczące motywacji i procesu motywacyjnego
MECHANIZMY SPRAWCZE: SPRAWSTWO,
KONTROLA, BEZRADNOŚĆ
MECHANIZMY SPRAWCZE:
SPRAWSTWO, KONTROLA,
BEZRADNOŚĆ (KOFTA, 2001)
Pragnienie bycia przyczyną zdarzeń jako naturalna motywacja
porównywalna do potrzeb biologicznych
Dążenie do wolności i wyboru
" ludzie wolą wybór niż jego brak, doświadczenie wolności jest przyjemne, ludzie aktywnie
bronią wolności
Podmiotowa kontrola
" kontrola w sytuacjach krytycznych zmniejsza stres (S. Miller), preferencja kontroli wiąże się
z odpowiedzialnością, iluzja kontroli (- u depresyjnych ), egotyzm atrybucyjny,
racjonalizacja zdarzeń negatywnych, myślenie życzeniowe przy planowaniu działania (i jego
atrybucji - AT)
Poznawcza bezradność
" w ujęciu Sędka i Kofty:  nie polega na nieskuteczności emitowanych działań, ale (już  AT)
na niemożności wykreowania jakiegokolwiek sensownego programu działania (Sędek,
2001, s.241). Bezradność wynika z niemożności zintegrowania informacji w spójny pomysł
rozwiązania/działania
Mechanizmy i prawidłowości dotyczące motywacji i procesu motywacyjnego
PODMIOTOWE y
RÓDA
A MOTYWACJI
SAMOUKIERUNKOWANIE  KONCEPCJA
RYANA I DECIEGO (1975,1985, 2000)
Założenia
" Człowiek ma trzy psychologiczne potrzeby:
1. Samoukierunkowanie
2. Kompetencja
3. Związki interpersonalne
" Koncepcja motywacji jest z założenia organicystyczna
" Według Deciego i Ryana istnieją 4 typy motywacji kontinuum
samoukierunkowania (wg stopnia interioryzacji):
Regulacja
Regulacja
Regulacja
oparta na Regulacja
zewnętrzna
oparta na
introjekcji oparta na
integracji
identyfikacji
PODMIOTOWE y
RÓDA
A MOTYWACJI
Teza empiryczna koncepcji samoukierunkowania: Nagrody zewnętrzne
osłabiają motywację wewnętrzną
" Brak trafności ekologicznej eksperymentów
" Badanie dzieci i studentów
" Zależność jest odmienna dla motywacji o różnej intensywności
" Gdy motywacja jest bardzo słaba stymulacja motywacji wewnętrznej nie jest
możliwa
" Przy motywacji słabej skuteczne są nagrody zewnętrzne
" Skuteczne jest stymulowanie motywacji wewnętrznej przy co najmniej
średnim natężeniu motywacji
(za: Świątnicki, 2000)
PODMIOTOWE y
RÓDA
A MOTYWACJI
Nicolls, 1984, Skaalivik, 1997, za: Tokarz, Kaleńska, 2011
Orientacja a na  JA /EGO
Orientacja na zadanie
" Podmiot czynności ma uwagę skupioną " Podmiot skupia na tym, by uzyskać ocenę
raczej na zadaniu niż na nagrodzie  zdolny .
zewnętrznej.
" Wykonywanie zadań ma na celu
" Uczenie się, rozwiązywanie problemów udowodnienie, że robi się coś lepiej niż inni.
i nabywanie nowych umiejętności związane
jest z zadaniem. " Osoba wybiera różne zadania i różne cele.
" Uczenie się jest samo w sobie wartościowe, " Potwierdzenie zdolności zależne jest od
znaczące, satysfakcjonujące. normatywnej grupy odniesienia.
" Większa ilość wysiłku traktowana jest jako " Wybór zadań ma na celu potwierdzenie
środek prowadzący do większego własnych zdolności.
mistrzostwa.
" Wybierane są zadania powyżej średniego
" Zadania wymagające większego wysiłku dają poziomu zdolności osoby, co jest jednak
większą szansę wykazania zdolności. zapośredniczone przez samoocenę.
" Wybierane są zadania związane " Osoby są zorientowane na określony poziom
z własnymi kompetencjami. wykonania.
" Osoby są zorientowane na cele. " Przekonanie, że większy wysiłek
odzwierciedla brak zdolności.
" Spostrzegają porażkę w kategoriach
doskonalenia się, a nie zagrożenia. "  Kompetentny oznacza  zdolny , nie
 staranny .
MOTYWACJA HUBRYSTYCZNA
(KOZIELECKI, 1984, TOKARZ, 1998, 2006)
Kozielecki (1984) o  potrzebie hubrystycznej :
"  Termin hubris lub hybris pochodzi z filozofii i z religii greckiej; oznaczał on
pychę i wygórowane pojęcie o sobie, które wywoływało gniew bogów. [& ] jego
treść została znacznie zmodyfikowana i rozszerzona. Stracił on swój pejoratywny
charakter (1984, s. 324).
" Kozielecki pisze:  Intencją tego artykułu jest przedstawienie jednej z
najważniejszych potrzeb człowieka  potrzeby hubrystycznej. Dzięki niej
człowiek dąży do potwierdzenia i wzrostu ważności własnego  ja (podkr. A.T.)
Postaram się udowodnić tezę, ze potrzeba ta jest główną siłą motywacyjną,
uruchamiającą działania transgresyjne (transgresje). Celem ich jest intencjonalne
wyjście poza to, czym człowiek jest i co posiada. Rozszerzenie kontaktów z
otoczeniem, zwiększenie kontroli nad ludz
mi, czy odkrycia naukowe to przykłady
przekraczania granic przez człowieka (1984, s. 322).
" Występowanie odpowiednich emocji, odczuć i motywacji potwierdzone
empirycznie (Tokarz, 1998).
Mechanizmy i prawidłowości dotyczące motywacji i procesu motywacyjnego
OSOBOWE MECHANIZMY
MOTYWACYJNE
OSOBOWE MECHANIZMY
MOTYWACYJNE
" samoaktualizacja i samorealizacja
" Maslowa hipoteza  potrzeb rozwoju w odróżnieniu od  potrzeb niedoboru
" Maslowa hipoteza samorealizacji
" Samorealizacja, wg Maslowa, jest dążeniem do uzyskania pełnej, możliwej dla danej
osoby kompetencji psychicznej, rozwinięcia wszystkich, potencjalnych możliwości.
 Człowiek m u s i być tym, kim m o ż e być. Musi być wierny własnej naturze.
Potrzebę tę możemy nazwać samourzeczywistnieniem. (...) Odnosi się (...) do
ludzkiego pragnienia  samospełnienia, a mianowicie do zrealizowania swoich
możliwości. Tendencję tę można nazwać pragnieniem stawania się coraz bardziej tym,
czym człowiek na swój własny sposób jest
i czym potrafi się stać (Maslow, 1990, s.86).
"  Kiedy wszystkie niższe w hierarchii potrzeby zastana zaspokojone, wówczas
zachowanie jednostki determinują całkowicie najwyższe potrzeby rozwoju, czyli
potrzeby samorealizacji (za: Madsen, s.442)
" indywiduacja
Mechanizmy i prawidłowości dotyczące motywacji i procesu motywacyjnego
OSOBOWOŚCIOWE UWARUNKOWANIA
SKUTECZNEGO DZIAA
ANIA
OSOBOWOŚCIOWE
UWARUNKOWANIA SKUTECZNEGO
(Oleś, Drat-Ruszczak, 2008, tab. 8.10, s.715)
DZIAA
ANIA
Niskie przekonanie Wysokie przekonanie
o własnej skuteczności o własnej skuteczności
" Unikają trudnych zadań " Stawiają sobie motywujące cele
" Trudne zadanie to zagrożenie, " Trudne zadanie to wyzwanie
 unikać
" Wysokie aspiracje, poszukiwanie
" Niskie aspiracje, unikanie wyzwań wyzwań
" Obawy, że zabraknie zdolności " Oczekiwanie, że wysiłek
i wytrwałości doprowadzi do skutku
" Trudności: koncentracja na " Trudności: skupienie na
przeszkodzie, porażce przezwyciężeniu przeszkody,
i własnych brakach na skuteczności, podwojenie
wysiłku
" Porażka dowodem braku zdolności
" Porażka dowodem braku wiedzy,
" Powolne odbudowywanie
umiejętności lub wysiłku
pewności siebie po porażce
" Szybkie odbudowanie pewności
siebie po porażce
SAMOOCENA
(Oleś, Drat-Ruszczak, 2008, tab. 8.10, s.715)
Wysoka samoocena
WS jest podstawą WS sprzyja
WS jest korzystna
wiąże się z klarowną,
motywacji osiągnięciom
i sprzyja adaptacji
spójną , pewną
prospołecznej szkolnym
Sprzyja większej
samowiedzą
WS chroni przed Sukces zawodowy
aktywności,
i dobrym
zachowaniami ma związek
przedsiębiorczości i
samopoczuciem
szkodzącymi zdrowiu z wysoką samooceną
wytrwałości
WS powoduje
korzystny odbiór
społeczny i udane
interakcje
WS sprzyja
funkcjonowaniu w
grupie i jest bazą
uzdolnień
przywódczych
PRAWDA
CZ
ŚCIOWO
PRAWDZIWE
NIE JEST PEWNE
NIEPRAWDZIWE
PODSTAWOWE MECHANIZMY
MOTYWACYJNE W UJ
CIU
(za: Kocowski, 1989)
ROZWOJOWYM
ZAKRES CZASOWY MECHANIZM SYGNAA
Y
MOTYWACYJNE
ORGANIZACJI
CZYNNOŚCI
Krótki Instynkt Deprywacja
Mechanizmy konsumacyjne Zagrożenie
Działania Homeostaza Okazja
Reaktywne Doznania świadome
i nieświadome
Krótki Mechanizmy popędowe Spostrzeżenie
i emocjonalne
Działania reaktywne Mechanizmy apetencyjne
Średni Mechanizmy dążeniowe Wyobrażenie
(antycypacja)
Działania aktywne
Długi Mechanizmy racjonalno  Pojęcia
wolicjonalne Postanowienia
Działania planowe Wartości
ODDZIAA
YWANIE NA PROCES
MOTYWACYJNY
" Formy motywacyjnego wzbogacania motywacji
wewnętrznej
" Trening motywacyjny wg McClellanda
" Przykłady wykorzystania różnych koncepcji motywacji w
praktyce zarządzania
FORMY MOTYWACYJNEGO
(za: Lepper, Hodell, 1989)
WZBOGACANIA
Cechy zadania Konstrukt Optimum
motywacyjne
WYZWANIE
Zadanie wymagające " Poziom niepewności " Optymalny poziom
określonych trudności
" Trudność zadania
umiejętności
" Odpowiednie
" Odpowiedniość sukcesu
znaczenie zadania
FORMY MOTYWACYJNEGO
(za: Lepper, Hodell, 1989)
WZBOGACANIA
Cechy zadania Konstrukt Optimum
motywacyjne
CIEKAWOŚĆ
Informacja niesiona " Rozpoznanie " Optymalny poziom
przez zadanie rozbieżności lub rozbieżności
niezgodności
Aktualna wiedza " Optymalna
podmiotu " Wartość wiedzy złożoność 
w relacji do wiedzy
FORMY MOTYWACYJNEGO
(za: Lepper, Hodell, 1989)
WZBOGACANIA
Cechy zadania Konstrukt Optimum
motywacyjne
OSOBISTA
KONTROLA
Możliwości " Zdolność do wytrwałego " Zdolność do
stworzone przez działania wytrwałego działania
zadanie
" Znaczenie aktywności " Znaczenie
Relacja zadanie- aktywności
zdolności
FORMY MOTYWACYJNEGO
(za: Lepper, Hodell, 1989)
WZBOGACANIA
Cechy zadania Konstrukt Optimum
motywacyjne
FANTAZJA
Elementy fantazji w " Bogactwo narracji " Zaangażowanie
zadaniu w sytuację
" Związek z uczeniem się
Chęć podjęcia czegoś " Identyfikacja
zadania
SCHEMAT PROCESU MOTYWACYJNEGO
WG D.C. MCCLELLANDA (1986, S.175)
Czynniki Zewnętrzne Wewnętrzne
wpływające na
sytuacja osoba
motywację
A. Wymagania C. Wzbudzona
motywacja
okresowe Fizjologiczne, społeczne
trwałe B. Podniety D. Dyspozycje
motywacyjne
Doznania smakowe
SCHEMAT PROCESU MOTYWACYJNEGO
WG D.C. MCCLELLANDA (1986, S.175)
Czynniki
" zewnętrzne (w otoczeniu)
" wewnętrzne (w osobie)
wywołują:
" efekty poznawcze / Nawyki / Możliwości (wartości)
A
ącznie dają one impuls działania i działanie
TRENING MOTYWACYJNY
WG MCCLELLANDA
 Motywy są uczuciowo zabarwionymi sieciami
skojarzeniowymi, uporządkowanymi hierarchicznie ze względu
na siłę lub znaczenie dla danej jednostki
McClelland (1983, s.85)
ZASADY TRENOWANIA MOTYWU WG
MCCLELLANDA
" najważniejsze jest zwiększenie liczby skojarzeń związanych
z motywem, czyli wzbogacenie poznawcze motywu (większa wiedza i
kompetencja)
" metoda tworzenia sieci, poprzez określenie, jakie skojarzenia istnieją i
wzbogacanie ich (większa ilość skojarzeń z tym, co i jak robić)
" konstruowanie sieci, czyli tworzenie świadomego, indywidualnego
konstruktu ( ja wiem i  ja robię)
" połączenie powstałej lub wzmocnionej wiązki skojarzeń
z kontekstem funkcjonalnym  czyli innymi czynnościami i ich sygnałami
(to, co robię, wiąże się z innymi działaniami)
" wytwarzanie związku między siecią tworzącą motyw
a nadrzędnymi wiązkami  np. struktura JA (identyfikuje się,
z tym co robię, to jest ważne i wartościowe)
Mechanizmy i prawidłowości dotyczące motywacji i procesu motywacyjnego
RÓŻNE KONCEPCJE MOTYWACJI
W PRAKTYCE ZARZ
DZANIA
 PODSTAWOWY MODEL MOTYWACJI
(ZA: GICK, TARCZYC
SKA,1999)
" Potrzeba (osobiste potrzeby pracownika)
" Akceptacja zadań (praca)
" Wzmocnienie (osiągnięcie dobrych wyników)
" Oczekiwany rezultat (osobiste oczekiwania)
" Oczekiwanie skuteczności (osobiste możliwości)
" Związek przyczynowo  skutkowy (zrozumienie własnej
efektywności czy funkcjonowania)
ZADOWOLENIE I NIEZADOWOLENIE Z
PRACY WG HERZBERGA
osiągnięcia, polityka firmy,
uznanie, praca administracja,
sama w sobie, nadzór, stosunki
odpowiedzialność, z przełożonymi,
awans, rozwój warunki pracy,
relacje z kolegami
" Nie można działać na motywacje tylko poprzez eliminację szkodliwego
wpływu czynników higienicznych
" Motywację można stymulować wpływając na wyróżnione  czynniki
motywacyjne
Czynniki higieniczne
Czynniki motywujące
RÓŻNE KONCEPCJI MOTYWACJI
W PRAKTYCE ZARZ
DZANIA
Koncepcja Maslowa:
" hierarchia potrzeb, kolejność ich zaspokajania
Koncepcja X-Y McGregora:
" X  pracownicy są z natury leniwi, unikają pracy
i odpowiedzialności, pracują tylko dla zaspokojenia
potrzeb, przedsiębiorcy muszą stosować środki przymusu
" Y  ludzie pracujący w warunkach swobody są aktywni,
niezależni, zainteresowani pracą, zorientowani na
przyszłość, świadomi siebie
ZASADY STRATEGII WYNAGRADZANIA
" Sprawiedliwości
" Proponowania rozwoju osobistego
" Opiekuńczego pracodawcy
" Maksymalnego upełnomocnienia (osobistej
odpowiedzialności)
" Elastyczności
" Wynagradzania osiągnięć
RÓŻNE FUNKCJE KONCEPCJI
MOTYWACJI W PRAKTYCE
ZARZ
DZANIA
" Mitotwórcza
" Samospełniająca się (efekt Pygmaliona)
" Perswazyjna
" Nagradzająca
" Makiawelistyczna
" Organizująca działania
" Usprawiedliwiająca działania pracodawcy
ZASADY MOTYWOWANIA
Należy brać pod uwagę potrzeby podmiotu: te, które istnieją i te, które można ukształtować.
Powinien istnieć związek pomiędzy proponowaną aktywnością a kompetencjami  aktywność ta
musi być wyzwaniem.
Proponowane zadania muszą być ważne dla podmiotu.
Tworzenie sytuacji zadaniowych powinno wyraz
nie modelować rodzaj motywacji.
Trzeba umiejętnie operować karami i nagrodami biorąc pod uwagę ich autonomiczny względnie
instrumentalny charakter oraz rodzaj aktywności, do której się odnoszą.
Modelowanego działanie powinno być zintegrowane ze strukturą  ja danego podmiotu poprzez
identyfikację i/lub utożsamienie z zadaniem oraz związek z wartościami.
Gdy motywacja jest bardzo słaba stymulacja motywacji autonomicznej nie jest możliwa.
ZASADY MOTYWOWANIA
Modelowane działanie powinno być zintegrowane ze strukturą  ja danego podmiotu
poprzez identyfikację i/lub utożsamienie z zadaniem oraz związek z wartościami.
Gdy motywacja jest bardzo słaba stymulacja motywacji autonomicznej nie jest możliwa.
Niska motywacja do wykonywania czynności określonego rodzaju wymaga nagród
zewnętrznych mogących ją podwyższyć.
Stymulowanie motywacji autonomicznej skuteczne jest, przy co najmniej średnim
natężeniu motywacji.
Środkiem stymulowania motywacji autonomicznej jest tworzenie sytuacji zadaniowych
typu wyzwalających ciekawość, osobistych i wymagających fantazji.