Rodzaje schizofrenii wg DSM-IV

Dla rozpoznania schizofrenii niezbędne jest spełnienie wszystkich wymienionych kryteriów:

A. obecność co najmniej jednego z poniższych objawów czynnej fazy zaburzeń przez co najmniej jeden miesiąc lub krócej przy prawidłowym leczeniu (poprzednio w DSM-III R co najmniej tydzień)

1. dwa z następujących:

a) urojenia

b) nasilone omamy

c) niespójność lub znaczne rozluźnienie skojarzeń

d) zachowanie katatoniczne

e) płytki lub wyraźnie niedostosowany afekt

2. dziwaczne urojenia

3. nasilone omamy w postaci głosów komentujących lub dyskutujących

B. obniżenie poziomu funkcjonowania społecznego poniżej poziomu wyjściowego

C. ciągłe oznaki zaburzeń przez co najmniej pół roku. Okres ten musi zawierać fazę czynną (minimum jeden miesiąc lub krócej przy prawidłowym leczeniu), poza tym mogą go wypełnić objawy fazy zwiastunowej lub rezydualnej

D. nieobecność zespołu depresyjnego lub maniakalnego (zob. choroba afektywna dwubiegunowa)

E. brak uchwytnych czynników organicznych inicjujących lub podtrzymujących zaburzenia

F. jeśli w wywiadzie są zaburzenia autystyczne to rozpoznanie wymaga stwierdzenia nasilonych urojeń lub omamów (zob. autyzm dziecięcy, zespół Aspergera)

Na zachodzie wyróżniano historycznie 4 typy schizofrenii: prosty, hebefreniczny, katatoniczny i paranoidalny. Obecnie w klasyfikacji DSM-IV wyróżniono 5 rodzajów schizofrenii:

• rezydualna - obraz kliniczny powstający w wyniku wieloletniego przebiegu schizofrenii. Objawy pozytywne są nieobecne lub występują w niewielkim natężeniu. Dominują objawy negatywne oraz dziwaczność, ekscentryczność zachowania i wypowiedzi.

• paranoidalna - obecne są urojenia i omamy, ale brak wyraźnych cech zdezorganizowanego zachowania, myślenia i emocji.

• zdezorganizowana, dawniej hebefreniczna - dominują cechy dezintegracji poszczególnych funkcji psychicznych. Występuje spłycenie afektu, zaburzenia myślenia i emocjonalności wyższej.

• katatoniczna - w obrazie dominują zaburzenia psychomotoryczne; może wystąpić stupor katatoniczny i giętkość woskowa

• schizofrenia niezróżnicowana - występują mieszane objawy z wyżej wymienionych grup nie dające podstaw do zakwalifikowania schizofrenii jako wyłącznie rezydualnej, paranoidalnej, zdezorganizowanej i katatonicznej.

oraz kilka rodzajów jej przebiegu:

• subchroniczny

• chroniczny

• subchroniczny z zaostrzeniem

• chroniczny z zaostrzeniem

• choroba w remisji

• przebieg nieokreślony

W ICD-10 wyróżnia się 2 dodatkowe podtypy:

• depresja poschizofreniczna - epizod depresyjny rozwijający się w następstwie schizofrenii. Niektóre niewielkie objawy schizofrenii mogą być obecne.

• schizofrenia prosta - pozornie niegroźne, lecz postępujące rozwijanie się znaczących objawów negatywnych przy braku epizodów psychotycznych.

Zaburzenia nerwicowe zwane potocznie nerwicami (albo: neurozami) - grupa zaburzeń psychicznych o bardzo rozmaitej symptomatyce, definiowana jako zespoły dysfunkcji narządów, psychogennych zaburzeń emocjonalnych, zakłóceń procesów psychicznych i patologicznych form zachowania występujących w tym samym czasie i powiązanych ze sobą wzajemnie. Charakterystyczne jest to, że chory często zdaje sobie sprawę z absurdalności swoich objawów (natręctw, fobii) czy braku podstaw swoich objawów somatycznych, jednakże zmuszony jest do ich powtarzania. Między innymi ta cecha - krytycyzm wobec swoich objawów - różni nerwicę od psychozy.

Objawy :

objawy somatyczne:

• porażenia narządów ruchu lub pewnych ich części,

• brak czucia (anestezja, analgezja) pewnych obszarów skóry, zaburzenia wzroku, słuchu lub nadmierna wrażliwość na bodźce, trudości z oddychaniem, uczucie ciasnoty w klatce piersiowej,

• napięciowy ból głowy, ból żołądka, serca, kręgosłupa, zawroty głowy, drżenie kończyn, kołatanie serca

• zespoły objawów charakterystyczne dla niektórych chorób czy stanów fizjologicznych (np. urojona ciąża, zaburzenia równowagi, napady drgawkowe przypominające padaczkę, itd.)

• zaburzenia funkcjonowania organów wewnętrznych,

• zaburzenia seksualne (np. zaburzenia erekcji, anhedonia, anorgazmia, wytrysk przedwczesny, zaburzenia tożsamości płciowej)

• zaburzenia funkcji poznawczych:

• myślenie natrętne,

• natręctwa ruchowe,

• trudności w koncentracji uwagi

• subiektywnie odczuwalne zmiany w percepcji rzeczywistości (np. derealizacja),

• zaburzenia emocji:

• fobie - patologiczny lęk przed pewnymi przedmiotami (np. ostrymi narzędziami), zwierzętami (np. pająkami, myszami), sytuacjami (lęk przed otwartą przestrzenią - agorafobia, zamkniętą przestrzenią klaustrofobia, lek przed autobusami, tłumem, ekspozycją społeczną, wyjazdami)

• lęk wolnopłynący, nieokreślony niepokój

• nagłe napady lęku,

• brak motywacji, apatia,

• stan podwyższonego napięcia, poirytowanie

• labilność emocjonalna

• przygnębienie,

• zaburzenia snu

Powyższe objawy nie mają podłoża organicznego.

Podział zaburzeń nerwicowych wg ICD-10

W klasyfikacji ICD-10 zaburzenia nerwicowe są definiowane jako zaburzenia psychiczne nie mające podłoża organicznego, w których nie dochodzi do zakłócenia oceny realności ani trudności w rozróżnieniu między subiektywnymi doświadczeniami choroby a realnością zewnętrzną. Nawet znacznie zaburzone zachowanie pozostaje w granicach akceptowanych społecznie. Zachowania nieakceptowane społecznie mogą się ujawnić w stanach dysocjacji.

Do zaburzeń nerwicowych ICD-10 zalicza:

• zaburzenia lękowe, w tym w postaci fobii

• zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (dawniej nerwice natręctw)

• reakcje na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne

• zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne)

• zaburzenia występujące pod postacią somatyczną

Podział nerwic wg Antoniego Kępińskiego

• nerwica neurasteniczna - poczucie zmęczenia nieadekwatne do sytuacji, spowolnienie procesów poznawczych

• hiposteniczna - ogólne osłabienie bez podłoża organicznego

• hipersteniczna rozdrażnienie, objawy somatyczne: bóle głowy (tzw. kask), derealizacja, lękliwość, hipersomnia

• nerwica hipochondryczna - zgeneralizowane poczucie choroby, skupienie uwagi na doznaniach, błędne koło oparte na nieustannej interpretacji i transformacji objawów

• nerwica histeryczna - przeniesienie lęku na sferę somatyczną - intensywność, ekspansja objawów, teatralność (zob. osobowość histrioniczna)

• nerwica depresyjna - smutek, apatia, zahamowanie psychoruchowe

• nerwica anankastyczna - wyobrażenie i rytuały redukujące lęk, zespół natręctw i kompulsyjnych zachowań

• nerwica lękowa - fobia

---