badania czynnościowe


Anna Kubicka

Fizjoterapia III rok

Tryb niestacjonarny

Gr. 11

1. Scharakteryzuj próby czynnościowe dla oceny zdrowia

Choroba wieńcowa (coronary artery disease) będąc jak wiele innych schorzeń atrybutem wzrostu tempa życia i aktywności psychicznej, rozpowszechnia się coraz bardziej w miarę postępu urbanizacji i technizacji.
Próba wysiłkowa stosowana jest w praktyce klinicznej od wielu lat i często ma istotny wpływ na leczenie chorego. Jako metodę diagnostyczną w wykrywaniu niedokrwienia mięśnia sercowego epw. zaakceptowano na przełomie lat trzydziestych i czterdziestych, natomiast w latach pięćdziesiątych zostały opracowane podstawy współczesnej elektrokardiografii wysiłkowej. Zastąpienie klasycznych schodków [3] bieżnią ruchomą i ergometrem rowerowym umożliwiło dokładniejsze dawkowanie obciążeń i co najważniejsze poprawiło możliwości diagnostyczne. Dalszy rozwój techniki przyczynił się do wprowadzenia nowszej i dokładniejszej aparatury badawczej pozwalającej min. na eliminację zakłóceń w zapisie (artefakty) a także na monitorowanie EKG w różnych pozycjach ciała oraz podczas samego wysiłku. Przełomem w diagnostyce choroby wieńcowej było wprowadzenie koronarografii. To właśnie do jej wyniku często porównywany jest rezultat testu wysiłkowego. Naczelnym zadaniem próby wysiłkowej jest odpowiedź na pytanie czy krążenie wieńcowe zdolne jest do dostarczenia odpowiedniej ilości tlenu do obciążanego wysiłkiem mięśnia sercowego, a także ogólna ocena zdolności chorego do pokonywania wysiłku. Pomimo tego, że badanie obarczone jest małym ryzykiem chorobowości czy śmiertelności to musi ono być przeprowadzane pod nadzorem lekarza, gdyż podczas jego przeprowadzania mogą rozwinąć się niebezpieczne zaburzenia rytmu lub inne poważne objawy wymagające natychmiastowej interwencji. Dlatego bardzo ważne jest żeby pracownie, w których przeprowadza się tego typu badanie wyposażone były w odpowiedni sprzęt reanimacyjny i odpowiednio przeszkolony personel, posiadający niezbędne wiadomości na temat fizjologii wysiłku

fizycznego.

Elektrokardiograficzna próba wysiłkowa to badaniem EKG połączonym z monitorowaniem ciśnienia tętniczego oraz ogólnego stanu pacjenta wykonywane podczas kontrolowanego wysiłku fizycznego. W trakcie wysiłku fizycznego zwiększa się zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen, i przy zwężęniu naczyń wieńcowych spowodowanych głównie w wyniku miażdżycy dochodzi do niedotlenienia serca, co uwidacznia się w postaci krzywej EKG.

Stosowany sprzęt
Badanie to wymaga oddzielnej pracowni, wyposażonej w specjalistyczną aparaturę. W trakcie badania monitorowane jest EKG zwykle przy wykorzystaniu komputera, a także ciśnienie tętnicze. Wysiłek fizyczny dozowany jest za pomocą cykloergometru (rodzaju stacjonarnego roweru treningowego z możliwością zmiany obciążenia) lub bieżni o zmiennym kącie nachylenia (najpierw idzie się po płaskim, a potem coraz bardziej pod górę). Stopniowane wysiłku jest zgodnie ze specjalnymi protokołami w zależności od stanu klinicznego pacjenta.

Czemu służy badanie
Badanie EKG podczas wysiłku pozwala zobiektywizować skargi pacjenta w przypadku podejrzenia choroby wieńcowej serca i z dużym prawdopodobieństwem potwierdzić lub wykluczyć chorobę naczyń wieńcowych. Jest to dość krótkie badanie, nie wymaga hospitalizacji i z powodzeniem można je wykonać w trybie ambulatoryjnym.

Wskazania do przeprowadzenia badania
- Diagnostyka bólów w klatce piersiowej.
- Diagnostyka zmian w elektrokardiogramie - ocenianych jako niespecyficzne.
- Ocena zaawansowania choroby niedokrwiennej serca.
- Kwalifikacja chorych do badań inwazyjnych (np. angiokardiografii).
- Kwalifikacja chorych do poszczególnych etapów rehabilitacji
  (np. po zawale serca) i ocena jej wyników.
- Diagnostyka zaburzeń rytmu serca.
- Ocena skuteczności leczenia chorób serca.
- Ocena wydolności fizycznej i czynności układu krążenia.

Przeciwwskazania do wykonania badania

Badany proszony jest o rozebranie się do pasa. Następnie lekarz lub technik przykleja elektrody do klatki piersiowej pacjenta (10 sztuk - tak jak w standardowym EKG). Zakładany jest mankiet do mierzenia ciśnienia tętniczego. Badany wchodzi na bieżnię, aparat wykonuje spoczynkowe EKG, a następnie rozpoczyna się ćwiczenie. Na początek stosuje się tzw. obciążenie wstępne, dla przyzwyczajenia badanego do bieżni. Po chwili bieżnia przyspiesza, a badany musi nadążyć za nią wykonując jednocześnie coraz większy wysiłek. W międzyczasie, monitorowane jest EKG, a co 2 minuty mierzone ciśnienie tętnicze. W przypadku cykloergometru ustala się prędkość pedałowania na około 60 obrotów na minutę i co pewien okres czasu wykonujący badanie zwiększa obciążenie.

EKG wysiłkowe (próba wysiłkowa/stresstest) jest badaniem diagnostycznym umożliwiającym ocenę wydolności naczyń wieńcowych serca. Badanie jest wykonywane w celu diagnostyki przyczyn bólów w klatce piersiowej, oceny skuteczności leczenia już rozpoznanej choroby wieńcowej lub przebytego zawału serca. Badanie to jest również pomocne dla określenia wydolności fizycznej u pacjentów z niewydolnością krążenia, czy nadciśnieniem tętniczym, a także u osób wymagających oceny ich stanu zdrowia np. z powodu wykonywanej pracy lub rodzaju sportu. Do badania wykorzystywane są specjalne bieżnie lub cykloergometry (rowery stacjonarne)

Przygotowanie do badania
3 godziny przed planowanym terminem badania Pacjent nie powinien jeść ani palić. 12 godzin przed badaniem Pacjent powinien powstrzymać się od wykonywania dużego wysiłku. Dodatkowo należy przedyskutować z lekarzem przyjmowane na stałe leki.

2. Scharakteryzuj próby czynnościowe dla oceny wydolności.

W fizjologii są to próby oceniające wydolność fizyczną, które mierzą sumarycznie zdolność wykonywania pracy fizycznej. Zazwyczaj polegają na pomiarach wybranych parametrów czynności układu krążenia i oddychania, z których oblicza się wskaźnik wydolnościowy.

Z najbardziej znanych prób należy wymienić:

- próby oparte na ortostatycznej reakcji organizmu (test Cramptona), polegającej na zmianie czynności serca pod wpływem zmiany zajęcia nowej pozycji ciała,

- próby oparte na badaniu reakcji układu krążenia na wzrost ciśnienia powietrza w płucach (próba Valsalvy, próba Flacka, próba Burgera),

- wyliczanie maksymalnej zdolności pobierania tlenu z zachowania się tętna pod wpływem obciążenia pracą,

- złożone próby z wielokrotnym, złożonym obciążeniem (próba Schneidera, próba Letunowa).

Najpopularniejszymi próbami czynnościowymi stosowanymi przy badaniach wydolnościowych młodych sportowców są:

Próby czynnościowe układu oddechowego

Podstawowymi badaniami czynnościowymi układu oddechowego są badania spirometryczne i spirograficzne. Zawsze powinny być one uzupełnione badaniami gazometrycznymi krwi tętniczej.

Badania spirometryczne i spirograficzne

Badanie spirometryczne jest najprostszym sposobem umożliwiającym pomiar pojemności życiowej płuc (VC). Polega ono na wykonaniu najgłębszego wydechu do spirometru, po uprzednim najgłębszym wdechu. Uzyskany wynik porównuje się z wartością należną dla danego wieku i wysokości ciała według nomogramu Cournanda (rys. 9). Jej zmniejszenie 0 25% określa się jako małe, od 25 do 50% jako średnie, a powyżej 50% jako duże. Niemniej jednak odchylenia od norm tylko w poziomie VC nie mają praktycznego znaczenia, gdyż nie muszą świadczyć o istnieniu zaburzeń czynności układu oddechowego. Dlatego pomiar ten musi być uzupełniony o badania pozostałych wskaźników wentylacyjnych płuc.

Takie możliwości stwarzają badania spirograficzne. Dzięki nim możliwy jest także pomiar objętości i pojemności płuc oraz określonych prób dynamicznych. Wykonuje się je przy użyciu spirografu lub bronchospirografu. Chory, który jest podłączony do urządzenia, oddycha w obwodzie zamkniętym. Podczas spokojnych oddechów mierzona jest objętość oddechowa (TV), częstość oddechów na minutę ( i wentylacja minutowa (MV). Tę ostatnią oblicza się z iloczynu częstości oddechów i objętości oddechowej. W warunkach prawidłowych wynosi 6-8 litrów.

Objętość zalegającą (RV) oblicza się z różnicy czynnościowej pojemności zalegającej określanej metodą pośrednią (FRC) i objętości wydechowej zapasowej (ERV).

Do prób dynamicznych należy próba maksymalnego natężonego wydechu, zwana próbą Tiffeneau. Jest to pomiar natężonej pojemności życiowej płuc (FVC), to znaczy wykonanej z największą siłą i szybkością. Duże znaczenie praktyczne ma procentowy stosunek odpowiedniej części jej wartości do pojemności życiowej płuc. Oblicza się:

1) maksymalną pojemność wydechową półsekundową (FEVnz). Odpowiada ona objętości powietrza wydychanego z płuc w ciągu pierwszej połowy sekundy nasilonego wydechu poprzedzonego maksymalnym wdechem. Powinna ona stanowić 60% pojemności życiowej piuc

2) maksymalną pojemność wydechową i-sekundową (FEVi). Stanowi ona objętość powietrza wydychanego w ciągu pierwszej sekundy nasilonego wydechu po maksy

malnym wdechu. U ludzi zdrowych wynosi od 70 do 90% pojemności życiowej

płuc i nosi nazwę współczynnika Tiffeneau

3) maksymalną pojemność wydechową 3-sekundową (FEV3). Odpowiada..ona objętosci

powietrza wydychanego w ciągu pierwszych trzech sekund nasilonego wydechu

po maksymalnym wdechu. W warunkach prawidłowych przekracza ona 95% pojem-

ności życiowej płuc. Stan drożności drobnych oskrzeli określa pomiar przepływu

powietrza w środku natężonego wydechu (FMF), co odpowiada wartości zawiera-

jącej się pomiędzy 25 a 75% natężonej pojemności życiawej płuc.

Wśród prób dynamicznych należy również uwzględnić maksymalną wentylację dawolną (MVV). Polega ona na wykonywaniu szybkich i głębokich oddechów w ciągu 15 sekund. Jej wartości należne wynoszą od 90 do 190 litrów na minutę. Za nieprawidłowe uważa się dopiero te, które są niższe o ponad 30% od należnych.

3. Scharakteryzuj wymogi testu.

Warunki bezpieczeństwa podczas wykonywania testu

  1. do testu mogą przystąpić tylko osoby zdrowe

  2. przeprowadzający test powinien odpowiednio wcześniej zapoznać się teoretycznie i praktycznie z próbą wysiłkową

  3. badanego należy przygotować kondycyjnie oraz zapoznać go z techniką oraz taktyką (np. rozkład sił podczas biegu)

  4. miejsce testowania powinno spełniać wymogi bezpieczeństwa i higieny, a sprzęt powinien być sprawdzony

  5. należy maksymalnie zmotywować badanego do wykonania testu

  6. badany powinien wykonywać próbę wysiłkową w lekkim ubraniu i wygodnym obuwiu

  7. testy wydolnościowe przeprowadzamy po 30-45 minutowym odpoczynku w pozycji, w 1,5-3 godzin po lekkim posiłku

  8. testy przeprowadzamy zgodnie z instrukcją, powtarzając je w miarę możliwości w tych samych godzinach i dniach tygodnia, 1-2 dni po treningu

  9. podczas wykonywania testów u kilku osób zapewniamy im w miarę możliwości takie same warunki

  10. nie wykonujemy testów przy zbyt niskiej i wysokiej temperaturze, w czasie choroby, po wypiciu alkoholu i wypaleniu papierosa.

Postępowanie w doborze indywidu­alnej dawki aktywności ruchowej obej­muje test kwalifikacyjny do testu wydolnościowego, przeprowadzenie jedne­go z terenowych testów wydolnościo­wych, zaprogramowanie dawki w zakre­sie formy ćwiczeń, ich indywidualnej intensywności, zgodnie z zasadami tre­ningu zdrowotnego i wyliczenie tygo­dniowego wydatku energetycznego ćwi­czeń z tabel.

Ze względów bezpieczeństwa test kwa­lifikacyjny o charakterze przesiewo­wym powinien być obowiązkowo wy­konany przed przystąpieniem do tereno­wych testów wydolnościowych. U osób, którzy deklarują dużą zwyczajową co­dzienną aktywność ruchową, test prze­prowadza się w ramach ogólnej roz­grzewki, poprzez ocenę tolerancji wysił­kowej w czasie i po 3 minutowym żwa­wym chodzie. Pojawienie się objawów tolerancji wątpliwej i chorobowej dys­kwalifikuje badanego do testów podsta­wowych. Osoby o bardzo małej zwycza­jowej aktywności ruchowej powinny znać opinię lekarza o zdolności do pod­jęcia testu. Do najdostępniejszych testów wydolnościowych należą testy terenowe, test chodu lub test biegowy. Test chodu. Na dokładnie zmierzonym odcinku 2 km trasy o utwardzonej nawierzchni i przeprowadzeniu lekkiej 5-7 minutowej rozgrzewki wraz z zapo­znaniem się z trasą, należy własnym tempem przejść dystans 2 km (jak naj­szybciej, ale bez narażania zdrowia) i odnotować czas przejścia z dokładno­ścią do 1/2 minuty. Natychmiast, mię­dzy 5 i 20 sek (przez 15 sek) po ukoń­czeniu chodu zmierzyć częstość skur­czów serca. Zaleca sie iść krokiem ener­gicznym o naturalnej długości kroku. Nogi powinno się ustawiać na całej sto­pie, obciążając jej zewnętrzną stronę, utrzymując w linii prostej. Nogę odpy­chającą należy wyprostowywać, jedno­cześnie głowę trzymając prosto ze wzrokiem skierowanym przed siebie, przy lekko uniesionym podbródku. Ramiona, ale bez większych uniesień poruszają sie swobodnie, przedramię może być lekko ugięte w stawie łokcio­wym. Do złych sposobów chodzenia na­leży szerokie ustawianie stóp i na we­wnętrznej wonie stopy, utrzymywanie stałego ugięcia w stawach kolanowych, zwieszenie głowy, nadmierne porusza­nie w stawach barkowych, świadome wydłużanie kroku. Wynik testu odczytu­je się w METmax w zależności od tętna od płci, przedziału wieku i tętna wysił­kowego

Test 12 min. biegu lub 2.5 km wg Coopera. Test polega na przebiegnięciu przy maksymalnym zaangażowaniu fizycznym i psychicznym, jak najdłuż­szego dystansu w czasie 12 minut lub przebiegnięciu dystansu długości 2.5 km. Dla wykonania obu odmian te­stu, trasa o długości około 3 km wyma­ga dokładnego oznakowania początko­wych odcinków co 500 m, a już na od­cinku od 1400 m do 3000 m co 50 m. Winna być możliwie płaska i w dobrym stanie. Test jest przeznaczony raczej dla osób doświadczonych w ćwiczeniach biegowych, znających przedział wła­snych możliwości (potrafiących rozło­żyć siły na dystansie, przyjąć indywidu­alne tempo biegu). W pomiarze czasu i dystansu musi być czynny udział testo­wanego (zatrzymanie się na sygnał i określenie dystansu z dokładnością do 50 metrów). Wynik testu odczytuje się w METmax, niezależnie od płci i wieku

Wyliczenie planowanego tygodniowego wydatku energetycznego wykonuje się poprzez:

a) ocenę wydatku energetycznego codziennej aktywności ruchowej wg zasady:

masa ciała w kg x MET'-y x godzin aktywności ruchowej = kcal

Ocenę intensywności różnych form re­kreacyjnej aktywności ruchowej, wyra­żonej w MET-ach, przedstawiono w ta­beli III. Np. u osoby o masie ciała 60 kg, która w ciągu 5 dni w tygodniu, w sumie po godzinie dziennie - chodzi dość ener­gicznie, nie korzystając z samochodu, windy, lub wykonując pewne prace działkowe, których intensywność odpo­wiada 3 MET-om, to tygodniowy wyda­tek energetyczny pierwszego poziomu aktywności ruchowej można wyliczyć w sposób następujący:

60 kg x 3 MET x 5 godz.=900 kcal.

b) zalecany tygodniowy wydatek ener­getyczny ćwiczeń na który będą się składały ćwiczenia pierwszego i dru­giego poziomu, dla osoby o masie ciała 60 kg wynosi 1700 kcal. Na ćwiczenia z drugiego poziomu aktywności ruchowej pozostaje 1700 - 900 = 800 kcal. Wydatek ten uzyska ta osoba, jeżeli zrealizuje pro­gram 4 razy w tygodniu po 30 min. o intensywności 7 MET'ów (60 kg x 7 MET'-ów x 2 godz = 840 kcal).

c) dla osób rozpoczynających cykl ćwi­czeń zaleca się program o dominacji zdecydowanej dominacji pierwszego poziomu aktywności ruchowej od 500 kcal/tyg., niezwiększając dawki w ciągu tygodnia więcej niż o około 10%. Po sprawdzeniu tolerancji ćwi­czeń, zaleca się stopniowo zwiększać udział aktywności drugiego poziomu. W ocenie zdolności do treningu zdro­wotnego pomocne mogą być przyjęte przez ekspertów wartości METmax

Za najważniejsze kryteria skuteczności treningu zdrowotnego można przyjąć następujące:

1. Uzyskanie przynajmniej dobrego poziomu wydolności fizycznej wg ogól­nie uznanych klasyfikacji. W praktycz­nie, ogólnie dostępnym pomiarze, współcześnie uważa się, że jest to taka wydolność fizyczna, która pozwala dla 40 letniego mężczyzny przebiec przy pełnym zaangażowaniu fizycznym i emocjonalnym dystans 10 km w czasie 45 minut, dla 50 latka w czasie 50 mi­nut, dla osoby 60-letniej w czasie 60 mi­nut. Dla kobiet odpowiednio w czasie 50, 60, 70 minut. Osoby takie w cho­dzie, odpowiednio dla wieku mężczyź­ni będą zdolni do przejścia 10 km w wa­runkach terenowych (po utwardzonej nawierzchni) w czasie 90, 95 i 100 mi­nut; kobiety w czasie 95, 100 i 105 mi­nut. Doświadczenie wskazuje, że wy­dolność taką mogą uzyskać osoby bez istotnych uchybień w stanie zdrowia, po 3-5 latach treningu zdrowotnego, nawet jeżeli uprzednio nie uprawiały żadnego sportu lub miały przerwę w jego upra­wianiu, sięgającą dziesiątków lat. Zro­zumiałe, ze osoby uprzednio trenujące, wyniki takie uzyskają dużo szybciej.

2. Ustabilizowanie spoczynkowej czę­stości skurczów serca w przedziale 50-60 na minutę.

3. Ustabilizowanie wartości wskaźni­ka masy ciała w przedziale 22-24 kg/m; z wiekiem dla obu płci nie przekracza­nie 27 kg/m2.

4. Ustabilizowanie wartości profilu­lipoprotein we krwi; tzn. stężenia cho­lesterolu całkowitego na poziomie 200 mg/dl, cholesterolu LDL - 130 mg/dl, cholesterolu-HDL- 50-60 mg/dl, wskaźnika aterogennego, jako stosunek cholesterolu całkowitego/cholesterolu HDL - 3,5-4,0.

5. Ustabilizowanie sprawności fizjo­logicznej mięśni; ich siły i gibkości decydujących o możliwości utrzymania prawidłowej postawy ciała (sylwetki ciała) w spoczynku i w ruchu.

4. Nowoczesne technologie a badania czynnościowe.

Komputer T 6

odstępów pomiędzy poszczególnymi uderzeniami serca -

mierzy interwał między dwoma uderzeniami serca w milisekundach

Suunto Training Manager

Analizuje kolejne treningi z precyzją laboratoryjną, podpowiada jaka czynność serca i jak długi okres ćwiczeń jest niezbędny do osiągnięcia indywidualnego celu.

Team POD

BIKE POD - czujnik rowerowy

FOOT POD - czujnik nożny

T 1
Dla zwalczających nadwagę

T 3
Dla miłośników aerobiku i biegaczy

T 4
Dla wymagających atletów



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Badania czynnościowe, Fizjoterapia CM UMK, Testy funkcjonalne
Badanie czynnosciowe
1[1] badania czynnosciowe
Badanie czynności nerek
1 badania czynnosciowe
Badanie czynnościowe płuc
badania czynnościowe w ocenie aparatu zwieraczowego
Badania czynnościowe ukłądu oddechowego
Badanie czynnościowe układu oddechowego
01 BADANIA CZYNNOŚCIOWE UKŁADU ODDECHOWEGO, Medycyna, Interna, Pulmonologia
08 Płuca Badania czynnościowe układu oddechowego z zastosowaniem radioizotopów
Elektrokardiograficzna próba wysiłkowa Elektrokardiografia Badania czynnościowe Badania Podręczn
Elektrokardiogram rejestrowany metodą Holtera Elektrokardiografia Badania czynnościowe Badania P
03 77 opłaty za czynności kontrolne i badania lab
Badania biochemiczne krwi, Ratownicto Medyczne, medyczne czynności ratunkowe, Badania laboratoryjne
Badania ogólne moczu, Ratownicto Medyczne, medyczne czynności ratunkowe, Badania laboratoryjne
Metody badania struktury i czynności układu nerwowego, psychologia uś, rok I

więcej podobnych podstron