•        PIONIZACJA I NAUKA CHODU

•        u osób zdrowych przy zmianie pozycji poziomej na pionową obserwuje się przyspieszenie tętna i zmniejszenie amplitudy ciśnienia krwi od 5 - 25 mmHg (głównie na skutek spadku ciśnienia skurczowego)

•        próba ortostatyczna u sportowców wykazuje, że różnica wskaźników ciśnienia i tętna przy wykonywanej próbie jest tym mniejsza im wyższy jest stopień wytrenowania

•        dostosowanie układu krążenia do zmiany pozycji z leżącej na stojącą następuje na drodze odruchowej, głównie z receptorów łuku aorty i zatok szyjnych prawego przedsionka oraz narządów wewnętrznych (wątroba,śledziona)

• -          podczas unieruchomienia zdolność odruchowego wyrównywania przez układ krążenia zaburzeń wynikających ze zmiany pozycji ulega zanikowi, wynikają z tego różnorodne objawy:

• -          omdlenie

• -          osłabienie

• -          zaburzenia świadomości

• -          zaburzenia widzenia

• -          złe samopoczucie - uczucie słodkości w ustach

• -          nudności

• -          podczas pionizacji następuje bierne przemieszczanie się krwi do jamy brzusznej i kkd (zgodnie z działaniem siły grawitacji), co powoduje zmniejszenie się wypełnienia zatok serca i spadek ciśnienia tętniczego

•        pionizacja umożliwia wyzwalanie bogatej sygnalizacji proprioceptywnej co wpływa na odruchowe napinanie mięśni w pozycji spionizowanej

•        obserwacja chorych pionizowanych po okresie bezruchu pozwala stwierdzić, że jest to trening o znacznym obciążeniu fizycznym

• -          wynika to z:

• -          braku naturalnych odruchów regulujących postawę

• -          na skutek tego dochodzi do napinania w sposób nieskoordynowany odległych zespołów mięśniowych

• -          brak adaptacji w podstawowych układach fizologicznych

• -          ogromne emocje

•          cele:

• -          stopniowe pobudzenie zdolności przystosowawczych ustroju do nowej pozycji pionowej

•          wskazania

•          przeciwwskazania

• -          stany po nakłuciu dolędźwiowym

•          metodyka - pionizacja

•        etapy pionizacji

1. 1.       uniesienie głowy

2. 2.       pozycja półsiedząca o różnym kącie nachylenia tułowia - podparty

3. 3.       siad płaski - podparty

4. 4.       pozycja półsiedząca lub siad płaski bez podparcia

5. 5.       siad ze spuszczonymi nogami - podparty

6. 6.       siad ze spuszczonymi nogami - bez podparcia

7. 7.       stanie przy łóżku - z podparciem / pełna pionizacja na stole pionizacyjnym*

8. 8.       stanie przy łóżku - bez podparcia

•        pełna pionizacja na stole pionizacyjnym

•       wskazania:

• -          stan po długotrwałym przebywaniu w łóżku\

• -          porażenie kkd

• -          trudności bądź niemożność pionizacji przyłóżkowej

• -          chory nieprzytomny

• -          waga i wzrost znacznie przekraczająca wagę i wzrost fizjoterapeuty

•       stół pionizacyjny umożliwia stopniową i powolną zmianę pozycji z poziomej na pionową

•       możliwość regulacji:

• -          kąta nachylenia ciała do podłoża (im bliżej pionu tym większe obciążenie)

• -          czasu trwania pionizacji

•       pionizacja na stole wymaga prawidłowego ułożenia chorego które polega na:

• -          wyrównaniu skrócenia czynnościowego kończyn

• -          nieznacznym odwiedzeniu w stawach biodrowych (około 5°)

• -          pełnym podparciu stóp

• -          zabezpieczeniu pasami stawów (kolanowych, biodrowych) oraz klatki piersiowej

•       jeżeli stwierdzamy, że przez pionizację bierną chory w pełni przystosował się do pozycji stojącej rozpoczynamy pionizację czynną

•        przystosowanie do pozycji stojącej

• -          gdy tętno przy zmianie pozycji nie wzrośnie więcej niż 20-30% tętna spoczynkowego (powyżej może dojść do zaburzeń w przepływie chłonki, migotania przedsionków i komór serca)

• -          okres wzrostu ciśnienia powinien być kilkuminutowy (jeżeli wzrośnie do 30% a po 2-3 minutach spadnie można pozostawić pacjenta w danej pozycji - jeśli nie to powrót do pozycji którą pacjent dobrze tolerował)

• -          jeżeli w trakcie pionizacji ciśnienie rozkurczowe wzrośnie powyżej 100 - pionizację cofamy do poprzedniego etapu

• -          ciśnienie skurczowe może wzrosnąć do 20% w stosunku do rozkurczowego

•        możliwość ponownej adaptacji do pozycji pionowej zależy od:

• -          czasu przebywania w łóżku

• -          wieku pacjenta

• -          chorób współistniejących

• -          wydolności organizmu, oraz wydolności układu krążeniowo-oddechowego

• -          wcześniejszej rehabilitacji

•          metodyka - nauka chodu

•        naukę chodu rozpoczynamy przy sile mm. porostowników stawu kolanowego powyżej 2

I. etap

•        nauka lokomocji - wózek inwalidzki

• -          przesiadanie się z łóżka na wózek

• -          jazda na wózku po równym podłożu

• -          zsiadanie z wózka na ziemię i powrót

• -          jazda po terenach pochyłych

• -          manewrowanie wózkiem

II. etap

•        właściwa nauka chodu rozpoczyna się od ćwiczeń w barierkach

•       ćwiczenia równoważne:

• -          sterowane górą - przenoszenie ciężkiej piłki kkg

• -          sterowane dołem - stanie na jednej nodze, wykroki

•       ćwiczenia z balansem miednicy - uzyskujemy prawidłowe obciążanie kończyn

•       chód ze swobodnym pokonywaniem dystansu - zwracamy uwagę na prawidłowość poszczególnych faz chodu

• -          najczęstsze błędy:

• -          skracanie czasu fazy podporu

• -          skracanie długości kroku

• -          konsekwencja - chód krokiem dostawnym

•       w momencie opanowania chodu krokiem czterotaktowym w barierkach rozpoczynamy naukę chodu poza nimi

III. etap

1. a)       chodzenie przy pomocy balkonika

• -          podeszły wiek

• -          nasilone procesy miażdżycowe

• -          inne choroby towarzyszące obniżające wydolność ogólną

2. b)       chodzenia przy pomocy kul

• -          niepełny zrost kostny

• -          zakaz obciążania kończyny

• -          brak kończyny przed zaprotezowaniem

3. c)       chodzenie bez pomocy ortopedycznych

•        równolegle z opuszczeniem barierek rozpoczyna się naukę trzech nowych elementów:

1. 1.       chodzenie po podłożach o zmiennej twardości

• -          trudniej na miękkich podłożach

• -          niezbędna jest bardzo dobra asekuracja

2. 2.       chodzenie z pokonywaniem różnicy poziomów

• -          rozpoczynamy naukę na schodach niskich z poręczą

• -          pierwszy krok przy wchodzeniu wykonuje kończyna zdrowa

• -          przy schodzeniu pierwszy krok wykonuje kończyna chora

• -          kolejny etap - schody komunikacyjne

3. 3.       nauka padania

•       zasady:

• -          nie bronić się przed upadkiem za wszelką cenę

• -          odrzucić od siebie kule w momencie zachwiania równowagi

• -          padać tak by upaść do przodu

• -          amortyzacja przez ugięcie kkg w stawach lokciowych

• -          powrót do pozycji pionowej samodzielny, uniesienie miednicy i cofanie kkg, przy wyprostowanych stawach kolanowych i stopach opartych o ścianę

•          asekuracja

•        czynna - bezpośredni kontakt z pacjentem

•        bierna - obok pacjenta

•        zasady asekuracji

1. 1.       nie polega na utrzymaniu pacjenta w pozycji pionowej, lecz na bezpiecznym sprowadzeniu go na podłoże

2. 2.       fizjoterapeuta porusza się z tyłu lub z boku, możliwie jak najbliżej, ale tak by nie krępować swobody ruchów

• -          w momencie krytycznym musi stać pewnie na obu kończynach

• -          w przypadku utraty równowagi należy pacjenta chwycić pod pachy, ściągnąć w tył na siebie i po ugiętych kkd sprowadzić do pozycji siedzącej

3. 3.       przy nauce chodu po schodach fizjoterapeuta musi stać zawsze poniżej pacjenta

---