1. Sektor finansowy - system finansowy - mechanizm współtworzenia i przepływu siły nabywczej pomiędzy niefinansowymi podmiotami gospodarczymi w skład którego wchodzą instrumenty finansowe, rynki finansowe, instytucje finansowe oraz zasady określające funkcjonowanie tego systemu.

2. Funkcje systemu finansowego:

1. monetarna - dostarcza i umożliwia obieg pieniądza

2. kapitałowo - redystrybucyjna - dostarcza środków pieniężnych podmiotom, które ich potrzebują (dodatnia grupa płynności - podmioty najpierw dostają środki, później wydają; ujemna grupa płynności - najpierw wypływ później wpływ)

3. kontrolna - możliwość kontroli nad efektywnością wykorzystania środków pieniężnych (ocena tego jak wykorzystujemy środki)

3. Podział instrumentów finansowych z punktu widzenia okresu zapadalności:

1. instrumenty krótkoterminowe - do 1 roku - bon skarbowy

2. instrumenty średnioterminowe - okres zapadalności od 1 roku do 5 lat - obligacja skarbowa

3. instrumenty długoterminowe - okres zapadalności powyżej 5 lat - konsola, obligacja wieczna, wdowia

1. art. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi

Instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy są:

1. papiery wartościowe;

2. niebędące papierami wartościowymi:

1. tytuły uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania,

2. instrumenty rynku pieniężnego,

3. finansowe kontrakty terminowe oraz inne równoważne instrumenty finansowe rozliczane pieniężnie, umowy forward dotyczące stóp procentowych, swapy akcyjne, swapy na stopy procentowe, swapy walutowe,

4. opcje kupna lub sprzedaży instrumentów finansowych, opcje na stopy procentowe, opcje walutowe, opcje na takie opcje, oraz inne równoważne instrumenty finansowe rozliczane pieniężnie,

5. prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od wartości oznaczonych co do gatunku rzeczy, określonych rodzajów energii, mierników i limitów wielkości produkcji lub emisji zanieczyszczeń (pochodne instrumenty towarowe),

6. inne instrumenty, jeżeli zostały dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym na terytorium państwa członkowskiego lub są przedmiotem ubiegania się o takie dopuszczenie.

Maklerskimi instrumentami finansowymi są instrumenty finansowe, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i pkt 2 lit. a-d.

6. Powstawanie papierów wartościowych:

1. teoria kreacyjna - papier wartościowy powstaje z chwilą wystawienia dokumentu w sposób wskazany przepisami prawa

2. teoria dobrej wiary - zakłada że do powstania papieru wartościowego wymagane jest nie tylko wystawienie dokumentu lecz również nabycie dokumentu przez osobę znajdującą się w dobrej wierze bądź też przez osobę od której wystawca nie może domagać się wydania dokumentu

3. teoria emisyjna - stanowi uzupełnienie teorii kreacyjnej o element wydania dokumentu w sposób zgody z wolą wystawcy

4. teoria umowna (dominująca) - zakłada że do powstania papieru wartościowego konieczne jest zgodne z prawem wystawienie dokumentu oraz zawarcie umowy o wydanie dokumentu pomiędzy wystawcą a odbiorcą.

6. Papiery wartościowe imienne są przenoszone w drodze przelewu połączone z wydaniem dokumentu:

1. na zlecenie - w ich treści jest wskazana osoba legitymowana do realizacji praw tego papieru ale mogą być swobodnie zbywane przez INDOS (wzmianka w treści papieru wartościowego, w której dochodzi do zmiany osoby uprawnionej)

2. na okaziciela - nie jest wskazana osoba, która jest legitymowana do realizacji praw z tych papierów, prawa papierów może realizować każdy kto w danej chwili posiada papier. Przenoszone są przez ich wydanie

7. Państwowe papiery wartościowe (bony i obligacje skarbowe) mają charakter wierzycielski (nie udziałowe). Podstawową regułą przy emitowaniu skarbowych papierów wartościowych jest to że są emitowane w ramach limitu budżetowego, w budżecie prowadzone są regulacje.

8. Skarbowe papiery wartościowe, które opiewają na świadczenie o charakterze pieniężnym są emitowane lub wystawiane wyłącznie przez Ministra Finansów. Skarbowe papiery wartościowe o charakterze niepieniężnym są emitowane przez Ministra Finansów w porozumieniu z Ministrem Skarbu Państwa.

9. Skarbowe papiery wartościowe, które opiewają na świadczenia niepieniężne - np. powszechne świadectwa udziałowe - program powszechnej prywatyzacji, każdy mógł nabyć 1 świadectwo, każdy był uprawniony do nabycia w banku PKO BP. Papier ten przyjmował postać materialną, miały być zamieniane na akcje Narodowych Funduszy Inwestycyjnych.

10. Bony skarbowe są emitowane na okres:

1. od 1 do 90 dni

2. od 1 do 52 tygodni

11. Bony skarbowe mogą być nabywane przez każdego, żeby nabyć taki bon trzeba wziąć udział w przetargu na bony skarbowe organizowanym przez Ministra Finansów - emitenta, agentem emisji jest NBP.

12. Trójpoziomowa regulacja:

1. Ustawa o finansach publicznych

2. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26.06.2006 r. w sprawie warunków emitowania bonów skarbowych

3. List emisyjny wystawiony przez Ministra Finansów, w którym Minister określa ile bonów emituje, na jaką kwotę, jaki będą miały charakter, jaką cenę

13. Jeżeli w wyniku przetargu na bony skarbowe nie zostanie zebrana ogłoszona kwota odbywa się przetarg uzupełniający, w którym mogą wziąć udział tylko te podmioty które wzięły udział w przetargu, cena w przetargu uzupełniającym na bony skarbowe jest niejako zfiksowana i wyliczana na podstawie średniej ważonej cen przyjętych na przetargu. W przetargu uzupełniającym można sprzedaż max. 25% bonów z pierwszego przetargu.

14. Wartość nominalna obligacji - 1000zł, 1000 euro lub ich wielokrotność.

15. Bony pieniężne emitowane przez NBP są instrumentami polityki pieniężnej - art.227 konstytucji. Rolą jaką odgrywa NBP jest dbanie o stabilność cen. Zadaniem polityki pieniężnej jest stabilność finansowa (inflacja, deflacja).

16. Operacje warunkowe przyjmują postać:

1. operacji REPO - bank centralny kupuje od banku komercyjnego papiery wartościowe, bank komercyjny zobowiązuje się do późniejszego odkupienia tych papierów

2. operacji RIVERSREPO - bank centralny sprzedaje bankom komercyjnym papiery wartościowe za zobowiązaniem banków komercyjnych do późniejszej odsprzedaży papierów do NBP

17. Podstawą emisji obligacji skarbowych jest ustawa o finansach publicznych, a podstawą emisji obligacji jest ustawa o obligacjach - różnica - podstawa prawna emisji.

18. Kto może być emitentem obligacji?

1. podmioty prowadzące działalność gospodarczą, posiadające osobowość prawną, a także spółki komandytowo-akcyjne,

2. gminy, powiaty, województwa, zwane dalej „jednostkami samorządu terytorialnego”, a także związki tych jednostek oraz miasto stołeczne Warszawa,

3. inne podmioty posiadające osobowość prawną, upoważnione do emisji obligacji na podstawie innych ustaw,

4. instytucje finansowe, których członkiem jest Rzeczpospolita Polska lub Narodowy Bank Polski, lub przynajmniej jedno z państw należących do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), lub bank centralny takiego państwa, lub instytucje, z którymi Rzeczpospolita Polska zawarła umowy regulujące działalność takich instytucji na terenie Rzeczypospolitej Polskiej i zawierające stosowne postanowienia dotyczące emisji obligacji.

19. Z punktu widzenia spółki emisja obligacji jest korzystna. Może być oparta na kapitale własnym i obcym. Emisja obligacji jest oparta na pozyskiwaniu kapitału obcego.

1. Zalety emisji obligacji:

- nie dochodzi do rozwodnienia zysku

- przy emisji obligacji korzystamy z tarczy podatkowej, odsetki od obligacji obciążają czynnik finansowy, możemy płacić mniejsze podatki

1. wady emisji obligacji:

- istnieje ryzyko przelewarowania (lewar - dźwignia finansowa) kwintesencja wykorzystania kapitału przedsiębiorstwa

- każda spółka musi odpowiednio tworzyć relacje pomiędzy kapitałem własnym i kapitałem obcym

20. Typy obligacji:

1. partycypacyjne - przedmiotem świadczenia jest uprawnienie obligatariusza do udziału w zysku emitenta, mogą być emitowane tylko przez te podmioty które mają możliwość generowania zysku

2. zamienne - ich emitentem mogą być dwa podmioty - spółki akcyjne, spółki komandytowo - akcyjne, wynika to z istoty tych obligacji, uprawniają do jednego z dwóch: albo spełnienia świadczenia pieniężnego, albo wymiany tej obligacji na akcję tego emitenta, ryzyko jakie ponosi inwestor jest zminimalizowane

3. wymienne obligacje zamienne - stosowane w ramach grup kapitałowych, świadczenie wymiany na akcje następuje przez wymianę na akcję spółki innej niż emitent

4. z prawem pierwszeństwa - mogą być emitowane tylko przez spółki akcyjne i spółki komandytowo - akcyjne, świadczenie które zapewnia ta obligacja jest uprawnieniem do objęcia akcji nowej emisji jako pierwszy, posiadając już obligacje danej firmy, ma się pierwszeństwo do objęcia akcji tej firmy

5. przychodowe - emitentem mogą być podmioty związane z jednostkami samorządu terytorialnego, działające dla celów publicznych, jedn.sam.ter. może wyemitować takie obligacje, że obligatariusz będzie zadowolony i usatysfakcjonowany z czerpania zysków z inwestycji, obligatariusz egzekwuje roszczenie w pierwszeństwie przed innymi

21. Transfer aktywów:

1. nowacja - odnowienie przepisanych, pierwotnych kontraktów

2. cesja wierzytelności

3. subpartycypacja - odnosi się do możliwości przeniesienia świadczeń okresowych

22. Niepodzielność akcji: akcja stanowi pewien budulec kapitału zakładowego spółki, cegiełka tworząca kapitał zakładowy. Akcja jest niepodzielna, nie może zostać podzielona pomiędzy 2 osoby, można być współwłaścicielem ale akcja nigdy nie będzie podzielona.

Podział tzw. Split ( 10 akcji x 50 000, podział Split 1:100 = 1000 akcji x 500) - operacja o charakterze techniczno - gospodarczym.

23. Świadectwo depozytowe nie jest papierem wartościowym, jest znakiem legitymacyjnym.

24. Wartość emisyjna - cena emisyjna - musi być co najmniej równa wartości nominalnej, w praktyce jest wyższa, wartość po jakiej akcja jest wprowadzana do obrotu (są aktywa których nie da się wycenić.

25. Wartość rynkowa - cena rynkowa - na ile dana akcja jest wyceniana przez rynek.

26. Akcja jest papierem o charakterze udziałowym, urealnia prawa udziałowe, prawo udziału w spółce akcyjnej. Dysponując akcją uzyskujemy prawo do decydowania o losie spółki, mamy wpływ na działalność spółki.

27. Transakcje krótkiej sprzedaży - pożyczamy od funduszu emerytalnego akcje, zobowiązujemy się że za parę miesięcy je zwrócimy - sprzedajemy je po 100zł, , akcja spada, kupujemy ją po 50zł i oddajemy do funduszu pożyczone akcje - wysokie ryzyko.

28. Kupon i arkusz dywidendowy są papierami wartościowymi.

29. Świadectwo założycielskie jest tylko znakiem legitymacyjnym.

30. Świadectwa użytkowe są tylko znakiem legitymacyjnym.

31. Prawa do akcji - PDA - dokument będący papierem wartościowym, akcje które jeszcze nie są w obrocie, żeby nie zamrażać pieniędzy - mamy prawo a akcje kupujemy później.

32. Kategorie akcji z punktu widzenia kto jest legitymowany:

1. imienne - osoba uprawniona do dokonywania transakcji

2. na okaziciela - w treści nie jest wskazany podmiot legitymowany do realizacji transakcji, każdy kto ją w danym czasie posiada, akcjonariusz decyduje jaką akcję chce posiadać, wyjątkiem są akcje eurobanku, w obrocie regulowanym.

33. Akcje uprzywilejowane co do dywidendy zapewniają max. 150% dywidendy jaka przypada na akcję zwykłą.

34. Akcja niema - nie zapewnia prawa głosu, akcjonariusz może wziąć udział w Walnym Zgromadzeniu ale bez prawa głosu, akcja niema zapewnia wyższą dywidendę, nie ma górnej granicy jeżeli chodzi o wysokość dywidendy, dowolną wielokrotność dywidendy (w szczególny sposób uprzywilejowana), akcjonariusz ma pierwszeństwo jeżeli chodzi o zaspokojenie jego dywidendy - zostanie opłacony w pierwszej kolejności. Jeżeli nie uzyskał dywidendy z jakiś powodów może żądać zaległej dywidendy w latach przyszłych.

35. Wycena aportu jest bardzo trudna ,akcje aportowe w pewnym okresie muszą być imienne - do momentu zatwierdzenia sprawozdania finansowego.

36. Prawo poboru nowych akcji ma taki charakter że może być wyłączone (Walne Zgromadzenia Akcjonariuszy może zdecydować o wyłączeniu tego prawa poboru), sami akcjonariusze mają prawo o tym zdecydować.

37. Prawo do udziału w Walnym Zgromadzeniu ma charakter bezwzględny - nawet jeżeli akcjonariusz nie ma prawa głosu to i tak może wziąć udział w posiedzeniu, spółka musi powiadomić akcjonariuszy o posiedzeniu Walnego Zgromadzenia. Jeżeli spółka zna swoich akcjonariuszy to może ich powiadomić ustnie, listownie; jeżeli nie zna to umieszcza na stronie ogłoszenie - elementem ogłoszenia musi być porządek obrad zgromadzenia - czym będzie się zajmowało.

38. Akcjonariusz może upoważnić kogoś do tego żeby ta osoba brała w jego imieniu udział na Walnym Zgromadzeniu - pełnomocnika, który będzie mógł się stawić i wykonywać prawo głosu.

39. Uprawnienia posegregowane - jaka może być mniejszość akcjonariuszy:

1. do wykonywania trzeba posiadać 1/10 kapitału zakładowego samodzielnie lub w grupie:

- prawo do żądania zwołania Walnego Zgromadzenia

- prawo żądania by w treści porządku obrad Walnego Zgromadzenia umieścić pewne punkty

- akcjonariusz mniejszościowy może żądać powtórnego sprawdzenia listy obecności na walnym zgromadzeniu

- może żądać uzupełnienia listy likwidatorów

2. prawo mniejszości do których wykonywania potrzebne jest posiadanie co najmniej 1/5 kapitału zakładowego:

- prawo do wyboru członków Rady Nadzorczej grupami, wybory proporcjonalnie do posiadanych udziałów

1. prawo nie określone procentowo posiadanym kapitałem:

- prawo żądania wykupu akcji akcjonariuszy mniejszościowych przez akcjonariusza większościowego, mali mogą żądać wykupu ich akcji przez dużych, akcjonariusze mniejszościowi mogą żądać wykupu swoich akcji przez akcjonariuszy większościowych - np. w przypadku kiedy ulega znacznej zmianie przedmiot działalności spółki

- skoncentrowanie majątku, akcji, wśród akcjonariuszy większościowych stanowi 95% akcji, wtedy mniejszościowi mogą żądać wykupienia ich akcji przez większościowych - warunkiem jest że akcjonariusze mniejszościowi posiadają mniej niż 5% akcji.

40. Funkcje jakie pełni weksel:

1. płatnicza - płacimy za towar lub usługę

2. kredytowa - sprzedawca towaru przy wykorzystaniu weksla kredytował nabywcę

3. gwarancyjna - weksel jest gwarancją zapłaty za dane zobowiązanie.

41. Poręczenie wekslowe AVAL, polega na tym, że za płatność weksla poręcza trzecia osoba (ogromne ryzyko), odpowiedzialność za takie poręczenie jest niezależna od tego kto faktycznie powinien zapłacić.

42. Przeniesienie praw z weksla odbywa się przez INDOS, pisemna wzmianka w treści weksla, ktoś zbywa weksel na czyjąś rzecz. INDOS:

1. imienny - wskażemy nowego uprawnionego

2. In blanco - aktualny uprawniony nie wpisze nowego uprawnionego

3. Na okaziciela - wpisane słowo okaziciel: każdoczesny okaziciel będzie uprawniony do realizacji praw z tego weksla.

43. Weksel In blanco - najczęściej stosowany jako forma zabezpieczenia, weksel niepełny w chwili wystawienia musi być podpisany przez jego płatnika oraz musi być dołączona deklaracja wekslowa stanowiąca postawę do wypełnienia weksla.

44. Kontrakty zawierane są bez pośrednictwa Izby Rozliczeniowej, kontrakty Forward są „szyte na miarę”, moment rozliczenia, cenę i wielkość kontraktu ustalają pomiędzy sobą strony. Kontrakty Forward mają postać kontraktów rzeczywistych - rozliczenie następuje poprzez zapłatę ceny i dostawę towaru. Kontrakty Forward oparte są na wzajemnym zaufaniu - wynika to z dobrej woli stron.

45. W ramach rynku giełdowego rozróżniamy dwa podrodzaje:

1. rynek kasowy - do rozliczenia transakcji dochodzi natychmiast

2. rynek terminowy - do rozliczenia transakcji dochodzi w przyszłości, w określonym dniu, dniem rozliczenia jest 3 piątek miesiąca - marca, czerwca, września i grudnia (dzień trzech wiedźm) - na giełdzie dzieją się cuda (w Warszawie o godz. 15⁰⁰).

46. Inwestorzy:

1. inwestorzy, którzy korzystają z Hedgingu - zabezpieczenie się przed ryzykiem, przenosi ryzyko na kogoś innego (za określoną kwotę)

2. inwestorzy - arbitrażyści - wykorzystywanie różnic w cenach pomiędzy różnymi rynkami (tego samego instrumentu), różnica jest krótkotrwała - nie zarabia się na nich zbyt dużo, przeznaczone dla inwestorów z dużymi pieniędzmi, krótkotrwałe

3. inwestorzy spekulanci - przyjmują na siebie ponad przeciętne ryzyko w zamian za możliwość ponad przeciętnych zysków. Henging - przerzuca ryzyko na spekulanta. Spekulanci - chcący pokonać rynek.

47. Nabywca opcji decyduje o tym czy ją realizuje czy nie. Wystawca musi ten obowiązek zrealizować.

48. Jakie zalety ma giełda:

1. z punktu widzenia inwestora:

- możliwość inwestowania pieniędzy, która jest bardziej korzystna niż inne formy lokowania kapitału, stopy zwrotu akcji są wyższe niż np. odsetki z lokat, charakter teoretyczny

- bezpieczeństwo transakcji i rozliczeń - obrót na giełdzie odbywa się przez domy maklerskie, jest zdematerializowany, w formie elektronicznej

- powszechny dostęp do informacji giełdowych (o spółkach), inwestor ma pełną wiedzę jak funkcjonuje jego spółka.

Zasadniczą zaletą giełdy jest to że jest alternatywną formą relatywnej, bezpiecznej inwestycji, zapewnia przeprowadzenie inwestycji o korzystnej stopie zwrotu,

2. korzyści dla spółek (emitentów)

- pozwala na pozyskanie źródeł finansowania

- tani koszt kapitału - koszt pozyskania kapitału na giełdzie jest tańszy niż inne alternatywne koszty - koszt emisji od 2 do 5% jest jednorazowy

- podniesienie wiarygodności i prestiżu spółki, spółki w obrocie regulowanym - najlepsze spółki na rynku

- giełda jest promocją spółki (np. w gazetach).

49. Zasady obrotu na rynku regulowanym:

1. zasada dematerializacji - sprowadza się do tego, że akcje notowane w obrocie regulowanym przyjmują postać zdematerializowanego zapisu na rachunku papierów wartościowych, prowadzonym przez uprawniony podmiot - Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych

2. zasada przymusu maklerskiego - obrót na rynku regulowanym odbywa się za pośrednictwem domu maklerskiego, dom maklerski dba o to żeby transakcja miała pokrycie

3. zasada, że obrót ma odbywać się na TYM rynku regulowanym, transakcje akcjami i innymi papierami wartościowymi mają się odbywać na tym rynku regulowanym

4. obrót jest nadzorowany przez uprawniony organ administracji publicznej - obrót jest nadzorowany przez Komisję Nadzoru Finansowego - centralny organ adm.rządowej, odpowiedzialny za sprawne i bezpieczne funkcjonowanie rynku, organ kolegialny - skład 7 osób: Prezesa, dwóch Wiceprezesów, Min.Finansów lub jego przedstawiciel, Min.wł. ds.zabezpieczenia społecznego lub jego przedstawiciel, Prezes lub Wiceprezes NBP oraz przedstawiciel Prezydenta RP. Nadzór nad obrotem odbywa się na każdym jego stadium

50. Udział w przygotowaniu prospektu emisyjnego biorą obligatoryjnie dwa podmioty:

1. dom maklerski - firma inwestycyjna

2. biegły rewident

Udział mogą brać np. doradcy prawni, doradcy ds.pijaru (reklamy)

51. Jednostka uczestnictwa nie jest papierem wartościowym, jest emitowana dla każdego inwestora.

52. Certyfikaty inwestycyjne są papierami wartościowymi

53. Podział funduszy inwestycyjnych:

1. fundusze akcji - inwestycje w papiery o charakterze udziałowym (akcje, prawa do akcji, kwity depozytowe) udział akcji i innych papierów wartościowych w jego portfelu będzie wynosił co najmniej 66%

2. fundusze mieszane - inwestują w różne kategorie aktywów (papiery dłużne, papiery udziałowe)

- fundusze stabilnego wzrostu, które maksymalnie mogą zainwestować 40% swojego portfela, akcje i inne udziałowe papiery

- fundusze zrównoważone - mają od 40 do 60% akcji w portfelu

1. fundusze dłużne - inwestują dłużne papiery wartościowe (obligacje)

2. fundusze gotówkowe i rynku pieniężnego - inwestują w instrumenty krótkoterminowe np. bony skarbowe

3. fundusze nieruchomości - inwestują co najmniej 80% aktywów w nieruchomości

4. fundusze aktywów niepublicznych - inwestują w akcje spółek które nie są regulowane w obrocie regulowanym

5. fundusze hedgingowe - nastawione na osiąganie bardzo wysokich stóp zwrotu, korzystają z dźwigni finansowej (ryzykowne)

6. fundusze surowcowe - inwestują w surowce co najmniej 80% portfela

7. fundusze sekurytyzacyjne - związane z transakcją sekurytyzacji i służą przeprowadzeniu tej transakcji.

Prawo papierów wartościowych

2

---