Pompy są to maszyny służące do podnoszenia cieczy z poziomu niższego na poziom wyższy lub do przetłaczania cieczy z przestrzeni o niższym ciśnieniu do przestrzeni o ciśnieniu wyższym. W pompie rozróżniamy część ssawną (na wejściu płynu do pompy) oraz część tłoczącą (na wyjściu płynu z pompy). Działanie pompy polega na wytwarzaniu różnicy ciśnień między stroną ssawną a tłoczącą.
W zależności od rodzaju wytwarzania różnicy ciśnień między stroną ssawną a stroną tłoczącą dzielimy pompy na pompy wyporowe i pompy wirowe.
Pompy wyporowe pracują na zasadzie zasysania dawkowego (przerywanego) określonej ilości cieczy z przestrzeni ssawnej i wytłaczania tej ilości cieczy do przestrzeni tłocznej. Pompy wyporowe w zależności od ruchu organu roboczego dzielimy na:
a) pompy o ruchu posuwisto — zwrotnym,
b) pompy o ruchu obrotowo — zwrotnym,
c) pompy o ruchu obrotowym.
Pompy wirowe pracują na zasadzie ciągłego zasysania cieczy za pomocą wirnika.W zależności od ukształtowania wirnika dzielimy je na:
a) pompy o przepływie promieniowym,
b) pompy o przepływie promieniowo-osiowym,
c) pompy o przepływie osiowym.
Pompy tłokowe i ich charakterystyka. Wśród pomp tłokowych rozróżniamy pompy jednostronnego działania, pompy obustronnego działania, pompy różnicowe i pompy przeponowe ( membranowe).
Pompy tłokowe jednostronnego działania (rys. 5.16) są pompami o ruchu posuwisto — zwrotnym. Pompa ma staliwny lub żeliwny korpus
Praca pompy tłokowej jednostronnego działania jest następująca. Podczas korbowego ruchu tłoka T otwiera się zawór ssawny Zg, gdyż powiększa się przestrzeń w korpusie nad tłokiem, a zamyka się zawór tłoczny Zt. Przy ruchu tłoka w kierunku odkorbowym zamyka się zawór ssawny Zs, a otwiera się zawór tłoczny Zt. Woda z przestrzeń
w korpusie nad tłokiem przepływa do rury tłocznej Rt, a stąd do górnego zbiorniki tłocznego Zg, Przy ponownym kukorbowym ruchu tłoka zamyka się zawór tłoczny i otwiera się zawór ssawny i cykl pracy powtarza się. Przy zamkniętym zaworze tłocznym, a otwartym zaworze ssącym, kiedy zachodzi kukorbowy ruch tłoka, w komorze nad tłokiem powstaje podciśnienie, które powoduje zassanie cieczy z dolnego zbiorniki
Z& poprzez kosz Sy zawór zwrotny na ssaniu Zz i rurę ssawną Rs. Zawór zwrotny n; ssaniu przy zamkniętym zaworze ssawnym odcina ciecz znajdującą się w rurze ssawnej od dolnego zbiornika cieczy (uniemożliwia spływ tej cieczy z rury ssawnej do zbiornika dolnego)Tak więc podczas kukorbowego ruchu nurnika ciecz jest zasysana i tłoczona, a podczas odkorbowego tylko tłoczona
Pompy obustronnego działania (rys. 5.17) wykazują bardziej równomierne
zapotrzebowanie mocy niż pompy tłokowe jednostronnego działania. Wskutek istnie
nią jednak tłoczyska po jednej stronie tłoka (po stronie kukorbowej) wydajność pomp
i naciski tłoka po obu stronach nie są równe. W celu wyrównania wydajności i zapotrzebowania mocy często sprzęga się dwie pompy na jeden wał korbowy, którego wykorbienia przesunięte są o 90°.
Pompy różnicowe (rys. 5.18) mają tłok lub nurnik z uskokiem o średnicy większej D i mniejszej d. Podczas kukorbowego ruchu nurnika TV do lewej komory zasysana
jest ciecz przez zawór ssący Zs, zaś prawa część nurnika wytłacza ciecz przez króciec
tłoczący Kt. Podczas odkorbowego ruchu nurnika zamyka się zawór ssący, a otwiera
2) Bezkorbowe pompy parowe. W bezkorbowych pompach parowych, zazwyczaj nurnikowych, pompa jest bezpośrednio połączona z parowym silnikiem tłokowym. Na wspólnym tłoczysku D pracuje nurnik pompy i tłok maszyny parowej 1 (rys. 5.20). Najczęściej spotyka się pompy bliźniacze o działaniu obustronnym, tzw. Duplex". Ze względu na dużą równomierność wydajności nie mają powietrzmków, Buduje się je zarówno w układzie pionowym, jak i poziomym. Mają zastosowanie dc zasilania kotłów parowych, do przepompowywania wody oraz produktów naftowych, 3) Pompy skrzydełkowe. Pompy skrzydełkowe, zwane też pompami wahadło-Pompy skrzydełkowe są pompami podwójnego działania. Służą do pompowania wody, benzyny, nafty, olejów o lepkości poniżej 6°E, piwa i innych płynów nie narażających materiałów, z których są wykonane (żeliwo, stal, mosiądz). Pompy te zyska] zastosowanie w gospodarstwach domowych, rolnych, stacjach benzynowych itp. bl