3. Siły rządzące rozwojem języka.
organizacja państwowa:
wspiera proces integracji gwar, co powoduje zacieranie się granic językowych i wytworzenie jednego dialektu ogólnego,
feudałowie czy urzędy posługiwali się nim.
chrystianizacja:
kościół dbał o kulturę i świadomość wspólnoty, także o język,
język był wśród wpływów zachodu, które ożywiały kulturowo, krzewiły poczucie kultury polskiej,
poszerzenie użytkowania języka wraz z poszerzeniem terenów chrześcijańskich,
łacina była współzawodnikiem!
polityczne tendencje odśrodkowe:
wystąpienia możnowładców przeciw Mieszkowi II!
walki o odrębność dzielnicową plemion!
6. Rozwój języka polskiego w zależności od postępu technicznego.
postęp techniczny → zmiany w przemyśle → zmiany socjalne → zmiany językowe
1. do XVI w.
wiąże się z istniejącym już wtedy prymitywnym jeszcze przemysłem,
terminy związane z rolnictwem, wytwarzaniem żywności, a także rzemiosłem wojennym,
licznymi w tamtym czasie wyprawami wojennymi.
2. XVI - XVIII w.
upowszechnienie się druku,
dodatkowym czynnikiem sprawczym tego procesu stały się pierwsze dzieła literackie pisane w języku polskim przez Mikołaja Reja i Jana Kochanowskiego. Stąd też średniowieczne propozycje ortograficzne zostają wykorzystane do utworzenia sytemu znormalizowanego,
powoli następuje likwidacja rozdrobnienia dialektycznego, a krystalizować się zaczyna język ogólny,
pojawiają się już tak wielkie wynalazki jak mikroskop, luneta, mechaniczne czółenko tkackie,
słowniki terminologiczne,
próby usystematyzowania polskiej gramatyki i opatrzenia jej stosowną terminologią.
3. XVIII - XX w.
nowe prądy myślowe oświecenia upatrujące w nauce i technice narzędzi na drodze rozwoju ludzkiego ducha, prowadzącego do powszechnego szczęścia,
dążenia reformatorskie, zmierzające do podźwignięcia kraju z gospodarczego upadku,
zalążki kapitalizmu, magnateria przenosi swoje majątki z rolnictwa do fabryk i manufaktur,
powstanie tzw. inteligencji technicznej (Towarzystwo Przyjaciół Nauk),
fascynacja najnowszymi wynalazkami i szerokie ich propagowanie przez ówczesnych dziennikarzy,
gwałtowny wzrost zapotrzebowania na fachową terminologię, a zwłaszcza pojawienie się nowych form rozpowszechniania języka, takich jak: prasa masowa, specjalistyczna prasa techniczna, technika dźwiękowa, a później radiofonia, kinematografia, telewizja, telefonia, czy w końcu współcześnie internet, telefonia komórkowa.