Reguły montażu filmowego

1. 1. Wprowadzenie

2. 2. Zmiana ciągłości fabuły

3. 3. Techniki montażu

4. 4. Montaż tematyczny

5. 5. Sposoby montażu

6. 6. Przydatne rady dotyczące montażu

Wprowadzenie

Ciągłość fabuły to prowadzenie uwagi widza przez serię zdarzeń. Jest to pokazywanie widzowi tego, co chce zobaczyć w momencie, kiedy się tego spodziewa.

W finale uzyskujemy film opowiadający historię złożoną z logicznie występujących po sobie obrazów prowadzących do przewidywalnego finału. To dobrze, ale nie zawsze.

Zmiana ciągłości fabuły

Chcąc stworzyć coś, co nie będzie tylko zapisem wydarzeń, ale interesującą i zaskakującą historią musimy, zaburzyć ten poukładany ciąg. Nagle wydarzenie, brak ostatniej wyjaśniającej, wszystko sceny czy niedopowiedzenie wzmagają czujność widza. Film przestaje być nudny, a zaczyna intrygować, napięcie narasta.

Spójrzmy na przedstawione poniżej cztery sekwencje i zastanówmy się, dlaczego mężczyzna jest zdziwiony? Co zobaczył w garażu? Tego nie wiemy, być może wyjaśni się to w dalszej części filmu. W każdym razie uwaga widza zostaje skupiona. Niedopowiedzenie angażuje widza w akcję filmu.

1. Męźczyzna nakłada kurtkę przed wyjściem z domu	2. Wychodzi z domu i idzie do drzwi garażu
3. Ciemno, widzimy otwieranie drzwi do garażu	4. Zbliżenie na osłupiałą ze zdziwienia twarz mężczyzny

Opowiadając historię, musimy starać się dać widzom to, czego oczekują. Jeżeli nasz film opowiada o znalezieniu przez rolnika na polu skarbu, to nie wystarczy pokazać pole, rolnika czy też rozmowy z nim. Widz oczekuje, że w jednej ze scen zobaczy znaleziony skarb. I to w takim zbliżeniu, jakby sam go oglądał. Inczej nie będzie usatysfakcjonowany.

Zbliżenie

Przed montażem filmu tworzymy listę kolejności montowanych scen. Na sucho nad kartką papieru zastanawiamy się, czy ta kolejność pozwoli ciekawie przedstawić historię. Taką listę edycyjną możemy też skonsultować z kimś niezaangażowanym w produkcję naszego filmu, pytając go, czy rozumie, o czym opowiadamy.

następna

Techniki montażu

Poza podstawowymi metodami utrzymywania ciągłości fabuły montażysta ma w zapasie dwie dodatkowe techniki: wstawki szczegółów i ujęcia dodatkowe.

Wstawka szczegółów (ilustracja poniżej) pokazuje zbliżenie na istotny fragment poprzedzającej ją sceny. Poprzedzająca scena z reguły jest w planie ogólnym. Wstawki dostarczają dodatkowych informacji widzowi, pozwalają mu lepiej zrozumieć widzianą scenę.

Ujęcia dodatkowe przenoszą widza na chwilę poza widzianą scenę i akcję. Ujęcia takie pozwalają poznać otoczenie bohaterów i ich relacje z nim.

Montaż tematyczny

Montaż tematyczny polega na tym, że lączone ze sobą sceny nie są ciągiem opartym na fabule, nie pokazują ciągu przyczynowo - skutkowego. Łączone ze sobą sceny traktują jedynie o tym samym temacie, krążą wokół tej samej idei.

Taki sposób montażu wykorzystywany jest w tedyskach, reklamach i trailerach filmowych. Intencją twórców takich filmów nie jest przedstawienie konkretnej historii, ale prosta komunikacja z widzem przez obrazy przedstawiające łatwo interpretowalne hasła.

Sposoby montażu

Ze względu na sposób i stosowane narzędzia rozróżniamy dwa typy montażu: liniowy i nieliniowy.

System montażu liniowego polega na wykorzystaniu jednego urządzenia odtwarzającego i jednego zapisującego oraz konsolety pośredniczącej. Montaż liniowy przypomina pisanie na tradycyjnej maszynie do pisania. Jeżeli coś zapiszemy, nie możemy tego cofnąć. Jeżeli przegramy z jednego magnetowidu na drugi sceny w określonej kolejności, nie możemy tej kolejności zmienić. Nie możemy zmienić ujęcia ani go wyciąć. W tym celu musielibyśmy cały materiał zmontować od nowa.

Montaż nieliniowy najbardziej przypomina wykorzystanie edytora tekstu w komputerze. Każdy błąd przed wydrukowaniem tekstu możemy poprawić. Możemy dopisać potrzebny nam fragment lub niepotrzebny wykasować.

Przydatne rady dotyczące montażu

1. Przed przystąpieniem do zgrywania materiału z taśmy do komputera zastanówmy się, które sceny wykorzystamy. Nie warto zajmować miejsca na dysku komputera na sceny, których nie użyjemy, oraz tracić czasu na ich zgrywanie.

2. Po przegraniu scen powinniśmy skrócić każdą z nich do takiej długości, w jakiej będzie nam później potrzebna. Takie porządkowanie scen przyspieszy późniejszy ich montaż, zmniejszy ilość miejsca zajmowanego na dysku twardym komputera oraz ułatwi identyfikację.

Bohater sceny na warszawskiej Starówce

3. Po wykonaniu powyższej rady spójrzmy na sposób, w jaki sceny będą łączyć się ze sobą. Zastanówmy się, jak zapewnić płynność przejść pomiędzy scenami. Czv akcja filmu nie zwalnia, czy nie ma problemów z kompozycją lub różnic technicznych pomiędzy scenami.

4. Znajdźmy potrzebne ujęcia dodatkowe pozwalające na rozbudowanie fabuły.

Ujęcie dodatkowe samej Starówki

5. Efektów przejść pomiędzy scenami używajmy oszczędnie. Pomimo że programy do edycji nieliniowej mają setki rodzajów efektów przejść, musimy być ostrożni! Stosowanie dziwacznych efektów jest charakterystyczne dla amatorów.

6. Używajmy muzyki w swoich filmach. Cisza w filmie wideo sugeruje awarię sprzętu, rozprasza widza. Pamiętajmy jednak, że muzyka obarczona jest prawami autorskimi, nie można bezpłatnie wykorzystywać cudzych utworów do działalności zarobkowej.

7. Ołówek i kartka papieru to najwięksi przyjaciele montażysty. Zanim zaczniemy montować materiał, zaplanujmy na kartce kolejność scen, napiszmy scenariusz filmu.

fot. Rcmathiraj | Dreamstime.com

4

---