Markiewicz H Czas i przestrzeń w utworach narracyjnych


H. Markiewicz: Czas i przestrzeń w utworach narracyjnych

Czas - według Ajdukiewicza - jako:

Dodatkowo wg Bergsona:

W utworach literackich czas - aspekt konstrukcji i zawartości fabularnej.

Jako aspekt konstrukcji:

Odchylenia od tych relacji:

  1. okres czynności narratora fingowanego i czynności autora oraz okres czynności odbiorcy oddalają się od siebie;

  2. okres czynności narratora autorskiego - określony kalendarzowo w metatekstowych częściach utworu. Okres czynności narratora fingowanego - oznaczany bezpośrednio - przez wymienianie dat czynności, pośrednio - przez realia we wzmiankach autoprezentacyjnych i przez cechy językowe narracji;

  3. okres czynności narratora fingowanego tekstów pisanych imitujących wypowiedzi ustne może być równoczesny z okresem czynności odbiorcy przedstawionego;

  4. okres czynności narratora fingowanego równoczesny z okresem zawartości fabularnej (monolog wewnętrzny).

Gdy okres zawartości fabularnej jest wcześniejszy wobec okresu wewnętrznych czynności nadawczych MOŻE powstać iluzja opowiadania równoczesnego ze zdarzeniami - np. przez użycie prezentacji jako formy podawczej, zastosowanie praesens historicum, wystrzeganie się wzmianek o wydarzeniach przyszłych, użycie narracji mediatyzującej.

Powieść przyszłościowa - okres czynności autora i odbiorcy są kalendarzowo wcześniejsze niż okres czynności narratora i zawartości fabularnej;

  1. okres czynności komunikacyjnych ma przeważnie mniejszą rozpiętość czasową niż okres zawartości fabularnej - zastosowanie elips, używanie narracji relacjonującej;

  2. równobieżność porządku zdarzeń na osi czasowej i linearnej kolejności opowiadania o nich (rzadko realizowane, np. w Iliadzie, Odysei). Porządek ten zakłócają regresje, retrospekcje, antycypacje, przewidywania, marzenia przyszłościowe. Inne zakłócenia: opowiadanie tej samej sceny, zacieranie kolejności zdarzeń, chaotyczne segregowanie zdarzeń.

Czas może być przedstawiony pośrednio przez zmienność ludzi i przedmiotów. Obrazowanie przestrzenne pozwala pisarzom na wprowadzenie czasów innych od empirycznego. „Czas mityczny” (inicjalna epoka pierwszych przyczyn i archetypów), „czas święty”, „czas długiego trwania”, „czas zaskoczenia” - nie chodzi tu o wymiar czasowy zdarzeń, a o wypełnienie zdarzeniowe pewnych okresów czasu.

Przestrzeń:

Składniki w obrębie opisu:

Czasem opis zostaje poddany kinetyzacji - wtedy zbliża się do opowiadania. Kinetyzację uzyskuje się przez pokazanie przedmiotu w przemianach, ruchu. Konstruowanie opisu przez opowiadanie o kolejnych aktach poznawczych narratora.

Próby i możliwości kategoryzacji między biegunami:

Układy przestrzenne rzadko górują w całości dzieła narracyjnego.

W metaforach i porównaniach zjawiska przestrzenne użyte dla modelowania przedmiotów i stosunków nieprzestrzennych.

W powieściach fikcyjnych często zdarzenia rozgrywają się na terenach autentycznych.

Bachtin wprowadza pojęcie chronotopu - czasoprzestrzeni - to wzajemne powiązanie stosunków czasowych i przestrzennych przyswojonych artystycznie w literaturze,

1



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
H Markiewicz Czas i przestrzeń w utworach narracyjnych
Czas i przestrzen Markiewicz
Czas i przestrzen w dziele literackim Markiewicz
Czas i przestrzen Markiewicz 2
Czas i przestrzen Markiewicz 2
Czas i przestrzen, Przydatne
Teoria literatury, CZAS I PRZESTRZEŃ, H
Teoria literatury, CZAS I PRZESTRZEŃ, H
Ontologia, 11. Czas, przestrzeń, ruch, Tomasz Bigaj - „Czas, przestrzeń, ruch”
13 Czas i przestrzen w dziele Nieznany (2)
czas i przestrzeń u Newtona, Filozofia
Teoria kultury - Czas i Przestrzeń, Kulturoznawstwo, Teoria kultury - notatki z wykładów
CZAS I PRZESTRZEŃ, poetyka
Zawiadomienie o wynagrodzeniu pracownika za czas przestoju
13 Czas i przestrzeń w dziele literackim
13) Czas i przestrzeń w teatrze
Czas i przestrzeń w Sklepach Cynamonowych i Sanatorium Pod Klepsydrą Brunona Schulza
Czas przestrzen

więcej podobnych podstron