PEDAGOGIKA FILOZOFICZNA - NORMATYWNA - KAROL KOTŁOWSKI
Tezy: prawo do rozwijania różnych koncepcjo pedagogicznych ; pedagogika wywodzi się od filozofii; każdy z nurtów wychowania różni się swoimi założeniami, które powinny orientować wychowanków na określone wartości;
Aktem pedagogicznym jest każda świadoma czynność człowieka, która zorientowana jest na jakiś cel wychowawczy. Akt ten dzięki swojej normatywności jest czymś dynamicznym.
W strukturze tego aktu zawarte są następujące działania wychowawcy:
Analiza istniejącej sytuacji wychowawczej;\
Refleksja nad sytuacją pod kątem określonego celu wychowawczego;
Obmyślenie sposobu postępowania prowadzącego do osiągnięcia postawionego celu;
Sam czyn wychowawczy, majacy na celu wywołanie pożądanych zmian w psychice wychowanka, w kolektywie wychowawczym i w społeczeństwie. (tworzenie sytuacji wychowawczej);
Ciąg powiązanych ze sobą i ukierunkowanych na jakis cel wychowawczy aktów pedagogicznych składa się na działanie. ( oddziaływanie pedagogiczne).
Proces wychowawczy to współdziałanie świadomości przedmiotu i podmiotu dla osiągnięcia wyznaczonego celu pedagogicznego.
Fakty pedagogiczne to efekty pojedynczych aktów lub procesów wychowawczych.
Na fakty pedagogiczne składają się:
Pożądane stany świadomości wychowanka;
Oparte na nich działania wychowanków;
Nowe sytuacje wychowawcze;
Oddziaływanie instytucyjne jest podświadomym syntezowaniem znanych sposobów wychowawczych lub naśladowaniem.
Cele wychowania nie powinny być formułowane w sposób ostry i wyraźny ponieważ:
Ze względu na możliwość indoktrynacji;
Występują pewne uniwersalne elementy ( w strefie kulturowej);
Jednocześnie występują odmienne warunki ich stosowania ze względu na poszczególne środowiska życia i psychiczne właściwości dzieci oraz samych wychowanków;
Cel wychowania nie podlega kryteriom prawda- fałsz.
Wychowawca dążąc do celu doświadczą następujących sfer swojej działalności pedagogicznej:
Sfera faktów - wychowawca przyjmuje rolę badacza rzeczywistości wychowawczej;
Sfera powinności - (norm, ideałów, modeli wychowawczych) dedukowania norm moralnych z okreslonej ideologii i ich uzasadnianie ( przewidywanie rozwoju społecznego);
Sfera prakseologii pedagogicznej - zasady i metody działania będące pomostem prowadzącym od tego co jest do tego co być powinno;
Metody wychowania dziecka muszą uwzględniać nie tylko porządne wartości etyczne, ale i przebieg procesu ich internalizacji w jego psychice, gdzie mamy do czynienia z fazami ich „zrastania się” z osobowością wychowanka, a mianowicie:
Faza emocjonalnej aprobaty ( lub dezaprobaty) normy po pierwszym kontakcie z nią;
Faza stałej aprobaty poznanej normy;
Faza identyfikacji z normą i jej internalizacji;
Metody wychowania:
- metody informacyjne;
- metody internalizacji - wzbudzanie u wychowanków szacunku dla obowiązujących norm, swoje cele życiowe podporządkowują celom ogólnospołecznym;
- metody pobudzania i hamowania - regulator postępowania, które są oddziaływaniem na „dobrą wolę” ( motywację czynów) wychowanków poprzez stosowanie wobec nich wzmocnienia pozytywne ( nagrody) i negatywne ( kary).
CHRZEŚCIJAŃSKA PEDAGOGIKA PERSONALNO - EGZYSTENCJALNA
Poglądy Ks. J. Tarnowskiego
Personalizm - dotyczy prądów i kierunków w teoriach edukacyjnych, które eksponują w swoich poglądach osobę jako istotę autonomiczną, jej godność i rozumność.
Osoba w wymiarze strukturalnym posiada ontologiczną dwupłaszczyznowość tzn. jest jednością dwóch bytów: materialnego i duchowego.
Osoba w wymiarze społecznym jest członkiem jakiejś społeczności i jednocześnie istotę społeczną.
Osoba w wymiarze transcendentalnym skierowuje się w stronę absolutu ( Boga ), tkwi w duchowej naturze.
Personalizm jako postawa interpersonalna wyrażającą się szacunkiem, uznaniem praw i godności drugiej osoby, troska o jej rozwój.
Personalizm filozoficzny czy zaangażowany światopoglądowy:
- personalizm naturalistyczny - odwołuje się do ewolucjonizmu przyrodniczego kierowanego stałymi prawami determinizmu;
- personalizm spirytualistyczny ( duchowy ) eksponuje absolutną wolnością ducha ludzkiego i jego wewnętrzne zadania doskonalenia samego siebie w pełnym urzeczywistnieniu wartości absolutnych - Sergiusz Hessen, M. Montessori, Bog. Nawroczyński.
Do pseudowychowania zalicza: tresura, administrowanie, trening, moralizowanie, kształcenie osobowości
Problem kar cielesnych - rodz. Pseudowychowanie kompetentem procesu wychowania jest stosunek człowieka do człowieka. Wychowanie to całokształt sposobów i procesów pomagających istocie ludzkiej zwłaszcza przez interakcję urzeczywistniać, rozwijać swoje człowieczeństwo.
Celem wychowania jest rozbudzanie duchowości;
Wychowanie jako spotkanie: wertykalne ( dotycząca Boga ), horyzontalne ( obejmuje kontakty międzyludzkie);
Właściwości wychowania: człowieczeństwa, permanencje ( całożyciowe), interaktywność, intraakcyjność oddziaływanie na siebie wychowawcy - wychowanka, samowychowanie, nieokreśloność sytuacji , transgresyjność.
Warunki istnienia dialogu: obustronna autentyczność ( bycie szczerym); spotkanie ( Bóg jest osobą); zaangażowanie ( pochodzące z wolnego wyboru);
Rodzaje dialogu: Dialog jako metoda; Dialog jako proces; dialog jako postawa
Formy dialogu: rzeczowy - dążenie do wartości prawdy; personalny- wolność i dobro; egzystencjalny - miłość;
WYSTEPUJE KONIEC PEDAGOGIKI WŁADCÓW, STRATEGÓW I LEPIEJ WIEDZĄCYCH.
Krytyka poglądowa:
Minimalizuje rolę wychowawcy;
Ma charakter zamknięty, ograniczony do wychowania chrześcijańskiego;
Centralna kategoria pedagogiczna, wychowanie traktowane jest jako spotkanie ( podważa sens systematycznej pracy nad sobą);
PEDAGOGIKA SERCA DR MARIA ŁOPATKOWSKA
TEZY:
Rozwój uczuć moralnych dziecka uzewnętrznienia się już w okresie niemowlęcym.
Brak zaspokajania potrzeby miłości rodzi skutki negatywne: a) dzieci przedszkolne- opóźnienie rozwoju, nadpobudliwość, brak koncentracji „uczuciowy imbecylizm”; b) dzieci w wieku szkolnym - niechęć do nauki szkolnej, bierność, powierzchowność, agresywność, wycofanie się z kontaktów społecznych, zamykanie się w sobie, obniżenie poziomu myślenia abstrakcyjnego i logicznego, brak poszanowania rzeczy, zwiększona roszczeniowość czy postawy konsumpcyjne; c) młodzież - w postaci zaniku ambicji , brak samodzielności inicjatywy, wcześniej inicjacji życia seksualnego.
Rodzice są naturalnym wzorcem - negatywnym, gdy biją; wychowanie to pomoc w rozwoju dziecka; w miejscu władzy rodzicielskiej powinna być kategoria rodzicielska; pedagogika serca = pedagogika stosowana; w instytucjach edukacyjnych powinni pracować wychowawcy kochajacy dzieci;
Duchowa pedagogika miłości : Arthur Bruhlmeier - opierał się na Pestalozzim
TEZY:
Danie oparcia dziecku;
Stworzenie mu emocjonalnego bezpieczeństwa;
Zagwarantowanie mu spokoju;
Respektowanie dziecięcego świata;
Dostosowanie wystroju pomieszczeń do aktywności edukacyjnej dziecka;
Pielęgnowanie wspólnoty ( troska wzajemną komunikację);
Rozwój dziecka powinien być harmonijny i optymalny: predyspozycje umysłowe, duchowe, moralne;
Pedagogika jest rzecznikiem porządku wartości absolutnych. Wiedza człowieka manifestuje się w trzech sferach jego bytu: bycie cielesnym, psychicznym, duchowym.
N-l sprawuje duchowy autorytet.
PEDAGOGIKA NIEDYREKTYWNA ( wych. Niekierowane )
Carl Rogers: psycholog.
:Proces wychowania broni się przed każdą uniformizacją. Kanony wychodzące od postulatów psychologii i humanizacji: a) samourzeczywistnianie jako stałą tendencję w rozwoju całego potencjału ludzkich zdolności; b) autonomię i współzależność społeczną, jako pełną zdolność i wolność podejmowania decyzji; c) ponoszenie odpowiedzialności za swoje postepowanie i życie; d) międzypodmiotowość jako warunek podmiotowości; orientacja ma cel i sens własnego życia; e) halizm, jako postrzeganie człowieka jako niepodzielnej zintegrowanej całości, jego ciała, psychiki i ducha.
Nie ma różnicy między wychowaniem, a interakcją. Zadaniem wychowawcy jest kształtowanie osobowości, Każdy człowiek jest istotą wolną. Wychowanie traktowane jest jako oferujące pomoc.
Wykład V 04.04.2013
Pedagogika nieautorytarna
Thomas Gordon
Cele wychowania Gordona wyprowadza ze sposobu postrzegania dziecka;
Celem jest rozwój dziecka, uniemożliwienie mu polubienia i zaakceptowania siebie oraz zdobycie poczucia własnej wartości;
O powodzeniu wychowania decycuje uzewnętrznienie konfliktów (s. 145), problem powinien być rozwiązany samodzielnie przez osobą;
Mity wg Gordona:
Nie jest prawdą, że dziecko:
Nie jest jeszcze pełnowartościowym człowiekiem;
Jest złe z natury;
Jest własnością rodziców, ich kontynuacja i jest dla nich najważniejsze;
Chce by dorośli wyznaczali mu granice jego zachowania;
Buntuje się przeciwko rodzicom;
Nie jest prawdą, żę wychowawcy:
Muszą być czymś więcej niż zwykłymi ludźmi i mają w związku z tym obowiązek być czymś lepszym niż tylko ludzie;
Muszą być konsekwentni;
Muszą stanowić „zwarty front” w wychowaniu dzieci, być zgodni w swych uczuciach i postępowaniu;
Muszą zawsze akceptować dziecko;
Mają prawo narzucać dzieciom swoja wolę i rozwiązania, oraz muszą zwyciężać w relacjach z dziećmi, by nie zostać pokonanymi;
Muszą przekazywać dzieciom swoją hierarchię wartości;
Są odpowiedzialni za przekazywanie kultury;
Są winni używać w stosunku do dzieci swojej władzy i autorytetu;
PEDAGOIGIKA GESTALT
Fundamenty:
- Edukacja przez „strapianie się”. Jej istotą jest rozwinięcie programu i metodologii eduk., która koncentrowałaby się na emocjonalnej i poznawczej sferze uczenia się, dbając zarazem o ich integrację i współgranie;
- Zajęcia integracyjne skoncentrowane na temacie. Istotą interakcji jest indywiduum jego własną biografia, potrzebami fizycznymi , duchowymi i moralnymi oraz umiejętnościami komunikowania się z samym sobą i z otoczeniem, oraz pomiędzy grupa jako całością;
- Agogika integracyjna ( holistyczna ) - antropologia stosowana- człowiek jest podmiotem ciała, psychiki i ducha, żyjącym w nierozerwalnym związku ze środowiskiem społecznym i ekologicznym;
Założenia antropologiczne:
Człowiek jest w istocie organizmem godnym zaufania;
Człowiek niesie w sobie ogromny potencjał możliwości, do których realizacji muszą być stworzone odpowiednie warunki;
Człowiek jest istotą społeczna;
Człowiek jest aktywny sam z siebie i zmienia się dzięki własnej aktywności i jego interakcjom z otoczeniem;
Każda jednostka zmierza do wielostronnego rozwoju swoich możliwości i zdolności;
Zachowanie człowieka można rozumieć tylko w ich całości;
ZASADY:
Z. pierwszeństwa relacji uczeń- nauczyciel;
Z. stworzenia horyzontalnych sytuacji nauczania- uczenia się;
Z. zajmowania się jednością ciepła- psychiki i duszy;
Z. uczynienia punktem wyjścia do zajęć tego, co w danym momencie angażuje uczniów, co staje się;
Z. zajmowania się jednością indywiduum- Środowisko ( świadomość odpowiedzialności za więzi społeczne);
Z. uczenia się poprzez przeżywanie i działanie;
Pedagogika wychowania integralnego:
Przedstawiciele: Heinrich Dauber, Volker Buddrus, Weil Postman
Przyczyny powstania pedagogiki wychowania integralnego:
W 1960 r. 5% dzieci miało matkę bez męża w 1990- 20%
W 1960 r. 7% dzieci amerykańskich żyło z jednym rodzicem, w 1990 r. - 27%
W 1960 r. 1% dzieci doświadcza rozwoju własnych rodziców. W 1990 r - 50%
Pola problemowe pedagogiki integralnej: wspólny świat, pokój, ekologia
POSTMAN:
Etyczność- ziemia jest statkiem kosmicznym;
Ciągłość - ludzie z natury ciągle popełniają błędy;
Przeszłość - problem uczuć patriotycznych - historia jako niekulturowe doświadczenie ( archeologia);
Jasność - prawo różnorodności;
Teraźniejszość - nadzieja na przyszłość- wpływ języka na moralność;
PEDAGOGIKA RADYKALNEGO HUMANIZMU:
Erich From - psycholog społeczny;
Wrogość reakcyjna: zrozumienie przemocy - będąca reakcją jednostki ludzkiej na zagrożenie życia, godności i własności;
Wrogość rekompensacyjna - dla ludzi słabych stanowi rodzaj uniewersalnego środka do odzyskania poczucia własnej mocy dzięki stanowieniu wobec innych przemocy, dominacji czy siły;
INNE PROBLEMY
Instrukcje edukacyjne - nie ma otwartej wrogości luz z formami bliskości:
B. submiscyjna - polegająca na podporządkowaniu się komuś od kogoś się zalezy. Prowadzi to do braku niezależności, skłonności buntowniczych oraz hamuje pełny rozwój jednostki.
B. całkowita i najgłębsza zażyłość między dwiema osobami - polegająca na dojrzalej miłości przy jednoczesnym zachowaniu pełnej niezależności i odrębności podmiotów. Ten typ bliskości nie hamuje rozwoju.
TEZA FRAMA:
Orientacja rukrofilska dominuje, charakteryzuje się specyficzną zdolnością człowieka do stosowania wobec innych przemocy, do traktowania życia w sposób mechaniczny, przedmiotowy;
Nie jest ona wyrazem jakiejś pojedynczej cechy osobowości, ale reprezentuje sobą całościowy sposób życia, wyraża myśli, gesty i zachowania;
Nekrofil jest osoba kochającą destrukcję, wierzy w słuszność przemocy;
From - uwaga asertywności i obrony własnego humanizmu
Sztuka wychowania : to sztuka miłości, nie powierzać losu dzieci, niewyleczonym sercem ( nie maja czułości itp.), orientacja biofilna ( osoba promieniująca ciepłem, serdecznością, empatią, poczuciem moralności, świadomość, silne strony własnej osobowości);
From- zadania wychowawczej:
Poszerzenie marginesu wolności wraz z wspieraniem warunków sprzyjających biofilii;
Natura człowieka nie jest dobra ani zła, staje się patologiczna w zależności od dominacji, orientacji nekrofilnej lub biofilnej oraz od styczności z zewnętrznym światem;
Przewidywał, że edukacja będzie stawać się akaleratorem pomocy i destrukcji;
FROM- szkoła jest zdominowana zasada maksymalnej wydajności:
Zarządzający objawiają się spontanicznością, dlatego do maksimum ograniczają: indywidualizm, twórczość, alternatywne rozwiązania i jakościowe mierniki kształcenia.
Szkoła powinna być humanistyczna - kształtować postawę „BYĆ”;
JURGEN HABERMAS -podzielił nauki na:
a/empiryczno - analityczne -> przedmiotem zainteresowania jesr porządek natury i jej prawa 0 techniczny interes poznawczy;
historyczno - hermeneutyczne -> zajmuje się sfera oddziaływania ludzkiego poznania na sposób komunikowania się osób w toku interakcji - interes praktyczny;
społeczne -> interes emancypacyjny społeczeństwa - autonomia, autorefleksja;
krytyczna nauka o wychowaniu
Habermas - rozwój cywilizacji zmierza do zawłaszczenia racjonalności komunikacyjnej przez racjonalność instrumentalna, ekonomiczno- administracyjną ( „ kolonizacja świata życia”)
Następstwem jest :
upowszechnianie w świadomości zbiorowej struktury i schematów myślenia ( nastawionego na skuteczność);
tworzenie wartości świadomości konsumpcyjnej ( państwo dobrobytu)
Habermas - hipoteza- występuje zbieżność (izomorfizm) logiki rozwojowej systemu społecznego, jego instytucji i struktur z odpowiadającymi jej poziomami rozwoju moralnego.
Trójpoziomowy model logiki rozwoju:
Poziom przedkonwencjonalny - to poziom tożsamości naturalnej, gdzie normy i motywy nie oddzielają się od planu działań: Występują tu:
Stadium orientacji na unikanie kary oraz ślepe podporządkowanie się władzy;
Stadium orientacji na wzajemność świadczeń to typowa moralność konsumpcji;
Poziom konwencjonalny - to poziom tożsamości ról, bowiem normy oddzielają się od działań i konsytuuja system moralny:
Stadium orientacji za zgodą interpersonalną ( moralność „dobrego chłopca i grzecznej dziewczynki”);
Stadium orientacji na prawo i porządek ( autorytet oraz stale i ścisłe określone reguły postępowania, dążenie do zachowania ustawionego porządku społecznego stają się istotnym kryterium oceny moralnej).
Poziom postkonwencjonalny odpowiada poziomowi tożsamości osobowej, gdzie normy i role występują jako wymagające uzasadnień a ich ważność może być kwestionowana i uzgadniana;
Stadium orientacji na legalistyczną umowę społeczna - jednostka poszukuje równowagi między osobistymi poglądami moralnymi opartymi na ogólnoludzkich a reprezentowanymi przez społeczeństwo,
Stadium orientacji na uniwersalistyczną etykę formalną czyli na gotowe systemy, dekalog, katechizm;
Stadium orientacji na uniwersalistyczną etykę mowy czyli na to uniwersum, które jednostka i społeczeństwo wypracowuja sobie same;
Geneza teorii krytycznej a edukacja
Krytyka - kto, jaka klasa - zarządza sprawuje kontrolę nad instytucjami oświatowymi i procesem wychowawczym oraz na ustalaniu celów i priorytetów edukacyjnych.
- kto sprawuje kontrolę nad szkoła? Kto tworzy politykę oświatową? Kto wytycza, etyczne, społeczne i ekonomiczne cele edukacji?
- zdefiniowanie decydentów, badanie pobudek, które nimi kieruja oraz ich celów i programów.
2. Skupianie się na dynamice konfliktów społecznoekonomicznych występujących w polityce, kulturze i edukacji.
NAUCZANIE
Zadania stawiane nauczycielom:
Działanie na rzecz autentycznej reformy oświaty, która pozwoli nauczycielom sprawowanie kontroli nad edukacja.
Współpraca z innymi nauczycielami na rzecz poprawy jakości nauczania.
Nawiązywanie kontaktów z rodzicami uczniów, czyli członkami lokalnej społeczności oraz inicjowanie w jej ramach wspólnych działań.
Prowadzenie z uczniami dyskusji, polegających na krytycznej analizie zagadnień politycznych, gospodarczych i kulturalnych dotyczących amerykańskiego społeczeństwa;
Działanie na rzecz zmian w podziale władzy w szkołach, czyli doprowadzenie do zmniejszania roli administratorów w formułowaniu polityki edukacyjnej i przeniesienia części ich uprawnień na nauczycieli, uczniów i członków społeczności.
Przekonanie, że szkoła nie może ignorować takich problemów, jak narkomania, ciąża nastolatek, analfabetyzm, niedożywienie i nirówny dostep do opieki zdrowotnej.
UCZENIE SIĘ:
Wychowanie pielęgnujące różnorodność kulurową ( badanie swoich korzeni) oraz uwzględniające różne style uczenia się;
Uczenie ma możliwość opanowania krytycznego języka przydatnego przy analizie treści społecznych, politycznych i ekonomicznych
PROGRAM NAUCZANIA:
Program jawny, wyszczególniający umiejętności i treści przedmiotowe;
Słuzy dominacji mniejszości nad większością, gwarantuje status gro., np. gwarantuje nauczania w 1 języku, treści nauczania ugruntowują istniejacy podział władzy
Program ukryty, kształtujący postawy etyczne, poglądy i zachowania;
Priorytety w programie - poznanie przez uczniów ich historii, języka i kultury;
Analiza mechanizmów trwale obecnych w życiu społeczeństwa ( amerykańskiego), a zwłaszcza tych, które jednych wynoszą do władzy, a drugim ograniczają do nich dostep;
JĘZYK TEORII KRYTYCZNEJ:
Hegemonia;
Kontrola społeczna;
Teoria konfliktu;
Ukryty program nauczania;
Wynoszenie do władzy;
DEKONSTRUKCJONIZM
Jacques Devvicla - postmodernista ( sam siebie tak nie określał)
TEZY
- postmodernizm nie jest przemijająca modą, ponieważ zostawia ślad;
- współczesny zachód opiera się na wartościach prometejskich jak: praca, sława, nieśmiertelność lecz na strefie czasu wolnego. Nie liczy się wieczna perspektywa lecz relaks i rozrywka.
2. Dwie reguły operacyjne :
- skoro nie ma centrum i metafizycznie ugruntowanej Prawdy, nie ma lepszych i gorszych prawd, to każdy ma prawo do swoich prawd.
- te prawdy sa wyłącznie relakcyjne, toteż musi istnieć między nimi zasada przekładalności perspektyw: masz, prawo do swojej prawdy, bo wiem, że gdybym był na twoim miejscu podzielałbym twoja prawde, tego samego oczekując od Ciebie;
Devvida: wszystkie pojęcia mają swoje przeciwieństwa, a przy tym sposób ich uporządkowania w pary nie jest przypadkowy;
- w parze fenomenów 1 jest pojęcie o pozytywnej konotacji dobro, prawda, mądry. Sąłbsze jest negatywne: za, fałsz, kicz.
- w procesie konstruowania tożsamości identyfikujemy się z dobrą stroną znaczeń językowych;
- inność budowania jest na negatywnej stronie tożsamości;
O tym, które pojęcia zostają okreslone jako 1 decyduje władza językowa - relacje władzy rządzą dyskursem, językiem;
- dekonstrukcja jest krytyką języka od środka w oparciu o kategorie, które same są nieudane, nieostrzygane;
- dekonstrukcja sa pojęcia, znaczenia i domniemany prymat kategorii „Zachodu”;
- dekonstrukcja wymaga przeprowadzenia krytyki, dociekania wartości opinii i procesu formowania się za jego pomoca tożsamości;