Termin region wywodzi się z łacińskiego słowa regio, co oznacza ruch w określonym kierunku, lub też okolicę, krainę, dzielnicę - to drugie znaczenie z czasem zyskało powszechną akceptację, choć nie zawsze odnosi się do tego samego.
Niezależnie od dziedziny nauki, region ujmuje się jako obszar o cechach na tyle charakterystycznych, iż pozwalają one na wydzielenie go z większego terytorium.
Zależnie od tego, z punktu widzenia jakiej cechy poddaje się analizie dany obszar, można mówić o regionach geograficznych, kulturowych, administracyjnych, politycznych, ekonomicznych.
TYPOLOGIA REGIONÓW sposoby podziału → regionów w zależności od przyjętego kryterium.
Kryteriami typologii regionów mogą być:
- stopień wykształcenia struktury regionu, a zarazem skala różnic w stosunku do obszarów otaczających (np. regiony słabo rozwinięte, z częściowo wykształconą strukturą wewnętrzną, z dobrze ukształtowaną bazą ekonomiczną);
- stopień zróżnicowania struktury gospodarczej (np. regiony monofunkcyjne, olifunkcyjne);
- skala nowoczesności przemysłowo -usługowej (np. regiony nowoczesne, tradycyjne, strukturalnie niedostosowane);
- rodzaj cech wziętych do badania (np. regiony demograficzno-społeczne, ekonomiczne; powierzchniowe, węzłowe);
- rodzaj działalności gospodarczej (np. regiony rolnicze, przemysłowe, przemysłowo-usługowe, usługowe);
- usytuowane w przestrzeni kraju (regiony centralne, peryferyjne, przygraniczne, transgraniczne);
- czy też możliwości podejmowania decyzji o własnym rozwoju, zwłaszcza w zakresie polityki finansowej (regiony samodzielne, uzależnione w rozwoju od centrum polityczno -gospodarczego).
Kryteria typologii regionów ekonomicznych:
- odmienności strukturalnej
- ekonomiczno-administracyjne
- poziomu rozwoju
- statystyczne
- podstawowy rodzaj działalności
Regiony wg kryterium odmienności strukturalnej:
- jednorodne - są to obszary względnie jednolite w zakresie pewnych cech skupiające sąsiadujące tereny o podobnych cechach.
- węzłowe - są to obszary objęte występowaniem pewnego centrum (węzła), wokół którego skupione są pozostałe części regionu.
Podział ze względu na kryterium ekonomiczno-administracyjne, czyli podział administracyjny kraju jest podstawowym punktem odniesienia dla polityki regionalnej oraz jest podstawą do gromadzenia danych o charakterze społeczno-gospodarczym.
Regiony wg kryterium poziomu rozwoju:
- regiony rozwinięte
- regiony rozwijające się
- regiony opóźnione w rozwoju
Kryterium statystyczne zaproponowane zostało przez Unię Europejską i umożliwia prowadzenie jednolitej polityki przez wszystkie kraje członkowskie. Według tego kryterium podzielono przestrzeń europejską na tzw. NUTS-y.
W polskich warunkach NUTS 1 odpowiada poziomowi makroregionów. Wyróżnia się:
- makroregion centralny (województwa łódzkie i mazowieckie)
- makroregion południowy (województwa małopolskie i śląskie)
- makroregion wschodni (województwa lubelskie, świętokrzyskie, podkarpackie i podlaskie)
- makroregion północno-zachodni (województwa wielkopolskie, zachodniopomorskie,
lubuskie)
- makroregion południowo-zachodni (województwa dolnośląskie i opolskie)
- makroregion północny (województwa kujawsko-pomorskie, warmińsko-mazurskie i pomorskie)
NUTS 2 odpowiada wielkości polskich regionów, NUTS 3 obejmuje obszar tzw. podregionów, NUTS 4 dotyczy powiatów, zaś NUTS 5 obejmuje gminy.