Choroby przewodu pokarmowego

Choroby żołądka

Ostre zapalenie żołądka

Objawy:

• silne bóle w nadbrzuszu (górnej części brzucha)

• wymioty treścią żołądkową, krwistą

• odwodnienie.

Powikłania:

• perforacja (przebicie) ściany żołądka

• uszkodzenie i perforacja przełyku podczas silnych wymiotów 

• wstrząs.

Przyczyny:

• nadużywanie alkoholu

• wczesna faza zakażenia przez bakterię Helicobacter pylori

• inne zakażenia bakteryjne

• oparzenia termiczne żołądka

• oparzenia chemiczne żołądka (ługi, kwasy)

• toksyny endogenne (w przebiegu zakażenia krwi, niewydolności nerek)

• napromieniowanie (> 4000 radów)

• kokaina

• urazy

• stres.

Przewlekłe zapalenie żołądka

Objawy:

• niekiedy przebieg bezobjawowy

• ból brzucha

• ucisk w nadbrzuszu

• brak apetytu

• niestrawność

• objawy mogą przypominać chorobę wrzodową żołądka

Powikłania:

• zanik błony śluzowej (zanikowe zapalenie żołądka)

• polipy żołądka

• nadżerki (nadżerkowe zapalenie żołądka)

• zniekształcenia ściany żołądka

• krwawienie i krwotoki (krwotoczne zapalenie żołądka)

• rak żołądka.

Przyczyny nieswoistego zapalenia żołądka:

• zakażenie bakterią Helicobacter pylori inne zakażenia bakteryjne i wirusowe

• leki, przede wszystkim tzw. niesteroidowe leki przeciwzapalne

• pokarmy, które zwiększają wydzielanie soku żołądkowego (owoce cytrusowe, kwaśne soki, pikantne potrawy)

• używki: palenie tytoniu, picie kawy (także bezkofeinowej) i alkoholu

• stres i czynniki psychologiczne

• powtarzające się oparzenia termiczne - zbyt gorące posiłki i napoje

• niedokrwistość złośliwa (Choroba Addisona-Biermera)

• nadciśnienie wrotne (niewydolność wątroby)

• napromieniowanie (> 4000 radów).

Przyczyny swoistego zapalenia żołądka:

• nadmierne zarzucanie żółci z dwunastnicy do żołądka (zapalenie refluksowe)

• sarkoidoza

• choroba Crohna

• kiła, gruźlica.

Helicobacter pylori

Helicobacter pylori jest bakterią posiadającą zdolność wytwarzania specjalnych białek dzięki którym może przylegać do komórek nabłonkowych błony śluzowej żołądka, a spiralny kształt i obecność wici umożliwiają jej poruszanie się w treści żołądkowej i warstwie lepkiego śluzu pokrywającego błonę śluzową żołądka. 

Helicobacter pylori wytwarza wokół siebie specyficzne mikrośrodowisko: chmurę amoniaku neutralizującą żołądkowy kwas solny i umożliwiającą przeżycie wewnątrz żołądka; inne bakterie nie są zdolne zasiedlać żołądka ze względu na dużą kwaśność treści żołądkowej. 

Helicobacter pylori wytwarza również enzymy, toksyny, białka i inne czynniki zdolne unieczynniać substancje bakteriobójcze produkowane przez organizm człowieka oraz zaburzać fizjologię żołądka (doprowadzając do zwiększonego wydzielania kwasu solnego). 

Istnieje kilka różnych szczepów bakterii o odmiennych właściwościach chorobotwórczych, dlatego przebieg i konsekwencje zakażenia nie zawsze są takie same. 

Zakażenie różnymi szczepami bakterii Helicobacter pylori występuje na całym świecie średnio u 60% populacji, jednakowo często u obu płci. Polska należy do krajów o bardzo wysokim odsetku populacji zakażonej Helicobacter pylori; ocenia się, że infekcją objęte jest 70% populacji, podczas gdy w USA i krajach Europy Zachodniej zakażenie dotyczy 30% populacji.

Objawy:
Dotychczas nie udało się określić typowych objawów zakażenia żołądka bakterią H. pylori. 

Dolegliwości zgłaszane przez chorych są różnorodne i niecharakterystyczne, zwykle związane z odległymi konsekwencjami zakażenia. 

Dlatego celem potwierdzenia obecności lub braku zakażenia zawsze konieczne jest wykonanie odpowiednich testów diagnostycznych inwazyjnych (podczas gastroskopii) lub nieinwazyjnych.

Powikłania:

• zapalenie żołądka ostre i przewlekłe

• zapalenie żołądka zanikowe

• owrzodzenie żołądka (zdjęcie)

• owrzodzenie dwunastnicy (zdjęcie)

• chłoniak MALT (nowotwór tkanki limfatycznej przewodu pokarmowego) (zdjęcie)

• rak żołądka  

Choroba wrzodowa żołądka

Objawy:

• ból i dyskomfort (częstość występowania: 100%)

• ból w nadbrzuszu (górnej części brzucha) (67%)

• ból występujący krótko (30 minut) po posiłkach (20%)

• ból ustępujący po posiłkach (2-48%)

• ból nocny (32-43%)

• ból okresowo nasilający się (68%)

• ból ustępujący po środkach neutralizujących żołądkowy kwas solny (36-87%)

• utrata apetytu (46-57%)

• nudności (54-70%)

• wymioty (38-73%)

• odbijanie (50%)

• zgaga (19%)

• niestrawność.

Objawy alarmowe (podejrzenie nowotworu):

• niedokrwistość

• krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego

• smoliste (czarne) stolce

• utrata masy ciała (24-61%)

• wyczuwalny guz w jamie brzusznej

• pojawienie się objawów choroby po raz pierwszy po 45 roku życia.

Powikłania choroby wrzodowej:

• krwawienie z owrzodzenia

• niedokrwistość

• przedziurawienie (perforacja) owrzodzenia

• zwężenie trawienne (łagodne) odźwiernika

• rak żołądka

Przyczyny:

• zakażenie bakterią Helicobacter pylori (70%)

• leki, przede wszystkim tzw. niesteroidowe leki przeciwzapalne (25%)

• stres.

Inne przyczyny:

• pokarmy, które zwiększają wydzielanie soku żołądkowego (owoce cytrusowe, kwaśne soki, pikantne potrawy)

• używki: palenie tytoniu, picie kawy (także bezkofeinowej) i alkoholu

• guz lub uszkodzenie mózgu (wrzód Cushinga).

Choroba wrzodowa dwunastnicy

Objawy:

• ból i dyskomfort (częstość występowania: 100%)

• w nadbrzuszu (górnej części brzucha)

• głodowy - występujące na czczo i ustępujące po posiłkach

• występujący krótko (30 minut) po posiłkach

• nocny

• okresowo nasilający się

• ustępujący po środkach neutralizujących żołądkowy kwas solny

• zwiększony apetyt

• utrata apetytu

• nudności

• wymioty

• odbijanie

• zgaga

• nietolerancja tłustych posiłków

• zaparcia stolca.

Objawy alarmowe (wymagające skrupulatnej diagnostyki):

• niedokrwistość

• krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego

• smoliste (czarne) stolce

• utrata masy ciała (19-45%)

• wyczuwalny guz w jamie brzusznej

• pojawienie się objawów choroby po raz pierwszy po 45 roku życia.

Powikłania choroby wrzodowej:

• krwawienie z owrzodzenia

• niedokrwistość

• przedziurawienie (perforacja) owrzodzenia.

Przyczyny:

• zakażenie bakterią Helicobacter pylori (92%)

• leki, przede wszystkim tzw. niesteroidowe leki przeciwzapalne (5%)

• stres.

Inne przyczyny:

• pokarmy, które zwiększają wydzielanie soku żołądkowego (owoce cytrusowe, kwaśne soki, pikantne potrawy)

• używki: palenie tytoniu, picie kawy (także bezkofeinowej), picie alkoholu

• rozległe oparzenia ciała

• zwężenie światła dwunastnicy: wrodzone deformacje, trzustka pierścieniowata.

Wrzód ostry

Wrzód ostry występuje nagle i bez tendencji do nawrotów, sporadycznie, może go wywołać niezwykle ciężka sytuacja stresowa w jakiej znalazł się człowiek np. rozlegle oparzenie czy ciężka operacja a nawet po niektórych lekach (np. sterydy w dużych dawkach,  niesterydowe przeciwzapalne).

Zespół Zollingera-Ellisona

Nietypowy oporny na leczenie wrzód dwunastnicy, spowodowany nadmiernym wydzielaniem hormonu gastryny. Najczęstszą przyczyną jest nowotwór wywodzący się z komórek trzustki wydzielających gastrynę. Hormon ten pobudza gruczoły żołądka produkujące kwas solny

Nowotwory łagodne

• Polip

• Mięśniak

• Nerwiak

• Włókniak

• Tłuszczak

Występują rzadko, są skąpo objawowe, rozpoznanie przypadkowe, leczenie zabiegowe.

Rak żołądka

Często przebiega z niejasnymi dolegliwościami w nadbrzuszu. Nowotwory złośliwe żołądka są bardziej podatne na leczenie chirurgiczne. Odpowiednie badania przesiewowe i wcześniejsze rozpoznanie poprawiają wyniki zabiegu, a chemioterapia może wydłużyć okres przeżycia .

Objawy:

• niejasne dolegliwości brzuszne

• brak apetytu, utrata masy ciała

• wymioty fusowate

• dysfagia

• bezkwaśność.

Do ustalenia rozpoznania niezbędne jest wykonanie gastroskopii, licznych biopsji i badania cytologicznego.

1

Zawód: Technik masażysta Przedmiot: Wybrane zagadnienia kliniczne

Nauczyciel: mgr Anna Głos

---