MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Maria Molendowska
Kalkulowanie kosztów produkcji wyrobów i usług
744[01].Z2.03
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Małgorzata Korczak
mgr inż. Katarzyna Stępniak
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Małgorzata Latek
Konsultacja:
mgr inż. Zdzisław Feldo
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 744[01].Z2.03
 Kalkulowanie kosztów produkcji wyrobów i usług , zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu kaletnik 744[01]
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 11
5.1. Normy zużycia materiałowego 11
5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Normowanie czasu pracy 15
5.2.1. Ćwiczenia 15
5.3. Koszty robocizny bezpośredniej 18
5.3.1. Ćwiczenia 18
5.4. Koszty wydziałowe i ogólnozakładowe 20
5.4.1. Ćwiczenia 20
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 22
7. Literatura 31
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie kaletnik 744[01].
W poradniku zamieszczono:
 wymagania wstępne,
 wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
 przykładowe scenariusze zajęć,
 propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,
 wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem:
 pokazu z objaśnieniem,
 tekstu przewodniego,
 metody projektów,
 ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów, do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel
może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 przykładowymi narzędziami pomiaru
dydaktycznego w formie zestawu zadań testowych wielokrotnego wyboru, zawierającym
różnego rodzaju zadania lub testem  próby pracy .
Test dołączony do jednostki modułowej zawiera:
 plan testu w formie tabelarycznej,
 punktacje zadań,
 propozycje norm wymagań,
 instrukcjÄ™ dla nauczyciela,
 instrukcjÄ™ dla ucznia,
 kartÄ™ odpowiedzi,
 zestaw zadań testowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
744[01].Z2
Procesy przygotowania
produkcji wyrobów
kaletniczych
744[01].Z2.01
Wykonywanie modeli wyrobów
kaletniczych
744[01]. Z2.02
Dokonywanie rozkroju materiałów
i przygotowanie elementów do
montażu
744[01]. Z2.03
Kalkulowanie kosztów
produkcji
wyrobów i usług
744[01]. Z2.04
Prowadzenie dokumentacji
technologicznej
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
 wykorzystywać podstawowe prawa matematyki w procesach wytwarzania wyrobów
kaletniczych,
 posługiwać się dokumentacją technologiczną stosowaną w procesach wytwarzania
wyrobów kaletniczych,
 stosować podstawowe badania organoleptyczne i oznaczenia laboratoryjne do określania
jakości materiałów podstawowych i pomocniczych,
 posługiwać się przyrządami pomiarowymi,
 organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,
 korzystać z różnych z
ródeł informacji,
 przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
 określić rodzaje kalkulacji,
 posłużyć się normami surowcowo-materiałowymi,
 obliczyć zużycie surowców i materiałów pomocniczych,
 obliczyć czas wykonania operacji i całego procesu technologicznego,
 wyjaśnić zasady normowania zużycia materiałów,
 wyjaśnić zasady normowania czasu pracy,
 zastosować klasyfikację i metody ustalania normy czasu pracy,
 dokonać pomiaru czasu pracy oraz udokumentować wyniki,
 sporządzić kalkulację kosztów produkowanych wyrobów kaletniczych,
 obliczyć koszty naprawy wyrobu,
 sporządzić kalkulację kosztów renowacji wyrobów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Kaletnik 744[01]
Moduł: Procesy przygotowania produkcji wyrobów kaletniczych
744[01].Z2
Jednostka modułowa:  Kalkulowanie kosztów produkcji wyrobów i usług
744[01].Z2.03
Temat: Oblicz koszty zużycia materiałów dla 100 takich samych wyrobów, znając ich
ceny jednostkowe.
Cel ogólny: Ukształtowanie umiejętności sporządzania kalkulacji kosztów materiałowych.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 korzystać z dokumentacji techniczno-technologicznej,
 obliczyć zużycie materiałów podstawowych dla jednego wyrobu,
 obliczyć koszty materiałów podstawowych,
 obliczyć koszty materiałów pomocniczych,
 obliczyć koszty materiałowe wszystkich użytych do produkcji materiałów dla jednego
wyrobu,
 obliczyć koszty materiałowe dla stu wyrobów.
Metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
 indywidualna.
Czas: ustala nauczyciel.
Åšrodki dydaktyczne:
 dokumentacja techniczno-technologiczna,
 cennik materiałów,
 przybory do pisania i liczenia,
 literatura z rozdziału 7.
Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Realizacja zajęć:
Każdy uczeń otrzymuje dokumentację techniczno-technologiczną i cennik materiałów.
Uczeń zapoznaje się z dokumentacją techniczno-technologiczną.
Uczeń oblicza zużycie materiałów podstawowych i pomocniczych dla jednego
wyrobu, korzystajÄ…c z dokumentacji techniczno-technologicznej.
Uczeń oblicza koszty materiałów dla jednego wyrobu, korzystając z cennika
materiałów.
Uczeń oblicza koszty materiałów dla stu wyrobów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
5. Po wykonaniu wszystkich działań uczeń dokonuje analizy wykonanego ćwiczenia.
6. Uczeń określa swoje mocne i słabe strony.
7. Nauczyciel analizuje pracę ucznia i stwierdza czy wykonał ją poprawnie.
8. Uczniowie prezentują wyniki swojej pracy w kolejności wykonywania.
9. Grupa wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny prac.
Praca domowa
Zaproponuj sposób obniżenia kosztów materiałowych wyrobu, dla którego wykonałeś
kalkulacjÄ™.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
 anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności,
 odpowiedzi ustne,
 zadania testowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadzÄ…ca & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Kaletnik 744[01]
Moduł: Procesy przygotowania produkcji wyrobów kaletniczych
744[01].Z2
Jednostka modułowa:  Kalkulowanie kosztów produkcji wyrobów i usług
744[01].Z2.03
Temat: Oblicz normę zużycia brutto dla kleju.
Cel ogólny: Ukształtowanie umiejętności obliczania zużycia materiałów płynnych.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 zgromadzić dane do obliczenia normy,
 wykonać obliczenia,
 stosować bezpiecznie kleje,
 obliczyć normę zużycia brutto dla materiałów płynnych.
Metody nauczania uczenia siÄ™:
 ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
 indywidualna.
Strategia: uczenie się przez doświadczenie.
Czas: ustala nauczyciel.
Åšrodki dydaktyczne:
 czyste naczynie,
 waga,
 naczynie z klejem,
 elementy na które nanoszony będzie klej,
 pędzel,
 stół roboczy,
 dygestorium,
 literatura z rozdziału 7,
 materiały do pisania.
Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Realizacja zajęć:
Każdy uczeń otrzymuje czyste naczynie, pędzel, klej.
Uczeń zapoznaje się z materiałem nauczania.
Uczeń waży czyste naczynie.
Uczeń wlewa do naczynia odpowiednią ilość kleju.
Waży naczynie z klejem.
Uczeń nanosi klej na przygotowane elementy.
Waży naczynie wraz z pozostałą ilością kleju.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
 Oblicza zużycie netto kleju na przygotowane elementy.
Koryguje wynik o współczynnik dodatkowego zużycia otrzymując normę zużycia
brutto.
5. Po wykonaniu wszystkich działań uczeń dokonuje analizy wykonanego ćwiczenia.
6. Uczeń określa swoje mocne i słabe strony.
7. Nauczyciel analizuje pracę ucznia i stwierdza czy wykonał ją poprawnie.
8. Uczniowie prezentują wyniki swojej pracy w kolejności wykonywania.
9. Grupa wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny prac.
Praca domowa
Wykorzystując obliczoną normę brutto kleju, oblicz koszt zużycia kleju wiedząc, że 1kg kleju
kosztuje 30zł.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
 anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności,
 odpowiedzi ustne,
 zadania testowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Normy zużycia materiałowego
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oblicz normę zużycia netto skóry miękkiej na jeden wyrób mając do dyspozycji wzorniki
wszystkich elementów.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) rozrysować elementy na papierze milimetrowym,
3) obliczyć powierzchnie poszczególnych elementów,
4) obliczyć powierzchnie wszystkich elementów.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 wzorniki do rozkroju wszystkich elementów,
 papier milimetrowy lub planimetr,
 przybory do rysowania i pisania,
 zeszyt ćwiczeń,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Wykorzystując wzorniki z ćwiczenia 1, rozmieść je w sposób najbardziej ekonomiczny
na profilu skóry wykreślonym na papierze, zgodnie z zasadami i metodami rozkroju. Znając
powierzchnię skóry, oblicz powierzchnię odpadu nieużytecznego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) rozmieścić na papierze wzorniki elementów,
3) obliczyć ilość kompletów i dodatkowych elementów,
4) obliczyć powierzchnię wykreślonych elementów,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
5) obliczyć powierzchnię odpadu nieużytecznego,
6) zapisać wyniki w zeszycie ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 wzorniki do rozkroju,
 papier z wykreślonym profilem skóry,
 przybory do pisania i rysowania,
 zeszyt ćwiczeń,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 3
Oblicz zużycie nici dla szwu naszywanego o długości 20 cm wykonanego jednym
rzędem ściegów zwartych. Gęstość ściegu i grubość zszywanych materiałów ustal na
podstawie przygotowanej próbki.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) ustalić gęstość ściegów,
3) ustalić grubość materiałów,
4) obliczyć zużycie nici na 1 cm szwu,
5) obliczyć zużycie nici na 20 cm szwu,
6) obliczyć zużycie brutto nici,
7) zapisać wyniki w zeszycie ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 próbka zszytych elementów,
 grubościomierz,
 linijka,
 przybory do pisania,
 zeszyt ćwiczeń,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 4
Oblicz koszt zużycia 0,70 m2 skóry bydlęcej, której cena za 1m2 wynosi 90zł.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) wypisać dane zadania,
3) w zeszycie ćwiczeń wykonać obliczenie kosztów zużycia skóry.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 przybory do pisania,
 zeszyt ćwiczeń,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 5
Oblicz koszt zużycia 1,70 m2 tektury, której cena za 1kg wynosi 2zł.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) wypisać dane zadania,
3) w zeszycie ćwiczeń wykonać obliczenie kosztów zużycia tektury.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 przybory do pisania,
 zeszyt ćwiczeń,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 6
Oblicz koszt zużycia materiałów pomocniczych, wiedząc, że stanowią one 5% kosztów
materiałów podstawowych, które wynoszą 60zł.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) wypisać dane zadania,
3) w zeszycie ćwiczeń wykonać obliczenie kosztów materiałów pomocniczych.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 przybory do pisania,
 zeszyt ćwiczeń,
 literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5.2. Normowanie czasu pracy
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie literatury uzasadnij, która metoda i który sposób badania czasu pracy jest
najkorzystniejszy z punktu widzenia pracownika, a który z punktu widzenia pracodawcy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać analizy sposobów i metod badania czasu pracy,
2) wziąć udział w dyskusji,
3) zapisać wnioski w zeszycie ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 zeszyt ćwiczeń,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Dokonaj pomiaru czasu wykonywania tej samej czynności przez różnych pracowników,
przedstaw i omów wyniki obserwacji.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać pomiaru czasu wykonywania czynności,
2) dokonać analizy otrzymanych wyników,
3) zapisać wnioski w zeszycie ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 stoper,
 zeszyt ćwiczeń,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 3
Wykonaj badanie czasu pracy metodą obserwacji migawkowych na zajęciach
warsztatowych lub w zakładzie pracy obserwując jedną czynność wykonywaną przez tego
samego pracownika. Badanie wykonaj 5- krotnie w różnych odstępach czasu.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zanotować 5 razy czas wykonywania czynności,
2) dokonać analizy otrzymanych wyników,
3) zapisać wnioski w zeszycie ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 stoper,
 zeszyt ćwiczeń,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 4
Dokonaj obserwacji jednego dnia roboczego pracownika zatrudnionego na stanowisku
rozkroju, mierzÄ…c czas pracy i czas przerw.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać obserwacji dnia roboczego pracownika,
2) zmierzyć czas pracy,
3) zmierzyć czas przerw,
4) zapisać uzyskane pomiary czasu,
5) dokonać analizy otrzymanych wyników,
6) zapisać wnioski w zeszycie ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Åšrodki dydaktyczne:
 stoper,
 zeszyt ćwiczeń,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 5
Oblicz procent wykonania norm znając: ilość wyprodukowanych wyrobów na danym
stanowisku w ciÄ…gu miesiÄ…ca, zaplanowanÄ… produkcjÄ™ na dany miesiÄ…c, czas wykonania i czas
zadany.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) wykonać obliczenia,
3) zapisać wyniki w zeszycie ćwiczeń z uzasadnieniem.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 zeszyt ćwiczeń,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5.3. Koszty robocizny bezpośredniej
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oblicz wynagrodzenie pracownika niewykwalifikowanego pracujÄ…cego 176 godzin,
przyjmując stawkę godzinową 2,00 zł. w wynagrodzeniu uwzględnij premię za jakość pracy
10%.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) obliczyć wynagrodzenie podstawowe,
3) obliczyć premię,
4) obliczyć wynagrodzenie brutto,
5) obliczenia zapisać w zeszycie ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
pokaz z objaśnieniem,
ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 zeszyt ćwiczeń,
 przybory do pisania,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Oblicz wypracowany akord zespołowy 10 pracowników, którzy wykonali w ciągu
miesiąca (22 dni) 1000 portfeli, przy stawce akordowej za jeden wyrób 2,5zł.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) obliczyć wypracowany akord,
3) zapisać wyniki w zeszycie ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Åšrodki dydaktyczne:
 przybory do pisania,
 zeszyt ćwiczeń,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 3
Oblicz procent wypracowanego akordu w stosunku do wynagrodzenia godzinowego
wiedząc, że wypracowany akord dla zespołu wyniósł 18000zł, a zakładany był 16000zł.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) obliczyć procent wypracowanego akordu,
3) zapisać wyniki w zeszycie ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 przybory do pisania,
 zeszyt ćwiczeń,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 4
Uzasadnij, który system wynagradzania jest najlepszy z punktu widzenia pracownika,
a który pracodawcy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) uzasadnić wybór systemu wynagradzania w zeszycie ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 przybory do pisania,
 zeszyt ćwiczeń,
 literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
5.4. Koszty wydziałowe i ogólnozakładowe
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj klasyfikacji zaproponowanych kosztów, na wydziałowe i ogólnozakładowe.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) dokonać klasyfikacji kosztów,
3) wyniki zapisać w zeszycie ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 przybory do pisania,
 zeszyt ćwiczeń,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 2
Oblicz koszty materiałowe wiedząc, że koszty materiałów podstawowych wynoszą 35zł,
koszty materiałów pomocniczych 15zł, a koszty wycinaków 100zł.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) obliczyć koszty materiałów,
3) zapisać wynik w zeszycie ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 przybory do pisania,
 zeszyt ćwiczeń,
 literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Ćwiczenie 3
Oblicz zysk jednostkowy 20% znając całkowity koszt wytwarzania 50 zł.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) obliczyć zysk jednostkowy,
3) obliczenia wykonać w zeszycie ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 przybory do pisania,
 zeszyt ćwiczeń,
 literatura z rozdziału 7.
Ćwiczenie 4
Oblicz koszty robocizny bezpośredniej wiedząc, że koszty materiałowe wynoszą 55 zł,
a ogółem koszty techniczne wytwarzania wynoszą 80zł.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) obliczyć koszty robocizny,
3) obliczenia wykonać w zeszycie ćwiczeń.
Zalecane metody nauczania uczenia siÄ™:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenia praktyczne.
Åšrodki dydaktyczne:
 przybory do pisania,
 zeszyt ćwiczeń,
 literatura z rozdziału 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Kalkulowanie kosztów
produkcji wyrobów i usług
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
 zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 13, 15,17, 18, 20 sÄ… z poziomu podstawowego,
 zadania 12, 14, 16, 19, sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
 dopuszczający  za uzyskanie od 8  10 punktów,
 dostateczny  za uzyskanie od 11  13 punktów,
 dobry  za uzyskanie od 14  16 punktów,
 bardzo dobry  za uzyskanie od 17  20 punktów.
Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. d, 4. c, 5. c, 6. d, 7. a, 8. d, 9. d, 10. c, 11. d,
12. c, 13. c, 14. d, 15. b, 16. c, 17. a, 18. c, 19. a, 20. b.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1 Rozpoznać normy A P
c
2 Rozpoznać systemy wynagradzania A P
b
3 Rozpoznać jednostki miar A P
d
4 Określić pojęcie normy netto B P
c
Określić zastosowanie akordu
5 B P
c
indywidualnego
6 Rozpoznać koszty bezpośrednie A P
d
7 Rozpoznać koszty wydziałowe A P
a
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
8 Zastosować obliczenia matematyczne C P
d
9 Zastosować obliczenia matematyczne C P
d
10 Zastosować wzory matematyczne C P
c
11 Zastosować wzory na obliczanie procentów C P
d
12 Zastosować arkusz kalkulacyjny C PP
c
13 Rozpoznać normę ilościową B P
c
14 Zastosować metody badania czasu pracy C PP
d
15 Określić cel normowania materiałów B P
b
16 Rozpoznać dokumenty produkcyjne C PP
c
17 Określić koszty operacji finansowych B P
a
18 Rozpoznać jednostki miar A P
c
19 Dobrać sposoby badania czasu pracy C PP
a
20 Rozpoznać koszty przerobu A P
b
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadz
z uczniami próbę rozwiązywania testów z zadaniami wielokrotnego
wyboru.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom warunki do samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi oraz podaj czas
przeznaczony na rozwiÄ…zanie testu.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania testu (rozładuj
niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9. Kilka minut przed końcem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdz
wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadz
analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących kalkulowania kosztów produkcji wyrobów i usług.
Wszystkie pytania sÄ… pytaniami wielokrotnego wyboru. Tylko jedna odpowiedz
jest
poprawna.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:
 w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedz
X (w przypadku
pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić
odpowiedz
prawidłową).
6. Odpowiedzi udzielaj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję
z wykonanego zadania.
7. Trudności mogą przysporzyć Ci pytania: 12, 14, 16, 19, gdyż są one na poziomie
trudniejszym niż pozostałe.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
9. Na rozwiÄ…zanie testu masz 60 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
 instrukcja,
 zestaw zadań testowych,
 karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Do określenia ilości materiałów podstawowych niezbędnych w procesie produkcji
wyrobów służą
a) normy jakości.
b) normy przedmiotowe.
c) normy zużycia.
d) normy czasowe.
2. System wynagradzania pracownika bezpośrednio produkcyjnego to
a) koszty materiałów.
b) płaca godzinowa.
c) premia.
d) ZUS.
3. Jednostką, w jakiej oblicza się normę zużycia brutto dla skór twardych jest
a) %.
b) m2 .
c) dm2 .
d) g.
4. Normy przedmiotowe gotowych wyrobów określają
a) procesy technologiczne wytwarzania wyrobów.
b) procesy wykończania wyrobów.
c) sposób przeprowadzania kontroli jakości.
d) charakterystykÄ™ wyrobu w danym asortymencie.
5. Akord indywidualny stosowany jest przede wszystkim w fazie
a) sprzedaży wyrobów.
b) przygotowania produkcji.
c) rozkroju.
d) montażu.
6. Koszty bezpośrednie to koszty
a) obsługi technicznej produkcji.
b) finansowo księgowe.
c) urządzeń produkcyjnych.
d) materiałowe.
7. Koszty wydziałowe to koszty
a) przygotowania produkcji.
b) płace pracowników produkcyjnych.
c) planowania i kalkulacji.
d) zbytu towarów.
8. Jeżeli koszty materiałów wynoszą 24zł, a koszty robocizny bezpośredniej 8zł, to koszty
techniczne wytwarzania wynoszÄ…
a) 0 zł.
b) 3 zł.
c) 16 zł.
d) 32 zł.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
9. Razem koszty materiałów wynoszą 30 zł, wiedząc, że koszty materiałów podstawowych
wynoszą 20 zł, to koszty materiałów pomocniczych wynoszą
a) 1,5 zł.
b) 50 zł.
c) 10 zł.
d) 0,60 zł.
10. Jeżeli cena 1m2 skóry wynosi 100zł to koszt 0,50m2 skóry wynosi
a) 150zł.
b) 500zł.
c) 50zł.
d) 100zł.
11. Koszty materiałów pomocniczych stanowią 5% kosztów materiałów podstawowych, które
wynoszą 50zł, zatem koszt materiałów pomocniczych wynosi
a) 55zł.
b) 10zł.
c) 5,5zł.
d) 2,50zł.
12. Arkusz kalkulacyjny sporządzamy, aby znać
a) koszty robocizny.
b) koszty materiałowe.
c) cenÄ™ zbytu.
d) koszty operacji finansowych.
13. Norma ilościowa określa
a) ilość zużytego materiału.
b) czas potrzebny do wytworzenia wyrobu.
c) ilość wyrobów wytworzonych w jednostce czasu.
d) średni czas potrzebny do wykonania jednego wyrobu.
14. Metoda badania czasu pracy polegajÄ…ca na dokonywaniu obserwacji wyrywkowych
stanowisk pracy to
a) fotografia dnia roboczego.
b) chronometraż.
c) szacunkowa.
d) obserwacja migawkowa.
15. Normowanie zużycia materiałowego ma na celu
a) określenie ilości odpadu.
b) ustalenie prawidłowej ilości materiału.
c) ustalenie czasu potrzebnego do wykonania wyrobu.
d) ustalenie ilości zatrudnionych osób.
16. Podstawą do ustalenia norm zużycia materiałowego są
a) procesy technologiczne.
b) procesy pomocnicze.
c) opisy technologiczne.
d) instrukcje wykonania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
17. Koszty operacji finansowych to
a) odsetki od kredytu.
b) koszty sprzedaży.
c) podatek VAT.
d) koszty działalności operacyjnej.
18. Jednostką, w jakiej obliczamy zużycie brutto dla skór miękkich jest
a) kg.
b) m.
c) dm 2 .
d) %.
19. Badanie czasu pracy może być prowadzone
a) metodą chronometrażu.
b) metodÄ… szacunkowÄ….
c) metodÄ… statystycznÄ….
d) metodą porównawczą.
20. Koszty przerobu sÄ… to koszty
a) ogólnozakładowe.
b) robocizny bezpośredniej i kosztów wydziałowych.
c) materiałów podstawowych.
d) materiałów pomocniczych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Kalkulowanie kosztów produkcji wyrobów i usług
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punktacja
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
TEST 2
Test praktyczny typu  próba pracy do jednostki modułowej
 Kalkulowanie kosztów produkcji wyrobów i usług
Treść zadania
SporzÄ…dz
arkusz kalkulacyjny kosztów wyrobu znając koszty robocizny bezpośredniej
i koszty materiałów.
Instrukcja dla nauczyciela
W badaniu osiągnięć ucznia w nabywaniu umiejętności praktycznych przewidzianych
w celach jednostki modułowej zalecane jest przeprowadzenie zadania testowego typu  próba
pracy . Zadanie jest tak dobrane, aby pozwoliło sprawdzić poziom umiejętności w zakresie
wiedzy teoretycznej i sprawności praktycznego wykonywania czynności związanych
z kalkulowaniem kosztów.
Uczniowie powinni wykonywać zadanie indywidualnie. Jest to jednocześnie możliwość
samodzielnego sprawdzenia przez ucznia poziomu nabytych umiejętności i dokonania analizy
wykonanych badań praktycznych.
Zadaniem nauczyciela jest stworzenie warunków umożliwiających uczniowi wykonanie
zadania zgodnie z obowiązującymi zasadami i w określonym czasie.
Należy zapewnić uczniowi warunki do samodzielnego wykonania zadania.
Nauczyciel powinien:
zadbać o przygotowanie stanowiska dla uczniów zgodnie z przepisami bhp i ppoż.,
określić kryteria oceny wykonywanego zadania,
nadzorować pracę uczniów,
dokonać oceny wykonanej pracy.
Instrukcja dla ucznia
Uczeń powinien wykonać następujące czynności:
przygotować stanowisko pracy,
zapoznać się z danymi niezbędnymi do wykonania zadania,
zapisać plan działania i przedstawić do zatwierdzenia nauczycielowi,
wypisać podstawowe dane dotyczące wyrobu (nazwa wyrobu, planowana ilość produkcji,
podstawowe materiały),
wypisać koszty bezpośrednie,
obliczyć robociznę bezpośrednią brutto,
obliczyć koszty techniczne wytwarzania,
obliczyć koszt działalności operacyjnej,
obliczyć koszty operacji finansowych,
obliczyć koszt całkowity,
obliczyć zysk jednostkowy,
obliczyć cenę producenta,
obliczyć cenę zbytu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Umiejętności podlegające ocenie
Lp. Czynność wykonywana przez ucznia Punkty do Punkty
uzyskania przyznane
1. Wypisanie podstawowych danych dotyczÄ…cych wyrobu 10
2. Obliczenie robocizny bezpośredniej brutto 10
3. Obliczenie kosztów technicznych wytwarzania 10
4. Obliczenie kosztów działalności operacyjnej 10
5. Obliczenie kosztów operacji finansowych 10
6. Obliczenie kosztów całkowitych 10
7. Obliczenie zysku jednostkowego 10
8. Obliczenie ceny producenta 10
9. Obliczenie ceny zbytu 20
Razem 100
Normy wymagań na poszczególne oceny:
Ocena Liczba uzyskanych punktów
niedostateczny 0 ÷ 69
dopuszczajÄ…cy 70 ÷ 79
dostateczny 80 ÷ 85
dobry 86 ÷ 90
bardzo dobry 91 ÷ 100
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
7. LITERATURA
1. Christ J. W.: Kaletnictwo. WSiP, Warszawa 1987
2. Czyżewski H.: Krawiectwo. WSiP, Warszawa 1996
3. Kabat F., Pietraszewski M.: Wybrane zagadnienia z biznesu Cz. 2 przedsiębiorczość.
eMPi2 , Poznań 2001
4. Krawczyk J., Kazik R.: Technologia odzieży. WSiP, Warszawa 1998
5. Persz T.: Materiałoznawstwo dla techników przemysłu skórzanego. WSiP, Warszawa
1992
6. Persz T.: Obuwnictwo przemysłowe Cz. II. WSiP, Warszawa 1986
7. Siekiera T.: Organizacja i ekonomika procesu produkcji obuwia. CIPO, Kraków 1996
Literatura metodyczna
1. Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele
kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994
2. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom, 2000
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31