ADAPTACJA DO CHOROBY doc


ADAPTACJA DO CHOROBY

Przebieg przeżywania choroby:

- decyzja, czy jest ona dla niego zdarzeniem pozytywnym, negatywnym czy obojętnym,

- jeśli negatywnym, stresującym (sytuacja trudna) → określa, jakie znaczenie dla niego ma choroba, ocenia subiektywną ciężkość choroby → tworzy obraz własnej choroby

OCENA SYTUACJI CHOROBY

Obraz własnej choroby tworzony na podstawie:

- napływających i przetwarzanych informacji

dotyczących sytuacji i stanu zdrowia,

- dotychczas posiadanej wiedzy o zdrowiu i chorobie,

- aktualnego stanu psychicznego chorego.

Znaczenie informacji napływających:

Choroba jako wydarzenie stresowe /wg. teorii Lazarusa/

Ocena znaczenia choroby:

  1. Zagrożenie - choroba staje się potencjalną albo obiektywną przeszkodą w realizowaniu własnych wartości i celów.

  2. Krzywda / strata - choroba doprowadza do wystąpienia jakiejś szkody /upośledzenie funkcjonowania narządu, zniekształcenie wyglądu, uniemożliwienie powrotu do pracy zawodowej; strata postrzegana subiektywnie - negatywna ocena + nastrój przygnębienny - możliwość prób samobójczych/

  3. Wyzwanie - choroba zmusza człowieka do zmiany dotychczasowego sposobu funkcjonowania.

Niektórzy autorzy /M. Jarosz/ wskazują na dodatkowe kategorie:

  1. Choroba jako ulga - forma ucieczki od sytuacji stresowej, gdy dana osoba nie może sprostać wymaganiom stawianym jej przez sytuację i otoczenie.

  2. Choroba jako korzyść - uwolnienie się od uciążliwych obowiązków, uzyskiwanie różnych świadczeń, zainteresowanie ze strony otoczenia, doznawanie opieki i wsparcia, wyręczanie się innymi…

  3. Choroba jako wartość - wytworzenie dystansu wobec dolegliwości i ograniczeń związanych z chorobą, dostrzeżenie prawdziwych wartości w życiu i zmiana celów życiowych, postaw wobec ludzi i swojego postępowania.

Przyporządkowanie choroby do jednej z tych kategorii zależy od rodzaju samej choroby, uwarunkowań osobowościowych oraz ogólnej sytuacji człowieka.

Ocena ciężkości choroby:

A. Pomniejszenie choroby

B. Przyjęcie diagnozy lekarskiej

C. Wyolbrzymienie choroby

Ad. A pomniejszenie choroby - bagatelizowanie jej (nie przyjmowanie do wiadomości diagnozy ani zaleceń); ocena ciężkości choroby wiąże się ze stosowaniem mechanizmów obronnych.

Mechanizmy obronne są sposobem obrony psychiki przed wszystkim, co zagraża stabilności i integralności jednostki, przed związanymi z tym uczuciami (np. choroba).

- dokonują się automatycznie i poza wolą jednostki,

- są ochroną przed uświadomieniem sobie zagrożeń,

- mają za zadanie minimalizować lęk, utrzymać

pozytywną samoocenę i ułatwić przetrwanie trudnej

sytuacji.

Typowe mechanizmy obronne w sytuacji choroby.

Ad. B przyjęcie diagnozy lekarskiej - akceptacja opinii lekarza, przyjęcie jego wyjaśnień, podjęcie roli chorego; może oznaczać:

- akceptację dyktowaną przez rozsądek i właściwą wiedzę,

- wyłącznie potrzebę oparcia się na autorytecie, co redukuje lęk i może być wynikiem poddania się i głębokiej reakcji rezygnacji.

Ad. C wyolbrzymienie choroby - częste zjawisko; przejściowa reakcja na nadmierne napięcie i obciążenie związane z chorobą, polegająca na czujnym ześrodkowaniu na dolegliwościach; może jednak znacznie obniżać samopoczucie pacjenta, jego współpracę z personelem medycznym i kontakty z bliskimi.

REAKCJE EMOCJONALNE NA CHOROBĘ

STRACH I LĘK

- spełniają funkcje przystosowawcze, przygotowują organizm do obrony w obliczu zagrożenia,

- lęk patologiczny, gdy człowiek reaguje lękiem na sytuacje obiektywnie niegroźne, ponieważ zgeneralizował reakcję lękową /syndrom białego fartucha/.

Źródła lęku;

- bodźce i sytuacje zewnętrzne (np. społeczne),

- stany wewnętrzne - myśli, wyobrażenia, wspomnienia,

odczucia z wnętrza ciała (wisceralne),

- u niektórych osób skłonność do reagowania lękiem jest stałą

cechą osobowości.

Skutki lęku w formie:

- zależy od cech układu nerwowego, osobowości i sytuacji

osoby

- długotrwały lęk → cierpienie

- lęki egzystencjalne (ciężka choroba)

- w obronie przed przeżywanym lękiem -

poszukiwanie uspokajających informacji i wsparcia;

występowanie mechanizmów obronnych

- fizjologiczna odpowiedź na zagrożenie,

- zindywidualizowane objawy obwodowe

i ośrodkowe

- różne formy ucieczki i unikania

- rozładowywanie ruchem przykrego napięcia

lękowego /korzystne/

BÓL

- nie występuje zjawisko adaptacji do bodźca bólowego,

- zasadniczą funkcją bólu jest ostrzeganie przed

niebezpieczeństwem.

Percepcja bólu

- uwarunkowana znaczeniem sytuacji związanej z bólem

/chorzy przygnębieni odczuwają ból ze zdwojoną siłą,

stosunkowo słabe bodźce wywołują u nich silne

dolegliwości bólowe; żołnierze na froncie/,

- wpływem uprzednich doświadczeń,

- aktualnym nastrojem /strach i lęk potęgują ból/,

- poczuciem braku wpływu na sytuację, w której ból

występuje,

- indywidualnym progiem bólu (ból może nasilać się nocą,

gdy inne bodźce są ograniczone).

Reakcje na ból

Objawy wegetatywne bólu to najczęściej - przyspieszony oddech, zimny pot, zmiana barwy skóry, nudności i wymioty.

Objawy ruchowe - napięcie mięśniowe, niepokój ruchowy, pozycja skulenia ciała lub inne pozycje przymusowe.

Objawy psychiczne - podniecenie, bezsenność, krzyk, płacz, wycofanie się, negacja, lęk i depresja, zaburzenia świadomości.

GNIEW

- występuje, gdy dążenia człowieka zostały pokrzyżowane

przez chorobę

- gniew z reguły towarzyszy agresji,

- agresja nie musi towarzyszyć gniewnym reakcjom

emocjonalnym.

PRZYGNĘBIENIE

- obniżenie nastroju z powodu choroby jest stanem

fizjologicznym i zrozumiałym,

- patologia emocji, gdy utrzymywanie takiego nastroju

nienaturalnie długo, zwłaszcza po ustąpieniu przyczyn.

NASTRÓJ WYRÓWNANY

NASTRÓJ PODWYŻSZONY

- dobry nastrój może być cechą osobowości (optymizm

życiowy),

- choroba zaspokaja ważne dla pacjenta potrzeby,

- może też być skutkiem organicznego uszkodzenia

ośrodkowego układu nerwowego /tzw. euforia/

STYLE RADZENIA SOBIE Z SYTUACJĄ CHOROBY

(Z. Lipowski, M. Jarosz)

I. Behawioralny: -- walka

-- poddanie się

-- unikanie

II. Poznawczy: -- pomniejszanie choroby

-- czujna koncentracja

Ad. I.

* Walka z chorobą

- gdy chory spostrzega ją jako przeszkodę, zagrożenie lub

wyzwanie,

- wyzwanie łączy się czasami z silną motywacją do jej

zwalczenia → postępowanie chorego może szkodzić

(przeforsowanie),

- korzystny jest poziom motywacji skłaniający do wysiłków

i umożliwiający racjonalne stosowanie się do zaleceń

i wskazówek specjalistów,

- podejmowanie zachowań zmierzających do wyleczenia

choroby,

- w przypadku chorób przewlekłych - do przystosowania

się do życia z chorobą

* Poddanie się

- bierne poddanie się biegowi wydarzeń,

- rezygnacja wczesna powstaje w momencie utworzenia

pierwszego pesymistycznego obrazu choroby,

- rezygnacja późniejsza - stopniowe zanikanie nadziei

w trakcie przebiegu choroby,

- częste naprzemienne występowanie walki i rezygnacji;

uzależnione od stale napływających informacji o

chorobie (pogorszenie/poprawa), od udzielanego

psychicznego wsparcia.

* Unikanie

- unikanie wystąpienia choroby,

- unikanie pogorszeń choroby już istniejącej.

Ad. II.

* Pomniejszanie choroby

- w skrajnej postaci zaprzeczanie jej

Zaprzeczanie chorobie (reakcja denial) - chory nie przyjmuje do wiadomości faktu zachorowania:

- chory stosuje mechanizm wyparcia, gdy neguje fakt

zachorowania,

- racjonalizację, gdy interpretuje swoją chorobę jako

niegroźną w skutkach,

- oba mechanizmy stosowane są, gdy sytuację choroby

oceniono jako zagrożenie,

- może być to zagrożenie na płaszczyźnie moralnej -

słabość, na którą nie wypada zapaść,

- zaprzeczanie chorobie ma całkowicie irracjonalny

charakter i jest odporne na rzeczowe argumenty

(reakcja denial u chorych lekarzy),

- może być niebezpieczne, doprowadzić do zaniedbań

i opóźnień w podjęciu leczenia,

- u nieuleczalnie chorych taki styl radzenia sobie może być

źródłem nadziei, podłożem równowagi emocjonalnej

w najtrudniejszych chwilach.

* Czujna koncentracja

- odpowiedź na wyraźnie określone zagrożenie,

- dominującą emocją jest strach,

- pacjent koncentruje swoja uwagę nie tylko na objawach

i dolegliwościach, ale też na stosowanych metodach

diagnostycznych i terapeutycznych, rozważa możliwe ich

wyniki i skutki,

- najczęściej związane z wyolbrzymiającą oceną sytuacji

choroby - pacjent przypisuje nadmierne znaczenie

banalnym (czasami fizjologicznym) objawom.

9



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Etapy adaptacji do choroby
adaptacja do choroby
Etapy adaptacji do choroby
PSYCHOONKOLOGI A NOTATKI adaptacja do choroby
Adaptacja pacjentów do choroby na przykładzie chorób nowotworowych, III ROK, psychologia
Gospodarka i sposoby adaptacji do Środowiska
adaptacja do wysiłku
Strategie adaptacyjne do starości
Hess po locie do Anglii, DOC
Żeglugę kabotażową rozwinęły państwa mające szeroki dostęp do morza doc
Diagnostyka predyspozycji genetycznych do chorob nowotworowych
adaptacja do wysi ku
Adaptacja do nowego miejsca jako proces przejścia esej zaliczeniowy
teorie adaptacji do starości
Porady i sztuczki do Windows 7 doc
Rozwój jednostki czy adaptacja do środowiska społecznego, jatrogenne i Psychologia
Adaptacja do wysiłków aerobowych
Metody adaptacji do sytucji stresowych Sposoby radzenia sobie z sytuacjami stresowymi
WPROWADZENIE DO CHOROB UKLADU MIE NIOWO, Medycyna, Interna, Reumatologia

więcej podobnych podstron