Wiesław Pusz
BRUNO KICIŃSKI
(1797-1844)
- urodził się 7 października 1797 roku w Lachowicach, w okolicy Stryja, u podnóża Karpat
- ojciec Pius Kiciński, szef gabinetu królewskiego, poseł, wybitny mówca Sejmu Wielkiego, jeden z twórców i protektorów „Ustawy”, przeciwnik Targowicy, działacz insurekcji
- matka Franciszka z Cieciszowskich
- związki z familią, na którą składały się rodziny Cieciszowskich, Lelewelów, Luszczewskich, Deszertów, Suffczyńskich, Kicińskich
- po śmierci matki w 1802 roku nastąpił wyjazd do Wiednia i krótki okres edukacji w Theresianum( znajomość języka niemieckiego, poznanie stolicy jednego z mocarstw rozbiorowych, nagroda za postępy w nauce z rąk cesarza Franciszka)
- edukacja w pijarskim Collegium Nobilium
- tłumaczenia „Dafnis”Salomona Gessnera i fragmentu „Przemian” Owidiusza
- koniec września 1814r. opuszcza Warszawę( w miesiąc po zdanych egzaminach
Jedzie zobaczyć się z ojcem i pomóc w interesach galicyjskich
Ma założyć we Lwowie na polecenie Adama Kazimierza Czartoryskiego periodyk literacki
Rekomendacji udzielił Józef Zawadzki po rozmowach rozmowach Joachimem Lelewelem
- początek 1816r.wraca do Warszawy( „Pamiętnik Lwowski” ma redakcję, materiały, drukarnię
- obejmuje stanowisko sekretarza „galicyjskiego”
półtora roku sekretarzowania to pogłębianie szkolnych i pozaszkolnych przyjaźni, wnikanie w kulisy władzy, poznawanie literatów, próby własnego pióra, spacery po Warszawie
- powierzono mu opiekę nad dokumentami komisji
- uhonorowany wraz z kolegami Orderem św. Stanisława IV klasy( po zakończeniu prac)
- zostaje sekretarzem komisji handlowej udającej się do Petersburga
- od 1 stycznia 1818r. wydawca „Tygodnika Polskiego i Zagranicznego”- przyczyny:
Tytuł wicereferendarza
Namowy któregoś z Iksów(Tadeusza Mostowskiego?)
Potrzeba działania
- Tygodnik Kicińskiego zyskał rangę wyjątkowego zjawiska w dziejach polskiej prasy literackiej: redagowany w 1818r.przez Kicińskiego, w 1819r.przez Brykczyńskiego, do września 1821r. przez Dominika Lisieckiego i Franciszka Salezego Dmochowskiego, do końca 1822r. przez Kicińskiego( pięć lat bawił i uczył, wiele pomysłów pochodziło z aktualnego repertuaru europejskiej żurnalistyki: ilustracje, nuty, moda, „rozrywki umysłowe”, prowokowane potyczki z konkurencją. Kiciński nadał im własny, indywidualny charakter.)
- Polemiki wymierzone zostały od pierwszego numeru przeciwko stronnictwu „starej” prasy: redaktorowi „Gazety Warszawskiej” Antoniemu Lesznowskiemu i piszącemu felietony Gerardowi MaurycemuWitowskiemu
- od roku 1819 zmiana tytułu na „Tygodnik Polski”(ingerencja Joachima Lelewela)
- od półrocza 1820 r. pod wpływem koniunktury zmiana nazwy na „Wanda. Tygodnik Polski Płci Pięknej i Literaturze Poświęcony”
- pisma informacyjno- polityczne:
„Gazeta Codzienna Narodowa i Obca(1.10.1818-19.15.1819)
„Kronika Drugiej Połowy roku 1819”(1-17.07.1819)
„Orzeł Biały”(2.09.1819-30.09.1820)
pisma współredagowane z Bryczyńskim i Teodorem Morawskim, reprezentowały poglądy skupione wokół Kicińskiego grona młodych literatów i dziennikarzy, działających we wszystkich związkach młodzieżowych legalnych i tajnych
- gazety Kicińskiego wsławiły się wieloma kampaniami w obronie swobody myśli, druku oraz respektowania zasad konstytucji m.in. wystąpienie przeciwko policyjnemu zakazowi żywego reagowania w teatrze, co było odpowiedzią na wygwizdanie aktorki francuskiej, faworyty Nowosilcowa -realizacja programu opozycji liberalne
- Kiciński znajdował się wśród założycieli Towarzystwa Patriotycznego
- Patriotycznego końcem 1821r. Kiciński zostaje w Warszawie sam, bez przyjaciół- pomocników; kończy działania w wydawaniu pism publicznych, sprzedaje „Kurier Warszawski”Ludwikowi Dmuszewskiemu, z upływem 1822 r. oddaje „Wadnę”Ksaweremu Godebskiemu i zostaje wyłącznie ziemianinem
- własna drukarnia Kicińskiego znajdowała się w domu przy Gęsiej, w której tłoczył swe pisma od 1818r.
- w połowie 1820 r. przeniósł się i swą drukarnię do wynajętego domu przy Świętojerskiej nr 1782
- z pośród plejady pisarzy, których dzieła tłumaczył najbliżej mu było do Owidiusza(ocena tych przekładów jest najczęściej nieprzychylna, mimo iż nadal się z nich korzysta)
- twórczość oryginalna Kicińskiego
Postrzegany jest jako autor kilku głośnych owego czasu, lecz miernych wierszy powstańczych: apologetycznych wobec Skrzyneckiego, klasycznych w formie oraz jednego „dobrego” utworu dumy „Ludmiła w Ojcowie” zaliczonej przez Czesława Zgorzelskiego do czołówki odmiany zwanej dumą grozy; utwór trafił do tomu „Ballady polskie” w Bibliotece Narodowej i apologii poezji oświeceniowej
Wśród omówionych przez Zgorzelskiego przykładów dumy sentymentalnej „czystej”znalazła się duma Kicińskiego „Halina i Ludwik”
Umieścił Kicińskiego pośród „zdecydowanych zwolenników nowinek literackich”, którzy przygotowali grunt dla ballady romantycznej
Kiciński w tygodniku literackim opublikował 161 samoistnych utworów wierszowanych lub ich fragmentów; były to głównie: bajki, przypowieści, epigramaty
Z tego ogromnego dorobku zakwalifikował do tomu pierwszego „Poezji” tylko około 30 utworów oryginalnych; wybrane utworu miały być ponadto ogłoszone w tomie 10 „oddziału” trzeciego, zapowiadał w nim autor „poezje, powieści(przypowieści), bajki, ucinki(epigramaty), myśli i parodie” oraz obszerny zbiór tłumaczonych bajek
Utwory wybrane i przygotowane do druku po śmierci Kicińskiego uległy rozproszeniu
W wielu przypadkach utwory Kicińskiego stanowią doskonałą ilustrację określonego zjawiska: charakterystycznego momentu w ewolucji gatunku, bogacenia oprawy redakcyjnej tekstu
Przede wszystkim utwory K. doskonale znaczą etapy różnorakich mód literackich; K. mieści się wśród najbardziej charakterystycznych „nowinkarzy” literackich
Tłumacząc Owidiusza wydaje „Rinaldo Rinaldiego i przesiąka osjanizmem
Fascynuje się Schillerem, baronem, Herderem, Hugo, Mickiewiczem; równocześnie śledzi dokonania literackie poetów obcojęzycznych niższych lotów
- działalność literacka i dziennikarska K. miała znaczny udział w zapobieżeniu prowincjonalizacji literatury polskiej, krzepionej nie tylko arcydziełami „urodzonych w niewoli”, ale i zbawiennym współżyciem z mozaikowym bogactwem europejskiego pisarstwa