UNIWERSYTET HUMANISTYCZNO - PRZYRODNICZY JANA KOCHANOWSKIEGO W KIELCACH

Johann Friedrich Herbart

Milena Kukulska

EWiP z terapią pedagogiczną

I rok II^o

Grupa 2

Johann Friedrich Herbart

Jan Fryderyk Herbart urodził się w Oldenburgu. Był on niemieckim filozofem, psychologiem i pedagogiem. Był profesorem filozofii i pedagogiki na Uniwersytecie w Getyndze i Królewcu. Założył tam i prowadził seminarium dla nauczycieli szkół średnich i szkołę ćwiczeń (J. Krasuski, 1985, s. 119).

J. F. Herbart zaprezentował własny system pedagogiczny w swoich dwóch dziełach: Pedagogika ogólna wyprowadzona w celu wychowania (1806) oraz Wykłady pedagogiczne w zarysie (1835) (W. Okoń, 1995, s. 41).

System ten nazwany został później „Szkołą tradycyjną”. Powyższy system znalazł wielu zwolenników i kontynuatorów, „stał się niemal oficjalną doktryną pedagogiczną burżuazyjnej Europy XIX stulecia” (S. Wołoszyn, 1964, s. 270).

Herbart swój naukowy system pedagogiczny opierał na etyce i psychologii. Etyka według niego wyznaczała cel kształcenia, wychowania, którym jest silny charakter moralny. Psychologia - wskazywała drogę i środki pozwalające na realizację celu (J. Krasuski, 1985, s. 114). Natomiast nauczyciel miał wychowywać człowieka, czyli „wcielać wartości etyczne w psychikę jednostki ludzkiej” (H. Markiewiczowa, 2001, s. 78).

Etyka Herbarta wyróżniała pięć idei moralnych. Były to:

1. Idea wewnętrznej wolności

2. Idea doskonałości

3. Idea życzliwości

4. Idea prawa

5. Idea słuszności (H. Markiewiczowa, 2001, s. 79).

Herbartowska psychologia jest oparta na przekonaniu, że:

• Nie ma żadnych dziedzicznych ani nabytych dyspozycji psychicznych

• Całe życie psychiczne powstaje z przedstawień - wyobraźni

• Przedstawienia są odpowiedzią naszej duszy na różne bodźce zewnętrzne (H. Markiewiczowa, 2001, s. 79).

Herbart uważał, że jeśli człowiek będzie się kierował według wyżej wymienionych idei osiągnie „prawdziwie moralny, silny charakter” (S. Wołoszyn, 1964, s. 271), czyli najwyższy cel wychowania. Aby realizować ten cel potrzebne są następujące środki:

• Karność - dla utrzymania karności prócz rozkazu i zakazu dopuszczany jest również karcer oraz kara cielesna

• Kierowanie dziećmi - przyswajanie do porządku w życiu poprzez dozór, autorytet, sympatię, groźbę, a także głównie poprzez organizowanie odpowiednich zajęć i pielęgnowanie fizycznego rozwoju (S. Wołoszyn, 1964, s. 271).

Najważniejszym czynnikiem wychowania według Herbarta jest nauczanie wychowujące. Czyli takie, które daje wiedzę, kształci oraz wywołuje w charakterze ucznia dodatnie zmiany (J. Krasuski, 1985, s.120).

Według Herbarta proces poznawania rzeczywistości przez uczniów przebiega przez trzy stałe etapy:

1. Etap ten wynika z naturalnego dążenia do poznawania nowych rzeczy i zjawisk

2. W etapie drugim dziecko zaczyna kojarzyć nowo poznane zjawisko ze zjawiskami, które już znał

3. Etap trzeci to tylko pogłębienie drugiego. Rozpoznane zjawisko zwane wyobrażeniem zostaje wmontowane w przyswojony wcześniej łańcuch wiedzy, stając się tym samym stałym ogniwem systemu wiedzy naukowej i moralnej (J. Krasuski, 1985, s.120).

Zaprezentowanym etapom przyswajania wiedzy według Herbarta powinny odpowiadać ściśle z nimi powiązane etapy procesu nauczania. Etapy te zostały nazwane stopniami formalnymi. A były to:

1. Jasność

2. Kojarzenie

3. System

4. Metoda

Teoria stopni formalnych na kilka dziesięcioleci w II połowie XIX wieku opanowała szkolnictwo średnie i elementarne Niemiec, Rosji, Austrii i Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej.

T. Ziller i W. Rein to dwaj uczniowie Herbarta dzięki, którym jego pedagogika się rozprzestrzeniła. Oni również dodali piąty stopień formalny(J. Krasuski, 1985, s.120).

Stopnie formalne powinny być podstawą każdej jednostki lekcyjnej.

W Polsce przedstawicielami herbartyzmu byli m.in. Franciszek Majchrowicz, Bolesław Mańkowski i Antoni Danysz.

Uważam, że szkoła Jana Fryderyka Herbarta miała więcej wad niż zalet. System zmuszał nauczycieli, aby uczyli według podanego wzoru, stosując się do stopni formalnych. Nauczyciele musieli wtedy traktować każdego ucznia tak samo, nie zwracali uwagi na indywidualność, osobowość ucznia. Przez to, że każda lekcja składała się z takich samych elementów panowała rutyna. W dodatku obowiązywały kary i bezwzględna dyscypilna, które doprowadzały do braku zainteresowania szkołą, lekcją i likwidowały aktywność ucznia.

BIBLIOGRAFIA:

1. Krasuski J., Historia wychowania, WSiP, Warszawa 1989

2. Markiewiczowa H., Wybrane zagadnienia z historii wychowania, APS, Warszawa 2001

3. Okoń W., Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Warszawa 1995

4. Wołoszyn S., Dzieje wychowania i myśli pedagogicznej w zarysie, PWN, Warszawa 1964

1

---