HERBART
Johann Friedrich Herbart, Jan Fryderyk Herbart (ur. 4 maja 1776 w Oldenburgu, zm. 14 sierpnia 1841 w Getyndze) – niemiecki filozof, psycholog i pedagog. Uważany za twórcę współczesnej pedagogiki naukowej.
Johann Friedrich Herbart był synem radcy prawnego Thomasa Gerharda Herbarta i jego żony Lucie Margarete z domu Schütte. Jako dziecko uległ wypadkowi – wpadł do beczki z wrzątkiem, i ze względu na związane z tym problemy zdrowotne do trzynastego roku życia nie chodził do szkoły, pobierając prywatne lekcje w domu. W latach 1788–1794 uczęszczał do gimnazjum w Oldenburgu. Opanował grę na fortepianie i na wiolonczeli.
Od 1794 do 1797 studiował filozofię. Wcześnie zaznajomił się z filozofią Wolffa i Kanta. W Jenie studiował u Johanna Gottlieba Fichtego. W tym okresie należał do organizacji Bund der Freie Männer, której członkami byli m.in. Johann Smidt, Johann Georg Rist, August Ludwig Hülsen, Johann Erich von Berger.
W latach 1797–1800 był nauczycielem domowym trzech synów szwajcarskiej rodziny Steigerów. Zamieszkał w Bernie, gdzie zapoznał się u Pestalozzi'ego z jego pedagogiką. Na życzenie matki zrezygnował z pracy, powrócił do Niemiec i zatrzymał się u Smidta w Bremie, gdzie przebywał w latach 1800–1802.
W 1802 po obronie pracy doktorskiej i habilitacyjnej został wykładowcą na uniwersytecie w Getyndze a w 1805, jako profesor nadzwyczajny, objął tam katedrę filozofii[4]. W 1809, jako profesor zwyczajny objął po Kancie katedrę filozofii na uniwersytecie w Königsbergu[3][4] i utworzył seminarium pedagogiczne dla nauczycieli. W 1833 powrócił do Getyngi, po tym jak odmówiono mu katedry po zmarłym Heglu w Berlinie – w konserwatywnych Prusach jego poglądy uważano za zbyt liberalne.
Na jego filozofię składał się realizm w metafizyce oraz intelektualizm. Pedagogika stała się domeną całej jego pracy filozoficznej i starał się jej nadać ściśle naukowy charakter. Bywa nazywany "ojcem naukowej pedagogiki". Do psychologii wprowadził termin "apercepcja".
Filozofia Herbarta oznacza cofnięcie zasadniczego poglądu Kanta do metafizycznego realizmu. "Rzecz sama w sobie" nie jest pojęciem granicznym, ale czymś realnym. Pojęcie jednej rzeczy, obdarzonej wieloma przymiotami, prowadzi z konieczności do przyjęcia wielości prostych, rzeczywistych rzeczy, których połączenie tworzy dopiero ten przedmiot, jaki nam się objawia. Przedmiot jest kompleksem monad, tzn. pojedynczych substancji. Również jaźń, dusza, jest taką monadą wieczną i niezniszczalną. Przedstawienie i uczucie powstaje jako skutek konfliktu, zderzenia monady duchowej z innymi monadami. Świadomość jest sumą stosunków, jakie łączą duszę z innymi monadami. Ruch przedstawień istniejących w duszy można zatem obliczyć na postawie zasad mechaniki; w ten sposób metoda matematyczna ma zastosowanie w psychologii.
Według Herbarta pedagogika opiera się na etyce i psychologii. Zadanie wychowania polega na ukształtowaniu woli i charakteru oraz na obudzeniu w człowieku szerokich zainteresowań. Etyka wyznacza i uzasadnia cele wychowania a psychologia uzasadnia środki do osiągnięcia celu. Środki te to:
Regierung – karność (utrzymanie w karności dopuszcza kary cielesne).
Nauczanie wychowujące (nauczanie wychowujące ma oprócz wiedzy budować charakter).
Wszelkie przejawy życia psychicznego takie jak uczucia czy wola pochodzą od wyobrażeń. Nauczanie to tworzenie wyobrażeń u wychowanka przez co formuje się osobowość i charakter.
Pięć idei moralnych Herbarta
Idea wewnętrznej wolności – zawsze uznajemy zgodność naszej woli z naszymi przekonaniami i przeżywamy tę zgodność pozytywnie.
Idea moralności – za cechę pozytywną uznajemy silną wolę w odróżnieniu od słabej, chwiejnej, jest treścią idei doskonałości.
Idea życzliwości – uznajemy zgodność woli własnej z wolą innych.
Idea prawa – niezgodność woli, która rodzi walkę, spory, może być usunięta na zasadzie uznawania praw.
Idea słuszności – łamanie prawa prowadzącego do przykrości i krzywdy innych.
Idea wewnętrznej wolności i idea życzliwości odnosi się do własnego ja, a pozostałe idee do relacji z innymi.
Dewey
John Dewey – urodził się w 1859 w Vermont, zmarł w 1952 w Nowym Jorku. Filozof, pedagog, czołowy przedstawiciel amerykańskiego progresywizmu. Twórca koncepcji szkoły pracy (1896–1902) w Chicago. Wykładał między innymi na uniwersytetach w Nowym Jorku, Chicago.
System pedagogiczny:
Dewey oparł swój system pedagogiczny na instrumentalizmie, kierunku pragmatyzmu zapoczątkowanym przez Charlesa Peirce’a, a rozpowszechnionym przez Williama Jamesa. Polegał on na rozumieniu doświadczenia jako istoty prawdy – prawdziwe jest to co sprawdza się w działaniu jako prawdziwe. Doświadczenie jest źródłem zdobywania i weryfikowania wiedzy, stąd w jego szkole pracy rozwijane było hasło: uczenie się przez działanie. Szkoła ta powstała na wzór samowystarczalnego gospodarstwa domowego, gdzie dzieci wykonywały różne zajęcia rzemieślnicze i gospodarcze. Akcent położony był na aktywność praktyczną i manualną. Głównym celem szkoły było pobudzanie wrodzonych zdolności dzieci, zainteresowań, wzbogacanie doświadczeń, samodzielna praca, natomiast wiedzę zdobywało się niejako przy okazji.
W szkole nie było lekcji i przedmiotów, ośrodkiem był problem, który napotykało dziecko w codziennym życiu i jego rozwiązanie mające doprowadzić do nabywania wiadomości, dlatego zadaniem szkoły było stwarzanie sytuacji będących źródłem owych problemów.
Dewey oparł swój system pedagogiczny na instrumentalizmie, kierunku pragmatyzmu zapoczątkowanym przez Charlesa Peirce’a, a rozpowszechnionym przez Williama Jamesa. Polegał on na rozumieniu doświadczenia jako istoty prawdy – prawdziwe jest to co sprawdza się w działaniu jako prawdziwe. Doświadczenie jest źródłem zdobywania i weryfikowania wiedzy, stąd w jego szkole pracy rozwijane było hasło: uczenie się przez działanie. Szkoła ta powstała na wzór samowystarczalnego gospodarstwa domowego, gdzie dzieci wykonywały różne zajęcia rzemieślnicze i gospodarcze. Akcent położony był na aktywność praktyczną i manualną. Głównym celem szkoły było pobudzanie wrodzonych zdolności dzieci, zainteresowań, wzbogacanie doświadczeń, samodzielna praca, natomiast wiedzę zdobywało się niejako przy okazji.
W szkole nie było lekcji i przedmiotów, ośrodkiem był problem, który napotykało dziecko w codziennym życiu i jego rozwiązanie mające doprowadzić do nabywania wiadomości, dlatego zadaniem szkoły było stwarzanie sytuacji będących źródłem owych problemów.
Dewey wyodrębnił etapy myślenia prowadzące do rozwiązania problemu:
odczucie trudności
określenie trudności – sformułowanie problemu
szukanie rozwiązań – formułowanie hipotez
wyprowadzenie drogą rozumowania wniosków z rozwiązań – logiczna weryfikacja hipotez
dalsze obserwacje prowadzące do przyjęcia lub odrzucenia hipotezy – empiryczna weryfikacja hipotezy.
Prace Deweya :
Moje pedagogiczne credo – 1897
Szkoła a społeczeństwo – 1899
Szkoła i dziecko - 1902
Jak myślimy – 1910
Demokracja i wychowanie – 1916