Ostre choroby żołądkowo-jelitowe są najbardziej powszechna na świecie.Poważne schorzenia odwadniające mogące spowodować zgon w ciągu kilku godzin.Najczęściej chorują dzieci.Szerokie spektrum objawów klinicznych
Różnorodność czynników zakaźnych

-Bakterie-Wirusy-Patogenny pasożytnicze

U dzieci poniżej 5 lat:

-W krajach rozwiniętych częstość zachorowań 2-3 na jedno dziecko na rok-W krajach rozwijających się 10-18

Około miliard przypadków rocznie 4-6 milionów zgonów rocznie 12,600 zgonów dziennie

Mechanizmy patogenetyczne

-Ilość materiału zakaźnego

salmonella, vibrio cholerae 10⁵ -10⁸ drobnoustrojów

salmonella - muszą najpierw wzrastać w pokarmie przez kilka godzin

Shigella, Giardia, Lamblia, Entamoeba 10 - 100 bakterii lub cyst, przenoszą się przez kontakt między osobami

• Przyleganie- drobnoustrój musi przyczepić się do błony śluzowej żołądka lub jelit poprzez własne białka powierzchniowe

V.cholerae przylega do rąbka szczoteczkowego enterocytów jelita cienkiego - adhezyny powierzchniowe

E.coli enterotoksyczne - białko adhezyjne antygen czynnika kolonizacji górnego odcinka jelita cienkiego

E. coli enteropatogenne i enterokrwotoczne - białka zacierające rąbek szczoteczkowy nabłonka jelita

• Enterotoksyny powodujące biegunkę wodnistą, działają bezpośrednio na mechanizmy wydzielnicze śluzu jelit

Enterotoksyna cholery- część A poprzez receptor powierzchniowy enterocyta przenika do cytoplazmy, uaktywnia cyklazę adenylową - podwyższenie stężenia cyklicznego AMP w śluzie jelitowym. Rezultatem jest zwiększenie wydzielania Cl^- i zmniejszona absorpcja Na^+. Konsekwencją utrata płynów i biegunka.

Enterotoksyczne szczepy E.coli

• Cytotoksyny bakteryjne niszczą komórki błony śluzowej jelita. Wytwarzając zespół czerwonkowy- krwawy kał zawierający komórki zapalne s.dysenteriae

Enterokrwotoczne szczepy E.coli 0157

- krwotoczne zapalenie okrężnicy

- zespół hemolityczno- mocznicowy

Neurotoksyny- produkowane poza organizmem gospodarza, objawy po ich spożyciu.

Toksyny gronkowcowe działają na ośrodkowy układ nerwowy wywołując wymioty.

• Inwazja- czerwonka może być wynikiem toksyn, ale również inwazji bakteryjnej

- zniszczenie jelitowych komórek błony śluzowej Shigella, E.coli

-inwazja komórek błony śluzowej

-śródnabłonkowe namnażanie się

-rozprzestrzenianie na sąsiednie komórki

• Salmonella wywołuje biegunkę zapalną poprzez inwazję śluzu jelitowego nie powoduje uszkodzenia enterocytów

• Yersinia enterocolitica przenika przez błonę śluzową i namnaża się wewnątrzkomórkowo w kępkach Peyera

• Obrona gospodarza

-Kwas żołądkowy Rota wirus jest wysoce odporny na kwasy

-Ruchliwość jelit

-Odporność - komórkowa - humoralna IgG, IgM, IgA (wydzielnicze)

Biegunka- to oddawanie co najmniej 3 luźnych stolców w ciągu doby lub 1 stolca z domieszką śluzu, krwi, ropy.

Biegunka ostra- do 14 dni

Biegunka przewlekła - powyżej 14 dni

Gram ujemne pałeczki jelitowe
Rodzina Enterobacteriaceae

-Są również przyczyną zakażeń oportunistycznych

-1/3 patogenów izolowanych z posocznicach

-2/3 przyczyną nieżytów żołądkowo -jelitowych

-3/4 zakażenia dróg moczowych

Gram ujemne pałeczki jelitowe

-Escherichia coli -Salmonella -Shigella -Campylobacter -Vibrio cholerae -Yersinia -Pseudomonas aeruginosa

E.coli przyczyną bakteryjnego zapalenia żołądka i jelit (biegunka podróżnych)‏

Szczepy enterokrwotoczne EHEC (zespół hemolityczno-uremiczny HUS)‏

-Mikroangiopatyczna niedokrwistość hemolityczna

-Małopłytkowść

-Ostra niewydolność nerek Objawy:

-OUN- drgawki, porażenie połowicze, śpiączka

-Okrężnica- krwotoki, ogniskowa martwica, mikroangiopatia we wszystkich narządach

E. Coli Zakażenia dróg moczowych (kobiety)
Zakażenia wewnątrz jamy brzusznej Bakteriemia

-Zapalenia otrzewnej

-Ropnie

-Zapalenie pęcherzyka żółciowego

-Wstępujące zapalenie dróg żółciowych

-Septyczne zakrzepowe zapalenie żyły wrotnej z tworzeniem ropni wątroby

Salmonellozy niedurowe

S.enteritidis - najczęstrzy serotyp, przyczyna pandemii zwierzęcej z zakażonymi jajami kurzymi

Wiele zwierząt domowych stanowi rezerwuar

Objawy kliniczne: gorączka, biegunka kurczowe bóle brzucha

Rozpoznanie: posiew kału obecność leukocytów w kale

Leczenie: uzupełnienie płynów i elektrolitów

antybiotyki ampicylina

cefalosporyny III generacji

chinolony

Lokalizacja zakażeń oportunistycznych

-Zapalenie wsierdzia

-Zapalenie tętnic (tętniaki aortalne, poniżej tętnic nerkowych)‏

-Zapalenie pęcherzyka żółciowego

-Zapalenie dróg żółciowych

-Zakażenie dróg moczowych

-Zapalenie płuc lub ropniak opłucnej

-Zapalenie opon mózgowo -rdzeniowych

-Bakteriemia (AIDS)‏

Czerwonka Bakteryjna Dysenteria bacillaris Shigella

Epidemiologia: 140 mln zachorowań rocznie 600 tyś zgonów u dzieci  5 lat

Objawy: biegunka z domieszką krwi

silne parcia

kurczowe bóle brzucha

Diagnostyka: badanie endoskopowe - zmiany krwotoczne, ogniskowe owrzodzenia

posiew bakterii z kału

Leczenie: wyrównanie gospodarki wodno-elektrolitowej

leki zapierające

Biseptol, Ampicylina, Fluorochnolony

Zapobieganie: brak szczepionki

Cholera

Ostra choroba biegunkowa doprowadzająca do postępującego odwodnienia i śmierci

Drogi zakażenia: woda i żywność zanieczyszczona bakterią Vibrio cholerae szczep ElTor

Patogeneza: rola toksyn (toksyna choleryczna)‏

Objawy: wodnista biegunka, wymioty, wstrząs hipowolemiczny kurcze mięśniowe

Badania biochemiczne: podwyższony hematokryt, leukocytoza, wzrost stężenia mocznika i kreatyniny, spadek dwuwęglanów

Rozpoznanie: Objawy kliniczne, obecność bakterii w kale

Leczenie: Szybkie uzupełnienie płynów i elektrolitów p.o. Zwiększona podaż sodu - 90 mmol/l

W zaawansowanym odwodnieniu płyny podaje się i.v. płyn Ringera zawierający mleczany

Całkowity niedobór płynów powinien być uzupełniany przez pierwsze 4 godziny, połowa w trakcie pierws godziny

Campylobacter
Drobnoustroje obecne w przewodzie pokarmowym ptactwa domowego, bydła, owiec i świń

Zakażenie przez spożycie: Niedogotowanego mięsa Surowego mleka

Ciężki przebieg u osób z hipogammaglobulinemią

Objawy: biegunka, kurczowe bóle brzucha, gorączka

Powikłania: bakteremia, zapalenie pęcherzyka żółciowego

Rozpoznanie: posiew kału

Leczenie: uzupełnienie niedoborów wodno-elektrolitowych

Antybiotyki: Erytromycyna 4x250mg chinolony, makrolidy

Jersinioza Yersinia enterocolitica
Rezerwuar: Świnia, zwierzęta domowe, gryzonie

Dzieci: ostre zapalenie jelit, gorączka, biegunka ze śluzem i krwią

Dorośli: zapalenie węzłów chłonnych krezkowych,

jelita krętego,gorączka, duża leukocytoza

PRZYPOMINA ZAPALENIE WYROSTKA ROBACZKOWEGO I OBJAWY ”OSTREGO BRZUCHA”

Yersinia pseudotuberculosis

Zapalenie węzłów chłonnych krezkowych, przerzutowe ogniska zakażenia

PRZYPOMINA CHOROBĘ CROHNA LUB ZAPALENIE WYROSTKA ROBACZKOWEGO

Rozpoznanie: posiew kału, badania serologiczne

Leczenie: fluorochinolony, aminoglikozydy, cefalosporyny III generacji, tetracykliny

Rotawirusy rodzina: Reoviridae RNA Występuje na całym świecie

Sezonowość: chłodne miesiące zimowe, w tropiku występuje przez cały rok

Chorują niemowlęta i małe dzieci

Wirus zakaża i zabija komórki szczytów kosmków jelita cienkiego

Biegunka: osmotyczna

Rozpoznanie: antygen rotawirusowy w kale, PCR

Leczenie: uzupełnienie niedoborów wodno- elektrolitowych

Zapobieganie:Szczepionka (Atenuowany wirus)‏

Szczepienia niemowląt 6, 10,14 tydzień

Wirus Norvalk

Zapalenie żołądkowo - jelitowe

Okres wylęgania: 18 - 72 godziny

Objawy: kurczowe bóle brzucha, wymioty, biegunka bóle głowy i mięśni

Rozpoznanie: Test ELISA, PCR

Leczenie: Nawodnienie doustne( ewentualnie dożylnie)‏

---