TEORIE I NURTY WSPÓŁCZESNEJ PEDAGOGIKI
WYKŁAD I- 5.10.12.- Potoczna a naukowa teoria wychowania.
Wychowanie to dziedzina praktyki społecznej, która regulowana jest przez:
* doświadczenie historyczne, kulturowe, polityczne oraz osobiste wraz z towarzyszącą mu mniejszą lub większą refleksją podmiotów zaangażowanych w ten proces.
* teorie naukowe i potoczne, które konstruują wiedzę o jego istocie, jednocześnie jednocześnie przyczyniają się do prowadzenia badań i wykorzystywania ich wyników w działaniu.
Teoria wychowania jest efektem jednego z wielu procesów poznania świata wychowania dzięki prowadzonym badaniom i działaniom inwentaryzacyjnym lub w wyniku uczenia się jego znaczeń od innych.
Teoria wychowania:
+postrzegana jako przeciwieństwo praktyki wychowania
+ścisły związek z praktyką wychowawczą -dostarcza na jej użytek istotnych informacji, uzasadnień, wskazań czy ocen.
Szerokie znaczenie teorii:
To uogólnienia dokonane na podstawie naukowej analizy rzeczywistości, zmierzającej do sformułowania o niej empirystycznych lub analitycznych stwierdzeń.
Wąskie znaczenie teorii:
Teorie to sposoby które w określony sposób odnoszą się do wielu faktów szczegółowych jako ich uzasadnienia lub wyjaśnienia.
Naukowa teoria wychowania to jedna z podstawowych dyscyplin pedagogicznych, której przedmiotem badań jest usystematyzowana, spójna i uporządkowana wiedza o wychowaniu.
Dzięki naukowej teorii wychowania uzyskujemy wiedzę o interesujących nas zjawiskach występujących między nimi relacjach i ich charakterze oraz wynikających z nich następstw.
Należy odróżnić teorie wychowania-m w ścisłym tego słowa znaczeniu- od potocznej.
Potoczna teoria wychowania:
* rodzaj osobistej, zdroworozsądkowej wiedzy o wychowaniu
*zbiór wewnętrznie ze sobą powiązanych przekonań, idei na temat istoty, genezy, celów, uzasadnień i sposobów wychowania.
Cechy charakterystyczne dla potocznych teorii wychowania:
-przeciwieństwo wiedzy naukowej
-bardzo silny związek z praktyką wychowania
-powstała na drodze przednaukowego poznania w sposób naturalny, biologiczny
-jest traktowana w kategoriach prawd samych przez się oczywistych, a zdobywanych dzięki funkcjom rozumu.
-zawiera elementy wiedzy proceduralnej
-dominują w niej informacje epizodyczne
-jest artykułowana za pomocą języka codziennego, potocznego
-nie jest w pełni uświadomiona sobie przez autora.
W zależności od badań wyróżniamy:
1. TEORIE NIEEMPIRYCZNE
-normatywne
- metateorie
2. TEORIE EMPIRYCZNE
- eptymolizacyjne
-eksplikacyjne
Badania podstawowe to badania nieempiryczne, teoretyczne, generujące teorie, modele, koncepcje,
wytwarzające- a nie odzwierciedlające-wiedzę o rzeczywistości. Mogą stać się źródłem do powstania
nowych teorii bądź też doprowadzić do zmiany statusu istniejących już teorii.
Typy teorii w zależności od badań naukowych:
Typy teorii Badania stosowane Badania podstawowe
| Teorie nieempiryczne | Teorie normatywne | Metateorie |
|---|---|---|
| Teorie empiryczne | Teorie optymalizacyjne | Teorie eksplikacyjne |
METATEORIA: z greckiego, meta-poza, theoria-oglądanie, badanie.
Grecki przedrostek jest zatem teorią jakiejś teorii, jest to teoria posługująca się metajęzykiem i zajmująca się badaniem i opisywaniem teorii dedukcyjnej. Teoriewyższego stopnia w stosunku do teorii opisywanej, każda teoria, której przedmiotem jest każda inna teoria.
Teresa Hajniecka- Bezwińska
„[..] udział pedagogiki w zmianie społecznej dokonuje się nie poprzez nauczanie okreslonej pedagogiki, ale wyposażenie ludzi, a szczególnie profesjonalistów, (nauczycieli i pedagogów) w kompetencji znaczenia siebie, innych ludzi oraz świata, aby potrafili wytwarzać własne pedagogie […].
„Świat widzianej prze teorie naukowe jest jednak innym swiatem niż ten, któ¶y jest nam dany w naszym osobniczym doświadczeniu. Uznając, że nauka widzi świat popprzez teorie możliwe jest kształtowanie kompetencji odbierania tej wiedzy, interpretowania i wykorzystywania.”
WYKŁAD II- 12.10.2012
Joanna Rutkowiak o posiadaniu przez pedagoga mapy:
Pedagog ukierunkowany ideami jednej pedagogiki nie potrzebuje żadnej mapy, gdyż ma przed sobą określoną drogę, której niejako poddaje się. Pedagog dwóch dróg jest w bardziej złożonej sytacji, jego problem sprowadza się do podjęcia decyzji w ramach konstrukcji dychotomicznej, gdyż tak właśnie, w formie przeciwstawnych....
Odcina się natomiast od innych, niemieszczących się w dwuczęściowej strukturze i w tym sensie nie koncentruje się na uzyskaniu orientacji w całości zagadnienia, w związku z czym mapa jest mało przydatna i jemu.
Mapa pedagogiki ( jedna z wielu)
Pedagogie naukowe:
analityczne
pozytywne
krytyczne
Pedagogie głównego nurtu
konserwatywne
liberalno-postępowe
hedonistyczne
Pedagogie poboczne-kryterium emocjonalne
*pokrętne
-amatorskie
-pozastandartowe
-cyniczne
-desnatowe
*przewrotne
-baśniowe
-błazeńskie
-ekstrawaganckie
-figlarne
*odlotowe
-alarmistyczne
-anarchistyczne
-anomijne
-awangardowe
Kryterium temporalne (czas)
-powrotne
-przelotne
-przezorne
-potoczne
Bogusław Sliwerski-tym na co może być zorientowana działalność:
1” Na jeden nurt czy teorię wychowania, pedagogice czy dyskurs, a wówczas taki monista może nie potrzebować mapy z pozostałymi prądami i teoriami, gdy wie dokąd zmierza i po co, ku jakim celom chce prowadzić swoich wychowanków.
2. Na dwie wyraźnie sobie przeciwstawne teorie wychowania a toteż musi wybrać w ramach dychotomicznej konstrukcji, najlepiej opisującą, wyjaśniającą czy interpretującą zjawisko wychowawcze, odcina się wówczas, od jej anatomii, rezygnując podobnie jak monista, z uzyskania orientacji w całości zagadnienia jeśli potrzebna mu jest jakaś……………….
To tylko ta która przekona ludzi do wyboru własnej orientacji.
3. Na mniejszość teorii wobec której musi się jakoś odnaleźć, albo na podstawie logicznie uzasadnionych, merytorycznych współrzędnych, z przyjęciem określonych założeń, teoretycznych dyskursów wychowawczych, wybierając jeden z nich dla siebie, albo powinien wykonać odpowiednią prace w oparciu o kryterium empiryczne, z nastawieniem na ogarnięcie żywego, aktualnie występującego, realnego doświadczenia i czynienia owego doświadczenia przedpolem do budowania teorii.
Wiedza nie jest sumą poglądów które, różnymi drogami, zostały przekazane. Trzeba pamiętać, że one same są „tylko czymś pierwszoplanowym. Jeżeli nakładam finalnosc owych poglądów, przesłaniam sobie, to co istotne. Rzecz w tym, by poza oczywistością poglądów ujrzeć to , co nie jest widziane po prostu.
- Z greckiego THEORIA- oglądanie, kontemplacja, rozważanie, badanie
THEORIEN- przyglądać się, kontemplować, rozważać.
THEORETIKOS- oglądający, rozważający, kontemplujący
THEORIA- widzenie, widok.
Źródła etynologiczne- by zrozumieć o co chodzi we współczesnym podejściu do teorii.
Teoria- widzenie tego co jest, tego co faktycznie jest obecne.
Fakt- nie jest czymś po prostu fizycznie obecnym.
WYKŁAD III- 19.10.12r,
Poglądy Arystotelesa:
*Espisteme- to wiedza przedstawiająca efekt poznania w postaci praw ogólnych, powszechnych i koniecznych. Dzięki niej przewidujemy i wpływamy na przyszłe zdarzenia . Takiej wiedzy oczekujemy od nauk przyrodniczych, ponieważ tylko na takiej wiedzy mogą być budowane nowe techniki.
*Doxa- to wiedza „wytworzona” na charakter pro balistyczny, wiedza hipotetyczno-przypuszczalna. Wartość jej podlega ma jej dyskursywności, ujawniania się w dyskursie na temat kwestii ważnych dla ludzi i grup społecznych w danym momencie.
*Techne- wiedza technologiczna, praktyczna, podporządkowana realizacji pewnych celów.
Według Kopalińskiego teoria to:
„zbiór praw, definicji i hipotez rzeczowo i logicznie powiązanych w całości”.
Według słownika języka polskiego, teoria to:
Ogólna koncepcja oparta na poznaniu i rozumieniu istotnych czynników kształtujących pewną sferę rzeczywistości.
Konstrukcja myślowa tworząca z elementów pewna swoista całość.
Teoria we współczesnych naukach humanistycznych:
Jest to pewne uporządkowane w określonym elemencie, globalne widzenie danego zjawiska, ale widzenie poddane jednocześnie kontemplacji, czyli poddane procesowi tłumaczenia: dlaczego dane zjawisko jest takie a nie inne? Z czego to wynika?
Tłumaczenie to jest właśnie logicznym uporządkowaniem elementów wchodzących w skład danego zjawiska.
Teoria jest wytworem powstającym w wyniku działalności badawczej, za którą, stoi przyjęcie określonych strategii badawczych wytwarzających wiedzę zawarta w teorii.
O trojakim odniesieniu się teorii do rzeczywistości:
Teoria tłumaczy pewne rzeczy zastane w sposób naturalny, to co się w niej wydarza, jest jakby uzasadnieniem tego.
Teoria tłumaczy rzeczy, projektowane, pożądaną, a istniejącą już realnie.
Teoria jako pewna konstrukcja myślowa tworząca spoistą całośc, stanow tłumaczenie tego, czego nie ma w rzeczywistości, a co według niej, rzeczywiste stac się powinno, jest czymś pożądanym ze względu na swe walory.
W ujęciu empiryzmu:
-wszelkie poznanie ma swoje źródło w zmysłowym kontakcie z określonym, konkretnych przedmiotem efektem jest „odtworzenie”.
W trakcie rozwoju filozofii empiryzmu zwrócono uwagę na poznanie jako doświadczenie naukowe, gdzie do głosu dochodzą przede wszystkim dające „zobaczyć się” i policzyć dane, które zostają zredukowane do cech określonego przedmiotu, które dadzą się ująć w takim formalizmie.
W doświadczeniu naukowym wymaga się tego aby było ono powtarzane.
Teorie nieepiryczne/humanistyczne, troszczy się porozumienie a nie wyjaśnienie. Rozumienie rekonstruuje zależności, które unikają bezpośrednio empirycznego postrzegania i czystej logicznej, analizy. Rezygnuje z chęci opanowania praktyki poprzez działanie techniczne.
WYKŁAD IV-9.11.12
Teoria – oglądanie, widzenie tego co jest, nie chodzi o to co jest trywialne a faktyczne.
Platońska pochwała teorii – pragmatycy i empiryści żyją w świecie cieni, które biorą za rzeczywistość. Jeśli jest jakaś siła zdolna ich uwolnić, to tylko siła myśli, która zmusi ich do wyjścia na światło dzienne ku górze.
Poglądy Arystotelesa:
- episteme – to wiedza pewna, wiedza przedstawiająca fakt poznania w postaci praw ogólnych, powszechnych i koniecznych, której oczekujemy od nauk przyrodniczych, dzięki niej staje się niezawodne przewidywać i sterować zdarzeniami przyszłymi
- doxo – (łać. opinio) – wiedza utworzona, ma charakter probabilistyczny, odkrywczy i nakazuje prawidłowości o charakterze prawd doraźnych, prawdziwych w perspektywie przyjmowania założeń które są ograniczone w przestrzeni i perspektywie – to hipotetyczne przypuszczenia
Wartość jej polega na dyskursywności, ujawnia się w dyskursie na temat kwestii ważnych dla ludzi i grup społecznych w danym momencie
- techne – wiedza technologiczna, praktyczna, podporządkowana realizacji pewnych celów, które niekoniecznie da się wyprowadzić z mechaniki. Według Arystotelesa techniczne rodzenie wiedzy nie zawsze daje się pogodzić z zasadami racjonalności naukowej
Tłumaczenie to jest właściwe logicznemu uporządkowaniu elementów wchodzących w skład danego zjawiska. Teoria jest wytworem powstającym w wyniku działań będących za którą stoi przyjęcie określonych strategii bądź określoną wiedzę zawartą w teorii .
Odniesienie teorii do rzeczywistości:
- teoria tłumaczy pewna rzeczywistość – zastaną w sposób naturalny, teoria się w niej wytwarza – jest uzasadnienie teorii
- teorie tłumaczy rzeczywistość przez siebie projektowaniem – pożądaną a istniejące już realia
- jako pewna konstrukcja myślowa tworząca spoistą całość stanowi tłumaczenie teorii według niej rzeczywistością stać się powinno
Teorie – nieempiryczne/humanistyczne – troszczą się przede wszystkim o rozumienie a nie wyjaśnienie. Rozumienie rekonstruuje zależności, które unikną bezpośredniego empirycznego postrzegania i czystej logicznej analizy, rezygnują z chęci opanowania praktycznego poprzez działania technicznego
Rodzaje teorii humanistycznych:
- fenomenologiczne – ma strukturę odkrywczą i intuicyjnie określa fenomeny
- hermenelityczne – stara się zrozumieć wycinek rzeczywistości
- krytyczna/dialektyczna – powstaje poprzez rozprawienie się z przeciwnym punktem widzenia, krytyczna świadomość próbuje obnażać ideologie i fałszywą świadomość
Fenomenologia – sposób myślenia w filozofii – każde zjawisko, ludzka historia czy pojęcie zdarzenia posiada swój indywidualny ?
- za główny cel fenomenologii stawia sobie poznanie czegoś takim, jakim jest
- fenomenologia zakłada chęć poznanie różnorakich punktów poznania
Obrazem fenomenologicznego punktu widzenia to skupienie się przy doświadczeniu konkretnej rzeczy na tym co owe doświadczenie mówi o sobie
Celem fenomenologii jest badanie sytuacji procesów takim jakimi są, odkrycie tego co wcześniej nie było dostrzegalne
WYKŁAD V, 16.11.12.
Od teorii do rzeczywistości
Teorie nieempiryczne
Rodzaje teorii humanistycznych:
Fenomenologiczna-ma strukturę odkrywczą i intuicyjnie określa fenomeny.
Każde zjawisko, ludzka historia, czy pojedyncze zdarzenie posiadaj swój indywidualny idom. Głównym celem fenomenologii jest stawianie sobie poznania czegoś takim jakim jest dzięki temu można odkryć to co wcześniej nie było dostrzegane. Fenomenologia zakłada chęć poznania różnorakich punktów widzenia danego zjawiska. Obranie fenomenologicznego punktu widzenia to skupienie się przy doświadczeniu konkretnej rzeczy, an tym co owa rzecz ‘mówi’ o sobie.
Celem fenomenologii jest badanie.
Warunkiem każdego poznania w procesie badawczym jest zawieszenie swojej wiedzy, sądów, czy przekonań przez badania, co z kolei pozwala dostrzec cuda dnia codziennego.
Wzięcie wiedzy w fenomenologiczny nawias, czyli redukacją polega na wyłączeniu i wyeliminowaniu pewnych elementów i rozważaniu tylko tego, co pozostaje.
Dzięki redukcji uzyskuje się obraz elementu jako czy te dane. Pytania na które próbuje odp fenomenologia, są o sens świata –sens wychowania, ponieważ dzięki temu zrozumieniu, możliwe jest aby wychowanie stało się prawdziwie ludzkie.
Specyfika metody fenomenologicznej polega na tym, aby opisywać to co dane, bez uprzedzeń, włączając możliwie najdokładniej i najkompetentniej, teorie i uprzednie opinie.
Fenoemenologia postawiła sobie za zadanie, odkrywania powiązań, wytyczania perspektyw, które stały się zbyt wąskie poprzez oddziaływanie jednostronnych poglądów, hipotetycznych konstruktów. Fenemenologia była i jest próbą obrony autonomii umysłu ludzkiego, człowieka i wiedzy o nim. Fundamentem jest docieranie do sensu wychowania i odkrywanie go. Sens nie jest czymś danym raz na zawsze, ma on dynamiczny charakter, jest w ciągłym ruchu i nieustannie się zmienia.
Heremenutyczna- stara się zrozumieć wyniki rzeczywistości będącej kontekstem językowym.
Krytyczna/dialektyczna- powstaje poprzez rozprawianie się z przeciwnymi punktami widzenia.
Hermeneutykę określa się jako ogólną teorię interpretacji i rozumienia kategorii form symbolicznych składające się na treści i sens życia ludzkiego. Heremenutyka zajmuje się opisywaniem i interpretacja ludzkiego świata, które trzeba czytać i odkrywać jak książkę. Celem, podobnie jak w fenomenologii, jest poznanie i zrozumienie. Podejście hermeneutyczne wiąże się ze związkiem między pytaniem i rozumienie, aby móc zadac określone pytanie, należy najpierw mieć świadomość tego, czego się nie wie, dopiero wtedy można zacząć poszukiwania. Aby móc zrozumieć na nowo, należy odejść od swoich przekonań czy poglądów. Zatem stan zawieszenia stanowi najgłębszą i fundamentalną istotę pytaniami odrywania. Odejście od tego co znane pozwala na nowo dostrzec określone zagadnienie. Rozumienie ma kształt spirali, gdyż nieustannie zmienia swoją formę. Rozumienie jest zawsze ograniczone czasem, miejscem czy zdarzeniem. Wszelkie interpretacje mają charakter wyłącznie tymczasowy, rozumienie jest pojmowane jako cel i kres danego doświadczenia.
WYKŁAD VI-23.11.12- Od teorii do rzeczywistości.
*Teorie mogą być ukierunkowane na różne pola działania:
-empiria-postrzeganie, doświadczenie
-poznanie- transcendencja, rozsądek, logika, etyka
-interes- wola, władza, korzyści
-działanie- społeczeństwo
W ramach tych pól, pojawiają się główne postawy filozoficzne:
Racjonalizm-wychowanie jest przedłużonym ramieniem poznawczego, planowego działania.
Empiryzm- wychowanie jest konkretną forma zachowania
Idealizm- wychowanie to przekazanie ukierunkowania na wzory i wartości idealne.
Metafizyka- wychowanie jest ponadhistoryczną i ponadnaukową troską o ludzkość.
Teoria krytyczna- wychowanie to tworzenie świadomości krytyczno-empirycznej
Konstruktywizm- wychowanie to kreatywny projekt innowacji.
Pragmatyzm- wychowanie to strategia wywierania wpływu, służąca społeczeństwu.
Funkcjonalizm- wychowanie jest przypisywaniem ról
Teoria działania- wychowanie jest ścieżką działania, wiodącą do celów operacyjnych.
Teoria systemu-?
Materializm marksistowski- wychowanie jest prowadzeniem ku rewolucji świadomości
TYPY TEORII:
-empiryczno-analityczna
-racjonalno-krytyczna
- hermeneutyczno – dialektyczno – fenomenologiczne
- idealistyczno – metafizyczne
- normatywno – konstruktywistyczne
- pragmatyczno – ekonomiczne
- naturalistyczno – ekonomiczne
Współczesna myśl pedagogiczna, chodzi w niej o :
-systematyczne badania nad poznawaniem, rekonstruowaniem i interpretowaniem współczesnej myśli pedagogicznej.
-o ujawnienie warsztatu metodologicznego
-o rozpoznanie w procesie poznawczym braków, dylematów, a nawet aporii
-o budowanie jedności pedagogicznej opartej na różnorodności-odmienności aksjologicznej i komunikacyjnej.
TERMINOLOGIA W BADANIACH WSPÓŁCZESNJE MYSLI PEDAGOGICZNEJ:
-paradygmat
-prąd
-kierunek
-nurt
-doktryna
-ideologia
-dyskurs
Paradygmat- XVIIIw. Lichtenberg z Getyngi- rzekome wyjaśnienie zjawisk przyrodniczych (filozofia)
-na ternie lingwistyki odnosił się do wzorów deklinacyjnych i koniugacyjnych.
Thomas Kuhn i jego rozumienie paradygmatu:
Sens metodologiczny-teoria naukowa jest regułą lub zasadą postępowania.
Jako reguła wskazuje na:
-problemy które trzeba podejmować
-na fakty, które są doniosłe i trzeba je badać
-na to jakie prognozy stawiać
-na to jak uszczegóławiać (rozwijać) paradygmat
-na to jak formułować prawa.
Sens metodologicznym stanowi dalszą racjonalizacje paradygmatu w sensie epistemologicznym i jest jego interpretacją.
Sens epistemologiczny- dostarcza określonego wzorca widzenia, a zarazem porządkowania dostępnego materiału doświadczenia.
Sens socjologiczny
Wykład VIII- 07.12.12
Paradygmat – rodzaj formy, która z góry organizuje sposób postrzegania i wartościowania analizowanych zjawisk wszystkich badaczy przynależnych do danej grupy intelektualnej.
Paradygmat – jest to pewna filozofia, myśl przewodnia dająca początek poszczególnym nurtom prądom czy kierunkom, których może być w danym paradygmacie wiele i umożliwiająca osiąganie celów poznawczych w różny sposób.
Różne paradygmaty są wzajemnie nie współmierne stąd komunikacja między nimi zazwyczaj jest niemożliwa.
Paradygmat od dogmatu różni to, że
Paradygmat nie jest dany raz na zawsze – jest przyjęty na zasadzie consensusu większości badaczy.
Może okresowo unikać zasadniczym przemianom prowadzącym do głębokich zmian w nauce zwanych rewolucją naukową.
W naukach społecznych możemy wyróżnić następujące paradygmaty:
Humanistyczny
Interpretatywny
Strukturalistyczny
Funkcjonalistyczny
Neopozytywistyczny.
Paradygmat humanistyczny:
Zespół przesłanek nadających indywidualistyczne i subiektywne znaczenie faktom w życiu społecznym
Fakty badane winny być widziane z perspektywy podmiotu mający prawo wpływać na zdarzenia
Jest krytyczny wobec form dominacji nad indywidualnością jednostki
Paradygmat ten opisuje twórcze urzeczywistnienie człowieka, którego treścią są wartości duchowe, poznawcze, moralne, estetyczne, religijne, a także sensy zakorzenione w kulturze
Podejście humanistyczne eksponuje badania fenomenologiczno-hermeutyczne oraz dialektyczne zorientowane na ustalenie sensu (istoty) zjawisk (fenomenów).
Paradygmat interpretatywny
Oparty jest na założeniu o:
niestabilności
względności
rzeczywistości społecznej.
Według tego paradygmatu rzeczywistość społeczna:
Nie ma charakteru konkretnego
Nie istnieje w sposób obiektywny
Jest intersubiektywnym tworem uczestników, czyli ludzi żyjących w świecie współczesnym
Świat życia społecznego nie istnieje „na zewnątrz” naszego umysłu ale cały czas jest tworzony przez nas samych, a więc i przez badaczy.
Paradygmat interpretatywny:
Dąży do zrozumienia, w jaki sposób jednostki zyskują świadomość w ramach studiów społecznych
Interesuje się zrozumieniem subiektywnego doświadczenia ludzkiego np. poprzez testowanie wiedzy w praktyce konkretnych i różniących się społeczności
Teksty interpretatywistyczne są pisane językiem doświadczenia ludzi, których udział w edukacji próbują wyjaśnić
Edukacja, wychowania przebiega bez uprzednich założeń
Dziecko stanowi centralną pozycję w procesie wychowania.
Paradygmat strukturalistyczny
Występują obiektywne struktury, w których przebiega życie
Dążenie do naświetlenia ich deterministycznych zależności i w ten sposób nadanie sensu i kierunku zaplanowanej interwencji w obiektywny świat
Przyjmuje się następujące tezy ontologiczne:
Każda jednostka poddana jest wpływom obiektywnych sił kształtujących jej los
Zainteresowane zmianą społeczną jednostki kształtują struktury społeczne
Procesy edukacyjne są zaplanowane i nastawiane na wywoływanie pożądanych ze strony społeczeństwa rezultatów w osobowości wychowanka.
Rozwój jednostki odbywa się poprzez kształtowanie osobowości według wzorca.
Paradygmat funkcjonalistyczny
Ujmuje byt społeczny jako byt obiektywny z gotowymi strukturami regulującymi życie jednostki
Kategorie opisu stanowi system kulturowy podporządkowujący sobie osobowość jednostek
Najważniejszą funkcją szkoły jest przystosowanie uczniów do uczestnictwa w gotowych strukturach
Procesy edukacyjne mają obiektywny i historyczny charakter. Edukacja powinna być powiązana z celami społecznymi i ma umożliwić taki rozwój jednostki, aby mogła ona przyswoić sobie społeczny status quo.
Zmiany jakie zachodzą w jednostce rozpisane są na długie lata i mają nie zaburzać równowagi społecznej.
Paradygmat neopozytywistyczny
Pedagogika ma wytwarzać taką wiedzę, która pozwala w sposób pewny przewidywać zachowania ludzi i sterować nimi
Postuluje się bezpośredni związek teorii z praktyką polegający na projektowanie pożądanych działań edukacyjnych
W badaniu rzeczywistości dąży się do zastosowania uznanych zasad i reguł empirycznych badań naukowych.
Największą siłę wyróżniają się te paradygmaty, w które bardzo wierzymy nie mając nawet ich świadomości, i które są mocno w nas zakorzenione i utwierdzane przez społeczeństwo w trakcie życia każdego z nas.
Paradygmat staje się elementem wspólnym zapewniającym łączność, a także wpływa na względną jednomyślność przekonań wartości, ocen, sądów, technik działania.
Kierunek pedagogiczny – określony zbiór poglądów lub systemów zbliżonych do siebie treścią tez, problematyką lub metodami. To tak zbudowane teorie wychowania, które to samo pojęcie wychowania odnoszą do różnych dziedzin życia np. szkolnego, zawodowego, środowiskowego powstałe zaś w wyniku badań tego procesu uogólnienia i fakty są ułożone logicznie i usystematyzowane stanowiąc całość o charakterze naukowym.
Prąd (ruch) pedagogiczny – specyficzny sposób spostrzegania, rozumienia i rozwiązywania problemów pedagogicznych dla określonej grupy osób w określonej sytuacji społecznej, politycznej, kulturowej, historycznej, czy gospodarczej (np. pedagogika totalitarna, pedagogika postmodernizmu).
Doktryna naukowa – zbiór ogólnie uporządkowanych poglądów, przekonań założeń i twierdzeń, opartych często na określonym światopoglądzie i pełniących rolę postulatywną, normatywną i wzorcową dla działań profesjonalistów.
Wykład IX- 21.12.12
1968- szkoła francuska gdzie powstała pedagogika krytyczno-emancypacyjna z wieloma odmianami od kierunków liberalnych, krytycznych do ortodoksyjno-makrsistowskich, które przyjrzały się badaniu wyobrażeniom o wychowaniu z perspektywy krytycznej.
W dyskursach an temat oświaty, zaczęły dominować pojęcia dojrzałości i wyzwolenia. Towarzyszyły temu ruchy kontestacyjne uczniów i studentów.
„Wyzwolenie do dojrzałości” T. Adorno?
W latach 60 powstała ustawa Stowarzyszenia Psychologii Humanistycznej- liderzy- Charllotte Boher, C. Rogers .
Kierunki wokoło tej psychologii naciskały na:
-osobę przeżywającą
-kreatywność
-samorealizację
-ustalenie wartości
-zdolność wyboru
W 1968 r. powstał tzw. Klub Rzymski, który tworzyli wybitni intelektualiści z całego świata. W 1972 ukazała się publikacja Klubu „Granice wzrostu”.
Hasło publikacji: „ Mamy w rzeczywistości do czynienia z hamowaniem optymalny, poczucia czasu, bezwarunkowa wiarę w podstawę i wzrost wiary w racjonalne opanowanie świata dzięki nieograniczonym możliwościom technicznym.”
Postulat wychowania antyautorytarnego był zgodny z duchem przełomu lat 60 i 70. Z dążeń ruchu krytyczno-emancypacyjnego wynikał postulat wolne jod władzy pedagogiki prokt.. Zamiast wartości, obowiązku i akcpetacji zaczęto propagować ideę samorealizacji. Poddano krytyce współczesne społeczeństwo jako źródło strachu, wyładowania, frustracji.
Poddano krytyce szkołę odkrywającą jej wady taki jak stres powodujący choroby psychiczno-somatyczne, nudny przekaz wiedzy, przeładowane progi kształcenia, podział lekcji zgodnie z przedmiotem , bezwzględna walka o osiągnięcia szkolne, rywalizacja. Zaproponowano przejście od monocentrycznej od autocentrycznej mentalności.
Nomocentryk- widzi siebie jako istotę niedoskonałą, zależną od środowiska, skoncentrowanego na tym co zostało ustalone. Postawa namocentryka może być opisana hasłem: zmieniam siebie i świat wówczas gdy kieruje się konformizmem, konserwatyzmem, konwencjonalizmem i kontrdowalnością.
Autocentryk- wierzy we własne siły i możliwości, u podstaw jego systemu wartościowania, lezy racjonalność i mniej samodzielnego dokonywania oceny. Charakterystyczny dla niego pogląd to: zmieniam siebie podczas gdy kieruję nonkonformizmem, non konserwatyzmem, non konwencjonalizmem i nie kontrdowalnością.
Konsekwencją tego ruchu jest zastapienie tradycyjnego nauczania, autocentrycznym, empatycznym i wsparciem uczenia się odbywającym się w przestrzeni relacji międzyludzkich.
Polowa lat 70:
Ruch obrony konserwatyzmu, był odpowiedzią na zmiany i rewolucję kulturową, Bierze w obronę porządek, dyscyplinę, prawość? I silną motywację osiągnięć tradycji.
Lata 80, wg Habelmasa? To „ tęsknota za poczuciem bezpieczeństwa w sytuacji nowej nieprzyjemności” to okres postmodernizmu i nieufności do meta narracji?!
Pojawiła się idea nauczania ludzi :czuc, rozumiec i czynic w sposób złozony.
IDEE:
-descholaryzacji ( krytyka instytucji szkoły i postulowanie stworzenia sieci róznych instytucji)
-krytyka rozumu instrukturalnego
-upadek wielkich narracji
-demistyfikacja oświeceniowe idei postępu
Lata 90: kryzys w społeczeństwie ludzi pracy, narastanie problemy bezrobocia i przekonanie o tym, że depresja to nie choroba, lecz stan społeczeństwa. W tym czasie można zaobserwowac stopniowe odchodzenie od paradygmatu produkcji i przechodzenie do paradygmatu konsumpcji, akceptację i pluralizm stylów…….. Dawniej przeważał model pielgrzyma. Przejście od uniwersalnych symboli do pluralizmu przekonań światopoglądowych obyczajów, Religi co oznacza powstanie wielu nowych wspólnot, sekt, grup, kontrkultury. Prywatyzacja i subiektywizacja poglądów oraz osłabienie roli szkoły w kreowaniu świadomości społecznej
Wykład X /XI - 04.01.13/ 11.01.13
*Koncepcje wychowania i pedagogiki- opozycje.
Koncepcja analityczno-empiryczna-kierując się sposobami postępowania uda się opracować ….. ( potrzebne źródło )
Otto Fryderyk Bollnow- poglądy
-człowiek nie jest czymś gotowym ani zamkniętym (koncepcja otwarta)
-niemożliwa jest zarówno ani stałość ani ciągłe podąrzanie naprzód
-droga człowieka charakteryzuje się ciągłym szukaniem i zbaczaniem ze szlaku, a zatem w wychowaniu i kształceniu trzeba iwzględnic ryzyko i groźbę niepowodzenia starań nauczycieli i wychowawców.
- sytuacje egzystencjalne są nacechowane przypadkowością, wstrząsem, merytoryczną nieokreślonością.
- w wychowaniu i kształceniu szczególnego znaczenia nabiera stworzenie sfery bezpiecznej, opartej na klimacie zaufania, stworzenie przestrzeni egzystencjalnej, aby znalazło się miejsce na wydarzenia niestałe.
-wychowanie ujęte zostaje, w kategorii podstawowej dla doświadczenia człowieka
-w wychowaniu istotne stają się sytuacje egzystencjalne: spotkanie, kryzys, sytuacje graniczne, nadzieja, zaufanie, zaangażowanie.
- w praktycznym wymiarze wychowania chodzi o ochronę „niedościgniętych obrazów człowieka” ,a nie o działanie według utrwalonych koncepcji.
-nie ma zatem jednoznacznych wyjaśnień i skutecznych propozycji rozwiązań.
*Koncepcja dialektyczno-krytyczna:
+teoria krytyczno-racjonalna i krytyczno-emancypacjalna
- nie zadowala się jedynie badaniem rzeczywistości, ale poszukuje niewyjaśnionych zjawisk i wyjaśnia dlaczego zaistniały. Po to buduje sie teorie by ingerować w dyskusje społeczne, ma być ona narzędziem zmiany, nie tylko dyskurs edukacji i jej miejsca w życiu społecznym, ale na to miejsce wskazywać i formułować.
Celem jest zmniejszenie niesprawiedliwości społecznej poprzez wyzwalanie człowieka z niewolniczych stanów i jego niedouczenia, jako dominującej formy świadomości.
Z perspektywy nauk teoretycznych, pedagogika krytyczna postuluje:
-wyjście poza rozumowania
-wyjście poza naukowo-doświadczalne i technologiczne teorie, które ujmują wychowanie jako efektywne i zgodne, z założeniami, celami ………….. dyspozycji człowieka.
To wewnętrznie otwarta orientacja obejmująca szeroki zakres zjawisk , zarządzająca się an krytykę a nawet negatywny stos do normatywnego podejścia pedagogiki tradycyjnej.
W tym aspekcie istotą wychowania i nauczania i teorii pedagogiki jest wyzwolenie osoby jej umysłowością, jak i związanej z nią sfery zachowań społecznych. Uświadomienie to pozwoli na lepsze ukierunkowanie i wykorzystanie własnego potencjału, w czym przejawia się osiągnięcie dojrzałości.
Celem wychowania jest wych. do oporu emancypacyjnego człowieka z warunków powodujących niedojrzałość.
Podstawowe kierunki filozofii pedagogiki:
-esencjonalizm: podst. W realizmie i idealizmie, ideał wychowania, wspomagać rozwój intelektualny jednostki, wykształcenie człowieka niekompetentnego
-progresywizm: podst. Filozofia pragmatyzmu „prawdziwe jest to co wieczne”, ideał wych: wspomagać demokracje w życiu społecznym, wiedza służy rozwojowi, jest zdobywana poprzez różne sytuacje życiowe,. Rola nauczyciela: przewodnik, prowadzi w trakcie rozwiązywania problemów.
-rekonstrukcjonalizam: podstawa pragmatyzmu, ideał wychowania: doskonalic i rekonstruowac społeczeństwo, wychowywac dla zmian i reformy społecznej, uczenie się jest aktywne i dotyczy kształtowania społeczeństwa współczesnego i przyszłego. Rola nauczyciela: wychowanie jest nośnikiem zmian i reform, kieruje wykonywaniem projektów i badaniom.
Społeczeństwo i wychowanie
|
Filozofia współczesna
|
|---|
Wiedza i uczenie się
|
|
|---|
Cele i programy
|
|
|---|
Wykład XIII- 18.01.13
Zagadnienia do egzaminu:
Co to jest teoria?- Właściwości współczesnych teorii
Główna terminologia współczesnych teorii wychowania:
-paradygmat
-kierunek
-nurt
-ideologia
-doktryna
-dyskurs
3. Teorie wychowania w zależności od rodzaju badań i ich charakterystyka.
4. Różnice między naukową a potoczną teoria wychowania.
5. Odróżnienie teorii od rzeczywistości.
6. Współczesne, główne paradygmaty pedagogiczne i ich charakterystyka.
7. Rodzaje teorii humanistycznych i ich charakterystyka.
8. Fenomenologia i hermeneutyka
9. Podstawy filozoficzne, współczesnych teorii pedagogicznych’
10. Współczesne ideologie wychowania i ich charakterystyka
11. Podstawowe kierunki wych. Kształtujące współczesna myśl pedagogiczną.
12. Pedagogika krytyczna, emancypacyjna, wobec ped. Konserwatywnej
13. Definicja wychowania a paradygmaty i typy teorii pedagogicznych.
14. Epistemologie?
15.Główne tezy pozytywistycznej koncepcji pozyskiwania wiedzy.
16. Humanistyczna krytyka pozytywistycznej koncepcji tworzenia wiedzy.