Montaż filmowy - techniczna operacja filmowa polegająca na połączeniu co najmniej dwóch kadrów (a dokładniej dwóch oddzielnych ujęć), przy którym ostatni kadr ujęcia poprzedzającego zostaje sklejony z pierwszym kadrem kolejnego ujęcia.
Montażem filmowym zajmuje się specjalista zwany montażystą. Montaż stanowi istotny kreatywny wkład w finalne dzieło filmowe i jest bezpośrednio związany ze zdjęciami i reżyserią.
Montaż prowadzony jest zwykle w okresie postprodukcji filmu, gdy zostaną już nagrane zdjęcia, dialogi, postsynchrony, dźwięki efektowe, dubbing.
Oscary za najlepszy montaż - przyznawane są od 1934 roku.
Montaż organizuje sekwencje scen w czasie, wpływa na tempo filmu, jego nastrój i dynamikę.
Metody montażu
Montaż równoległy: dwie akcje oddalone od siebie w przestrzeni ukazane są poprzez przeplatanie ze sobą ujęć raz jednego, raz drugiego wątku;
Montaż przyspieszony: np. ruch samochodu można przyspieszyć przez mnożenie coraz krótszych ujęć;
Montaż atrakcji: wzmocnienie znaczenia jednego obrazu przez umieszczenie go w sąsiedztwie innego obrazu, niekoniecznie odnoszącego się do tego samego wydarzenia.
Montaż skojarzeń - takie łączenie ujęć by ich następstwo wywoływało określone skojarzenia. Np. jeśli po ujęciu jadącego szybko kierowcy nastąpi ujęcie stojącego przy drodze policjanta w widzu zrodzi się skojarzenie: policjant za chwilę zatrzyma kierowcę.
Montaż zdarzeń - łączenie ujęć opisujących to samo miejsce i czas.
Montaż przyczynowo - skutkowy - przyczyna rodzi skutek: po ujęciu z ręki wypada flaszka nitrogliceryny powinno nastąpić ujęcie silny wybuch.
Metody te można łączyć.
Montaż filmowy (od języka francuskiego montage, angielskiego cutting, editing, montage), techniczny zabieg cięcia i sklejania poszczególnych ujęć taśmy filmowej w kolejności, zapewniającej ciągłość narracyjną, organizującej czas i przestrzeń filmową, wzmagającej dramatyzm akcji i skłaniającej widza do przemyślenia znaczeń wynikających z zestawiania treści zawartych w kolejnych ujęciach (tzw. montaż intelektualny).
Montaż jest podstawowym środkiem ekspresji filmowej, którego założenia teoretyczne doczekały się bogatej literatury w oparciu o dokonania D.W. Griffitha, L. Kuleszowa, S. Eisensteina, W. Pudowkina, O. Wellesa i in. Wyróżnia się montaż równoległy, metaforyczny, skojarzeniowy, polifoniczny i in. Nowe możliwości otworzył przed twórcami montaż elektroniczny wprowadzony na przełomie lat 50. i 60.