Obwodowy układ nerwowy

W skład obwodowego układu nerwowego wchodzi:

-12 (XII) par nerwów czaszkowych, których jądra znajdują się w pniu mózgowia

-31 par nerwów rdzeniowych.

-Zwoje nerwowe

-Nerwy i zwoje układu autonomicznego

Komórka nerwowa - neuron - jest najważniejszym elementem składowym układu nerwowego. W obrębie komórki nerwowej wyróżnia się ciało komórki i dwa rodzaje wypustek: wypustkę długą (akson) i liczne wypustki krótkie (dendryty) Aksony przenoszą informacje z ciała komórki do innych komórek nerwowych lub narządów wykonawczych (efektorów), dendryty natomiast przekazują pobudzenia do ciała komórki nerwowej.

Nerwy czaszkowe

nerw I - węchowy (opuszka węchowa),

nerw II - wzrokowy,

nerw III - okoruchowy,

nerw IV - bloczkowy,

nerw V - trójdzielny,

nerw VI - odwodzący,

nerw VII - twarzowy,

nerw VIII - przedsionkowo-ślimakowy,

nerw IX - językowo-gardłowy,

nerw X - błędny,

XI - dodatkowy,

XII - podjęzykowy.

Sploty nerwów rdzeniowych

Gałęzie brzuszne nerwów rdzeniowych tworzą

1. Splot szyjny (ważnym nerwem tego splotu jest nerw przeponowy - obsługujący przeponę),

2. Splot ramienny zaopatrujący mięśnie obręczy barkowej i kończyn górnych,

3. Splot lędźwiowo-krzyżowy, w skład którego wchodzą nerwy obręczy biodrowej i kończyn dolnych. W skład tego splotu wchodzi największy (najgrubszy i najdłuższy) nerw ludzkiego ciała - nerw kulszowy.

Pomiędzy splotem ramiennym i lędźwiowym są nie tworzące splotów nerwy międzyżebrowe.

Splot szyjny (plexus cervicalis) tworzą przednie gałęzie od 1 do 4 nerwu szyjnego. Leży przykryty blaszką przedkręgową bocznie i do przodu od wyrostków poprzecznych górnych kręgów szyjnych.

Gałęzie skórne wychodzące ze splotu szyjnego:

Nerw potyliczny mniejszy

Nerw uszny wielki

Nerw poprzeczny szyi

Nerwy nadobojczykowe

Gałęzie długie wychodzące ze splotu szyjnego:

Gałąź do mięśnia mostkowo-sutkowo-obojczykowego

Gałąź do mięśnia czworobocznego

Nerw przeponowy

Pętla szyjna

Splot ramienny

splot ramienny - tworzą gałęzie brzuszne 4 dolnych nerwów szyjnych pierwszego nerwu piersiowego (Th1)

Dzieli się na część nadobojczykową, która leży w trójkącie bocznym szyi i część podobojczykową umiejscowioną w jamie pachowej.
Część nadobojczykowa:
· nerw piersiowy długi
· nerw grzbietowy łopatki
· nerw piersiowo - grzbietowy
· nerwy piersiowe przednie
· nerw nadłopatkowy
· nerw pachowy
Część podobojczykowa:
· nerw mięśniowo - skórny
· nerw promieniowy
· nerw łokciowy
· nerw pośrodkowy
· nerw skórny przyśrodkowy ramienia
· nerw skórny przyśrodkowy przedramienia

Splot krzyżowo - lędźwiowy

· splot lędźwiowy - utworzony jest przez gałęzie brzuszne pierwszych 3 nerwów lędźwiowych i częściowo 4 nerwu lędźwiowego ( L1 do L4 )

· splot krzyżowy - utworzony jest przez gałęzie brzuszne 4 i 5 nerwu lędźwiowego ( L4, L5 ) i wszystkich nerwów krzyżowych ( S1 do S5 )

Splot lędźwiowy

Układa się na wyrostkach żebrowych kręgów lędźwiowych. Oddaje gałęzie krótkie do mięśni grzbietu, mięśnia lędźwiowego większego i mniejszego oraz gałęzie długie do mięśni brzucha i kończyny dolnej.

Gałęzie długie:

nerw biodrowo - podbrzuszny

nerw biodrowo - pachwinowy (zaopatrują mięśnie brzucha).

Pozostałe gałęzie biegną do kończyny dolnej:
· nerw płciowo - udowy
· nerw skórny boczny uda
· nerw udowy
· nerw zasłonowy

Splot krzyżowy

Leży w miednicy mniejszej dobocznie od stawów krzyżowych przednich na powierzchni przedniej mięśnia gruszkowatego. Odgałęzienia splotu krzyżowego dzielimy na gałęzie krótkie i długie.
Gałęzie krótkie: unerwiają mięśnie ściany miedniczy
Gałęzie długie:
· nerw pośladkowy górny
· nerw pośladkowy dolny
· nerw skórny tylny uda
· nerw sromowy
· nerw guziczny
· nerw kulszowy, który w swoim przebiegu dzieli się na:
- nerw piszczelowy
- nerw strzałkowy wspólny
- nerw strzałkowy głęboki
- nerw strzałkowy powierzchowny

Splot krzyżowy

Układ nerwowy autonomiczny

układ nerwowy sympatyczny ( współczulny)

układ nerwowy parasympatyczny ( przywspółczulny )

Układ autonomiczny ma część ośrodkową i obwodową

Ośrodki układu sympatycznego zlokalizowane są w bocznych rogach rdzenia kręgowego w odcinku piersiowym i lędźwiowym.

Ośrodki parasympatyczne znajdują się w międzymózgowiu i odcinku krzyżowym rdzenia kręgowego.

Układ współczulny

Włókna części współczulnej zaczynają się w komórkach słupa bocznego rdzenia.

Wychodzące z niego włókna biegną razem z korzeniami brzusznymi nn. rdzeniowych i odłączają się od nerwu rdzeniowego jako gałązki łączące białe, będące włóknami przedzwojowymi, które wnikają do pnia współczulnego.

Część z nich kończy się w jego zwojach( przełączenie synaptyczne) i ze zwojów wychodzą gałęzie szare (włókna zazwojowe)

Pozostała część przechodzi bez przełączenia i kończy się w zwojach dalszego rzędu ( zwoje przedkręgowe ) i dopiero tam ulega przełączeniu.

Gałezie szare :

łączące i rdzeniowe przebiegaja wraz z nerwami rdzeniowymi i czaszkowymi

Naczyniowe -tworzą sploty okołotętnicze

Trzewne biegną bezpośrednio do trzew

Pień współczulny

Parzysty pień współczulny rozciąga się od podstawy czaszki do kości guzicznej wzdłuż bocznych powierzchni kręgosłupa i składa się z 21-25 par zwojów pnia współczulnego.

Wyróżniamy zwoje: szyjne, piersiowe, lędźwiowe , krzyżowe i jeden nieparzysty guziczny

W odcinku szyjnym pień współczulny ma trzy zwoje szyjne: górny, środkowy i dolny, które biorą udział w tworzeniu splotu sercowego.

Odcinek piersiowy ma od 10 do 12 zwojów. Gałęzie dzieli się 3 grupy:

rdzeniowe i łączące, gałęzie tworzące sploty okołonaczyniowe, trzewne ( n. trzewny większy, nerw trzewny mniejszy)

Odcinek brzuszny - 4-5 zwojów lędźwiowych

odcinek miedniczny - 4 zwoje krzyżowe i zwój nieparzysty

Odcinek brzuszny i miedniczny tworzy wielkie sploty okołonaczyniowe:

Splot trzewny (słoneczny)

Splot aortowy

Splot międzykrezkowy

Splot podbrzuszny dolny(miedniczny)

Sploty wtórne splotu trzewnego:

przepononwy, nadnerczowy, nerkowy, moczowodowy, żołądkowe, wątrobowy, śledzionowy, krezkowy górny

Sploty wtórne splotu podbrzusznego dolnego: odbytniczy środkowy i dolny, pęcherzowy, nasieniowodowy, sterczowy, jamiste prącia, maciczno-pochwowy, jamiste łechtaczki

Część przywspółczulna

Odcinek czaszkowy - jego włókna rozpoczynają się w jądrach nerwów czaszkowych zlokalizowanych w międzymózgowiu przebiegają razem z n. okoruchowym, pośrednim, językowo-gardłowym i błędnym i kończą się w różnych zwojach

Odcinek krzyżowy - jego włókna rozpoczynają się w jądrach pośrednio-przyśrodkowych rdzenia S2-S4.Włókna biegną razem z gałęziami nerwów rdzeniowych do splotu krzyżowego-rdzeniowego. Od tego splotu wychodzą samodzielne nerwy trzewne miedniczne. Biorą one udział w tworzeniu splotu podbrzusznego dolnego i splotów miednicy mniejszej.

1

---