O s o b o w o ś ć
to struktura jego cech i właściwości (psychicznych i fizycznych) charakterystyczna dla jednostki.
Do czynników decydujących o osobowości należy:
- DZIEDZICZNOŚĆ - osobowość jest cecha dziedziczną ale tylko w wymiarze elementarnego typu układu nerwowego. Oznacza ze posiadamy predyspozycje genetyczne do dziedziczenia określonego typu temperamentu, ale nie całej osobowości.
- CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE - osobowość jest strukturą złożoną, która kształtuje się w toku rozwoju pod wpływem środowiska naturalnego jakim jest rodzina, później szkoła, grupa rówieśnicza itd.
TYPY i RODZAJE osobowości:
1) Wg Hipokratesa:
· Sangwinik (towarzyski, otwarty)
· Melancholik (emocjonalny, depresyjny)
· Flegmatyk ( spokojny, wyciszony)
· Choleryk (pobudzony, „trudny”)
Na podstawie podziału Hipokratesa osobowości podzielono na :
- ekstrawertyków
Ludzie otwarci, towarzyscy, szukający kontaktów społecznych, interesujący się sprawami otoczenia i z łatwością uzewnętrzniają swoje emocje
- Intrawertyków
Osoby zamknięte w sobie, tłumiący uczucia i emocje, nie poszukują kontaktów z innymi ludźmi i nie interesują ich sprawy otoczenia.
2. Wg Hollanda:
-Typ badawczy: docieka, bada sprawdza, analizuje, poszukuje prawdy, ocenia, stawia problemy, formuje teorie
-Typ realistyczny: realnie ocenia rzeczywistość, lubi realizować zadania (wysiłek fizyczny)
-Typ artystyczny : zajmuje się muzyką, sztuką, literaturą, ciągle tworzy nowe rzeczy, lubi sytuacje zaskakujące i niezaplanowane,
-Typ społeczny: niesie pomoc innym ludziom, ocenia, doradza, wyjaśnia, instruuje, lubi kierować innymi.
- Typ przedsiębiorczy: lubi prace z innymi, pod warunkiem własnych korzyści, jest typem władczym, lubi sprawować kontrole, kierować, przewodzić i zdobywać pieniądze,
-Typ konwencjonalny: nie lubi nowych wyzwań, ceni porządek, bezpieczeństwo, jest tradycyjny.
Elementy składowe osobowości:
* postawy
* przekonania
* uczucia
* motywy (motywacje)
* zdolności (zainteresowania)
* inteligencja
* temperament
* samoocena
*samoakceptacja
Pamiętaj - żadna z poniższych typów osobowości nie jest gorsza czy lepsza. Po prostu - jest inna.
MELANCHOLIK - to osoba o pesymistycznym, lękowym, negatywnym podejściu do życia, samego siebie, innych, a także codziennych spraw. Osoba taka często popada w stany obsesyjnych myśli dotyczących słuszności dokonanego wyboru, poddaje w wątpliwość wszelkie podjęte decyzje.
Melancholik ma trudności z podejmowaniem decyzji, brakuje mu wiary w siebie; jest wrażliwy na krytykę swojej osoby, obraźliwy, nerwowy, spokojny, wyciszony, powściągliwy, mało elastyczny w zachowaniu. Ale lubi marzyć, oddawać się zadumie. Jest najbardziej twórczy ze wszystkich typów osobowości.
FLEGMATYK to osoba o wysokim poziomie samokontroli, zrównoważony emocjonalnie, łagodna, solidna, nieufna i chłodna, dyplomatyczna, pojednawcza, cierpliwa, cicha, dowcipna, potrafiąca poświęcić dużo czasu sprawie czy człowiekowi, lubiąca obserwować ludzi, potrafiąca współczuć, słuchać; preferująca zabawę, a później i pracę nie wymagającą pośpiechu i szybkiego tempa.
CHOLERYK - to przeciwieństwo flegmatyka; typ pobudliwy, przejawiający tendencje do ciągłego niezadowolenia i agresji. Charakteryzuje go silne przeżywanie emocji oraz duża energia życiowa i aktywność. Cholerycy bywają uparci, a ich reakcje na bodźce są szybkie i często nieprzemyślane, bywają też zakompleksieni. Są nastawieni na działania i kierowanie. Wzbudzają wśród ludzi zaufanie i respekt, często pracują dla potrzeb grupy. Są szybcy w działaniu, preferują zabawę, a później i pracę, którą mogą sami zorganizować. Lubią przewodzić i organizować pracę innym. Gdy ktoś się z nim nie zgodzi, denerwuje się, krzyczy, staje się agresywny.
SANGWINIK - to osoba o optymistycznym podejściu do życia, otwarta na relacje z innymi, towarzyska, beztroska. Lubi być w centrum zainteresowania, władcza i dominująca, czasem dumna i spoglądająca na innych "z góry". Jest emocjonalna i spontaniczna, ma duże poczucie humoru, potrafi przyciągać do siebie ludzi. Tryska energią i entuzjazmem, jest twórcza, lubi komplementy, szybko przeprasza.