Ku refleksji młodego pedagoga

Obowiązki nauczyciela

Pierwsze lata pracy upływają mu na wypełnianiu codziennych obowiązków:ządzaniu konspektów lekcji,

•prowadzenia zajęć

•uczestniczeniu w zebraniach

•uczestniczeniu konferencjach organizowanych zarówno  w macierzystej placówce, jak i poza nią

Podejście nauczyciela do uczniów zależy od przyjętej przez niego koncepcji natury ludzkiej :

„Kształcenie polega na osiągnięciu konkretnych celów - jego efektem powinno być zdobycie pewnych umiejętności lub określonej wiedzy”

Kiedy nauczyciel zagłębia się w rozważania dotyczące koncepcji świata, społeczeństwa 
i natury ludzkiej, tym samym snuje refleksje filozoficzne na temat edukacji….

Systematyzacja myślenia i działania pedagogicznego. Prądy i kierunki w pedagogice 1900 - 1933 wg Bogdana Nawroczyńskiego

W latach 1900 - 1933 pedagogika cechowała się głównie

• brakiem określonego ideału, jednolitości poglądów pedagogicznych

• zamętem, kontrastami, a zarazem dynamiką i siłą myśli pedagogicznej wynikającą z rozwoju nauk, przepływu informacji (głównie z Zachodu)

Istota klasyfikacji prądów :

• atrakcyjność jakiegoś ideału pedagogicznego

• dążenie pedagogów do realizacji ideałów, szukanie środków zastosowania pomysłów w praktyce

• charakter terytorialny, państwowy lub światowy tychże prądów

Kryteria podziału prądów pedagogicznych wg B. Nawroczyńskiego

• Cele wychowania (teleologia )

• środki wychowania ( metody)

• Teoretyczne założenia nauki o wychowaniu

SYSTEMATYZACJA wg KRYTERIUM:CELE WYCHOWANIA

1. Pedagogika indywidualistyczna

• Cele wychowania : wspieranie naturalnego, indywidualnego rozwoju dziecka

• Główni przedstawiciele: L. Tołstoj, E. Key, M. Montessori, H. Perkhurst, A. Sickinger

2. Pedagogika filozoficzna

• Cele wychowania :

• a) źródło pedagogika kultury - wychowanie na granicy świata biologicznego, psychologicznego, socjologicznego, duchowego zawierające najwyższe ideały kultury - droga do dociekań nad pedagogiką filozoficzną, nad wartościami . Główni przedstawiciele to : J. Cohn, E. Spranger, T. Litt, S. Hessen

• b) źródło personalizm i idealizm filozoficzny - głównym zadaniem człowieka jest branie czynnego udziału w życiu duchowym

Rozróżnienie trzech pedagogik :

- indywidualistyczna ( stadium biologiczne rozwoju człowieka)

- socjalna ( stadium rozwoju społecznego )

- noologiczna (od greckiego nous-rozum, duch (stadium rozwoju rozumnej osobowości i ducha )

• Cele wychowania : przygotowanie w człowieku osobowości, tj. rozbudzanie życia duchowego w wychowanku i takie jego prowadzenie, aby on sam je samodzielnie prowadził i przyswoił.

3. Pedagogika kultury ( próba przezwyciężenia pedagogiki indywidualistycznej i socjalnej)

• Cele wychowania : kultura jednostki, realizacji kultury w rozwijającej się osobowości człowieka

• Przedstawiciele : W. Dilthey, G Kerschensteiner, E. Spranger, T. Litt, S. Hessen, B. Suchodolski

4.Pedagogika religijno - moralna

• Cele wychowania : religia katolicka, moralność chrześcijańska

• Przedstawiciele : F.W Foerster

5. Pedagogika socjalna ( podział I i II )

I podział :

- kierunek empirystyczny ( oparty na socjologii i biologii )

• Cele wychowania : przystosowanie jednostki do społeczeństwa

• Przedstawiciele : P. Bergemann, P. Barth, E. Durkheim, F. Znaniecki, S. Karpowicz

- kierunek idealistyczny

• Cele wychowania :uspołecznienie i umoralnienie danego narodu, kształcenie woli człowieka, doprowadzenie aby jednostka brała czynny udział w budowaniu ludzkiej społeczności.

• Przedstawiciele : P. Natorp, H. Cohen, G. Gentile, B. Croce

II podział :

- kierunek klasowy :

• Cele wychowania : przystosowanie jednostki do danej klasy społecznej,

• Przedstawiciele : K. Marx, P. Błoński, N. Krupska, S. Szacki, M. Adler, W. Spasowski. S. Szczepanowski

- kierunek narodowy :

• Cele wychowania : identyfikacja z własnym narodem

• przedstawiciele : Z. Balicki, L. Zarzecki, S. Pigoń, P. Pręgowski

- kierunek państwowy:

• cele wychowania ; wychowanie dla potrzeb państwa

• przedstawiciele : G. Gentile, E. Krieck, G Kerschensteiner, K. Sośnicki

SYSTEMATYZACJA wg KRYTERIUM:ŚRODKI WYCHOWANIA

1. Wychowanie przez sztukę

• środki wychowania : przeżycie estetyczne ( impresje, ekspresje ) zbliżenie pracy nauczyciela do pracy artysty

• przedstawiciele : J. Ruskin, A Lichtwark, E. Weber

2. Pedagogika osobowości

• środki wychowania : duża swoboda w wyborze stosowania metod wychowania i nauczania : nauczyciel wyzwolony z pęd ograniczoności metod

• przedstawiciele : D. Linde, F. Gansberg, H. Sharrelmann

3. Nowe szkoły na wsi

• środki wychowania : metody praktycznego działania, laboratoryjne, warsztatowe, wycieczki itp.

• przedstawiciele : A. Linde, H. Lietz, A. Demoulines, J. Gralewski

4. Wychowanie przedszkolne

• środki wychowania :samodzielna praca dziecka z pomocami w :”przygotowanym otoczeniu”, pomoc wychowawcza nauczyciela w rozwoju

• przedstawiciele : M. Montessori, O. Decroly

5. Szkoły pracy

• środki wychowania : a) aktywność ucznia (szkoła aktywności, szkoła czynu, szkoła twórcza) - ekspresjonizm pedagogiczny - przedstawiciele : A. Lay, A. Ferierre, H. Rowid

b) czynne procesy zachodzące w dziecku - przeżycia - impresjonizm pedagogiczny - przedstawiciele : G. Kawerau, G. Gentile

c) uspołecznienie młodzieży poprzez wychowanie we wspólnocie życia i pracy - przedstawiciele : G. Wyneken, P. Petersen

d) zbliżenie szkoły do życia - przedstawiciele : O. Decroly, J. Ostrowski

e) system daltoński - przedstawiciele: H. Parkhurst

f) szkoła pracy produktywnej - przedstawiciele : P. Błoński

SYSTEMATYZACJA wg KRYTERIUM:

Teoretyczne założenia nauki o wychowaniu

• Przed XX w. - pedagogika naukowa J.F. Herbarta (oparcie pedagogiki na etyce i psychologii

• Pod koniec XIX w. krytyka pedagogiki za jej spekulatywno - filozoficzny charakter (nauką jest nauka oparta na metodach nauk ścisłych)

• Początek wieku XX - rozszerzenie kryteriów naukowości na nauki humanistyczne oraz przekroczenie granic oddzielających naukę „pozytywną”od filozofii ( od empiryzmu, doświadczenia, badania faktów- do filozofii wychowania w ramach świata wartości i metod spekulatywnych)

Kierunki naukowe
 i filozoficzne w pedagogice współczesne

• Pedagogika czysta i normatywna - Pedagogika czysta, badająca fakty:

tendencja wyłączenia z pedagogiki postulatu stanowienia celów wychowania tendencja również w naukach przyrodniczych  w poglądach na świat i życie).Teza: tylko pedagogika badająca fakty, obywająca się bez pojęcia celu jest naukowa.

• Psychologizm i socjologizm pedagogiczny - Psychologizm - sprowadza fakty pedagogiczne do procesów psychicznych; uznanie wśród nauk pedagogicznych jedynie dyscyplin psychologicznych. Socjologizm - sprowadza fakty pedagogiczne do procesów socjologicznych; uznanie wśród nauk pedagogicznych jedynie dyscyplin socjologicznych.

• Pedagogika eksperymentalna → humanistyczna → filozoficzna - przechodzenie pedagogiki eksperymentalnej w humanistyczną i filozoficzną-uzupełnianie się, współpraca a nie zwalczanie wzajemne idei prądów. Niejednorodność teorii; np. u G. Gentile'a pedagogika bardziej filozoficzna, u J. R. Kretschmera - empiryczna

• Pedagogika a filozofia - Duży wpływ filozofii na pedagogikę, niezależnie od tendencji odżegnywania się pedagogiki od filozofii po koniec XIX w.

---