MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Maria Senderowicz
Wykonywanie modeli wyrobów kaletniczych
744[01].Z2.01
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Małgorzata Korczak
mgr inż. Małgorzata Smerda
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Małgorzata Latek
Konsultacja:
mgr inż. Zdzisław Feldo
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 744[01].Z2.01.
 Wykonywanie modeli wyrobów kaletniczych , zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu kaletnik 744[01].
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 4
2. Wymagania wstępne 6
3. Cele kształcenia 7
4. Materiał nauczania 8
4.1. Zasady konstrukcji i modelowania form wyrobów kaletniczych 8
4.1.1. Materiał nauczania 8
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 16
4.1.3. Ćwiczenia 16
4.1.4. Sprawdzian postępów 21
4.2. Podstawy wykonywania wzorników 22
4.2.1. Materiał nauczania 22
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 25
4.2.3. Ćwiczenia 25
4.2.4. Sprawdzian postępów 30
4.3. Podstawy projektowania pasków odzieżowych i pasków do zegarków 31
4.3.1. Materiał nauczania 31
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 36
4.3.3. Ćwiczenia 36
4.2.4. Sprawdzian postępów 41
4.4. Projektowanie oraz modelowanie rączek i pasków nośnych do toreb, teczek, 42
waliz
4.4.1. Materiał nauczania 42
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 47
4.4.3. Ćwiczenia 48
4.4.4. Sprawdzian postępów 52
4.5.Podstawy projektowania i modelowania saszetek męskich 53
4.5.1. Materiał nauczania 53
4.5.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 55
4.5.3. Ćwiczenia 56
4.5.4. Sprawdzian postępów 59
4.6.Podstawy projektowania i modelowania toreb młodzieżowych 60
4.6.1. Materiał nauczania 60
4.6.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 63
4.6.3. Ćwiczenia 64
4.5.4. Sprawdzian postępów 67
4.7.Podstawy projektowania i modelowania portfeli, portmonetek i etui 68
4.7.1. Materiał nauczania 68
4.7.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 76
4.7.3. Ćwiczenia 76
4.7.4. Sprawdzian postępów 80
4.8. Podstawy projektowania i modelowania toreb gospodarczych, wizytowych, 81
sportowych
4.8.1. Materiał nauczania 81
4.8.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 84
4.8.3. Ćwiczenia 84
4.8.4. Sprawdzian postępów 88
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
4.9.Podstawy projektowania i modelowania teczek 89
4.9.1. Materiał nauczania 89
4.9.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 94
4.9.3. Ćwiczenia 94
4.9.4. Sprawdzian postępów 98
5. Sprawdzian osiągnięć 99
6. Literatura 104
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i opanowaniu umiejętności
z zakresu wykonywania modeli wyrobów kaletniczych ze szczególnym uwzględnieniem
podstaw projektowania i modelowania wyrobów drobnej galanterii i galanterii zwykłej.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej,
- cele kształcenia, jakie powinieneś osiągnąć w czasie zajęć edukacyjnych tej jednostki
modułowej,
- materiał nauczania umożliwiający Ci samodzielne przygotowanie się do wykonania
ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów,
- pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczeń,
- ćwiczenia, które umożliwią Ci nabycie umiejętności praktycznych oraz sprawdzenie
wiadomości teoretycznych,
- sprawdzian postępów,
- zestaw zadań sprawdzających stopień opanowania przez Ciebie wiedzy i umiejętności
z zakresu całej jednostki modułowej,
- wykaz literatury, którą możesz wykorzystać do poszerzenia wiedzy.
Wykonując sprawdzian postępów powinieneś odpowiadać na pytanie tak lub nie, co
oznacza, że opanowałeś materiał albo nie.
Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub
instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Po przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.
Jednostka modułowa:,, Wykonywanie modeli wyrobów kaletniczych , do której treści
teraz poznasz jest jednym z modułów koniecznych do zapoznania się z metodami i rodzajami
konstruowania i modelowania form wyrobów kaletniczych.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W czasie pobytu w pracowni rysunku technicznego, warsztatach szkolnych lub pracowni
technologii musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac. Przepisy te
poznasz podczas trwania nauki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
 744[01].Z2
Proces przygotowania produkcji
wyrobów kaletniczych
744[01].Z2.01
Wykonywanie modeli wyrobów
kaletniczych
744[01].Z2.02
Dokonywanie rozkroju materiałów
i przygotowanie elementów do
montażu
744[01].Z2.03
Kalkulowanie kosztów produkcji
wyrobów i usług
744[01].Z2.04
Prowadzenie dokumentacji
technologicznej
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- zorganizować stanowisko pracy do modelowania wyrobów,
- rozróżnić i charakteryzować surowce i materiały pomocnicze stosowane w produkcji
wyrobów kaletniczych,
- ocenić jakość surowców i materiałów pomocniczych na podstawie badań
organoleptycznych,
- zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska,
- charakteryzować wyroby kaletnicze,
- rozpoznać dodatki kaletnicze, określać ich właściwości i zastosowanie,
- posługiwać się rysunkiem zawodowym,
- korzystać z różnych z
ródeł informacji.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- wyjaśnić podstawowe pojęcia z zakresu konstrukcji i modelowania form wyrobów
kaletniczych,
- rozróżnić rodzaje modelowania form,
- określić zasady modelowania wyrobów kaletniczych,
- wykonać obliczenia potrzebne do wykreślania form i szablonów wyrobów,
- ustalić wielkość dodatku konstrukcyjnego,
- zorganizować stanowisko do modelowania wyrobów,
- dobrać podstawowe przyrządy do modelowania,
- wykonać konstrukcję i modelowanie form podstawowych wyrobów,
- przygotować stanowisko pracy do modelowania,
- posłużyć się nożem modelarskim,
- wykonać elementy wyrobów kaletniczych: klapy, spody, korpusy, rączki, pasy nośne,
paski,
- wykonać elementy podszewkowe i usztywnienia,
- odwzorować typowe wyroby kaletnicze,
- zaprojektować podstawowe modele wyrobów kaletniczych,
- wykonać wzorniki do zaprojektowanego wzoru,
- ustalić wielkość naddatków na szwy i zawinięcia,
- określić zasady dokonywania korekty wzorników,
- wykonać makietę wyrobu kaletniczego,
- wykonać prototyp wyrobu kaletniczego i ocenić jego jakość,
- odczytać dokumentację rysunkową,
- odczytać dokumentację projektowo-konstrukcyjną i techniczno  technologiczną wyrobu
kaletniczego,
- zastosować normy, warunki techniczne i inne z
ródła informacji w modelowaniu wyrobów
kaletniczych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Zasady konstrukcji i modelowania form wyrobów
kaletniczych
4.1.1. Materiał nauczania
Projektowaniem i modelowaniem wzorów wyrobów kaletniczych zajmuje się
w zakładzie komórka wzorcująca, która zatrudnia specjalistów modelarzy. Od ich zdolności
zależy rentowność wzorów, ich atrakcyjność, a tym samym zapewnienie zbytu. Kompetentny
modelarz powinien wykazywać takie cechy jak:
- znajomość zasad projektowania,
- wiedza z zakresu konstrukcji i modelowania form wyrobów kaletniczych,
- umiejętność wykonywania i odczytywania rysunków technicznych,
- umiejętność szkicowania odręcznego wyrobów,
- spostrzegawczość,
- poczucie estetyki,
- wyobraz
nia,
- znajomość norm zawierających wymagania odnośnie wykonywania wyrobów
kaletniczych i rymarskich.
Stanowisko pracy modelarza
Podstawowe narzędzia, urządzenia i przybory do projektowania i modelowania wyrobów
kaletniczych to:
- stół roboczy z lampą stołową,
- krzesło obrotowe,
- płyta z uplastycznionego PCW lub polipropylenu o grubości 10 15 mm i wymiarach
600/ 700 mm, deska kreślarska,
- nożyk modelarski wraz z oprawką,
- przymiar (linijka z podziałką milimetrową),
- nożyczki,
- kÄ…tomierz,
- kÄ…tomierz nastawny,
- ekierki (trójkąty),
- krzywiki,
- cyrkiel,
- spinacze do wzorników,
- przycisk (ciężarek) 0,3 0,5 kg,
- ołówki techniczne H, HB, B,
- gumka kreślarska ołówkowa,
- pisaki kreślarskie,
- taśma papierowa samoklejąca,
- karton modelarski kl. V o gramaturze 280 g/cm2 w kolorze bladoniebieskim lub
bladozielonym,
- szkicownik (blok kreślarski) A4 lub A3,
- kalka techniczna,
- koperty na wzorniki  format B4 (A4),
- teczki do przechowywania kompletów wzorników,
- materiały na makiety.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
W zakres działania komórki wzorcującej wchodzi: projektowanie, makietowanie,
wykonanie wzorników oraz wykonanie prototypów (modeli) wyrobów kaletniczych.
Projektowanie
Przy projektowaniu nowego wzoru bierze się pod uwagę następujące czynniki:
- funkcjonalność wyrobu  celowość konstrukcji i dogodność użytkowania,
- walory plastyczne materiału i wymagania mody  odpowiedni materiał na wyroby, jego
kolorystyka oraz umiejętność zharmonizowania nowych form kaletniczych z tendencjami
współczesnego stylu ubierania się,
- ekonomika i technologia produkcji  projektowanie wzorów o niedużej pracochłonności
z możliwościami racjonalnego i oszczędnego rozkroju materiałów, wpływającymi na cenę
gotowego wyrobu oraz możliwości produkcyjne danego zakładu (odpowiedni park
maszynowy i kwalifikacje pracowników).
Podczas projektowania wyrobów kaletniczych modelarz musi również zwrócić uwagę na:
- jedność elementów w systemie ubioru, która wyraża się we wzajemnym dążeniu do siebie
takich elementów ubioru jak: obuwie, rękawiczki, torebka, pasek,
- zasadę podobieństwa lub kontrastu wyrażającą się w tym, że jeden element czy kształt
geometryczny powtarza się w różnych częściach wyrobu i ubioru, a kontrast
przeciwstawia,
- dobór barw rozpatrywany nie tylko pod kątem mody w danym sezonie, ale również wieku
użytkownika i jako dopełnienie do całego ubioru.
Rysunek poglÄ…dowy wyrobu
Po wstępnej fazie projektowania wyrobu kaletniczego należy wykonać rysunek
poglądowy danego wyrobu. Pamiętając o tym, że wyroby kaletnicze i niektóre wyroby
rymarskie swoją formą przestrzenną przypominają bryły, sporządzamy rysunek z natury,
wyobraz
ni czy z pamięci porównując wyrób do jakiejś bryły w celu odpowiedniego ułożenia
arkusza rysunkowego. Następnie należy porównać proporcje modelu, zaznaczyć odmierzone
wymiary i sporządzić rysunek. W zależności od potrzeby wykonujemy:
- rysunek z natury  odtwarzanie wyrobu znajdujÄ…cego siÄ™ przed nami. Wykonuje siÄ™ go
szkicowo i cieniuje, czyli zaznacza światłocieniem ołówkiem 4B  6B bądz
kredkÄ…,
liniami o różnym natężeniu, długości i w różnym kierunku. Można malować tuszem lub
farbą, plamą barwną. Płaszczyznę nie oświetloną cieniuje w najciemniejszym tonie,
a prpstopadłą do padających promieni światła  w najjaśniejszym tonie. Pozostałe
powierzchnie w zależności od położenia w stosunku do światła, należy malować
półtonami. Rysunku cieniowanego nie należy obrysowywać grubą linią. Należy również
pamiętać o tym, aby wyrób ustawić do rysowania tak, żeby uchwycić jego
charakterystyczny kształt i istotne szczegóły konstrukcyjne np. torebkę ustawiamy lekko
bokiem aby zaznaczyć na rysunku sposoby połączeń poszczególnych części składowych
boku, spodu oraz ścianki przedniej.
- rysunek z pamięci  odtwarzanie wyrobu, który się kiedyś widziało, najlepiej w kilku
pozycjach aby wychwycić istotne szczegóły konstrukcji oraz elementy dekoracyjne,
- rysunek z wyobraz
ni  projektowanie nowego modelu wyrobu lub dokonywanie zmian
w już istniejącym.
Kolejne fazy powstawania rysunku odręcznego torebki damskiej pokazano na rysunku 1.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Rys. 1. Fazy powstawania rysunku odręcznego [4 s.100]
Rodzaje modelowania form wyrobów
W wyrobach kaletniczych mamy do czynienia z formami płaskimi i przestrzennymi.
Wykrojone części składowe wyrobów są formami płaskimi. Po zszyciu będą stanowiły
gotowe wyroby, które są formami przestrzennymi. Elementy dekoracyjne jak hafty (rys.3),
aplikacje (rys. 2), perforacje, ozdobne szycia, wypustki to elementy płaskie.
Rys.2 Torba ze skóry ekologicznej z naszytą aplikacją i plecionką (trok) po bokach wyrobu [11]
Rys. 3 Torebka z tkaniny z efektownym haftem [12]
Formy przed szyciem przypominajÄ… figury geometryczne takie jak: trapezy, prostokÄ…ty,
trójkąty, kwadraty, więc projektowanie ich należy rozpatrywać w odniesieniu do tych figur.
Podział powierzchni daje ciekawe wykorzystanie płaszczyzny. Po przeanalizowaniu
charakterystycznych cech figury geometrycznej (kwadratu, koła trójkąta) za pomocą linii
można dokonać podziału powierzchni, podkreślając w ten sposób kształt, bądz
osłabiając lub
rozbijajÄ…c jej formÄ™ (rys. 4  7).
Rys. 4. Torba z kraciastej tkaniny połączonej z jednobarwnym elementem na środku korpusu [11]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Rys.5. Torebka ozdobiona wstawką z satyny i złotą taśmą dekoracyjną [12]
Rys.6. Torebka z tkaniny. Podział powierzchni ścianki przedniej podkreśla kształt wyrobu [12]
Rys.7. Torebka z tkaniny. Pośrodku naszyte kolorowe tasiemki [12]
Najczęstszym elementem kompozycji dekoracyjnej jest rytm i symetria. Rytm to
powtarzanie w równych odstępach elementu przedmiotu, barwy lub formy plastycznej
(rys. 8).
Rys. 8. Torba z tworzywa skóropodobnego i włóczki. Rytmicznie ułożone okucia podkreślają łączenia
poszczególnych części składowych wyrobu [8]
Jeżeli elementy w określonej ilości powtarzają się w pewnym układzie rytmicznym,
nazywamy je falą. Układ rytmiczny jest bardziej przejrzysty kiedy fala zawiera mniej
elementów zdobniczych. Przykładem rytmu może być perforacja ścinki przedniej torebki,
dekoracyjne wykończenie klapy innej oraz rytmicznie ułożone ściegi maszynowe lub ściegi
ręczne w wyrobach rymarskich tworzące szwy ozdobne (rys. 9).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Rys. 9. Torebki z zastosowaniem szycia ręcznego. Rytmicznie ułożona plecionka z troków zdobi klapy oraz
łączy ścianki wyrobów [8]
Rozróżniamy dwa rodzaje układów rytmicznych: ograniczony i nieograniczony.
W drugim motywy we wzorze mogą być powtarzane we wszystkich kierunkach (rys. 10).
.
Rys. 10. Torba ze skóry ekologicznej i tkaniny. Efektowne kwiaty tworzą wzór rytmu nieograniczonego
[11]
Układy rytmicznie ograniczone z dwóch stron, a nie ograniczone co do długości tworzą
układy pasowe  szlak (rys. 11 i rys. 12).
Rys.11. Torebka z tkaniny. Na ściance przedniej układ zdobniczy pasowy  jednostronny, z taśmy
pasmanteryjnej i koronek [12]
Rys.12. Torebka balowa z zastosowanym szlakiem  układ pasowy dwustronny, biegnący
symetrycznie[12]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Kiedy elementy zdobnicze zgrupujemy wokół punktu wówczas kompozycja jest układem
centralnym lub odśrodkowym (rys. 13  15).
Rys. 13. Torebka z tworzywa skóropodobnego. Ornament odśrodkowy tworzy metalowa brożka na klapie
wyrobu [12]
Rys. 14. Torebka z tkaniny z zastosowaniem układów rytmicznych odśrodkowych. Górna część
przyozdobiona taśmą z elementami zdobniczymi tworzącymi szlak jednostronny stojący [12]
Rys. 15. Torba gospodarcza z kompozycją ornamentu odśrodkowego na ściance przedniej wyrobu,
w kontrastowych kolorach [12]
Bardzo ciekawe efekty zdobnicze daje zastosowanie kontrastu oraz kontrastu
zagęszczania form. W kontraście można zestawić dwa lub więcej elementów w jakiś sposób
przeciwstawiających się sobie, np. wielkością formy, kierunkiem, kształtem i walorem
(rys. 16).
Rys. 16. Torba z kontrastowo zaprojektowaną ścianką przednią wyrobu [12]
W kontraście zagęszczania form jest dużo motywów i elementów. Grupuje się pewne
elementy w jednym miejscu, zostawiając wolne płaszczyzny obok.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
 Symetria jest formÄ… rytmu. Zastosowanie jej w wyrobach kaletniczych podnosi estetykÄ™
wyglÄ…du. Elementy kompozycji powtarza siÄ™ po obu stronach osi symetrii. Jedna strona jest
odwróconym odbiciem drugiej (rys. 17).
Rys.17.Torba z tkaniny. Na ściance przedniej kompozycja symetryczna  liść rośliny [12]
Formy asymetryczne nie mają osi symetrii i obie strony różnią się kształtem, kolorem i
wielkością (rys. 18).
Rys. 18. Torebka z kompozycjami asymetrycznymi [12]
Krój symetryczny i asymetryczny części składowych portfeli (rys.19), może być
przykładem w projektowaniu oraz przeprowadzeniu zmian w modelach podstawowych tych
oraz innych wyrobów kaletniczych.
Rys. 19. Portfele o kroju symetrycznym i asymetrycznym [4 s.158]
Innym motywem dekoracyjnym jaki może być zaprojektowany dla wyrobu kaletniczego
jest ornament. Musi on być zgodny z charakterem i przeznaczeniem ozdabianego wyrobu,
a ponadto podkreślać jego funkcjonalność, dekoracyjność, kształt i estetykę (rys. 20 i rys. 21).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Rys. 20. Torba z efektownym ornamentem pasowym na ściance przedniej wyrobu [11]
Rys. 21. Torebka z tkaniny z zastosowaniem zdobnictwa ludowego [12]
Poniżej zostaną przedstawione różne kompozycje zdobnicze zastosowane w paskach
odzieżowych (rys. 22  25).
Rys. 22. Ozdobne klamry [19]
Rys. 23. Zastosowanie plecionek jako elementu zdobniczego [19]
Rys. 24. Zastosowanie ozdobnych okuć ( nity, oczka) [19]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Rys. 25. Zastosowanie perforacji jako elementu zdobniczego [19]
Projektując ozdoby do wyrobów kaletniczych i rymarskich należy pamiętać o tym, aby
zachować proporcję wielkości oraz ich właściwy dobór w zależności od charakteru wyrobu.
Po zaprojektowaniu kształtu wyrobu, elementów zdobniczych oraz ustaleniu materiałów
podstawowych i pomocniczych przeznaczonych do jego wykonania należy przeprowadzić
wymiarowanie tzn. określenie wysokości, szerokości oraz długości i szerokości podstawy np.
w przypadku spodu torebki lub innego wyrobu. Następnym krokiem będą wstępne obliczenia
potrzebne do wykreślania form i szablonów wyrobów. Na podstawie rysunku poglądowego,
czy wyrobu, który chcemy odwzorować oraz możliwości produkcyjnych zakładu
kaletniczego, wiemy w jaki sposób wyrób może być wykonany. Na tej podstawie określamy
gabaryty poszczególnych części składowych uwzględniając naddatki konstrukcyjne oraz
montażowe.
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie czynniki należy wziąć pod uwagę przy projektowaniu nowego wzoru (modelu)
wyrobu kaletniczego?
2. Na co musi zwrócić uwagę modelarz podczas projektowania wyrobu kaletniczego?
3. Jak należy ustawić wyrób kaletniczy do sporządzenia rysunku z natury?
4. W jaki sposób wykonuje się rysunek z natury wyrobu kaletniczego?
5. W jaki sposób należy wykonać rysunek wyrobu kaletniczego z pamięci?
6. W jaki sposób należy wykonać rysunek wyrobu kaletniczego z wyobraz
ni?
7. Jakie są kolejne fazy powstawania rysunku odręcznego wyrobu kaletniczego?
8. Co to są formy płaskie i przestrzenne w wyrobach kaletniczych?
9. Jakie efekty daje podział powierzchni w projektowaniu części składowych lub ozdób
wyrobu kaletniczego?
10. Jak zastosować rytm i symetrię w projektowaniu kompozycji dekoracyjnej wyrobu
kaletniczego?
11. Jakie mogą być układy pasowe w kompozycji dekoracyjnej wyrobu kaletniczego?
12. Jaką ozdobę można zastosować jako ornament odśrodkowy w kompozycji zdobniczej
wyrobu kaletniczego?
13. Co to jest kontrast w zdobieniu i projektowaniu elementów wyrobu kaletniczego?
14. Co może być symetrią i asymetrią w projektowaniu wyrobu kaletniczego?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj rysunek z natury wyrobu kaletniczego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
 Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiale dydaktycznym fazy sporządzania rysunku poglądowego,
3) dobrać przybory do rysowania i malowania,
4) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
5) wykonać rysunek z natury wyrobu kaletniczego,
6) zaprezentować wykonany rysunek.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 wyrób kaletniczy,
 blok rysunkowy,
 przybory do rysowania i malowania,
 przybory do pisania,
 gumka kreślarska,
 linijka, ekierka, cyrkiel,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Wykonaj rysunek z pamięci wyrobu kaletniczego z ćwiczenia 1 w kilku pozycjach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiale dydaktycznym sposób wykonania rysunku z pamięci,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) przygotować przybory rysunkowe,
5) wykonać rysunki z pamięci wyrobu w kilku pozycjach,
6) zaprezentować wykonane rysunki,
7) wykonać ewentualną korektę rysunku.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 blok rysunkowy,
 przybory do rysowania i pisania,
 linia z podziałką, ekierki, cyrkiel,
 gumka kreślarska,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Na podstawie analizy żurnali mody dokonaj zmian w konstrukcji i kompozycji
zdobniczej wyrobu kaletniczego z ćwiczenia 1. Wykonaj rysunek z zaprojektowanymi
zmianami (rytm i symetria).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych kompozycje zdobnicze (rytm i symetria),
3) zorganizować stanowisko pracy do sporządzenia rysunku,
4) dobrać i przygotować narzędzia i przybory do wykonania rysunku,
5) dokonać analizy wyrobów kaletniczych z żurnali mody,
6) wykonać szkic rysunku z ćwiczenia 1,
7) zaprojektować zmiany konstrukcyjne i kompozycje zdobnicze,
8) zaprezentować wykonany rysunek,
9) dokonać ewentualnej korekty rysunku,
10) uwagi i wnioski zanotować w dzienniczku zajęć.
Wyposażenie stanowiska pracy:
blok rysunkowy,
gumka kreślarska,
przybory rysunkowe,
linijka, ekierka, cyrkiel,
żurnale, katalogi mody,
literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 4
Wykonaj rysunek z wyobraz
ni wyrobu kaletniczego, dobierz jego kolorystykę, kształt
oraz gabaryty do swojego ubioru.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych zasady projektowania wyrobów kaletniczych,
3) dobrać przybory do rysowania i malowania,
4) przygotować przybory do sporządzenia rysunku,
5) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
6) wykonać rysunek z wyobraz
ni wyrobu kaletniczego,
7) zaprezentować wykonany rysunek,
8) zapisać uwagi i spostrzeżenia do dzienniczka zajęć.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- blok rysunkowy,
 przybory do rysowania i malowania,
 przybory do pisania,
 gumka kreślarska,
 linijka, ekierka, cyrkiel,
 literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Ćwiczenie 5
Zaprojektuj wyrób kaletniczy dokonując podziału wybranych płaszczyzn (kwadratu,
trapezu, prostokÄ…ta). Dobierz kolorystykÄ™ i wykonaj rysunek poglÄ…dowy wyrobu
kaletniczego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat podziału płaszczyzn,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) przygotować przybory rysunkowe,
5) wykonać podział wybranej płaszczyzny,
6) dobrać kolorystykę do podzielonych płaszczyzn,
7) wykonać rysunek wyrobu,
8) zaprezentować wykonany rysunek,
9) wykonać ewentualną korektę rysunku.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 blok rysunkowy,
 przybory do rysowania i pisania,
 linia z podziałką, ekierki, cyrkiel,
 gumka kreślarska,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 6
Wykonaj rysunek z pamięci wyrobu kaletniczego. Na podstawie analizy prospektów
mody zaprojektuj kompozycje zdobnicze symetryczne i ornament odśrodkowy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat układów symetrycznych
i kompozycji ornamentowych,
3) zorganizować stanowisko pracy do sporządzenia rysunku,
4) dobrać i przygotować narzędzia i przybory do wykonania rysunku,
5) dokonać analizy wyrobów kaletniczych z prospektów mody,
6) wykonać projekt wyrobu kaletniczego z zastosowanymi kompozycjami,
7) zaprezentować wykonany rysunek,
8) dokonać ewentualnej korekty rysunku,
9) uwagi i wnioski zanotować w dzienniczku zajęć.
Wyposażenie stanowiska pracy:
blok rysunkowy,
gumka kreślarska,
przybory rysunkowe,
linijka, ekierka, cyrkiel,
żurnale, katalogi mody,
literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Ćwiczenie 7
Na podstawie analizy zdjęcia ubioru osoby w stroju balowym wykonaj projekt wyrobu
kaletniczego z zastosowaniem jedności elementów w systemie ubioru.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych zasady projektowania wyrobów kaletniczych,
3) zorganizować stanowisko pracy do sporządzenia projektu,
4) dobrać i przygotować narzędzia i przybory do wykonania rysunku,
5) dokonać analizy ubioru kobiety w stroju balowym,
6) wykonać projekt torebki balowej,
7) zaprezentować wykonany projekt,
8) dokonać ewentualnej korekty projektu,
9) uwagi i wnioski zanotować w dzienniczku zajęć.
Wyposażenie stanowiska pracy:
blok rysunkowy,
gumka kreślarska,
przybory rysunkowe,
linijka, ekierka, cyrkiel,
żurnale, katalogi mody,
literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 8
Wykonaj projekt wyrobu kaletniczego dla swojej koleżanki/kolegi. Na podstawie analizy
tendencji mody z żurnali i prospektów dobierz kształt, kompozycję zdobniczą, kolorystykę
oraz wymiary na nadchodzÄ…cy sezon.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych różne kompozycje zdobnicze wyrobów
kaletniczych,
3) zorganizować stanowisko pracy do sporządzenia projektu,
4) dobrać i przygotować narzędzia i przybory do wykonania rysunku,
5) dokonać analizy wyrobów i ubiorów z żurnali mody,
6) wykonać projekt wyrobu kaletniczego,
7) zaprezentować wykonany projekt,
8) dokonać ewentualnej korekty projektu,
9) uwagi i wnioski zanotować w dzienniczku zajęć.
Wyposażenie stanowiska pracy:
blok rysunkowy,
gumka kreślarska,
przybory rysunkowe,
linijka, ekierka, cyrkiel,
żurnale, katalogi mody,
literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) rozróżnić rodzaje modelowania form płaskich?
2) określić zasady projektowania wyrobów kaletniczych?
3) wykonać obliczenia potrzebne do wykreślania form i szablonów?
4) wykonać rysunek z natury wyrobów kaletniczych?
5) wykonać rysunek z pamięci wyrobów kaletniczych?
zaprojektować zmiany konstrukcyjne i kompozycje zdobnicze w
6)
wyrobie kaletniczym?
7) zwymiarować wyrób kaletniczy?
8) zaprojektować formy podstawowych wyrobów kaletniczych?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
4.2. Podstawy wykonywania wzorników
4.2.1. Materiał nauczania
Po zaprojektowaniu konstrukcji formy płaskiej i przestrzennej wyrobu, opracowaniu
kolorystycznym wyrobu oraz jego zwymiarowaniu należy wykonać rysunek konstrukcyjny.
Dopiero on będzie podstawą do sporządzenia wzorników modelu wyrobu z materiałów
zastępczych (makietowanie), a następnie dokonania ewentualnych korekt oraz opracowania
właściwych wzorników do wykonania prototypu wyrobu.
Nie zawsze projektowanie i modelowanie wyrobów wykonuje się w takiej samej
kolejności. Najczęściej jest ona następująca:
- projektowanie,
- wykonanie wzorników z kartonu,
- makietowanie,
- korekta wzorników,
- rysunek konstrukcyjny,
- wykonywanie wzorników z tektury oraz ich oznaczenie,
- wykonanie modelu wyrobu.
Rysunek konstrukcyjny
Rysunki konstrukcyjne wykonuje siÄ™ zazwyczaj w skali 1:1 lub 1:5. Bardziej
skomplikowane szczegóły należy wykonać oddzielnie w skali 2:1 lub 5:1. W pierwszym
rzędzie wykonuje się rysunki części składowych wyrobu z materiałów podstawowych takich
jak: skóra naturalna, tworzywo skóropodobne, tkanina i inne (rys.26), a następnie
z materiałów pomocniczych takich jak: usztywnienia, pianki itp, dalej zwymiarowane rysunki
wzorników kontrolnych (montażowych) z zaznaczeniem i zwymiarowaniem miejsc załamań
oraz połączeń poszczególnych części wzoru (rys. 28). W drugim rzędzie wykonuje się rysunki
okuć np.: sprzączek, zamków itp.. Można również stosować umowne oznaczenia graficzne
oraz skróty nazw opisowych okuć. Oznaczenia te mają na celu uproszczenie i ujednolicenie
opisu oraz ułatwienie jego czytelności. Dokładne umowne oznaczenia graficzne, cyfrowe oraz
literowe znajdują się w BN-80/8500-07.04. W razie potrzeby można wykonać rysunki
obrazujące fragmenty poszczególnych części wzoru, sposoby łączenia, rysunki ilustrujące
kolejność wykonywanych czynności w procesie produkcji wyrobu. Każdy rysunek zaopatruje
się w wymiary części składowych wzoru: długość, szerokość, promienie krzywizn tj. części
wypukłe i wklęsłe, miejsca załamań i połączeń poszczególnych części wyrobu oraz miejsca
umocowania okuć.
Podczas wykonywania rysunków konstrukcyjnych należy kierować się następującymi
zasadami:
- nowoczesność i trwałość konstrukcji wyrobu kaletniczego,
- odpowiednie proporcje (długość do wysokości i szerokości) ogólnych i poszczególnych
wymiarów wyrobu,
- właściwy dobór surowców, materiałów podstawowych i pomocniczych,
- właściwe połączenie w/w materiałów,
- ładne i estetyczne kształty całego wyrobu,
- normy branżowe,
- dokumentacja techniczno technologiczna wzoru.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Poniżej podano przykład wykonania wzorników części składowych teczki szkolnej oraz
wzornika montażowego, kontrolnego (rys. 26 i rys. 27).
Rys. 26. Rysunek poglÄ…dowy teczki szkolnej [6 s.128]
Rys. 27. Rysunek konstrukcyjny teczki szkolnej.1- korpus, 2  wzornik kontrolny korpusu, 3  usztywnienie
dna, 4  usztywnienie tylnej i przedniej ścianki korpusu, 5  podszewka ścianki przedniej, tylnej oraz dna,
6  wierzch rączki, 7  wkład nadający kształt rączce (jednoczenie wzornik kontrolny), 8  środek i grzbiet
rączki, 9  wzornik kontrolny podklapy, 10  podklapy, 11  wkładka usztywniająca dolną część podklapy,
12  wzornik kontrolny boku-mieszka, 13  usztywnienie boku-mieszka, 14  bok-mieszek, 15  podszewka
boku mieszka, 16  wzornik kontrolny lamówki przegrody wewnętrznej, 17  lamówka górnej krawędzi
przegrody wewnętrznej, 18  przegroda wewnętrzna [6]
Podstawy wykonania wzorników
Na podstawie rysunków konstrukcyjnych wykonuje się wzorniki poszczególnych części
składowych modelu wyrobu w skali 1:1.Wzorniki robocze dzieli się na wzorniki do rozkroju
i wzorniki montażowe. Wzorniki do rozkroju przeznaczone są do wykrawania elementów
wyrobów kaletniczych z materiałów podstawowych oraz pomocniczych (podszewki,
usztywnienia, itp). Wzorniki montażowe są narzędziami pomiarowymi w produkcji wyrobu.
Wzorniki robocze wykonuje się z surowców trwalszych np. preszpan.
Wzorniki wierzchu wyrobu muszą być większe od wzorników usztywnień i mieć
naddatek na zawinięcie brzegów i zszycie połączeń. Wzorniki wykrojów podszewki, jeśli jest
ona oddzielnie usztywniona kartonem, również muszą być większe od usztywnienia
kartonowego i też posiadać naddatek na zawinięcie brzegów oraz naklejenia ich na
usztywnienie. Wielkość naddatków konstrukcyjnych w obu typach wzorników uzależniona
jest od grubości materiałów podstawowych użytych do wykonania wyrobu oraz od
zastosowanych połączeń (szwów) poszczególnych części składowych wyrobów np.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
w przypadku naddatków na zszywanie elementów ścianki przedniej i tylnej w torebce
damskiej z tworzywa skóropodobnego waha się od 5  10 mm. W przypadku zastosowania
zawijania na wzornik korpusu dookoła w portfelach ze skóry podwójnie składanych wynosi
od 4,5  5 mm.. Wykroje podszewki (usztywnionej oraz nieusztywnionej) i wykroje
usztywniające wyrób powinny mieć takie wymiary aby pasowały do części składowych
wierzchu oraz sztywnych części składowych wnętrza wyrobu (przegród, kieszeni itp.). Ich
wielkość zależy od konstrukcji wyrobu i sposobu montażu np. usztywnienie spodu w torebce
codziennego użytku musi być pomniejszone o naddatki na połączenie spodu z korpusem
wyrobu. Wzorniki montażowe wykonuje się również w skali 1:1 i analogicznie jak w rysunku
konstrukcyjnym wyposaża się je w potrzebne nacięcia, znaki na połączenia części
składowych oraz okucia.
Poniżej zostaną pokazane przykładowe wzorniki montażowe (rys.29) torby gospodarczej
(rys. 28).
Rys. 28. Torba gospodarcza [1 s. 182]
Rys. 29. Wzorniki montażowe torby gospodarczej [1 s. 183]
Makietowanie
Po wykonaniu wzorników następuje makietowanie czyli wykonanie wyrobu
w naturalnych wielkościach z materiałów zastępczych takich jak: papier, karton, sztywnik
krawiecki czy innych podrzędnych materiałów. Makietowanie wykonuje się w celu
sprawdzenia naturalnego wyglądu wyrobu, określenie wzajemnych proporcji między
elementami, ustalenie rozmieszczenia elementów zdobniczych, konstrukcyjnych oraz
montażowych. W przypadku jakichkolwiek niezgodności konstrukcyjnych lub montażowych
wykonuje się korektę wzorników. Wzorniki za małe powiększa się, a za duże zmniejsza.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Dopiero po uzyskaniu pozytywnej oceny można przystąpić do wykonania właściwych
wzorników. Każdy z nich powinien być odpowiednio oznakowany. Oprócz znaczeń
punktowych, liniowych i trójkątnych na każdym wzorniku powinny być następujące dane:
- nazwa wyrobu albo wyróżnik cyfrowy wzoru lub jego odmiany,
- nazwa elementu wyrobu i rodzaj wzornika,
- liczbę wykrojów wg wzornika,
- rodzaj materiału, do którego przeznaczony jest wzornik,
- pieczątka firmowa zakładu.
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. W jakiej skali należy wykonać rysunek konstrukcyjny wyrobu kaletniczego?
2. Które z rysunków konstrukcyjnych należy wykonać w pierwszej kolejności?
3. Co musi zawierać każdy rysunek konstrukcyjny?
4. Jakimi zasadami należy kierować się podczas sporządzania rysunków konstrukcyjnych?
5. Jakie cechy muszą posiadać wzorniki wierzchu, podszewki i elementów usztywniających?
6. Od czego uzależniona jest wielkość naddatków konstrukcyjnych w projektowaniu
i modelowaniu wzorników?
7. Jakie znaki powinny posiadać wzorniki montażowe?
8. Na czym polega makietowanie?
9. Jak wykonać korektę wzorników?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaprojektuj etui na okulary, zwymiaruj wyrób i wykonaj rysunek konstrukcyjny
w podziałce 1 :1.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat wykonania rysunków
konstrukcyjnych,
3) dobrać przybory rysunkowe i narzędzia kreślarskie,
4) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
5) wykonać rysunek etui z pamięci,
6) zwymiarować wyrób,
7) wykonać rysunek konstrukcyjny etui na okulary,
8) zaprezentować wykonany rysunek.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 blok rysunkowy,
 przybory do rysowania i malowania,
 przybory do pisania,
 gumka kreślarska,
 narzędzia kreślarskie,
 literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Ćwiczenie 2
Na podstawie dokumentacji techniczno  technologicznej typowego w konstrukcji
wyrobu kaletniczego sporzÄ…dz
rysunek techniczny (konstrukcyjny) w podziałce 1:5 części
składowych wyrobu z materiałów podstawowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat rysunku technicznego części
składowych wyrobu z materiałów podstawowych,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) dobrać przybory i narzędzia kreślarskie do wykonania ćwiczenia,
5) przygotować przybory rysunkowe,
6) dokonać analizy dokumentacji techniczno  technologicznej wyrobu,
7) wykonać obliczenia do sporządzenia rysunku konstrukcyjnego w podziałce 1:5,
8) sporządzić rysunek konstrukcyjny części składowych z materiałów podstawowych,
9) zaprezentować wykonany rysunek,
10) wykonać ewentualną korektę rysunku,
11) zapisać uwagi do dzienniczka.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 blok rysunkowy,
 przybory rysunkowe,
 narzędzia kreślarskie,
 dokumentacja techniczno  technologiczna,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Na podstawie dokumentacji techniczno  technologicznej wyrobu kaletniczego
z ćwiczenia 2 wykonaj rysunek konstrukcyjny w podziałce 1:5 elementów wyrobu
z materiałów pomocniczych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące sporządzania rysunków
technicznych części składowych wyrobu z materiałów pomocniczych,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) dobrać przybory i narzędzia kreślarskie do wykonania ćwiczenia,
5) przygotować przybory rysunkowe,
6) dokonać analizy dokumentacji techniczno  technologicznej wyrobu,
7) wykonać obliczenia do sporządzenia rysunku konstrukcyjnego w podziałce 1:5,
8) sporządzić rysunek konstrukcyjny części składowych z materiałów pomocniczych,
9) zaprezentować wykonany rysunek,
10) wykonać ewentualną korektę rysunku,
11) zapisać uwagi do dzienniczka.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
 Wyposażenie stanowiska pracy:
 blok rysunkowy,
 przybory rysunkowe,
 narzędzia kreślarskie,
 dokumentacja techniczno  technologiczna,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 4
Na podstawie dokumentacji techniczno  technologicznej wyrobu z ćwiczenia 1 wykonaj
rysunek konstrukcyjny wzornika montażowego głównej części składowej wyrobu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych przykłady sporządzania rysunków
konstrukcyjnych,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) dobrać przybory i narzędzia kreślarskie do wykonania ćwiczenia,
5) przygotować przybory rysunkowe,
6) dokonać analizy dokumentacji techniczno  technologicznej wyrobu,
7) wykonać obliczenia do sporządzenia rysunku konstrukcyjnego w podziałce 1:5,
8) sporządzić rysunek konstrukcyjny wzornika montażowego głównej części składowej
wyrobu w podziałce 1:5,
9) zaprezentować wykonany rysunek,
10) wykonać ewentualną korektę rysunku,
11) zapisać uwagi do dzienniczka.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 blok rysunkowy,
 przybory rysunkowe,
 narzędzia kreślarskie,
 dokumentacja techniczno technologiczna,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 5
Na podstawie opisu techniczno  technologicznego wyrobu kaletniczego wykonaj
rysunek konstrukcyjny okuć oraz sposób łączenia wybranych części składowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych technikę sporządzania rysunków
konstrukcyjnych,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) dobrać przybory i narzędzia kreślarskie do wykonania ćwiczenia,
5) przygotować przybory rysunkowe,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
6) dokonać analizy dokumentacji techniczno  technologicznej wyrobu,
7) wykonać obliczenia do sporządzenia rysunku konstrukcyjnego,
8) sporządzić rysunek konstrukcyjny okuć i łączenia wybranych części składowych wyrobu,
9) zaprezentować wykonany rysunek,
10) wykonać ewentualną korektę rysunku,
11) zapisać uwagi do dzienniczka.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 blok rysunkowy,
 przybory rysunkowe,
 narzędzia kreślarskie,
 dokumentacja techniczno technologiczna,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 6
Na podstawie rysunku konstrukcyjnego wyrobu kaletniczego wykonaj wzorniki krojenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacji dotyczących wykonania wzorników
krojenia,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) dobrać przybory, materiały i narzędzia kreślarskie do wykonania ćwiczenia,
5) przygotować narzędzia, przybory i materiały do wykonania ćwiczenia,
6) wykonać wzorniki krojenia,
7) sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia,
8) zaprezentować wykonane wzorniki,
9) zapisać spostrzeżenia i uwagi do dzienniczka.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 karton modelarski,
 przybory rysunkowe,
 narzędzia kreślarskie,
 dokumentacja konstrukcyjna wyrobu,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 7
Na podstawie zaprojektowanego przez siebie wyrobu kaletniczego wykonaj wzorniki
krojenia części składowych wyrobu, podszewki oraz usztywnień.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych wytyczne dotyczące prawidłowego wykonania
w/w wzorników,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) dobrać przybory, materiały i narzędzia kreślarskie do wykonania ćwiczenia,
5) przygotować narzędzia, przybory i materiały do wykonania ćwiczenia,
6) wykonać wzorniki krojenia,
7) sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia,
8) zaprezentować wykonane wzorniki,
9) zapisać spostrzeżenia i uwagi do dzienniczka.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 karton modelarski,
 przybory rysunkowe,
 narzędzia kreślarskie,
 dokumentacja konstrukcyjna wyrobu,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 8
Na podstawie zaprojektowanego przez siebie wzoru z ćwiczenia 7 wykonaj wzorniki
montażowe.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące wykonywania wzorników
montażowych,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) dobrać przybory, materiały i narzędzia kreślarskie do wykonania ćwiczenia,
5) przygotować narzędzia, przybory i materiały do wykonania ćwiczenia,
6) wykonać wzorniki montażowe,
7) sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia,
8) zaprezentować wykonane wzorniki,
9) zapisać spostrzeżenia i uwagi do dzienniczka.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 karton modelarski,
 przybory rysunkowe,
 narzędzia kreślarskie,
 nożyk modelarski,
 dokumentacja konstrukcyjna wyrobu,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 9
Na podstawie zaprojektowanego przez siebie wyrobu kaletniczego wykonaj wzorniki
krojenia części składowych z materiałów podstawowych, montażowe oraz wykonaj makietę
wyrobu. W przypadku niezgodności wymiarów dokonaj korekty wzorników.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych sposoby projektowania i modelowania wyrobów
kaletniczych,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) dobrać przybory, materiały i narzędzia kreślarskie do wykonania ćwiczenia,
5) przygotować narzędzia, przybory i materiały do wykonania ćwiczenia,
6) wykonać wzorniki montażowe i krojenia,
7) dokonać rozkroju części składowych wyrobu z papieru,
8) wykonać makietę wyrobu,
9) dokonać ewentualnej korekty wzorników,
10) sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia,
11) zaprezentować wykonane wzorniki i makietę wyrobu,
12) zapisać spostrzeżenia i uwagi do dzienniczka.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 karton modelarski,
 tektura lub preszpan,
 papier szary,
 przybory rysunkowe,
 narzędzia kreślarskie,
 nożyk modelarski,
 literatura z rozdziału 6.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) zorganizować stanowisko do modelowania wyrobów?
2) dobrać podstawowe przyrządy do modelowania?
3) posłużyć się nożem modelarskim?
4) wykonać obliczenia potrzebne do wykonania rysunków
konstrukcyjnych?
5) zaopatrzyć rysunki konstrukcyjne w niezbędne wymiary
i oznaczenia?
6) określić kolejność wykonywania rysunków konstrukcyjnych?
7) wykonać rysunki konstrukcyjne w skali 1:5 na podstawie
dokumentacji techniczno - technologicznej?
8) wykonać wzorniki krojenia i montażowe do zaprojektowanego przez
siebie wyrobu ?
9) wykonać makietę wyrobu?
10) dokonać korekty wzorników?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
4.3. Podstawy projektowania pasków odzieżowych i pasków do
zegarków
4.3.1. Materiał nauczania
Paski odzieżowe
Paski odzieżowe produkuje się z różnego rodzaju skór, tworzyw skóropodobnych, folii
lakierowanych, taśm skórzanych w zestawieniu z metalem, dwoin ze sztucznie nakładanym
licem, folii galanteryjnych, różnego rodzaju plecionek itp. Mogą one mieć charakter sportowy
czy wizytowy.
Projektując pasek odzieżowy należy pamiętać o zasadzie jedności elementów w systemie
ubioru. Jako dodatek do ubioru damskiego  ma harmonizować albo kontrastować kolorem
lub formą z obuwiem czy torebką. Poza tym może mieć wspólne elementy dekoracyjne
z bransoletką lub naszyjnikiem. Projekt pasków odzieżowych należy zacząć od szkicu na
kartonie, na podstawie modeli żurnalowych lub własnych pomysłów. Inspiracją
w projektowaniu mogą być różne tendencje w modzie klasycznej czy awangardowej. Należy
następnie ustalić kolor, rodzaj surowca oraz wymiary i proporcje wyrobu. W tabeli 1
przedstawiono stosunek rodzaju paska (rys.30) do długości całkowitej, szerokości oraz
odległości dziurek od końca paska i odległość między nimi. Określaono także ogólną liczbę
dziurek, która uzależniona jest od długości paska.
Tabela 1. Wymagania dotyczące wykonania pasków odzieżowych.[opracowanie własne]
Rodzaje Długość Szerokość Odległość Odległość Liczba
pasków całkowita (1) (s) pierwszej między dziurek
mm dziurki od dziurkami
końca paska (b)
(a) mm
mm
Bez 500,530,560,590, Przy Przy Do
regulacji 620, szerokości szerokości odległości
długości 650, 680, 710, 10, 15, 20, paska do 45 paska do 20 1050 mm 
740, 770, 800, 25, 30, 35, mm odległość mm 5 dziurek,
830, 860, 890, 40, 45, 50, powinna odległość powyżej
920, 950, 980, 55, 60, wynosić 90 powinna 1050 mm 7
1010 Powyżej mm, przy wynosić 20 dziurek
Z regulacją 600, 700, 800, 60 szerokości mm, przy
długości 900, 1050, 1150, powyżej 45 szerokości
1250, 1360, 1450 mm odległość powyżej 20
powinna mm
wynosić odległość
podwójną powinna
szerokość być równa
paska szerokości
paska
Odchyłki 15 15 5 2 -
mm
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Rys. 30. Pasek odzieżowy. 1  długość całkowita, s  szerokość, a  odległość pierwszej dziurki od końca
paska, b  odległość między dziurkami.
Po zwymiarowaniu rysunku paska odzieżowego należy wykonać rysunek konstrukcyjny
wzorników krojenia jednego lub dwóch elementów paska (rys. 31) oraz rysunek wzornika
montażowego. Rysunki wzorników krojenia w zależności od potrzeby powiększamy
o naddatki konstrukcyjne.
Rys. 31. Rysunek konstrukcyjny paska męskiego do spodni. 1  wzornik paska, 2  wykrój paska, 3  sprzączka,
4  wsuwka i przesuwka [1 s. 167]
Na podstawie rysunków konstrukcyjnych wykonujemy wzorniki krojenia i wzorniki
montażowe, a następnie wykonujemy makietę paska. Po sprawdzeniu zgodności wymiarów
i ewentualnym rozmieszczeniu elementów zdobniczych przystępujemy do wykonania modelu
wyrobu (prototypu).
Poniżej zostanie przedstawiony przykład czynności technologicznych wykonania paska
męskiego (rys. 31) ze skóry świńskiej o grubości 1,4 mm oraz paska damskiego wykonanego
z jeansu i tworzywa skóropodobnego (rys.32).
Wykonanie prototypu paska męskiego do spodni:
- rozkrój skóry na paski wzdłuż najmniejszej ciągliwości,
- ścienianie wsuwki i przesuwki do grubości 1,2 mm oraz paska w miejscu przyszycia
sprzączki na szerokość 10  15 mm,
- maszynowe lub ręczne czyszczenie brzegów paska do połysku,
- znaczenie miejsc na otwory według wzornika montażowego,
- wybijanie dziurek oraz otworu na sprzÄ…czkÄ™,
- liniowanie brzegów paska,
- założenie sprzączki i przyszycie zawiniętego brzegu paska w odległości 4 mm od brzegu
dwoma rzędami ściegu zwartego,
- szycie ręczne wsuwek i przesuwek na styk,
- czynności wykończeniowe (przeciąganie i obcinanie nitek),
- kontrola jakości wykonanego paska.
Wykonanie prototypu paska damskiego do spodni:
- rozkrój elementów paska z jeansu i tworzywa skóropodobnego,
- rozkrój zdobień (kwiatków) z jeansu i tworzywa skóropodobnego,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
- wstępne łączenie elementów paska za pomocą kleju,
- obszywanie brzegów paska jednym rzędem ściegu zwartego,
- obszywanie brzegów wsuwki i zszywanie jej krótszych brzegów,
- znaczenie miejsc na dziurki wg wzornika montażowego,
- wybijanie otworów w pasku i zdobieniach (kwiatki),
- wybijanie otworu na sprzÄ…czkÄ™,
- zamocowanie oczek w ozdobach i dziurkach,
- założenie sprzączki i wsuwki,
- zszycie zawiniętego brzegu paska pod sprzączką jednym rzędem ściegu zwartego,
- przynitowanie zawiniętego brzegu paska nitem jednostronnym,
- czynności wykończeniowe,
- kontrola jakości gotowego wyrobu.
Rys. 32. Pasek damski do spodni jeansowych i sportowych [19]
Paski do zegarków
Paski do zegarków podobnie jak paski odzieżowe mogą być produkowane z różnych
materiałów: skór naturalnych, tworzyw skóropodobnych, tworzyw sztucznych, tkanin
impregnowanych, taśm parcianych oraz z wielu innych materiałów.
Analogicznie jak u paska odzieżowego projektowanie zaczyna się od szkicu wyrobu.
Kształt i wymiary wyrobu będą uzależnione od wielkości zegarka i szerokości tzw.
teleskopów (rys 33).
Rys. 33. Pasek zaprojektowany do zegarka o teleskopach 12 mm [20]
Dobór odpowiednich surowców, kolorystyki i kompozycji zdobniczych od aktualnej
mody, wieku użytkownika, jego osobowości i stylu ubioru.
Po sporzÄ…dzeniu szkicu i opracowaniu kolorystycznym wykonujemy rysunek
konstrukcyjny wzornika do rozkroju oraz wzornika montażowego paska (rys. 34).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
Rys. 34. 1  Rysunek paska do zegarka, 2  rysunek konstrukcyjny paska, 3  rysunek konstrukcyjny przesuwki
(podkładki), 4  wsuwki [1 s. 170]
Na podstawie rysunku konstrukcyjnego należy wykonać wzorniki krojenia i montażowe.
Części składowe paska według wzorników krojenia wycinamy z papieru lub innego
materiału, łączymy i sprawdzamy. Jeśli elementy zgadzają się z założeniami i mają
odpowiednią długość to można przystąpić do wykonania paska z materiału podstawowego.
Pasek do zegarka z podkładką
Przebieg czynności technologicznych wykonania modelu paska do zegarka
z podkładką (rys.34):
- rozkrój części składowych paska ze skóry świńskiej,
- ścienianie końca paska do grubości 0,3 mm w odległości 1,5 mm od brzegu,
- maszynowe lub ręczne czyszczenie brzegów paska do połysku,
- znaczenie miejsc na otwory według wzornika montażowego,
- wybijanie dziurek oraz otworu na sprzÄ…czkÄ™,
- liniowanie brzegów paska,
- założenie sprzączki i przyszycie zawiniętego brzegu paska w odległości 2 mm od brzegu
jednym rzędem ściegu zwartego,
- szycie ręczne wsuwek i przesuwek na styk,
- czynności wykończeniowe (przeciąganie i obcinanie nitek),
- kontrola jakości wykonanego paska.
Rys. 35. Pasek do zegarka ze skóry naturalnej z podkładką. Brzegi wszystkich elementów oprócz wsuwek są
obszywane [16]
Pasek tego typu (rys. 34) składa się z dwóch części: szersza przesuwka (podkładka)
oddziela zegarek od ręki, a węższa jest przewleczona przez część pierwszą i przez ucha
(teleskopy) zegarka. Podkładki takie, również o innych kształtach (rys.35 i 36) są bardzo
praktyczne, chronią rękę przed uczuleniami spowodowanymi niklem wchodzącym w skład
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
surowca niektórych typów zegarków oraz chronią go przed wilgocią i zanieczyszczeniami
z otoczenia.
Rys. 36. Pasek do zegarka z fantazyjną podkładką [16]
Coraz więcej zakładów kaletniczych specjalizuje się w projektowaniu i modelowaniu
pasków do konkretnej marki zegarków. Daje to możliwości sprecyzowania ogólnego
wyglądu, kolorystyki, doboru odpowiednich surowców, zaprojektowaniu różnych rozmiarów
pasków (rys. 37), a tym samych dotarcie do szerokiej gamy klientów.
Rys. 37. Pasek do ustalonej marki zegarka [20]
Pasek do zegarka dwuczęściowy
Przebieg czynności technologicznych wykonania modelu paska do zegarka bez podkładki
(rys.38):
- ręczny lub maszynowy rozkrój elementów paska,
- ścienianie końca paska (w zależności od zastosowanego materiału podstawowego),
- maszynowe lub ręczne czyszczenie brzegów paska do połysku,
- znaczenie miejsc na otwory według wzornika montażowego,
- wybijanie dziurek oraz otworu na sprzÄ…czkÄ™,
- obszywanie elementów paska jednym rzędem ściegu zwartego,
- założenie sprzączki i przyszycie zawiniętego brzegu paska w odległości około. 2 mm od
brzegu jednym rzędem ściegu zwartego,
- szycie ręczne wsuwek i przesuwek na styk,
- czynności wykończeniowe (przeciąganie i obcinanie nitek),
- kontrola jakości wykonanego paska.
Trzeba zaznaczyć, że czynności związane z bezpośrednią produkcją pasków odzieżowych
i pasków do zegarków jest specyficzna dla każdego wzoru i zależy od indywidualnego
wyposażenia zakładu kaletniczego, systemu produkcji oraz doboru surowców i materiałów do
produkcji tychże wyrobów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
Rys. 38. Pasek do zegarka dwuczęściowy [ 16]
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Z jakich surowców można wykonywać paski odzieżowe i paski do zegarków?
2. O jakiej zasadzie należy pamiętać wykonując projektowanie i modelowanie pasków
odzieżowych?
3. Jakim dokumentem należy posługiwać się przystępując do wymiarowania pasków
odzieżowych?
4. Od czego uzależniona jest liczba dziurek w pasku odzieżowym?
5. Jak wykonać rysunek konstrukcyjny paska odzieżowego i paska do zegarka?
6. W jaki sposób wykonać prototyp paska męskiego do spodni?
7. Jak wykonać prototyp paska damskiego do spodni?
8. Jak wykonać model paska do zegarka z podkładką?
9. Jak wykonać model paska do zegarka bez podkładki?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie dokumentacji techniczno  technologicznej paska odzieżowego wykonaj
jego prototyp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat wykonywania modeli paska
odzieżowego,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) wykonać prototyp paska odzieżowego,
5) sprawdzić poprawność wykonania wyrobu zgodnie z dokumentacją,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny jakości wykonanego prototypu paska wg dokumentacji,
8) zapisać uwagi do zeszytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 dokumentacja techniczno  technologiczna paska odzieżowego,
 stół roboczy,
 materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania paska,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
 narzędzia kaletnicze,
 maszyny szyjÄ…ce,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Na podstawie analizy aktualnych żurnali mody wykonaj projektowanie i modelowanie
paska męskiego do spodni.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat podstaw projektowania
i modelowania pasków odzieżowych,
3) dokonać analizy i żurnali mody,
4) dobrać przybory rysunkowe i narzędzia kreślarskie,
5) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
6) wykonać rysunek paska oraz opracować go kolorystycznie,
7) zwymiarować wyrób,
8) wykonać wzorniki rozkroju i montażowe z kartonu,
9) wykonać makietę wyrobu,
10) dokonać korekty wzorników,
11) wykonać rysunek konstrukcyjny paska,
12) wykonać wzorniki krojenia i montażowe,
13) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 blok rysunkowy,
 przybory do rysowania i malowania,
 przybory do pisania,
 gumka kreślarska,
 narzędzia kreślarskie,
 karton,
 preszpan,
 Normy Branżowe,
 papier szary,
 taśma samoprzylepna,
 spinacze,
 nożyk modelarski,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Na podstawie wzorników z ćwiczenia 2 oraz wyposażenia pracowni zaplanuj kolejność
wykonywanych czynności technologicznych wykonania paska odzieżowego, a następnie
wykonaj jego prototyp.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące wykonania prototypu
paska odzieżowego,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) dobrać materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania paska,
5) przygotować stanowisko pracy ręcznej i maszynowej do wykonania prototypu,
6) wykonać prototyp paska odzieżowego,
7) sprawdzić poprawność wykonania paska,
8) dokonać ewentualnych poprawek,
9) zaprezentować wykonany prototyp paska,
10) zapisać uwagi do zeszytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 wzorniki montażowe i krojenia,
 urzÄ…dzenia kaletnicze,
 narzędzia kaletnicze,
 przyrzÄ…dy pomiarowe,
 maszyna szyjąca praworamienna i płaska jedniogłowa,
 materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania paska,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 4
Wykonaj projektowanie i modelowanie paska odzieżowego damskiego uwzględniając
jedność elementów w systemie ubioru.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat projektowania pasków
odzieżowych oraz stosowania kompozycji zdobniczych,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) dobrać przybory i narzędzia kreślarskie do wykonania ćwiczenia,
5) przygotować przybory rysunkowe,
6) wykonać rysunek z wyobraz
ni paska i opracować go kolorystycznie,
7) zwymiarować wyrób,
8) wykonać wzorniki krojenia z ewentualnymi naddatkami konstrukcyjnymi,
9) wykonać makietę paska,
10) dokonać korekty wzorników,
11) wykonać rysunek konstrukcyjny paska,
12) wykonać właściwe wzorniki,
13) opisać wzorniki,
14) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
15) ocenić jakość zaprojektowanego paska,
16) zapisać uwagi do zeszytu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
 Wyposażenie stanowiska pracy:
 wzorniki montażowe i krojenia,
 urzÄ…dzenia kaletnicze,
 narzędzia kaletnicze,
 przyrzÄ…dy pomiarowe,
 maszyna szyjąca praworamienna i płaska jednoigłowa,
 materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania paska,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 5
Na podstawie wzorników z ćwiczenia 4 wykonaj prototyp paska odzieżowego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych przykłady wykonania prototypów pasków
odzieżowych,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) wykonać pasek,
5) sprawdzić poprawność wykonanego paska,
6) zprezentować wykonany pasek,
7) ocenić jakość wykonanego paska,
8) zapisać uwagi do zeszytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 wzorniki montażowe i krojenia,
 urzÄ…dzenia kaletnicze,
 narzędzia kaletnicze,
 przyrzÄ…dy pomiarowe,
 maszyna szyjąca praworamienna i płaska jednoigłowa,
 materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania paska,
 Normy Branżowe,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 6
Na podstawie rysunku konstrukcyjnego paska do zegarka z podkładką wykonaj jego
model.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące wykonania modeli pasków
do zegarków,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) wykonać wzorniki krojenia i montażowe,
5) wykonać model paska do zegarka z podkładką,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
6) sprawdzić poprawność wykonanego paska,
7) ocenić jakość wykonanego ćwiczenia,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) zapisać uwagi do zezytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 rysunek konstrukcyjny paska do zegarka z podkładką,
 urzÄ…dzenia kaletnicze,
 narzędzia kaletnicze,
 przyrzÄ…dy pomiarowe,
 maszyna szyjąca praworamienna i płaska jednoigłowa,
 materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania paska,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 7
Zaprojektuj pasek do własnego zegarka oraz wykonaj jego model.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat podstaw projektowania
i modelowania pasków do zegarków,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) dobrać przybory, materiały i narzędzia kreślarskie do wykonania ćwiczenia,
5) przygotować narzędzia, przybory i materiały do wykonania ćwiczenia,
6) dobrać przybory rysunkowe i narzędzia kreślarskie,
7) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
8) wykonać rysunek paska oraz opracować go kolorystycznie,
9) zwymiarować wyrób,
10) wykonać wzorniki rozkroju i montażowe z kartonu,
11) wykonać makietę wyrobu,
12) dokonać korekty wzorników,
13) wykonać rysunek konstrukcyjny paska,
14) wykonać wzorniki krojenia i montażowe,
10) wykonać model paska,
11) sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia,
12) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
13) zapisać spostrzeżenia i uwagi do zeszytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 karton modelarski,
 przybory rysunkowe,
 narzędzia kreślarskie,
 urzÄ…dzenia kaletnicze,
 narzędzia kaletnicze,
 przyrzÄ…dy pomiarowe,
 maszyna szyjąca praworamienna i płaska jednoigłowa,
 materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania paska,
 literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wykonać model paska odzieżowego na podstawie dokumentacji
techniczno  technologicznej?
2) wykonać projekt i model paska męskiego do spodni?
3) zaprojektować i wykonać model paska odzieżowego na podstawie
analizy wyposażenia zakładu kaletniczego?
4) zaprojektować i wykonać model paska odzieżowego
z uwzględnieniem jedności elementów w systemie wyrobu?
5) wykonać pasek do zegarka z podkładką wg rysunku konstrukcyjnego?
6) zaprojektować i wykonać model paska do własnego zegarka?
7) ocenić jakość zaprojektowanych przez siebie pasków odzieżowych
i pasków do zegarków ?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
4.4. Projektowanie oraz modelowanie rączek i pasków nośnych
do toreb, teczek, waliz
4.3.1. Materiał nauczania
W zależności od wielkości i konstrukcji wyrobu, rączki oraz paski nośne mogą mieć
różne kształty i wymiary. W całym wyrobie spełniają m. in. funkcję ozdobną, ale nade
wszystko powinny wykazywać trwałość. Na nich to spoczywa cały ciężar wyrobu podczas
użytkowania.
RÄ…czki
Konstrukcja i wielkość rączek zależy nie tylko od rodzaju wyrobu, jego przeznaczenia
i mody ale również od tego, w którym miejscu wyrobu będą się znajdować. Inny będzie
projekt rączki, którą chcemy zamontować na grzbiecie torby podróżnej wykonanej ze skóry
naturalnej, inny gdy planujemy dwie rączki umiejscowione na ściankach torby gospodarczej
wykonanej z tkaniny, a jeszcze inny kiedy chcemy zaprojektować jedną rączkę wszytą
pomiędzy boki korpusu, a listwy wewnętrzne torebki z tworzywa skóropodobnego. Podczas
projektowania i modelowania rączek należy również brać pod uwagę naddatki konstrukcyjne
na połączenia z okuciami, uchwytami oraz na zszywanie. Rączki mogą być wykonane ze
skóry, tworzywa skóropodobnego, tkanin, tkanin powlekanych, taśm parcianych i wielu
innych surowców. Można je podzielić na dwie grupy: rączki zwykłe, wykonane w całości
z materiału, z którego wykonano inne części składowe wyrobu, oraz rączki metalowe
obciągane skórą.
RÄ…czki do torebek
Rączki do torebek mogą być płaskie, złożone z dwu, trzech i więcej warstw albo okrągłe
wypełnione wkładem np. z rurki gumowej, igielitowej lub sznurkiem. Wykończone do kantu,
mogą być wygładzone lub obciągane skórą.
Poniżej zostaną podane przykłady najczęściej projektowanych i wykonywanych modeli
rÄ…czek do toreb.
Rączka okrągła  najczęściej projektowana do toreb wizytowych i wyjściowych
(rys. 39), wykonana może być z tworzywa skóropodobnego, podobnie jak pozostałe części
składowe torebki.
Rys. 39. Torebka wyjściowa z rączkami okrągłymi (brzegi zawijane) [11]
- projektowanie i opracowanie kolorystyczne,
- wykonanie wzornika krojenia dwóch rączek z uwzględnieniem naddatków na zawinięcia
wewnętrznych brzegów rączki oraz jej końców, w miejscach naszycia na ścianki wyrobu,
- wykonanie wzornika usztywnienia końcówek rączek,
- wykonanie wzornika montażowego rączki,
- wykonanie makiety rączki  sprawdzenie jej długości, szerokości, naddatków na
zawinięcie, sprawdzenie rozmieszczenie jej na ściankach wyrobu,
- ewentualna korekta wzorników,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
- wykonanie rysunku konstrukcyjnego wzornika krojenie i montażowego,
- wykonanie właściwych wzorników,
- opisanie wzorników.
Przebieg czynności technologicznych wykonania modelu rączek okrągłych (rys. 39):
- rozkrój części składowych rączek z materiału podstawowego oraz usztywnień z kartonu,
- nanoszenie kleju na wewnętrzne, podłużne brzegi rączek, oraz całą powierzchnię jej
końcówek,
- nanoszenie kleju na całą powierzchnię usztywnień,
- zawijanie dłuższych brzegów rączek na szerokość około 5 mm,
- wklejanie usztywnień na końce rączek,
- zawijanie końcówek rączek na usztywnienia,
- wprowadzenie sznurka do wnętrza rączek i złożenie ich do siebie,
- zszycie brzegów rączek jednym rzędem ściegu zwartego w odległości od 2  3,5 mm od
brzegu.
- czynności wykończeniowe,
- kontrola jakości wykonanych rączek.
Rączka trójwarstwowa  najczęściej projektowana do toreb średniej i dużej wielkości.
Rączki te mogą być wykonane z tworzywa skóropodobnego, tkanin powlekanych itp.
Przebieg czynności technologicznych wykonania modelu rączek trójwarstwowych
(rys. 40):
Rys. 40. Torebka z rączkami płaskimi trójwarstwowymi [11]
- rozkrój części składowej rączek z materiału podstawowego wg wzorników krojenia,
- rozkrój taśmy wzmacniającej lub innego surowca na wzmocnienie rączki,
- znaczenie rączek (podział na trzy części),
- nanoszenie kleju na całą wewnętrzną powierzchnię rączek oraz materiału
wzmacniajÄ…cego,
- naklejanie materiału wzmacniającego na środkową część elementu rączki,
- zawijanie jednej części rączek na usztywnienie,
- nanoszenie kleju na zawiniętą część rączek,
- zawinięcie drugiej części rączek,
- przeszycie rączek wzdłuż brzegów jednym rzędem ściegu zwartego w odległości około
3  4 mm od brzegu,
- wykończenie rączek,
- kontrola jakości wykonanych rączek wg wzorników kontrolnych.
Na takiej samej zasadzie można zaprojektować i wykonać model rączki wąskiej,
czterowarstwowej płaskiej ze wzmocnieniem sznurkowym np. do torebki wizytowej. Nie
wkleja się wówczas taśmy wzmacniającej. Brzegi rączki należy zawinąć do środka, do
wewnątrz wprowadzić sznurek, złożyć brzegi rączki do siebie oraz obszyć jednym rzędem
ściegu w odległości około 2  3 mm od brzegu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
Rączki do toreb podróżnych, teczek, waliz.
Ze względu na gabaryty tych wyrobów rączki powinny być masywne, bardzo trwałe,
a zarazem eleganckie, elastyczne, o wygodnym uchwycie który nie powinien mieć ostrych
krawędzi. Najlepiej do w/w wyrobów zaprojektować rączkę prostą ciętą do kantu, rączkę
prostą obciąganą skórą, z obłożynką, z grzbiecikiem, rączkę wsuwaną do wyrobu, metalową
obciąganą skórą itp.
Poniżej zostaną podane przykłady wykonania prototypów niektórych typów rączek.
Rączka z obłożynką.
Rys. 41. Torba podróżna z rączkami wykonanymi z taśmy parcianej wzmocnionej tworzywem skóropodobnym,
z obłożynką [10]
Czynności technologiczne wykonania rączek z obłożynką do torby podróżnej (rys. 41):
- rozkrój elementów na wzmocnienie rączek oraz obłożynek ( tworzywo skóropodobne),
docięcie taśmy parcianej do odpowiedniej długości,
- nanoszenie kleju na wewnętrzne, dłuższe brzegi wzmocnień oraz brzegi obłożynek,
- zawijanie brzegów wzmocnień na szerokość około 5 mm od brzegu,
- zawijanie brzegów obłożynek na szerokość 5 mm od brzegu,
- naszywanie wzmocnień z tworzywa skóropodobnego na środek rączek z taśmy parcianej
jednym rzędem ściegu w odległości od 2  3,5 mm od brzegu,
- założenie obłożynek po środku rączek i złożenie ich do siebie,
- zszycie dłuższych brzegów obłożynek jednym rzędem ściegu zwartego w odległości
około 3,5  4 mm od brzegu,
- czynności wykończeniowe,
- kontrola jakości wykonanego modelu rączek.
Rączka metalowa obciągana skórą
Przystępując do projektowania i modelowania oraz wykonania modelu tego typu rączki
należy zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi rączek grzbietowych do wyrobów
kaletniczych. Ułatwi to planowanie wymiarów elementów na obciągnięcia oraz
sprecyzowanie naddatków na zawinięcia.
Przebieg czynności technologicznych wykonania modelu rączki metalowej obciąganej skórą
(rys.42):
- rozkrój dwóch części rączki ze skóry naturalnej,
- rozkręcenie rączki metalowej składającej się z dwóch części,
Rys. 42. Teczka z rączką metalową obciąganą skórą [14]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
- nanoszenie kleju na całe wewnętrzne strony elementów ze skóry oraz metalowe
powierzchnie rÄ…czek,
- naklejanie obciągnięć na metalowe części rączek oraz zawinięcie naddatków na strony
wewnętrzne,
- złożenie dwóch części rączki zawinięciami do siebie,
- skręcenie części rączki,
- czynności wykończeniowe,
- kontrola jakości wykonanej rączki.
RÄ…czka wsuwana do wyrobu
Przebieg czynności technologicznych wykonania prototypu rączki wsuwanej do wyrobu
(rys.43):
Rys. 43. Teczka  aktówka ze skóry naturalnej z rączkami wsuwanymi do wyrobu [21]
- rozkrój czterech elementów rączek ze skóry z uwzględnieniem naddatków na zawinięcia
od 7  10 mm,
- rozkrój usztywnień rączek z preszpanu,
- rozkrój dwóch części na uwypuklenie rączek od strony zewnętrznej z pianki
poliuretanowej,
- ścienianie dłuższych brzegów rączek pod zawijanie,
- nanoszenie kleju na całą wewnętrzną stronę rączek, usztywnień i elementów z pianki,
- naklejenie pianki na usztywnienia,
- naklejenie usztywnień pianką do mizdry skóry na rączki,
- zawijanie brzegów rączek na usztywnienia,
- sklejanie elementów rączek zawinięciami do siebie,
- obszywanie brzegów rączek jednym rzędem ściegu zwartego w odległości około 3,5  4
mm od brzegu,
- czynności wykończeniowe,
- kontrola jakości wykonanych rączek.
Rączka  płaska z obłożynką.
Przebieg czynności technologicznych wykonania prototypu rączki płaskiej z obłożynką
(rys. 44):
Rys. 44. Teczka skórzana z rączką płaską z obłożynką [21]
- rozkrój części składowej rączki  pasek skóry z wystającymi węższymi elementami do
uchwytów metalowych oraz części składowej, zewnętrznej tworzącej obłożenie rączki,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
- rozkrój wkładu usztywniającego ze skóry 1/3 szerokości elementu rączki,
- nanoszenie kleju na całą powierzchnię rączki od strony mizdry oraz na obie powierzchnie
wkładu usztywniającego,
- znaczenie rączki  podział szerokości na trzy części,
- wklejenie wkładu usztywniającego na środkową część rączki,
- włożenie metalowych uchwytów i zawinięcie wystających części rączki do środka,
- zawinięcie pierwszej podłużnej części rączki na wkład usztywniający,
- zawinięcie drugiej części na pierwszą,
- obwinięcie środka rączki obłożynką łączeniami do wewnątrz,
- przeszycie środka rączki jednym bądz
dwoma rzędami ściegu zwartego,
- wycięcie nadmiaru wystającej obłożynki,
- czynności wykończeniowe,
- kontrola jakości wykonanej rączki.
Przedstawione powyżej typy rączek są często projektowane z przeznaczenie dla toreb
podróżnych, wszelkiego typu waliz, neseserów itp. wyrobów kaletniczych. Coraz częściej
projektowane są również rączki z tzw. grzbiecikiem (rys. 45), dla wyrobów ze skór
naturalnych, które są surowcem trwałym, plastycznym i mającym ciągły popyt.
Rys. 45. Torba podróżna z rączką z tzw. grzbiecikiem [21]
Paski nośne
Podobnie jak rączki paski nośne należy zaprojektować z uwzględnieniem mody,
gabarytów wyrobu i jego przeznaczenia oraz pod kątem umiejscowienia w wyrobie. Można
ich wykonywać z materiałów podstawowych, z których są wykonane pozostałe części
składowe (rys. 46), w łączeniach z tkaninami, z ozdobnymi okuciami np. łańcuszkami
(rys. 47) oraz sprzączkami czy przesuwkami (rys. 48), które są nie tylko elementem
zdobniczym ale spełniają funkcję regulacyjną, dostosowując długość paska do wysokości
użytkownika wyrobu.
Najczęściej projektuje się paski nośne płaskie cięte do kantu, płaskie dwu, trzy, cztero 
warstwowe, zawijane, okrągłe z wkładem  ze skóry naturalnej, tkanin impregnowanych,
tworzywa skóropodobnego, tkanin oraz z taśm parcianych. Aby paski nośne należycie
spełniały swoją funkcję należy wzmocnić ich taśmą bawełnianą, stylonową lub innym
materiałem pomocniczym.
Rys. 46. Torebka z paskiem nośnym wykonanym z tego samego surowca co pozostałe części składowe
wyrobu [11]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
Rys. 47. Torebka z paskami nośnymi z łańcuszków w połączeniu z tworzywem skóropodobnym [11]
Rys. 48. Torebka z paskiem nośnym z regulacją długości [11]
Projektowanie paska nośnego należy zacząć od zaplanowania surowca, z którego ma być
wykonany. Następnym krokiem jest sporządzenie rysunku poglądowego wyrobu
z uwzględnieniem miejsca umocowania paska oraz znaczeniem miejsc szycia. Po
zwymiarowaniu całego wyrobu następuje sporządzenie wzornika krojenia paska z kartonu,
z naddatkami na zawijanie i Å‚Ä…czenie z uchwytami, wyrobem itp. Kolejnym krokiem jest
makietowanie w celu sprawdzenia wymiarów i zgodności elementów paska, a następnie
korekta wzorników. Potem należy wykonać rysunek konstrukcyjny wzorników krojenia
i wzornika montażowego. W zależności od potrzeby wzornik montażowy zaopatruje się
w znaki informujące o miejscach zdobień, okuć, sprzączek czy dziurek. Według rysunku
technicznego sporządza się właściwe wzorniki krojenia paska i wzornik montażowy
(kontrolny). Po wykonaniu tych czynności można przystąpić do wykonania prototypu paska
nośnego.
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Czym należy się kierować przy projektowaniu rączek do wyrobów kaletniczych?
2. Jakie są czynności technologiczne wykonania modelu rączki trójwarstwowej?
3. Jakie są czynności technologiczne wykonania modelu rączki wsuwanej do wyrobu?
4. Jak wykonać model rączki metalowej obciąganej skórą?
5. W jaki sposób wykonać rączkę okrągłą wypełnioną wkładem?
6. Czym kierować się przy projektowaniu i modelowaniu pasków nośnych do wyrobów
kaletniczych?
7. Jakie są kolejne czynności projektowania i modelowania pasków nośnych?
8. Jakie znaki muszą być umiejscowione na wzorniku montażowym paska nośnego?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie dokumentacji techniczno  technologicznej wykonaj prototyp rÄ…czki.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat wykonywania modeli rączek,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) wykonać prototyp rączki wg dokumentacji,
5) sprawdzić poprawność wykonania wyrobu zgodnie z dokumentacją,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny jakości wykonanego prototypu rączki wg dokumentacji,
8) zapisać uwagi do zeszytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 dokumentacja techniczno technologiczna rÄ…czki,
 stół roboczy,
 materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania rączki,
 narzędzia kaletnicze,
 maszyny szyjÄ…ce,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Wykonaj projektowanie i modelowanie rÄ…czki do teczki szkolnej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat podstaw projektowania
i modelowania rÄ…czek do teczek,
3) dobrać przybory rysunkowe i narzędzia kreślarskie,
4) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
5) wykonać rysunek rączki oraz opracować go kolorystycznie,
6) zwymiarować rączkę,
7) wykonać wzorniki rozkroju z kartonu,
8) wykonać makietę wyrobu,
9) dokonać korekty wzorników,
10) wykonać rysunek konstrukcyjny rączki,
11) wykonać wzorniki krojenia i montażowe,
12) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
48
Wyposażenie stanowiska pracy:
 blok rysunkowy,
 przybory do rysowania i malowania,
 przybory do pisania,
 gumka kreślarska,
 narzędzia kreślarskie,
 karton,
 preszpan,
 Normy Branżowe,
 papier szary,
 taśma samoprzylepna,
 spinacze,
 nożyk modelarski,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Na podstawie wzorników z ćwiczenia 2 oraz wyposażenia pracowni zaplanuj kolejność
wykonywanych czynności technologicznych wykonania rączki do teczki szkolnej, a następnie
wykonaj jej prototyp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące wykonania prototypu
rÄ…czek do teczek,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) dobrać materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania rączki,
5) przygotować stanowisko pracy ręcznej i maszynowej do wykonania prototypu,
6) wykonać prototyp rączki do teczki,
7) sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia,
8) dokonać ewentualnych poprawek,
9) zaprezentować wykonany prototyp rączki,
10) zapisać uwagi do zeszytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 wzorniki montażowe i krojenia,
 urzÄ…dzenia kaletnicze,
 narzędzia kaletnicze,
 przyrzÄ…dy pomiarowe,
 maszyna szyjąca praworamienna i płaska jednoigłowa,
 materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania rączki,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 4
Wykonaj projektowanie i modelowanie rÄ…czki do zaprojektowanego przez siebie wyrobu,
a następnie wykonaj jej model.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
49
 Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat zasad jakimi trzeba się
kierować przy projektowaniu rączek do wyrobów kaletniczych,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) dobrać przybory i narzędzia kreślarskie do wykonania ćwiczenia,
5) przygotować przybory rysunkowe,
6) wykonać rysunek z wyobraz
ni rączki i opracować go kolorystycznie,
7) zwymiarować rączkę,
8) wykonać wzorniki krojenia z ewentualnymi naddatkami konstrukcyjnymi,
9) wykonać makietę rączki,
10) dokonać korekty wzorników,
11) wykonać rysunek konstrukcyjny wzorników krojenia i montażowych rączki,
12) wykonać właściwe wzorniki,
13) opisać wzorniki,
14) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
15) ocenić jakość zaprojektowanej rączki,
16) zapisać uwagi do zeszytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 blok rysunkowy,
 przybory do rysowania i malowania,
 przybory do pisania,
 gumka kreślarska,
 narzędzia kreślarskie,
 karton,
 preszpan,
 papier szary,
 taśma samoprzylepna,
 spinacze,
 nożyk modelarski,
 materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania rączki,
 maszyny szyjÄ…ce,
 urządzenia i narzędzia kaletnicze,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 5
Wykonaj modelowanie pasków nośnych dla wyrobu według rysunku poglądowego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych zasady projektowania i modelowania pasków
nośnych,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
50
4) wykonać rysunek poglądowy pasków nośnych,
5) wykonać wzorniki krojenia i montażowe z kartonu,
6) wykonać makietę pasków nośnych,
7) dokonać korekty wzorników,
8) wykonać rysunek konstrukcyjny wzorników krojenia i wzornika montażowego,
9) wykonać wzorniki wg rysunku technicznego,
10) sprawdzić poprawność wykonanego ćwiczenia,
11) zprezentować wykonane ćwiczenie,
12) zapisać uwagi do zeszytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 blok rysunkowy,
 przybory do rysowania i malowania,
 przybory do pisania,
 gumka kreślarska,
 narzędzia kreślarskie,
 karton,
 preszpan,
 papier szary,
 taśma samoprzylepna,
 spinacze,
 nożyk modelarski,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 6
Na podstawie ćwiczenia 5 wykonaj prototyp pasków nośnych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące wykonania modeli pasków
nośnych,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) wykonać model pasków nośnych,
5) sprawdzić poprawność wykonanych pasków,
6) ocenić jakość wykonanego ćwiczenia,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) ocenić jakość wykonanych modeli,
9) zapisać uwagi do zeszytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
rysunek poglÄ…dowy wyrobu kaletniczego,
 rysunek konstrukcyjny wzorników krojenia i wzornika montażowego,
 wzorniki krojenia i montażowe pasków nosnych,
 urzÄ…dzenia kaletnicze,
 narzędzia kaletnicze,
 przyrzÄ…dy pomiarowe,
 maszyna szyjąca praworamienna i płaska jednoigłowa,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
51
 materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania paska,
 literatura z rozdziału 6.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wykonać model paska nośnego na podstawie dokumentacji techniczno
 technologicznej?
2) zaprojektować i wymodelować rączkę do teczki?
3) zaplanować kolejność wykonywanych czynności technologicznych
wykonania rÄ…czek?
4) wykonać model rączki do zaprojektowanego przez siebie wyrobu
kaletniczego?
5) wykonać modelowanie pasków nośnych wg rysunku poglądowego
wyrobu kaletniczego?
6) wykonać prototyp pasków nośnych opracowanych przez siebie
wzorników?
7) zaprojektować wielkość oraz konstrukcję rączek i pasków nośnych do
konkretnego wyrobu kaletniczego?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
52
4.5. Podstawy projektowania i modelowania saszetek męskich
4.5.1. Materiał nauczania
W ostatnich latach z powodu dużego zapotrzebowania na saszetki męskie oraz
dostępności różnorodnej gamy skór naturalnych oraz tworzyw skóropodobnych wiele
zakładów kaletniczych specjalizuje się w produkcji tych wyrobów. Modelarze prześcigają się
w projektowaniu coraz to nowszych wzorów pod względem funkcjonalności, estetyki
i elegancji. Saszetki męskie mogą być wykonane ze skór twardych ciętych do kantu, ze skór
miękkich z brzegami zawijanymi, lamowanymi oraz szytymi na wywrotkę. Ozdoby
stosowane w tych wyrobach do niedawna ograniczały się do liniowania, lamowania i użycia
okuć. Dzisiaj oprócz tych wymienionych stosuje się również wypalanie, szycie ozdobne,
naszywanie aplikacji itp. Również kształty i rozmiary saszetek są bardzo zróżnicowane.
Zależą od pojemności wyrobu, przeznaczenia oraz sposobu noszenia. Np. inny kształt oraz
wymiary będzie miała saszetka dwukomorowa zapinana na zamek zatrzaskowy (rys. 49)
i zaprojektowana do noszenia pod pachą, inny  saszetka z ośmioma kieszeniami, w tym
dwiema zamykanymi na zatrzask i licznymi miejscami na karty kredytowe (rys. 50),
przystosowana do noszenia w ręku, a jeszcze inny - saszetka przystosowana do noszenia na
pasku do spodni z jednÄ… komorÄ… i etui na telefon (rys. 51).
Rys. 49. Saszetka męska skórzana. Wymiary: 210x150x90 [mm], 2 komory, 3 kieszenie w tym 2 zamykane na
suwak, jedna zewnętrzna kieszeń, dopinany pasek, zamek na kluczyk [21]
Rys.50. Saszetka męska ze skóry naturalnej. Wymiary: 207 x 160 mm, zamykana na 2 magnesy,
6 miejsc na karty kredytowe z paskiem zabezpieczajÄ…cym, 7 kieszeni  w tym jedna zamykana na suwak
i dwie zamykane na zatrzask, chowany uchwyt na rękę [21]
Rys. 51. Saszetka męska z etui na telefon. Wymiary: 95 x 130 mm zamykana na suwak, jedna duża komora,
etui na telefon komórkowy, z tyłu uchwyt mocowania do paska [21]
Poniżej zostanie podany przykład podstaw projektowania i modelowania prostej
w konstrukcji saszetki męskiej wykonanej z tworzywa skóropodobnego (rys. 52 i rys. 53).
Wyrób zaplanowany jest na posiadanie jednej komory bez podszewki, jednej kieszonki
zewnętrznej na ściance przedniej, zamykanej na zamek błyskawiczny (ścianka przednia).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
53
Saszetkę ma zamykać zamek błyskawiczny w kolorze dostosowanym do całości wyrobu,
a części składowe powinna kształtować biza igielitowa. Rączka umocowana w boku wyrobu
umożliwia noszenie go w ręku.
Rys. 52. Rysunek saszetki męskiej.
Rys. 53. Rysunek techniczny wzorników krojenia saszetki męskiej. 1  ścianka przednia i tylna, 2  listwa
kieszeni wpuszczanej, 3  ścianka kieszeni wpuszczanej i kieszeni zewnętrznej, 4  rączka, 5  listwy suwakowe
(2 szt.), 6  bodno, 7  uchwyt rÄ…czki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
54
Czynności technologiczne wykonania modelu saszetki męskiej:
- ręczny rozkrój części składowych saszetki z tworzywa skóropodobnego według
wzorników krojenia,
- nanoszenie kleju na górne brzegi listwy kieszeni wpuszczanej na szerokość około 5 mm
od brzegu pod zawijanie,
- zawijanie górnych brzegów ścianki kieszeni wpuszczanej na szerokość około 5 mm od
brzegu,
- wszywanie zamka błyskawicznego do zawiniętych brzegów elementów jednym rzędem
ściegu zwartego w odległości od 2  3, 5 mm od brzegu,
- naszycie kieszonki w odległości 2 mm od brzegu na ściankę przednią wyrobu jednym
rzędem ściegu zwartego dookoła jej obwodu,
- nanoszenie kleju na brzegi listew suwakowych pod zawijanie na szerokość około 10 mm
od brzegu,
- zawijanie brzegów listew suwakowych na szerokość 5 mm od brzegu,
- wszywanie zamka błyskawicznego do listew suwakowych jednym rzędem ściegu
zwartego w odległości od 2  3,5 mm od brzegu,
- zszywanie bodna z listwami suwakowymi stronami zewnętrznymi do siebie,
z jednoczesnym wszyciem uchwytu do rączki jednym rzędem ściegu zwartego
w odległości około 5 mm od brzegu,
- przeginanie brzegu bodna i ponowne przeszycie go od strony zewnętrznej jednym rzędem
ściegu zwartego w odległości około 4 mm od brzegu,
- naszywanie bizy na brzegi ścianki przedniej i tylnej saszetki,
- łączenie bodna ze ścianką przednią i tylną jednym rzędem ściegu zwartego stronami
zewnętrznymi do siebie w odległości od 5  7 mm od brzegu,
- wywracanie wyrobu na drugÄ… stronÄ™,
- nanoszenie kleju na wewnętrzną stronę elementu rączki,
- sklejanie dłuższych brzegów rączki do środka,
- obszywanie brzegów rÄ…czki jednym rzÄ™dem Å›ciegu zwartego w odlegÅ‚oÅ›ci okoÅ‚o 4 ÷ 5 mm
od brzegu,
- zanitowanie końcówek rączki z uwzględnieniem miejsca na półkółka,
- zamocowanie półkółka na rączkę i uchwyt,
- czynności wykończeniowe,
- formowanie wyrobu,
- kontrola jakości wykonanego modelu saszetki.
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Z jakich surowców mogą być wykonywane saszetki męskie?
2. Jakie ozdoby można zaprojektować dla saszetki męskiej?
3. Od czego będą uzależnione kształty i wymiary saszetek męskich?
4. Jakie parametry musi zawierać rysunek saszetki męskiej?
5. W jaki sposób wykonać rysunek konstrukcyjny wzorników krojenia saszetki męskiej?
6. W jaki sposób wykonać model prostej w konstrukcji saszetki męskiej?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
55
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie dokumentacji techniczno  technologicznej wykonaj prototyp saszetki
męskiej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat wykonywania modelu
saszetki,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) wykonać prototyp saszetki wg dokumentacji,
5) sprawdzić poprawność wykonania wyrobu zgodnie z dokumentacją,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny jakości wykonanego prototypu saszetki wg dokumentacji,
8) zapisać uwagi do zeszytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 dokumentacja techniczno  technologiczna saszetki,
 stół roboczy,
 materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania saszetki,
 narzędzia kaletnicze,
 maszyny szyjÄ…ce,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Na podstawie analizy aktualnych żurnali mody zaprojektuj prostą w konstrukcji saszetkę
męską.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat podstaw projektowania
wyrobów kaletniczych,
3) dokonać analizy żurnali mody,
4) dobrać przybory rysunkowe i narzędzia kreślarskie,
5) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
6) wykonać rysunek saszetki oraz opracować go kolorystycznie,
7) zwymiarować saszetkę,
8) wykonać wzorniki rozkroju z kartonu,
9) wykonać makietę wyrobu,
10) dokonać korekty wzorników,
11) wykonać rysunek konstrukcyjny wzorników krojenia i montażowych saszetki,
12) wykonać wzorniki krojenia i montażowe,
13) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
56
Wyposażenie stanowiska pracy:
 blok rysunkowy,
 przybory do rysowania i malowania,
 przybory do pisania,
 gumka kreślarska,
 narzędzia kreślarskie,
 karton,
 preszpan,
 żurnale mody skórzanej,
 papier szary,
 taśma samoprzylepna,
 spinacze,
 nożyk modelarski,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Na podstawie wzorników z ćwiczenia 2 oraz wyposażenia pracowni zaplanuj kolejność
wykonywanych czynności technologicznych wykonania saszetki, a następnie wykonaj jej
prototyp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące wykonania prototypu
saszetki męskiej,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) dobrać materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania saszetki,
5) zorganizować stanowisko pracy ręcznej i maszynowej do wykonania prototypu,
6) wykonać prototyp saszetki męskiej,
7) sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia,
8) dokonać ewentualnych poprawek,
9) zaprezentować wykonany prototyp saszetki,
10) zapisać uwagi do zeszytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 wzorniki montażowe i krojenia,
 urzÄ…dzenia kaletnicze,
 narzędzia kaletnicze,
 przyrzÄ…dy pomiarowe,
 maszyna szyjąca praworamienna i płaska jednoigłowa,
 materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania rączki,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 4
Zaprojektuj saszetkę męską ze skóry naturalnej ciętej  do kantu .
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
57
 Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat projektowania wyrobów
kaletniczych,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) dobrać przybory i narzędzia kreślarskie do wykonania ćwiczenia,
5) przygotować przybory rysunkowe,
6) wykonać rysunek z wyobraz
ni saszetki i opracować go kolorystycznie,
7) zwymiarować saszetkę,
8) wykonać wzorniki krojenia,
9) wykonać makietę saszetki,
10) dokonać korekty wzorników,
11) wykonać rysunek konstrukcyjny wzorników krojenia i montażowych saszetki,
12) wykonać właściwe wzorniki,
13) opisać wzorniki,
14) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
15) ocenić jakość zaprojektowanej saszetki,
16) zapisać uwagi do zeszytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 blok rysunkowy,
 przybory do rysowania i malowania,
 przybory do pisania,
 gumka kreślarska,
 narzędzia kreślarskie,
 karton,
 preszpan,
 papier szary,
 taśma samoprzylepna,
 spinacze,
 nożyk modelarski,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 5
Wykonaj prototyp wyrobu według dokumentacji z ćwiczenia 4.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat wykonywania modeli
saszetki męskiej,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) dobrać materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania saszetki,
5) zorganizować stanowisko pracy ręcznej i maszynowej do wykonania prototypu,
6) wykonać prototyp saszetki męskiej,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
58
7) sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia,
8) dokonać ewentualnych poprawek,
9) zaprezentować wykonany prototyp saszetki,
10) zapisać uwagi do zeszytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 wzorniki montażowe i krojenia,
 urzÄ…dzenia kaletnicze,
 narzędzia kaletnicze,
 przyrzÄ…dy pomiarowe,
 maszyna szyjąca praworamienna i płaska jednoigłowa,
 materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania rączki,
 literatura z rozdziału 6.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wykonać model saszetki na podstawie dokumentacji techniczno -
technologicznej?
2) zaprojektować prostą w konstrukcji saszetkę męską?
3) wykorzystywać aktualne żurnale mody w projektowaniu
i modelowaniu saszetek?
4) zaplanować kolejność wykonywanych czynności technologicznych
wykonania saszetki męskiej ?
5) wykonać zaprojektowany przez siebie model saszetki męskiej?
6) wykonać rysunek z wyobraz
ni saszetki męskiej oraz go
zwymiarować?
7) wykonać rysunek konstrukcyjny wzorników krojenia i montażowych
saszetki męskiej?
8) wykonać projektowanie i modelowanie saszetki męskiej ciętej  do
kantu ze skóry naturalnej?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
59
4.6. Podstawy projektowania i modelowania toreb
młodzieżowych
4.6.1. Materiał nauczania
Według BN-78/8500-01 torebka młodzieżowa jest wyrobem kaletniczym o charakterze
sportowym, z paskiem do noszenia na ramieniu.
Wśród wyrobów kaletniczych torebki damskie podlegają bardzo częstym zmianom
dyktowanym przez modę. Obecnie torebki młodzieżowe najczęściej wykonuje się z tkanin
syntetycznych nieprzemakalnych (rys. 54), tkanin syntetycznych impregnowanych (rys. 55),
lnu syntetycznego niegniotącego (rys. 56), tkanin satynopodobnych itp. Zaletą tych surowców
jest to, że wyroby z nich wykonane są lekkie i praktyczne oraz można ich prać (rys.57).
Dzięki różnorodności tego typu materiałów oraz oczekiwań najbardziej wymagających
klientów jakimi jest współczesna młodzież rodzą się coraz to nowe pomysły i rozwiązania
konstrukcyjne związane z projektowaniem i modelowaniem toreb młodzieżowych.
Torebki młodzieżowe muszą wykazywać dużą funkcjonalność: muszą posiadać wiele
kieszeni zewnętrznych i wewnętrznych zamykanych na zamki błyskawiczne oraz rzepy,
dosyć duże gabaryty oraz nowoczesny i sportowy charakter.
Rys. 54. Torebka młodzieżowa z tkaniny syntetycznej z połyskiem nieprzemakalna, wewnątrz jedna kieszonka
wewnętrzna zamykana na zamek błyskawiczny i jedna na telefon, na ściance tylnej jedna kieszonka zewnętrzna
zamykana na zamek błyskawiczny. Pasek nośny długi, regulowany (od 58cmm do 113 cm) rypsowo 
materiałowy, szeroki na 4 cm [13]
Rys. 55. Torebka młodzieżowa z tkaniny syntetycznej, impregnowanej, usztywnione dno, pasek nośny
o szerokości 3 cm regulowany do 75 cm do noszenia na ramieniu i w ręce [13]
Rys. 56. Torebka młodzieżowa z lnu syntetycznego, niegniotącego, długi, regulowany (od 78cm do 150cm) 
rypsowy, szeroki na 5 cm pasek nośny, wewnątrz kieszeń na suwak [13]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
60
Rys. 57. Torebka młodzieżowa z tkaniny syntetycznej z połyskiem, nieprzemakalna, 1-komora zasadnicza na
suwak (wewnątrz 1-kieszeń na suwak), 4-kieszenie naszyte z przodu w tym 3-na suwak i 1-na rzep,
2-podwójne kieszenie naszyte po bokach, długi, regulowany (od 50cm do 95 cm), rypsowy-szeroki na 4 cm
pasek nośny. Wyrób nadaje się do prania [13]
Poniżej zostanie podany przykład projektowania i modelowania toby młodzieżowej
wykonanej z tworzywa skóropodobnego (rys.58 i rys. 59).
Rys. 58. Rysunek konstrukcyjny wzorników krojenia części składowych torby młodzieżowej. 1  ścianka
tylna górna, 2  ścianka tylna dolna, 3  ścianka przednia środkowa, 4  ścianka przednia dolna, 5  spód,
6, 12  ścianka przednia górna i listwa wewnętrzna, 7  klapa i podklapa (4 szt.), 8  uchwyty do paska
nośnego (2 szt.), 9  rączka (2 szt), 10  pasek nośny (1 szt), 11  listwa suwakowa (2 szt.), 13  element
środkowy na ściance przedniej dolnej (1 szt.).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
61
Rys. 59. Rysunek torby młodzieżowej z tworzywa skóropodobnego. Na ściance przedniej kieszonka
zamykana na zamek błyskawiczny oraz dwie kieszonki z klapkami zamykanymi na zamki magnetyczne.
Dwie rączki okrągłe i pasek nośny z regulacją na zatrzaski. Wewnątrz kieszonka na telefon i kieszonka
naszywana na drobiazgi. Wyrób zamyka zamek błyskawiczny.
Przebieg czynności technologicznych wykonania modelu torby młodzieżowej z tworzywa
skóropodobnego:
- rozkrój części składowych torby z tworzywa skóropodobnego wg wzorników krojenia,
- rozkrój części składowych podszewki: podszewka ścianki przedniej i tylnej, podszewka
kieszonki zewnętrznej, podszewka kieszonki środkowej,
- nanoszenie kleju na brzegi elementów ścianki przedniej i tylnej na szerokość około 20
mm od brzegu,
- zawijanie brzegów elementów ścianki przedniej i tylnej na szerokość 10 mm od brzegu,
- nanoszenie kleju na brzegi klapek i podklapek,
- wstępne połączenie kalpek i podklapek za pomocą kleju,
- zawijanie brzegów kalpek na szerokość około 10 mm od brzegu,
- założenie zamków magnetycznych do podklap,
- założenie zamków magnetycznych do ścianki przedniej dolnej,
- wykonanie otworu na zamek błyskawiczny,
- wklejenie zamka błyskawicznego do zawiniętych brzegów otworu,
- zawijanie uchwytów do paska nośnego oraz samego paska na szerokość około 5 mm od
brzegu,
- wstępne połączenie elementów tworzących pasek nośny,
- sklejanie listwy suwakowej na pół oraz zawijanie brzegów kieszonek wewnętrznych na
szerokość około 5 mm od brzegu,
- obszywanie brzegów klapek jednym rzędem ściegu zwartego w odległości około 3 mm od
brzegu,
- szycie kieszonki zewnętrznej zamykanej na zamek błyskawiczny: w dolnej części zamka
błyskawicznego wykonujemy pierwszy ścieg przyszywając zamek i jedną część
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
62
podszewki, drugi ścieg wykonujemy z trzech stron otworu przyszywając boczne i górną
część zamka z drugą częścią podszewki,
- łączenie elementów ścianki przedniej szwem naszywanym jednym rzędem ściegu
zwartego w odległości około 2  3,5 mm od brzegu,
- naszywanie elementu środkowego na ściankę przednią dolną dwoma rzędami ściegu
zwartego w odległości 2  3,5 mm od brzegu,
- naszywanie klapek do kieszonek zewnętrznych jednym rzędem ściegu zwartego
w odległości około 3 mm od brzegu,
- łączenie elementów ścianki tylnej szwem naszywanym jednym rzędem ściegu zwartego
w odległości 2  3,5 mm od brzegu,
- wszywanie zamka błyskawicznego do listew suwakowych szwem naszywanym
w odległości około 3 mm od brzegu,
- obszywanie górnych kieszonek wewnętrznych jednym rzędem ściegu zwartego
w odległości około 3 mm od brzegu,
- sklejanie elementów paska nośnego, zawijanie brzegów uchwytów,
- obszywanie brzegów paska i uchwytów jednym rzędem ściegu zwartego w odległości
około 3 mm od brzegu,
- wykonanie rączek okrągłych,
- szycie podszewki: do elementów podszewek doszywamy listwy suwakowe i listwy
wewnętrzne, a następnie zszywamy boki podszewki na szerokość 5 mm od brzegu,
- łączenie boków ze spodem: boki i spód łączymy szwem zszywanym na szerokość 5 mm
od brzegu,
- łączenie ścianki przedniej i tylnej ze spodem szwem zszywanym na szerokość 5 mm od
brzegu,
- wywrócenie wyrobu na drugą stronę,
- wszywanie rączek pomiędzy brzegi korpusu i listew wewnętrznych jednym rzędem ściegu
zwartego w odległości od 2  3, 5 mm od brzegu,
- montaż nitów w górnych, bocznych częściach wyrobu oraz w pasku nośnym,
- montaż zatrzasek w pasku nośnym,
- czynności wykończeniowe,
- kontrola jakości gotowego wyrobu.
4.6.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Z jakich surowców obecnie są najczęściej wykonywane są torby młodzieżowe?
2. Jak określić wyrób kaletniczy jakim jest torba młodzieżowa?
3. Jakie cechy musi wykazywać torba młodzieżowa?
4. W jaki sposób wykonać rysunek poglądowy torby młodzieżowej?
5. W jaki sposób wykonać rysunek konstrukcyjny wzorników krojenia torby młodzieżowej?
6. W jaki sposób wykonać makietę do zaprojektowanego wzoru torby młodzieżowej?
7. W jaki sposób wykonać model torby wg dokumentacji konstrukcyjnej?
8. W jaki sposób wykonać projektowanie i modelowanie torby młodzieżowej?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
63
4.6.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie dokumentacji techniczno  technologicznej wykonaj prototyp torby
młodzieżowej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat wykonywania modeli toreb
młodzieżowych,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) wykonać prototyp torby młodzieżowej wg dokumentacji,
5) sprawdzić poprawność wykonania wyrobu zgodnie z dokumentacją,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny jakości wykonanego prototypu torby młodzieżowej wg dokumentacji,
8) zapisać uwagi do zeszytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 dokumentacja techniczno  technologiczna torby młodzieżowej,
 stół roboczy,
 materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania wyrobu,
 narzędzia kaletnicze,
 maszyny szyjÄ…ce,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Na podstawie analizy aktualnych żurnali mody wykonaj projektowanie i modelowanie
torby młodzieżowej o prostej konstrukcji z tworzywa skóropodobnego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat podstaw projektowania
i modelowania wyrobów kaletniczych,
3) dokonać analizy żurnali mody,
4) dobrać przybory rysunkowe i narzędzia kreślarskie,
5) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
6) wykonać rysunek torby młodzieżowej oraz opracować go kolorystycznie,
7) zwymiarować wyrób,
8) wykonać wzorniki rozkroju z kartonu,
9) wykonać makietę wyrobu,
10) dokonać korekty wzorników,
11) wykonać rysunek konstrukcyjny wzorników krojenia torby młodzieżowej,
12) wykonać wzorniki krojenia i montażowe,
13) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
64
Wyposażenie stanowiska pracy:
 blok rysunkowy,
 przybory do rysowania i malowania,
 przybory do pisania,
 gumka kreślarska,
 narzędzia kreślarskie,
 karton,
 preszpan,
 Normy Branżowe,
 papier szary,
 taśma samoprzylepna,
 spinacze,
 nożyk modelarski,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Na podstawie wzorników z ćwiczenia 2 oraz wyposażenia pracowni zaplanuj kolejność
wykonywanych czynności technologicznych wykonania torby młodzieżowej, a następnie
wykonaj jej prototyp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące wykonania prototypu torby
młodzieżowej,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) dobrać materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania wyrobu,
5) przygotować stanowisko pracy ręcznej i maszynowej do wykonania prototypu,
6) wykonać prototyp torby młodzieżowej,
7) sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia,
8) dokonać ewentualnych poprawek,
9) zaprezentować wykonany prototyp torby młodzieżowej,
10) zapisać uwagi do zeszytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 wzorniki montażowe i krojenia,
 urzÄ…dzenia kaletnicze,
 narzędzia kaletnicze,
 przyrzÄ…dy pomiarowe,
 maszyna szyjąca praworamienna i płaska jednoigłowa,
 materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania torby młodzieżowej,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 4
Wykonaj projektowanie i modelowanie torby młodzieżowej z lnu syntetycznego,
niemnącego, a następnie wykonaj jej model.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
65
 Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat zasad jakimi trzeba się
kierować przy projektowaniu wyrobów kaletniczych,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) dobrać przybory i narzędzia kreślarskie do wykonania ćwiczenia,
5) przygotować przybory rysunkowe,
6) wykonać rysunek z wyobraz
ni torby młodzieżowej i opracować go kolorystycznie,
7) zwymiarować wyrób,
8) wykonać wzorniki krojenia z ewentualnymi naddatkami konstrukcyjnymi,
9) wykonać makietę torby,
10) dokonać korekty wzorników,
11) wykonać rysunek konstrukcyjny wzorników krojenia i montażowych torby,
12) wykonać właściwe wzorniki,
13) opisać wzorniki,
14) wykonać model torby młodzieżowej,
15) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
16) ocenić jakość wykonanego modelu torby,
17) zapisać uwagi do zeszytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 blok rysunkowy,
 przybory do rysowania i malowania,
 przybory do pisania,
 gumka kreślarska,
 narzędzia kreślarskie,
 karton,
 preszpan,
 papier szary,
 taśma samoprzylepna,
 spinacze,
 nożyk modelarski,
 materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania wyrobu,
 maszyny szyjÄ…ce,
 urządzenia i narzędzia kaletnicze,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 5
Wykonaj projektowanie i modelowanie torby młodzieżowej z tkaniny nieprzemakalnej
oraz wykonaj jej prototyp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
66
2) odszukać w materiałach dydaktycznych zasady projektowania i modelowania wyrobów
kaletniczych,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) wykonać rysunek poglądowy torby młodzieżowej,
5) wykonać wzorniki krojenia i montażowe z kartonu,
6) wykonać makietę pasków nośnych,
7) dokonać korekty wzorników,
8) wykonać rysunek konstrukcyjny wzorników krojenia i wzornika montażowego,
9) wykonać wzorniki wg rysunku technicznego,
10) wykonać model torby młodzieżowej,
11) sprawdzić poprawność wykonanej torby,
12) zprezentować wykonane ćwiczenie,
13) zapisać uwagi do zeszytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 blok rysunkowy,
 przybory do rysowania i malowania,
 przybory do pisania,
 gumka kreślarska,
 narzędzia kreślarskie,
 karton,
 preszpan,
 papier szary,
 taśma samoprzylepna,
 spinacze,
 nożyk modelarski,
 materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania wyrobu,
 maszyny szyjÄ…ce,
 urządzenia i narzędzia kaletnicze,
 literatura z rozdziału 6.
4.6.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wykonać model torby młodzieżowej na podstawie dokumentacji
techniczno  technologicznej?
2) zaprojektować i wymodelować prostą w konstrukcji torbę
młodzieżową z tworzywa skóropodobnego?
3) wykorzystywać aktualne żurnale mody podczas projektowania
i modelowania toreb młodzieżowych ?
4) zaplanować kolejność wykonywanych czynności technologicznych
wykonania torby młodzieżowej uwzględniając wyposażenie pracowni
kaletniczej?
5) wykonać zaprojektowany przez siebie model torby młodzieżowej?
6) wykonać projektowanie, modelowanie i prototyp torby młodzieżowej
z lnu syntetycznego?
7) wykonać projektowanie, modelowanie i prototyp torby młodzieżowej
wykonanej z tkaniny nieprzemakalnej?
8) określić cechy jakie powinny wykazywać torby młodzieżowe?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
67
4.7. Podstawy projektowania i modelowania portfeli,
portmonetek i etui
4.7.1. Materiał nauczania
Portfele
Wśród szerokiego asortymentu portfeli można wyróżnić:
- portfele dwuskrzydłowe  mają jedno zagięcie przez środek grzbietu (rys. 60),
- trzyskrzydłowe  mają dwa grzbiety przy składaniu. Linie zagięć płaszczyzny korpusu
portfelu trzyskrzydłowego dzielą go na trzy zwykle równe części (rys.61),
- okładki (rys. 62),
- z mieszkiem  portfel o małej pojemności. Mieszki stosuje się do jednej lub dwóch
kieszeni. KlapkÄ™ umieszcza siÄ™ zazwyczaj w tego typu portfelu na jego kieszeni,
- z klapką  ich rozlokowanie bywa bardzo różne, często umocowane na przegródkach,
- z portmonetkÄ… (rys.63),
- wiele innych nazwanych przez projektantów i modelarzy wizytownikami (rys.64),
Rys. 60. Portfel dwuskrzydłowy męski, zapinany na zatrzask, przegroda zapinana na zamek, przegroda na
banknoty, 2 przez
roczyste kieszenie na karty, 1 kieszonka, wyjmowany wizytownik na 10 wizytówek:-
szerokość: 115 mm, wysokość: 95 mm [21]
Rys. 61. Portfel trzyskrzydłowy męski ze skóry naturalnej [21]
Rys. 62. Okładki na dokumenty ze skóry naturalnej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
68
Rys. 63. Wizytownik osobisty ze skóry naturalnej, zapinany na zatrzask, w środku kieszonka na zapas
wizytówek oraz dwie kieszenie na karty kredytowe. Wymiary: 6,5cm x 10,5cm [22]
Rys. 64. Portfel z portmonetką ze skóry naturalnej posiada kieszeń na bilon, kieszonkę zamykaną na zamek
błyskawiczny, 2 przegrody na banknoty, 10 miejsc na karty kredytowe, 1 miejsce na dokumenty oraz 4
kieszonki. Charakterystyka wyrobu: - szerokość: 120 mm- wysokość: 90 mm [21]
Wyroby te najczęściej wykonuje się ze skór miękkich, cienkich, o czystym licu, tworzyw
skóropodobnych, a portfele młodzieżowe z tkanin impregnowanych itp. Kształt, konstrukcja
i szczegółowy opis wykonania będzie zależał od aktualnej mody, potrzeb klienta bądz
od
dokumentacji technicznej i zatwierdzonego już wzoru.
Poniżej zostanie podany przykład projektowania i modelowania portfela
trzyskrzydłowego wykonanego ze skóry naturalnej:
- opracowanie założeń materiałowych i konstrukcyjnych,
- zaplanowanie przebiegu czynności technologicznych wykonania portfela
trzyskrzydłowego z uwzględnieniem wyposażenia zakładu kaletniczego,
- wykonanie rysunku poglÄ…dowego,
- wykonanie wzorników z krojenia i montażowych z kartonu,
- wykonanie portfela z materiału zastępczego (makieta),
- korekta wzorników,
- wykonanie rysunku konstrukcyjnego wzorników krojenia oraz montażowych (rys. 65),
- wykonanie właściwych wzorników z kartonu,
- wykonanie modelu portfela.
Proces technologiczny wykonania modelu portfela trzyskrzydłowego:
Do korpusu od strony mizdry (3) należy przykleić podszewkę (15), lecz tylko do jednego
skrzydła portfelu pod VI kieszenią  resztę wykroju zagina się trzykrotnie tworząc
z pierwszego zagięcia ściankę kieszeni V i IV, z drugiego  wewnętrzną i spodnią ściankę
kieszeni III, a z trzeciego zagięcia przeszytego  dno kieszeni III. Podszewkę (15) łączy się
póz
niej poprzez krawędz
dna ze ścianką zewnętrzną tej kieszeni wykonaną z dwóch
wykrojów (7) i (18). Z drugiej strony korpusu przykleja się wykrój podszewki (16)
podklejając podszewkę pod dwa skrzydła portfelu (bezpośrednio pod IV/V pośrednio pod III
kieszenią). Podszewka ta wyściela wnętrze kieszeni IV i tworzy jej drugą ściankę (spodnią).
Do podszewki korpusu przykleja się grzbiety I i II (6 i 14). Kieszeń wewnętrzną II z tkaniny
(18) okleja się lamówką skórzaną (5) i przykleja do korpusu. Wykroje kieszeni I i VI (4)
podkleja się podszewką (17). Kieszeń I nakłada się na kieszeń II i przykleja jej brzegi do
korpusu. Wsuwkę do zatyczki kieszeni III (13) umocowuje się na zewnętrznej stronie
korpusu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
69
Rys. 65. Rysunek konstrukcyjny wzorników części składowych portfela trzyskrzydłowego. 1  Wzornik
montażowy wewnętrznej strony rozłożonego portfelu, 2  wzornik montażowy jw., 3  korpus, 4  kieszeń I
i IV, 5  lamówka kieszeni wewnętrznej II, 6  grzbiet I, 7  kieszeń III, 8  klapa kieszeni III, 9  podklapa
kieszeni III, 10  bok- mieszek kieszeni III, 11  zatyczka kieszeni III (wierzch), 12  zatyczka kieszeni III
(spód), 13  wsuwka do zatyczki kieszeni III, 14  grzbiet II, 15  podszewka korpusu i kieszeni V wewnętrznej,
16  podszewka korpusu i kieszeni IV wewnętrznej, 17  podszewka kieszeni I i VI, 18  podszewka kieszeni II
i III wewnętrznej [6]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
70
Portmonetki
Konstrukcja i wymiary portmonetek damskich nie są w pełni określone. Wyroby tego typu
wykonuje się wg dokumentacji technicznej i zatwierdzonego wzoru. Portmonetki męskie
takie jak: prostokątne czy podkówki należy projektować i modelować stosując określone
wymiary.
Zarówno portmonetki damskie jak i męskie można wykonywać z różnych surowców
takich jak: skóry naturalne, tkaniny powlekane, tworzywa skóropodobne i inne.
Wymagania współczesnej klienteli, która ceni sobie elegancję i wysoką jakość na co dzień
oraz funkcjonalność i komfort z posiadanych wyrobów kaletniczych sprawiają, że projektanci
i modelarze prześcigają się w opracowywaniu coraz to nowych wyrobów galanteryjnych.
Oprócz typowych portmonetek z mieszkiem (rys. 68), podkówek (rys.66 i rys. 67),
z portfelem, dwustronnych, sakiewek, opracowywane są coraz nowocześniejsze wzory tych
wyrobów.
Rys.66. Portmonetka podkówka wykonana ze skóry naturalnej. Wymiary: 80x75x25 [mm] [23]
Rys. 67. Portmonetka podkówka w rozłożeniu [23]
Rys. 68. Portmonetka z mieszkiem w rozłożeniu tzw.  bilonówka . Wymiary: 80 x 70 [mm] [23]
Poniżej zostanie przedstawiony przykład projektowania i modelowania portmonetki
dwuklapowej ze skóry świńskiej (rys. 69).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
71
Rys. 69. Rysunek konstrukcyjny wzorników portmonetki dwuklapowej z mieszkami. 1  wzornik korpusu,
ścianka przednia i tylna oraz dwa mieszki, 2  wzornik II przegrody, 3  wzornik I przegrody [1 s. 173]
Przebieg czynności technologicznych wykonania modelu portmonetki dwuklapowej:
- rozkrój części składowych portmonetki,
- barwienie ciętych brzegów elementów,
- liniowanie brzegów klap oraz ścianki przedniej i tylnej w odległości 3 mm od brzegu,
- formowanie korpusu: załamanie linii przerywanych korpusu 1, formowanie ścianek
i boków  mieszków. Wycięty element korpusu załamuje się wzdłuż osi podłużnej aby
utworzyć ściankę przednią i tylną,
- załamanie boków  mieszków do wewnątrz i zaklepanie,
- włożenie w korpus przegrody I przy ściance tylnej i zszywanie brzegów mieszka
z brzegami przegrody (powstanie pierwsza kieszeń między tylną ścianką tej przegrody,
a przegrodÄ… II),
- zszywanie podstawy przegrody II z drugim załamaniem korpusu  mieszka (powstanie
kieszeń druga między tą przegrodą, a ścianką przednią korpusu),
- umocowanie zatrzasek,
- czynności wykończeniowe,
- kontrola jakości wykonanej portmonetki.
Etui
Wśród drobnej galanterii pod nazwą etui kryją się różne wyroby kaletnicze takie jak: etui
na zapalniczki, okulary (rys. 70), scyzoryki, grzebienie, przybory do mycia, kluczy (rys.71) ,
do pisania (rys. 72) itp. Wykonane najczęściej ze skór naturalnych, tworzyw skóropodobnych,
tworzyw sztucznych oraz tkanin będą cieszyć użytkowników prostotą, funkcjonalnością oraz
elegancją. Obecnie oprócz w/w etui wykonuje się również etui na płyty CD (rys.73), etui na
krawaty (rys. 74 i rys.75), a także etui na telefon komórkowy (rys. 76).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
72
Rys. 70. Etui na okulary z klapką zapinaną na zatrzaskę, w środku miękki materiał typu zamsz [22]
Rys. 71. Etui na klucze. Kieszeń na banknoty, 3 kieszenie w tym jedna zamykana na suwak. Wymiary:
95 x 55 [mm] [22]
Rys. 72. Eleganckie skórzane etui na długopisy, 2 miejsca na długopisy. Wymiary: 50 x 170 [mm] [22]
Rys. 73. Eleganckie skórzane etui na płyty CD. Wkładka na 12 CD. Wymiary: 165 x 155 [mm] [22]
Rys. 74. Etui na krawaty w rozłożeniu ze skóry naturalnej [22]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
73
Rys. 75. Etui na krawaty po złożeniu. Miejsce na 4 krawaty. Wymiary: 460 x 145 x 30 [mm] [22]
Rys. 76. Eleganckie skórzane etui na telefon komórkowy Miejsce na telefon zamykane na magnes,
2 wewnętrzne komory, jedna kieszeń zamykana na suwak, 4 miejsca na karty kredytowe, mocowanie do paska.
Wymiary: 140 x 85 [mm] [22]
Poniżej zostanie podany przykład projektowania i modelowania etui na pióro
(rys.77 i rys. 78).
Rys. 77. Rysunek etui na pióro ze skóry naturalnej. Ścianka tylna z podklapą usztywnioną, na której
zamocowana jest jedna część zamka magnetycznego tworzą jedną całość, ścianka przednia usztywniona z drugą
częścią zamka magnetycznego. Boki tak jak pozostałe części są zawijane są na podszewkę.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
74
Rys. 78. Rysunek konstrukcyjny wzorników krojenia etui na pióro. 1  ścianka tylna z klapą, 2  bok,
3  ścianka przednia, 4  podszewka ścianki tylnej i klapy, 5,6  podszewka ścianki przedniej oraz
usztywnienie kartonowe, 7  usztywnienie klapy.
Przebieg czynności technologicznych wykonania modelu etui na pióro ze skóry
naturalnej (rys.79):
- rozkrój części składowych etui ze skóry naturalnej,
- rozkrój części składowych podszewki z jedwabiu,
- rozkrój usztywnienia ścianki przedniej i klapki,
- wklejanie usztywnień oraz zaznaczenie miejsc pod zamek magnetyczny,
- zamocowanie dolnej części zamka magnetycznego na ściance przedniej etui oraz górnej
na usztywnionej podszewce klapy,
- wklejenie podszewki do ścianki przedniej etui oraz zawinięcie brzegów ścianki przedniej
na podszewkÄ™ i usztywnienie,
- obszywanie górnego brzegu ścianki przedniej,
- wklejenie podszewki do ścianki tylnej i klapki oraz zawinięcie brzegów ścianki przedniej
na podszewkÄ™,
- wklejenie podszewki do boków etui oraz zawijanie brzegów boków na podszewkę,
- łączenie ścianki przedniej i tylnej z bokami,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
75
- czynności wykończeniowe,
- kontrola jakości wykonanego modelu wyrobu.
Rys. 79. Etui na pióro ze skóry naturalnej [21]
4.7.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Z jakich surowców obecnie najczęściej wykonuje się portfele, portmonetki i etui?
2. Jakie typy portfeli można projektować i modelować?
3. Jak wykonać model portfela trzyskrzydłowego?
4. Jakie znasz typy portmonetek ?
5. W jaki sposób wykonać projektowanie i modelowanie portmonetki dwuklapowej
z mieszkami?
6. W jaki sposób wykonać model portmonetki dwuklapowej z mieszkami?
7. Jakie wyroby kryjÄ… siÄ™ pod nazwÄ… etui?
8. Jak wykonać projektowanie i modelowanie etui na pióro?
9. W jaki sposób wykonać prototyp etui na pióro?
4.7.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie dokumentacji techniczno  technologicznej wykonaj prototyp portfela.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat wykonywania modeli
portfeli oraz poprawności odczytywania rysunków technicznych i karty techniczno 
technologicznej,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) wykonać prototyp portfela wg dokumentacji,
5) sprawdzić poprawność wykonania wyrobu zgodnie z dokumentacją,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny jakości wykonanego prototypu portfela wg dokumentacji,
8) zapisać uwagi do zeszytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 dokumentacja techniczno technologiczna portfela,
 stół roboczy,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
76
 materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania wyrobu,
 narzędzia kaletnicze,
 maszyny szyjÄ…ce,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Na podstawie analizy aktualnych żurnali mody wykonaj projektowanie i modelowanie
portfela o prostej konstrukcji z materiału zastępczego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat podstaw projektowania
i modelowania wyrobów kaletniczych,
3) dokonać analizy żurnali mody,
4) dobrać przybory rysunkowe i narzędzia kreślarskie,
5) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
6) wykonać rysunek portfela oraz opracować go kolorystycznie,
7) zwymiarować wyrób,
8) wykonać wzorniki rozkroju z kartonu,
9) wykonać makietę wyrobu,
10) dokonać korekty wzorników,
11) wykonać rysunek konstrukcyjny wzorników krojenia portfela,
12) wykonać wzorniki krojenia i montażowe,
13) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 blok rysunkowy,
 przybory do rysowania i malowania,
 przybory do pisania,
 gumka kreślarska,
 narzędzia kreślarskie,
 karton,
 preszpan,
 żurnale mody skórzanej,
 papier szary lub inny materiał do wykonania wyrobu,
 taśma samoprzylepna,
 spinacze,
 nożyk modelarski,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Na podstawie wzorników z ćwiczenia 2 wykonaj model portfela z materiału
podstawowego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
77
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące wykonania prototypów
wyrobów kaletniczych,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) dobrać materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania wyrobu,
5) przygotować stanowisko pracy ręcznej i maszynowej do wykonania prototypu,
6) wykonać prototyp portfela,
7) sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia,
8) dokonać ewentualnych poprawek,
9) zaprezentować zeszytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 wzorniki montażowe i krojenia,
 urzÄ…dzenia kaletnicze,
 narzędzia kaletnicze,
 przyrzÄ…dy pomiarowe,
 maszyna szyjąca praworamienna i płaska jednoigłowa,
 materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania portfela,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 4
Wykonaj projektowanie i modelowanie oraz prototyp portmonetki z tworzywa
skóropodobnego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat zasad jakimi trzeba się
kierować przy projektowaniu wyrobów kaletniczych,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) dobrać przybory i narzędzia kreślarskie do wykonania ćwiczenia,
5) przygotować przybory rysunkowe,
6) wykonać rysunek z wyobraz
ni portfela i opracować go kolorystycznie,
7) zwymiarować wyrób,
8) wykonać wzorniki krojenia z ewentualnymi naddatkami konstrukcyjnymi,
9) wykonać makietę wyrobu,
10) dokonać korekty wzorników,
11) wykonać rysunek konstrukcyjny wzorników krojenia i montażowych portmonetki,
12) wykonać właściwe wzorniki,
13) opisać wzorniki,
14) wykonać model portmonetki,
15) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
16) ocenić jakość wykonanego modelu,
17) zapisać uwagi do zeszytu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
78
 Wyposażenie stanowiska pracy:
 blok rysunkowy,
 przybory do rysowania i malowania,
 przybory do pisania,
 gumka kreślarska,
 narzędzia kreślarskie,
 karton,
 preszpan,
 papier szary,
 taśma samoprzylepna,
 spinacze,
 nożyk modelarski,
 materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania wyrobu,
 maszyny szyjÄ…ce,
 urządzenia i narzędzia kaletnicze,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 5
Wykonaj projektowanie i modelowanie etui oraz wykonaj makietÄ™ wyrobu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych zasady projektowania i modelowania wyrobów
kaletniczych,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) wykonać rysunek poglądowy etui,
5) wykonać wzorniki krojenia i montażowe z kartonu,
6) wykonać makietę etui,
7) dokonać korekty wzorników,
8) wykonać rysunek konstrukcyjny wzorników krojenia i wzornika montażowego,
9) wykonać wzorniki wg rysunku technicznego,
10) wykonać model etui z materiałów podstawowych i pomocniczych,
11) sprawdzić poprawność wykonanego wyrobu,
12) zprezentować wykonane ćwiczenie,
13) zapisać uwagi do zeszytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 blok rysunkowy,
 przybory do rysowania i malowania,
 przybory do pisania,
 gumka kreślarska,
 narzędzia kreślarskie,
 karton,
 preszpan,
 papier szary,
 taśma samoprzylepna,
 spinacze,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
79
 nożyk modelarski,
 materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania wyrobu,
 maszyny szyjÄ…ce,
 urządzenia i narzędzia kaletnicze,
 literatura z rozdziału 6.
4.6.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wykonać model portfela wg dokumentacji techniczno 
technologicznej?
2) zaprojektować i wymodelować prosty w konstrukcji model portfela?
3) wykorzystywać aktualne żurnale mody podczas projektowania
i modelowania wyrobów drobnej galanterii?
4) wykonać projektowanie i modelowanie portmonetki z tworzywa
skóropodobnego?
5) wykonać prototyp zaprojektowanej przez siebie portmonetki?
6) wykonać projektowanie, modelowanie etui?
7) wykonać prototyp zaprojektowanego przez siebie etui?
8) wymienić rodzaje portfeli, portmonetek oraz etui?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
80
4.8. Podstawy projektowania toreb gospodarczych, wizytowych,
sportowych
4.8.1. Materiał nauczania
Torby gospodarcze
Torba według BN-78/8500-01 jest to pojemnik dużych rozmiarów o konstrukcji miękkiej
lub usztywnionej, o różnych rozwiązaniach technologicznych, przeznaczonych do noszenia
przedmiotów zależnie od ich przeznaczenia.
Torby gospodarcze można wykonywać z różnych surowców. Ze względu na to, że
przeznaczone są do noszenia różnych zakupów, najczęściej na te wyroby przeznacza się
surowce stosunkowo lekkie np.: tkaniny impregnowane, tworzywa skóropodobne, len itp.
Wyroby te muszą wykazywać się dużą pakownością i przede wszystkim trwałością. Rączki
oraz uchwyty do tego typu toreb powinny być tak zaprojektowanie i wymodelowane aby
można było ich przyszyć i przynitować w celu wzmocnienia. Jeśli konstrukcja wyrobu tego
wymaga należy wyrób częściowo usztywnić np. dno lub zastosować okucia chroniące wyrób
przed uszkodzeniami podczas użytkowania np. pukle.
Torba wizytowa
Torby wizytowe są to torebki najczęściej niewielkich rozmiarów łączące elegancję
z praktycznością. Wykonuje się je ze skór miękkich (ssaków, kóz, owiec, krokodyli,
jaszczurek), tworzyw skóropodobnych oraz tkanin takich jak: jedwab sztuczny połyskujący
(rys. 80) itp. Zależnie od mody torebki te mają rozmaite kształty i wymiary oraz konstrukcję
usztywnioną lub półsztywną. Wnętrza wykańczane są podszewką jedwabną, a całość wyrobu
zamykana jest na zamki magnetyczne, zamki błyskawiczne, ramkowe (rys. 81) itp.
Wykonując projektowanie i modelowanie tych wyrobów należy zadbać aby wyrób był
elegancki i estetycznie wykończony,
Rys. 80. Torebka wizytowa z jedwabiu z połyskiem, zapinana na zamek magnetyczny, wewnętrzna kieszeń na
komórkę. Wyrób usztywniony łącznie z rączą, ozdobny sznurek do noszenia na ramieniu [13]
Rys. 81. Torebka wizytowa z ozdobnymi piórkami w kolorze jasnobrązowym. wewnątrz przymocowane na stałe
etui z lusterkiem na szminkę. Dodatkowy odczepiany długi łańcuszek 120cm. Wymiary: długość: 23 cm,
szerokość: 6 cm, wysokość: 10 cm, długość rączek: 35 cm [13]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
81
Torby sportowe
Torebki sportowe przeszły długą ewolucję. Dawniej produkowane były o konstrukcji
sztywnej lub półsztywnej, a ich cechą charakterystyczną był pasek zastępujący rączkę, który
można było przedłużać albo skracać. Obecnie torebką sportową jest torba średnich
rozmiarów, posiadająca wiele kieszeni zewnętrznych wykonana z miękkiego syntetycznego
materiału, noszona na co dzień (rys.82), a także duża torba wykonana z lnu syntetycznego
oraz tworzywa skóropodobnego, przeznaczona do noszenia wyposażenia sportowego
(rys. 83). Torbą sportową jest również torebka o dosyć dużych rozmiarach z wieloma
kieszonkami zewnętrznymi zamykanymi na zamki błyskawiczne, wykonana z tkaniny
powlekanej, imitującej skórę (rys. 84).
Rys. 82. Torebka. Sportowa [18]
Rys. 83. Torba sportowa. Wymiary: długość 30 cm, szerokość 11 cm, wysokość 30 cm. Wyjmowane
usztywnienie dna. Zapinana na zamek błyskawiczny [18]
Rys. 84. Torebka sportowa z powlekanej tkaniny imitującej skórę na długich podwójnych raczkach. Wymiary:
długość 38cm, wysokość 28cm, wysokość łącznie z rączkami 57cm [18]
Przystępując do projektowania i modelowania tego typu toreb należy uwzględnić to, że
ich cechą charakterystyczną jest stosunkowo duża pojemność oraz funkcjonalność. Istnieje
więc konieczność zastosowania wielu kieszeni zewnętrznych i wewnętrznych, a kształt oraz
gabaryty dostosować do wieku użytkownika oraz surowca, z którego ma być wyrób
wykonany.
Poniżej zostanie podany skrócony przykład projektowania i modelowania torby
gospodarczej z tworzywa skóropodobnego:
 wykonanie rysunku poglÄ…dowego (rys. 85),
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
82
Rys. 85. Rysunek torby gospodarczej z tworzywa skóropodobnego.
- wykonanie wzorników krojenia części składowych torby z kartonu,
 wykonanie makiety wyrobu w celu sprawdzenia wzorników,
 wykonanie korekty wzorników,
 sporządzenie rysunku technicznego wzorników krojenia części składowych torby
gospodarczej (rys.86) oraz wzornika montażowego z uwzględnieniem miejsc naszycia
rÄ…czek i miejsc naszycia paska zapinkowego,
 sporządzenie rysunku technicznego wzorników krojenia podszewki oraz usztywnień,
 wykonanie wzorników krojenia części składowych wierzchu i podszewki oraz
usztywnień wg rysunku konstrukcyjnego,
 wykonanie prototypu torby gospodarczej.
Rys. 86. Rysunek techniczny części składowych torby gospodarczej z tworzywa skóropodobnego. 1  ścianka
przednia i tylna (2 szt.), 2  spód (1 szt.), 3  bok (2 szt.), 4  rączka (2 szt.),5  pasek do sprzączki (1 szt.),
6  pasek zapinkowy (2 szt.).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
83
Przebieg czynności technologicznych wykonania prototypu torby gospodarczej:
 ręczny rozkrój elementów z tworzywa skóropodobnego: ścianka przednia i tylna, dwa
boki, spód, dwie rączki, pasek do sprzączki, pasek zapiskowy, kieszonka wewnętrzna,
 ręczny rozkrój elementów podszewki: ścianki przedniej i tylnej, boków, dna,
 opracowanie części składowych wyrobu przez znakowanie wg wzornika montażowego
(znaczenie środków części składowych oraz miejsc na sprzączkę, rączki i pasek
zapiskowy),
 nanoszenie kleju na części składowe rączek, paska zapinkowego, paska do sprzączki oraz
górnego brzegu korpusu, dłuższych brzegów spodu,
 brzegi rączek zawijamy na szerokość 5 mm, do paska zapinkowego wklejamy
usztywnienie, a brzegi zawijamy na usztywnienie, pasek do sprzÄ…czki zawijamy do
środka brzegami do siebie, dłuższe brzegi spodu zawijamy na 10 mm od brzegu,
 naszywanie kieszeni wewnętrznej z tworzywa skóropodobnego na ściankę przednią
podszewki,
 nanoszenie kleju na brzegi części składowych i brzegi podszewki na szerokość 5 mm od
brzegu,
 wykonanie rączek okrągłych oraz naszycie ich na ściankę przednią i tylną korpusu,
 obszywanie brzegów paska do sprzączki jednym rzędem ściegów zwartych w odległości
4  5 mm od brzegu, nakładanie sprzączki, naszywanie go na ściankę przednią oraz
przynitowanie,
 wklejanie podszewki do części składowych torby,
 wszywanie wypustki wzmocnionej sznurkiem do boków torby,
 zawijanie górnego brzegu ścianki przedniej i tylnej na szerokość 10 mm,
 naszywanie spodu do dolnego brzegu ścianki przedniej i tylnej jednym rzędem ściegu
zwartego w odległości około 10 mm od brzegu,
 wszywanie zamka błyskawicznego do górnego brzegu korpusu,
 łączenie boków z korpusem wyrobu,
 lamowanie wewnętrznych brzegów boków lamówką zwykłą,
 czynności wykończeniowe,
 formowanie wyrobu,
 kontrola jakości gotowego wyrobu.
4.8.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Z jakich surowców obecnie wykonuje się torby gospodarcze?
2. Jakie cechy muszą wykazywać torby gospodarcze?
3. Jak powinny być zaprojektowane i wymodelowane rączki do toreb gospodarczych?
4. Z jakich surowców należy wykonać torby wizytowe?
5. Jaką konstrukcję powinny mieć torby wizytowe?
6. O co należy zadbać wykonując projektowanie i modelowanie toreb wizytowych?
7. Z jakich surowców można wykonać torebki sportowe?
8. Co należy uwzględnić przystępując do projektowania i modelowania toreb sportowych?
9. Jak wykonać prototyp torby gospodarczej, wizytowej i sportowej?
4.8.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie dokumentacji techniczno  technologicznej wykonaj prototyp torby
gospodarczej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
84
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat wykonywania modeli
wyrobów kaletniczych oraz poprawności odczytywania rysunków technicznych i karty
techniczno  technologicznej,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) wykonać prototyp torby gospodarczej wg dokumentacji,
5) sprawdzić poprawność wykonania wyrobu zgodnie z dokumentacją,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny jakości wykonanego prototypu torby wg dokumentacji,
8) zapisać uwagi do zeszytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 dokumentacja techniczno  technologiczna torby gospodarczej,
 stół roboczy,
 materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania wyrobu,
 narzędzia kaletnicze,
 maszyny szyjÄ…ce,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Na podstawie analizy aktualnych żurnali mody wykonaj projektowanie i modelowanie
torby gospodarczej z materiału zastępczego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat podstaw projektowania
i modelowania wyrobów kaletniczych,
3) dokonać analizy żurnali mody,
4) dobrać przybory rysunkowe i narzędzia kreślarskie,
5) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
6) wykonać rysunek torby gospodarczej oraz opracować go kolorystycznie,
7) zwymiarować wyrób,
8) wykonać wzorniki rozkroju z kartonu,
9) wykonać makietę wyrobu,
10) dokonać korekty wzorników,
11) wykonać rysunek konstrukcyjny wzorników krojenia torby gospodarczej,
12) wykonać wzorniki krojenia i montażowe,
13) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 blok rysunkowy,
 przybory do rysowania i malowania,
 przybory do pisania,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
85
 gumka kreślarska,
 narzędzia kreślarskie,
 karton,
 preszpan,
 żurnale mody skórzanej,
 papier szary lub inny materiał do wykonania wyrobu,
 taśma samoprzylepna,
 spinacze,
 nożyk modelarski,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Na podstawie wzorników z ćwiczenia 2 wykonaj model torby gospodarczej z materiału
podstawowego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące wykonania prototypów
wyrobów kaletniczych,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) dobrać materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania wyrobu,
5) przygotować stanowisko pracy ręcznej i maszynowej do wykonania prototypu,
6) wykonać prototyp torby gospodarczej,
7) sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia,
8) dokonać ewentualnych poprawek,
9) zaprezentować wykonany prototyp,
10) zapisać uwagi do zeszytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 wzorniki montażowe i krojenia,
 urzÄ…dzenia kaletnicze,
 narzędzia kaletnicze,
 przyrzÄ…dy pomiarowe,
 maszyna szyjąca praworamienna i płaska jednoigłowa,
 materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania torby gospodarczej,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 4
Wykonaj projektowanie i modelowanie torby wizytowej, dobierz materiały podstawowe
i pomocnicze oraz wykonaj prototyp.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
86
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat zasad jakimi trzeba się
kierować przy projektowaniu wyrobów kaletniczych,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) dobrać przybory i narzędzia kreślarskie do wykonania ćwiczenia,
5) przygotować przybory rysunkowe,
6) wykonać rysunek z wyobraz
ni torby wizytowej i opracować go kolorystycznie,
7) zwymiarować wyrób,
8) wykonać wzorniki krojenia z ewentualnymi naddatkami konstrukcyjnymi,
9) wykonać makietę wyrobu,
10) dokonać korekty wzorników,
11) wykonać rysunek konstrukcyjny wzorników krojenia i montażowych torby wizytowej,
12) wykonać właściwe wzorniki,
13) opisać wzorniki,
14) dobrać materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania modelu wyrobu,
15) wykonać model torby wizytowej,
16) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
17) ocenić jakość wykonanego modelu,
18) zapisać uwagi do zeszytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 blok rysunkowy,
 przybory do rysowania i malowania,
 przybory do pisania,
 gumka kreślarska,
 narzędzia kreślarskie,
 karton,
 preszpan,
 papier szary,
 taśma samoprzylepna,
 spinacze,
 nożyk modelarski,
 materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania wyrobu,
 maszyny szyjÄ…ce,
 urządzenia i narzędzia kaletnicze,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 5
Zaprojektuj torbę sportową oraz wykonaj jej makietę z materiału zastępczego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych zasady projektowania i modelowania wyrobów
kaletniczych,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) wykonać rysunek poglądowy torby sportowej,
5) wykonać wzorniki krojenia i montażowe z kartonu,
6) wykonać makietowanie,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
87
7) dokonać korekty wzorników,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) zapisać uwagi do zeszytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 blok rysunkowy,
 przybory do rysowania i malowania,
 przybory do pisania,
 gumka kreślarska,
 narzędzia kreślarskie,
 karton,
 papier szary,
 taśma samoprzylepna,
 spinacze,
 nożyk modelarski,
 literatura z rozdziału 6.
4.8.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wykonać model torby gospodarczej wg dokumentacji techniczno 
technologicznej?
2) wykonać projektowanie i modelowanie torby gospodarczej
z materiału zastępczego?
3) wykonać model torby gospodarczej z materiału podstawowego?
4) wykonać projektowanie i modelowanie torby wizytowej?
5) wykonać model zaprojektowanej przez siebie torby wizytowej?
6) zaprojektować torebkę sportową?
7) wykonać makietę zaprojektowanej przez siebie torebki sportowej?
8) określić cechy charakterystyczne wyrobów jakimi trzeba się kierować
przy projektowaniu i modelowaniu toreb gospodarczych, wizytowych
i sportowych?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
88
4.9. Podstawy projektowania i modelowania teczek
4.9.1. Materiał nauczania
Teczka to wyrób kształtu płaskiego o różnych rozwiązaniach konstrukcyjnych
i wzorniczych, o jednym lub kilku miechach, przeważnie o kształcie prostokąta, z uchwytem
lub bez uchwytu, o różnych sposobach zapinania, przystosowany do przenoszenia
przedmiotów osobistego użytku. Rozróżniamy następujące typy teczek:
- podróżne (wyrób o harmonijkowo uformowanych bokach i dnie),
- amerykanki (wyrób o jednym lub kilku uformowanych miechach z pojedynczym paskiem
okalającym korpus, zapinanym na sprzączkę, mający na zewnętrznej ściance korpusu
nałożone kieszenie i dwa zamki),
- biurowe (wyrób o jednym lub dwóch miechach bez kieszeni, z jedną lub dwoma
kieszeniami na zewnętrznej stronie korpusu zamykany na jeden lub dwa zamki),
- szkolne (wyrób o jednym lub dwóch miechach bez kieszeni, z jedną lub dwoma
kieszeniami na zewnętrznej stronie korpusu, zapinany na jeden lub dwa zamki,
o wymiarach zgodnych z wymaganiami zaleconymi przez Ministerstwo Edukacji,
- aktówki (przedmiot do noszenia akt z uchwytem lub bez, zamykany przeważnie zamkiem
błyskawicznym),
- dyplomatki (wyrób zaopatrzony w kieszeń i przegrody wewnętrzne),
- mapniki i inne takie jak: tzw. biwuary (rys.87), teczki konferencyjne (rys. 88), oraz teczki
na laptopa (rys. 89).
Rys. 87. Teczka dyplomatka tzw  Biwuar [14]
Rys. 88. Teczka konferencyjna [14]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
89
Rys. 89. Teczka na laptopa posiadająca trzy komory : szerszą - z przednią ścianką wykończoną warstwą gąbki,
opuszczanym usztywnieniem dna, pozwalającym bezpiecznie umieścić tam laptopa, dwie wąskie - w jednej
można umieścić komórkę, karty, wizytówki, długopisy, natomiast druga pomieści dokumenty. Zamek
suwakowy umieszczono także z tyłu teczki. Wymiary: 40 cm x 28 cm x 12 cm (+ 4 centymetry komora
z przodu) [14]
Teczki można wykonać z różnych materiałów. Najczęściej produkowane są ze skór
licowych galanteryjnych, dwoin bydlęcych, skór świńskich garbowania roślinnego, tworzyw
skóropodobnych itd. Przystępując do projektowania i modelowania teczek należy mieć na
uwadze nowoczesne wzornictwo, oryginalną formę i wygląd oraz staranność wykonania.
Poniżej zostanie podany przykład projektowania i modelowania teczki podróżnej
(rys.90):
- wykonanie rysunku poglÄ…dowego,
Rys. 90. Rysunek poglÄ…dowy teczki [1 s. 192]
- wykonanie wzorników z kartonu,
- makietowanie i korekta wzorników,
- wykonanie rysunku konstrukcyjnego wzornika montażowego korpusu teczki (rys. 91 i rys. 92),
- wykonanie rysunku konstrukcyjnego wzorników krojenia i montażowych części
składowych (rys. 93 i rys. 94),
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
90
Rys. 91. Rysunek konstrukcyjny wzornika montażowego teczki podróżnej. 1  korpus  wzornik montażowy
[1 s.193]
Rys. 92. Rysunek konstrukcyjny wzorników teczki podróżnej. 2  korpus  wzornik krojenia, 3  listwa
przedniej ścianki , 4  kieszeń  wzornik krojenia, 5  kieszeń  wzornik montażowy, 6  listewka kieszeni,
7  podkładka pod zamek [1 s.194]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
91
Rys. 93. Rysunek konstrukcyjny wzorników krojenia teczki podróżnej. 8  przegroda z listwą  wzornik
krojenia, 9  przegroda  wzornik montażowy, 10  podklapa  wzornik krojenia, 11  podklapa wzornik
montażowy, 12  -mieszek  wzornik krojenia, 13  bok-mieszek  wzornik montażowy, 14  wsuwka na
przedniej ściance, 15,16  wsuwka na tylnej ściance [1 s.195]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
92
Rys. 94. Rysunek konstrukcyjny wzorników teczki podróżnej.17,18,19  pasek, 20  wsuwka paska,
21  rączka, 22  wkładka usztywniająca, 23  usztywnienie klapy, 24  usztywnienie grzbietu [1 s. 196]
- wykonanie modelu teczki podróżnej.
Wyrób ten ma usztywniony grzbiet sztywnikiem krawieckim, a podklapy paskiem
kartonu. Rączka ma krawędzie zawijane i uwypuklona jest wkładką skórzaną. Na ściance
przedniej sÄ… naszyte dwie kieszenie z bocznymi mieszkami; na nich sÄ… przynitowane zamki
drabinkowe. Do tyłu przedniej ścianki jest przyszyta przegroda wzmocniona listwą w górnej
części. Pas okalający jest z dwóch części, z których jeden zawinięty jest na drugi, przeszyty
i wprowadzony w uchwyty naszyte na ściance przedniej, tylnej i na klapie oraz zapinany na
sprzączkę. Rączka zakończona jest półkółkami umieszczonymi w antabkach, a te z kolei są
przynitowane do szyny, która jest wmontowana między skórę wierzchu i podklapę.
Skrócony przebieg czynności technologicznych wykonania teczki podróżnej:
- rozkrój części składowych z materiałów podstawowych i pomocniczych,
- ścienianie i wyrównywanie części składowych,
- oznaczanie zawinięć i znaków montażu,
- łączenie listwy ze ścianką przednią korpusu,
- wykonanie wsuwek do paska i wszycie na klapę i ściankę tylną korpusu,
- wykonanie kieszeni 5,6,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
93
- łączenie kieszeni z przednią ścianką korpusu,
- montowanie przegrody ścianki przedniej,
- przygotowanie boków  mieszków,
- łączenie boków  mieszków z dnem korpusu,
- łączenie ścianki przedniej z bokami,
- zamocowanie szyny i antabek do grzbietu,
- przygotowanie podklapy,
- łączenie tylnej części korpusu z bokami,
- liniowanie korpusu teczki,
- umocowanie zamków,
- wykonanie rÄ…czki,
- umocowanie rÄ…czki do grzbietu,
- wykonanie paska teczki,
- założenie paska,
- wykończenie teczki,
- kontrola jakości gotowego wyrobu.
4.9.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie cechy posiada teczka amerykanka?
2. Jakie cechy posiadajÄ… teczki szkolne?
3. Czym charakteryzujÄ… siÄ™ teczki dyplomatki?
4. Czym charakteryzujÄ… siÄ™ teczki na laptopa?
5. Z jakich surowców mogą być wykonywane teczki?
6. Co trzeba mieć na uwadze przystępując do projektowania i modelowania teczek?
7. W jaki sposób wykonać rysunki techniczne wzorników montażowych teczki podróżnej?
8. W jaki sposób wykonać rysunki techniczne wzorników krojenia części składowych teczki
podróżnej?
9. W jaki sposób wykonać prototyp teczki podróżnej?
4.9.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie dokumentacji techniczno  technologicznej wykonaj prototyp prostej
w konstrukcji teczki.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat wykonywania modeli
wyrobów kaletniczych oraz poprawności odczytywania rysunków technicznych i karty
techniczno  technologicznej,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) wykonać prototyp teczki wg dokumentacji,
5) sprawdzić poprawność wykonania wyrobu zgodnie z dokumentacją,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
94
7) dokonać oceny jakości wykonanego prototypu teczki wg dokumentacji,
8) zapisać uwagi do zeszytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 dokumentacja techniczno  technologiczna teczki,
 stół roboczy,
 materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania wyrobu,
 narzędzia kaletnicze,
 maszyny szyjÄ…ce,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Na podstawie analizy aktualnych żurnali mody wykonaj projektowanie i modelowanie
teczki o prostej konstrukcji z materiału zastępczego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat podstaw projektowania
i modelowania wyrobów kaletniczych,
3) dokonać analizy żurnali mody,
4) dobrać przybory rysunkowe i narzędzia kreślarskie,
5) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
6) wykonać rysunek portfela oraz opracować go kolorystycznie,
7) zwymiarować wyrób,
8) wykonać wzorniki rozkroju z kartonu,
9) wykonać makietę wyrobu,
10) dokonać korekty wzorników,
11) wykonać rysunek konstrukcyjny wzorników krojenia teczki,
12) wykonać wzorniki krojenia i montażowe,
13) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 blok rysunkowy,
 przybory do rysowania i malowania,
 przybory do pisania,
 gumka kreślarska,
 narzędzia kreślarskie,
 karton,
 preszpan,
 żurnale mody skórzanej,
 papier szary lub inny materiał do wykonania makiety wyrobu,
 taśma samoprzylepna,
 spinacze,
 nożyk modelarski,
 literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
95
Ćwiczenie 3
Na podstawie wzorników z ćwiczenia 2 wykonaj model teczki z materiału
podstawowego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące wykonania prototypów
wyrobów kaletniczych,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) dobrać materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania wyrobu,
5) przygotować stanowisko pracy ręcznej i maszynowej do wykonania prototypu,
6) wykonać prototyp teczki,
7) sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia,
8) dokonać ewentualnych poprawek,
9) zaprezentować wykonany prototyp,
10) zapisać uwagi do zeszytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 wzorniki montażowe i krojenia,
 urzÄ…dzenia kaletnicze,
 narzędzia kaletnicze,
 przyrzÄ…dy pomiarowe,
 maszyna szyjąca praworamienna i płaska jednoigłowa,
 materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania teczki,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 4
Wykonaj projektowanie i modelowanie oraz prototyp teczki szkolnej z tworzywa
skóropodobnego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat zasad jakimi trzeba się
kierować przy projektowaniu wyrobów kaletniczych,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) dobrać przybory i narzędzia kreślarskie do wykonania ćwiczenia,
5) przygotować przybory rysunkowe,
6) wykonać rysunek z wyobraz
ni teczki szkolnej i opracować go kolorystycznie,
7) zwymiarować wyrób,
8) wykonać wzorniki krojenia z ewentualnymi naddatkami konstrukcyjnymi,
9) wykonać makietę wyrobu,
10) dokonać korekty wzorników,
11) wykonać rysunek konstrukcyjny wzorników krojenia i montażowych teczki szkolnej,
12) wykonać właściwe wzorniki,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
96
13) opisać wzorniki,
14) wykonać model teczki,
15) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
16) ocenić jakość wykonanego modelu,
17) zapisać uwagi do zeszytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 blok rysunkowy,
 Normy Branżowe,
 przybory do rysowania i malowania,
 przybory do pisania,
 gumka kreślarska,
 narzędzia kreślarskie,
 karton,
 preszpan,
 papier szary,
 taśma samoprzylepna,
 spinacze,
 nożyk modelarski,
 materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania wyrobu,
 maszyny szyjÄ…ce,
 urządzenia i narzędzia kaletnicze,
 literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 5
Wykonaj projektowanie i modelowanie teczki konferencyjnej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowni gdzie będzie
realizowane ćwiczenie,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych zasady projektowania i modelowania wyrobów
kaletniczych,
3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) wykonać rysunek poglądowy teczki,
5) wykonać wzorniki krojenia i montażowe z kartonu,
6) wykonać makietę teczki,
7) dokonać korekty wzorników,
8) wykonać rysunek konstrukcyjny wzorników krojenia i wzornika montażowego,
9) wykonać wzorniki wg rysunku technicznego,
10) wykonać model teczki z materiałów podstawowych i pomocniczych,
11) sprawdzić poprawność wykonanego wyrobu,
12) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
13) zapisać uwagi do zeszytu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 blok rysunkowy,
 przybory do rysowania i malowania,
 przybory do pisania,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
97
 gumka kreślarska,
 narzędzia kreślarskie,
 karton,
 preszpan,
 papier szary,
 taśma samoprzylepna,
 spinacze,
 nożyk modelarski,
 materiały podstawowe i pomocnicze do wykonania wyrobu,
 maszyny szyjÄ…ce,
 urządzenia i narzędzia kaletnicze,
 literatura z rozdziału 6.
4.9.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wykonać prototyp prostej w konstrukcji teczki wg dokumentacji
techniczno  technologicznej?
2) posługiwać się żurnalami mody w projektowaniu teczek?
3) wykonać modelowanie zaprojektowanej przez siebie teczki?
4) wykonać model zaprojektowanej przez siebie teczki z materiału
podstawowego?
5) posługiwać się normami w projektowaniu i modelowaniu teczek?
6) wykonać prototyp teczki szkolnej z tworzywa skóropodobnego?
7) zaprojektować i wykonać modelowanie teczki konferencyjnej?
8) określić cechy charakterystyczne poszczególnych typów teczek?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
98
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących wykonywania modeli wyrobów kaletniczych.
Wszystkie pytania sÄ… pytaniami wielokrotnego wyboru.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:
w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedz
znakiem X
(w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową).
6. Odpowiedzi udzielaj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję
z wykonanego zadania i udzielonych odpowiedzi.
7. Trudności mogą przysporzyć Ci zadania: 2, 16, 19, 20, gdyż są one na poziomie
trudniejszym niż pozostałe.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
9. Na rozwiÄ…zanie testu masz 45 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
 instrukcja,
 zestaw zadań testowych,
 karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
99
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Odtwarzając wyrób znajdujący się przed nami wykonujemy
a) rysunek z wyobraz
ni.
b) rysunek z natury.
c) rysunek z pamięci.
d) rysunek konstrukcyjny.
2. Do sporządzenia rysunku z natury należy użyć ołówka
a) H.
b) 2 H.
c) 6 B.
d) H B.
3. Formami płaskimi są
a) gotowe wyroby.
b) półfabrykaty.
c) wykrojone części składowe.
d) nie wykończone modele wyrobów.
4. Elementy zdobnicze powtarzające się w pewnym układzie rytmicznym ograniczone co do
długości tworzą układy
a) pasowe.
b) falowe.
c) odśrodkowe.
d) centralne.
5. Wielkość naddatków konstrukcyjnych we wzornikach uzależniona jest od
a) grubości materiałów podstawowych użytych do wykonania wyrobu.
b) ilości materiałów podstawowych użytych do wykonania wyrobu.
c) wielkości materiałów podstawowych użytych do wykonania wyrobu.
d) jakości materiałów podstawowych użytych do produkcji wyrobów.
6. Makietowanie wykonujemy w skali
a) 1:1.
b) 1:2.
c) 1:5.
d) 2:1.
7. Informacją, która powinna być umieszczona na każdym wzorniku jest
a) nazwa elementu wyrobu i rodzaj wzornika.
b) symbol cyfrowy zawodu.
c) nazwa wyrobu.
d) nazwisko modelarza.
8. Kształt i wymiary paska do zegarka będą uzależnione od
a) surowca, z którego produkowany będzie zegarek.
b) wielkości zegarka i szerokości teleskopów.
c) wieku użytkownika.
d) stylu ubioru użytkownika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
100
9. Po zaprojektowaniu konstrukcji formy płaskiej i przestrzennej wyrobu oraz jego
zwymiarowaniu należy wykonać
a) rysunek z natury.
b) rysunek z wyobraz
ni.
c) rysunek z pamięci.
d) rysunek konstrukcyjny.
10. W pierwszej kolejności wykonuje się rysunki konstrukcyjne
a) części składowych z materiałów pomocniczych.
b) części składowych z materiałów podstawowych.
c) wzorników kontrolnych.
d) okuć.
11. Każdy rysunek konstrukcyjny zaopatruje się w
a) długość, szerokość, promienie krzywizn.
b) miejsca umocowania okuć oraz ich nazwy.
c) miejsca połączeń oraz ich opis wykonania.
d) numer normy z oznaczeniami cyfrowymi okuć.
12. Wzorniki części składowych wyrobu kaletniczego wykonuje się na podstawie rysunku
a) z wyobraz
ni.
b) z natury.
c) konstrukcyjnego.
d) z pamięci.
13. Na rysunku obok torebka damska posiada rÄ…czkÄ™
a) czterowarstwowÄ….
b) okrągłą.
c) z obłożynką.
d) jednowarstwowÄ….
14. Na rysunku obok przedstawiono torebkÄ™
a) wizytowÄ….
b) młodzieżową.
c) gospodarczÄ….
d) sportowÄ….
15. Na rysunku obok przedstawiono portfel
a) dwuskrzydłowy męski.
b) trzyskrzydłowy męski.
c) z portmonetkÄ….
d) wizytownik.
16. Na rysunku obok przedstawiono rysunek konstrukcyjny portmonetki
a) podkówki.
b) sakiewki.
c) jednoklapowej.
d) dwuklapowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
101
17. Przedstawiony wyrób na rysunku obok ma konstrukcję
a) sztywnÄ….
b) półsztywną.
c) miękką.
d) częściowo sztywną.
18. Teczka biurowa powinna posiadać
a) 1 lub 2 miechy, 1 lub 2 kieszenie zewnętrzne zamykane na 1 lub 2 zamki.
b) harmonijkowo uformowane boki i dno.
c) uchwyt i zamek błyskawiczny do zamykania wyrobu.
d) kieszeń i przegrody wewnętrzne.
19. Jednym z czynników, który bierze się pod uwagę przy projektowaniu nowego wzoru jest
a) nowoczesność stanowiska modelarza.
b) cena materiałów podstawowych.
c) cena materiałów pomocniczych.
d) ekonomika i technologia produkcji.
20 Wielkość naddatków na zszywanie ścianki przedniej i tylnej szwem zszywanym w torebce
damskiej z tworzywa skóropodobnego powinna wynosić
e) 5  10 mm.
f) 10  15 mm.
g) 15  20 mm.
h) 20  25 mm.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
102
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Wykonywanie modeli wyrobów kaletniczych
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punktacja
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
103
6. LITERATURA
1. Christ J. W.: Kaletnictwo  Podręcznik technologii dla ZSZ. WSiP, Warszawa 1991
2. Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998
3. Jasiński S, Topolski J, Słowiński A.: Rysunek techniczny z zagadnieniami
uzupełniającymi PULS, Bełchatów 1998
4. Korczak K, Szymańska J.: Rysunek zawodowy dla szkół przemysłu skórzanego WSiP,
Warszawa 1994
5. Napora S.: Galanteria ze skóry i tworzyw sztucznych WPLiS, Warszawa 1962
6. Napora S.: Technologia galanterii skórzanej WPLiS, Warszawa 1957
7. Instrukcje obsługi i konserwacji maszyn i urządzeń
8. www.baginstyle.pl
9. www.ceneo.pl
10. www.dobrynadruk.pl
11. www.fahionzone.pl
12. www.pakamera.pl
13. www.portfelistore.pl
14. www.teczki.waw.pl
15. www.torebki.bielsko.pl
16. www.watchtime.pl
17. www.quelle.pl
18. www.quelle-international.com.pl
19. www.bremi.pl
20. www.prezencik.pl
21. www.galanteria-skorzana.pl
22. www.wzoryikolory.pl
23. www.porfelik.pl
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
104