NAUKA ADMINISTRACJI

Wykład 3 - 20.10.2006r

SZKOŁA ADMINISTRACYJNA

Zaliczana do tradycyjnych

HENRYK FAYOL - uczony francuski; żył na przełomie XIX i XX w; inżynier, ukończył studia techniczne i podjął pracę w przemyśle węglowym; łączył pracę w przemyśle z działalnością naukową;

Poszukiwał i dążył do sformułowania zasad takiej organizacji pracy, aby była on najbardziej efektywna. Uwagę koncentrował głównie na działalności kierowniczej. Mawiał, że kierowania trzeba się uczyć. Sformułował pogląd, że w zależności od szczebla kierowania, należy wymagać i oczekiwać od szczebla kierownika innego przygotowania. Im wyższy szczebel kierowania, tym znaczenie umiejętności technicznych jest mniejsze; od kierowników oczekuje się umiejętności: planowania, organizowania pracy, przewidywania, rozkazywania, koordynowania pracy, kontrolowania; znany jest jako twórca 14 zasad zarządzania(kierowania) - zasady te odznaczają się elastycznością, od kierownika zależy jak oceni warunki i czy prawidłowo zastosuje daną zasadę.

Fayol będąc już na emeryturze opublikował kilka prac z dziedziny zarządzania min. „Administracja przemysłowa i ogólna” - zasady, które odnoszą się do administracji przemysłowej można przenosić na grunt administracji ogólnej.

Fayol stworzył Centrum Studiów Administracyjnych w Paryżu - szkoła ta kształciła kadry dla administracji państwowej. Stała się zalążkiem Narodowej Szkoły Administracji, ta z kolei stała się wzorem dla powstawania podobnych szkół w innych państwach europejskich. W Polsce powstała w 1991r Krajowa Szkoła Administracji Publicznej.

14 ZASAD ZARZĄDZANIA(KIEROWANIA) HENRYKA FAYOLA

1. podziału pracy - łączy się ściśle ze specjalizacją(wg Fayola to zjawisko naturalne, występujące w przyrodzie i powinna występować także w działalności człowieka); pozwala na zredukowanie liczby przedmiotów, rzeczy, na które musi być skierowana uwaga pracownika, pozwala to najlepiej wykorzystać pracę pojedynczych ludzi i zespołów. Potrzebna jest specjalizacja czynności i rozgraniczenie kompetencji. Fayol uważał, że podział pracy powinien mieć swoje granice.

2. autorytetu - można określić jako prawo kompetencji do rozkazywania; zdolność do egzekwowania posłuszeństwa wobec siebie. Faul wskazywał na dwie strony autorytetu:

• urzędowy - związany ze stanowiskiem, z funkcja jaką dana osoba pełni

• osobisty - wynika z wiedzy kierownika, jego doświadczenia, inteligencji, umiejętności kierowania, a także z jego wartości moralnej.

Autorytet wymaga poczucia odpowiedzialności i opiera się na umiejętnym stosowaniu kar i nagród(co musi być oparte na zasadach sprawiedliwości). Dobry kierownik czyni to po to, aby dla dobra ogółu podtrzymywać działalność pożyteczną, a działalność szkodliwą zwalczać. Autorytet zależy od umiejętności odważnego podejmowania decyzji i odwagi w sferze ponoszenia odpowiedzialności za te decyzje.

3. dyscypliny - dyscyplina jako posłuszeństwo, pilność, pracowitość i odpowiedni sposób bycia(zewnętrzne oznaki uszanowania przestrzegane w relacjach pomiędzy kierownictwem i pracownikami). Bez dyscypliny nie może pomyślnie rozwijać się żadna instytucja. Dyscyplina jest tym, czym czynią ją przełożeni. Stan dyscypliny w każdym zespole ludzkim zależy od wartości przełożonego. Dyscyplina wymaga umiejętnego stosowania kar i nagród(kara powinna być adekwatna do czynu. Powinien istnie zróżnicowany system kar: upomnienie, ostrzeżenie, kara pieniężna, zawieszenie w czynnościach, degradacja, wydalenie z pracy).

4. jedności rozkazodawstwa - przy wszystkich rodzajach zatrudnienia pracownik powinien otrzymywać polecenia tylko od jednego przełożonego. Jeśli ta zasada nie będzie stosowana, to wg Fayola doprowadzi to do naruszenia i zakłócenia dyscypliny i porządku w instytucji.

Jeżeli dwóch przełożonych wydaje polecenia temu samemu pracownikowi w instytucji powstaje niepokój. Fayol uważał, że należy unikać dwoistości rozkazodawstwa poprzez rozdzielanie kompetencji kierowników(precyzyjny podział obowiązków wśród kadry kierowniczej)

5. jednolitości kierownictwa - oznacza, że istnieje jeden przełożony i jeden plan dla wielu prac zmierzających do osiągnięcia tego samego celu.

6. podporządkowania interesów osobistych interesowi ogólnemu - Fayol wskazywał, że jeśli instytucja ma funkcjonować prawidłowo, to interes jednego pracownika czy grupy pracowników nie powinien dominować nad interesem całej instytucji. Kierownik musi mieć cały czas na celu interes ogólny.

7. sprawiedliwego wynagrodzenia - sprawiedliwe wynagrodzenie to takie, które zadowala zarówno pracownika jak i pracodawcę. Forma płacy ma duży wpływ na rozwój instytucji. Fayol zajmował się zasadami premiowania pracowników. Rozważał znaczenie udziału w zyskach przedsiębiorstwa. Wskazywał na znaczenie bodźców niematerialnych.

8. centralizacji - centralizacja polega na tym, że prawo do decydowania jest w większym lub w mniejszym stopniu skoncentrowane w rękach kierownictwa najwyższego szczebla. Jeżeli pozostawi się więcej inicjatywy pracownikom niższego szczebla, to można mówić o decentralizacji. Fayol mówił, że nie ma jednego, optymalnego stopnia centralizacji. Jej stopień powinien być zmienny i zależny od warunków w danej instytucji. Przy określaniu właściwego stopnia centralizacji należy kierować się najlepszym wykorzystaniem uzdolnień całego personelu.

9. hierarchii - Fayol pojmował ją jako uszeregowanie przełożonych, poczynając od kierowników najwyższego szczebla, aż do kierowników szczebla najniższego. (droga służbowa - hierarchiczna) Polecenia od szczebla najwyższego do szczebla najniższego, jak również meldunki od szczebla najniższego do najwyższego. Stosowanie drogi służbowej jest konieczne do zachowania łączności i osiągania jedności rozkazodawstwa.

KŁADKA FAYOLA

A

B F

C --- G

D H

E I

C i G mogą współpracować z pominięciem drogi służbowej jeżeli ich bezpośredni przełożeni będą akceptować ten sposób współdziałania i będą informowani o rezultatach współdziałania. Kładka ta może być stosowana dopóki bezpośrednio działający pozostają w zgodzie i dopóki ich czynności są aprobowane przez bezpośrednich przełożonych.

10. ładu - ład może mieć stronę materialną i społeczną. Osiągnięcie ładu materialnego wymaga, żeby każda rzecz w przedsiębiorstwie miała wyznaczone miejsce i żeby znajdowała się na tym miejscu, ale to nie wystarczy, żeby osiągnąć pełen ład. Ład doskonały wymaga, żeby miejsce było wybrane z rozmysłem, bo w przeciwnym razie, bo w przeciwnym razie mamy do czynienia z ładem pobieżnym. Miejsce dla rzeczy jest właściwie wybrane, dążenie do ułatwienia wszelkich czynności, do unikania strat czasu i strat materialnych. Ład doskonały czy prawdziwy łączy się z zachowaniem czystości.

Ład społeczny oznacza, że w instytucji dla każdego pracownika jest wyznaczone miejsce i każdy pracownik znajduje się na tym miejscu. Z ładem doskonałym mamy do czynienia kiedy pracownik odpowiada miejscu, a miejsce pracownikowi. Oznacza to konieczność właściwego doboru kadr. Realizacja tej zasady jest niezwykle trudna. Należy przestrzegać kompetencji pracowników, nie powinno się wkraczać w cudze kompetencje, ani pozwalać, żeby ktoś wykonywał coś za nas.

11. ludzkiego traktowania pracowników - traktowanie sprawiedliwe, połączone z życzliwością i przychylnością.

12. stabilizacji personelu - Fayol był zwolennikiem względnej stabilizacji personelu, ponieważ zawsze potrzeba czasu, aby kierownik czy pracownik zaznajomił się z nową pracą i doszedł do właściwego jej wykonywania. Jeżeli w jakiejś instytucji mamy do czynienia z płynnością personelu, to jest to oznaka słabości tej instytucji. Płynność personelu często jest przyczyną niepowodzeń instytucji. Stosowanie tej zasady wymaga rozsądku i umiaru.

13. inicjatywy - zdaniem Fayola inicjatywa to umiejętność opracowania i proponowania nowych koncepcji. Jeżeli pracownicy mają swobodę proponowania i wykonywania, to mówimy, że w danym zespole realizowana jest zasada inicjatywy. Istotną rolą kierownika jest pobudzanie inicjatywy, w granicach oznaczonych koniecznością utrzymania autorytetu i dyscypliny.

14. zgrania personelu - jedność sił, harmonia, zgranie personelu to czynnik dający instytucji siłę. Zachowanie jedności rozkazodawstwa. Kierownik powinien zaniechać wszelkich posunięć powodujących skłócenie personelu. Fayol przestrzegał przed błędnym rozumieniem zasady „dziel i rządź”. Kierownik powinien koordynować wysiłki, wykorzystywać uzdolnienia, sprawiedliwie wykorzystywać zasługi, nie budząc zawiści i mącąc dobrych relacji między ludźmi.

1

---