Zagadnienia na zaliczenie przedmiotu: Historia wychowania

Wychowanie w społeczeństwie pierwotnym

• Błędne teorie na temat genezy wychowania

• Geneza wychowania jako zjawiska społecznego w ujęciu Marksa oraz Engelsa

• Wrastanie w grupę - inicjacja

Wychowanie i początki myśli pedagogicznej w społeczeństwie o ustroju niewolniczym

• Wychowanie ateńskie oraz spartańskie

• Wychowanie w czasach hellenistycznych

• Poglądy na wychowanie myślicieli starożytnych (Platon, Arystoteles, Sokrates, Kwintylian, Pseudo-Plutarch)

• Kto to byli sofiści oraz z kim i dlaczego toczyli spór?

• Wychowanie w starożytnym Rzymie (typy szkół, jakie ukształtowały się w Rzymie) Oświata i szkolnictwo w wiekach średnich

• Rola kościoła na polu oświaty,

• Działalność Karola Wielkiego na polu oświaty,

• Rodzaje szkół, jakie ukształtowały się w średniowieczu,

• Rozwój szkolnictwa wyższego w za granicą oraz w Polsce,

• Wychowanie rycerskie,

• Wychowanie w terminie. Pedagogika i szkolnictwo epoki odrodzenia

• Wychowanie humanistyczne w Europie zachodniej

• Nowe idee i prądy pedagogiczne oraz ich przedstawiciele (Vittorino da Feltre, Ludwik Vives, Erazm z Rotterdamu, Tomasz Morus, Michał Montaigne, Filip Melanchton Andrzej Frycz Modrzewski, Szymon Marycjusz, Sebastian Petrycy z Pilzna)

• Gimnazjum Jana S turnia

• Szkoły różnowiercze

• Szkoły jezuickie

• Akademia Lublańskiego

• Akademia Zamoyska

Wychowanie i pedagogika w czasach nowożytnych

• Poglądy pedagogiczne oraz dzieła autorów: Jan Amos Komeński, Jan Jakub Rousseau, Jon Lock

• Szkolnictwo w Polsce w końcu XVII i XVIII wieku - Stanisław Konarski i jego Collegium Nobilium w Warszawie, Reforma Szkół Pijarskich, Szkoła rycerska ST. A. Poniatowskiego, Komisja Edukacji Narodowej (przyczyny powstania, jej zadania, 4 okresy jej działalności, Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, Projekty, na których oparła tworzenie szkolnictwa Polskiego, upadek)

• Poglądy pedagogiczne i jego dzieła J.H. Pestalozzi

• System wzajemnego nauczania Bella oraz Lancastra

• Poglądy pedagogiczne i jego dzieła J.F. Herbarta Rozwój szkolnictwa Polskiego pod zaborami

• Stan szkolnictwa elementarnego, średniego oraz wyższego pod zaborami - autorzy, którzy podejmowali działania w zakresie odbudowy szkolnictwa, ich działalność, rozporządzenia- ustawy, które były w tym okresie wysuwane, strajk szkolny, działalność kulturowo-oświatowa największych Towarzystw Oświatowych działających pod zaborami. Uwzględnić daty, które były podawane w zakresie tego materiału

Pedagogika oraz poglądy Janusza Korczaka - dzieła, działalność zakładów, którymi kierował, system, który opracował dla funkcjonowania zakładów, elementy, które opracował i wprowadził w celu prawidłowego funkcjonowania zakładów.

HISTORIA WYCHOWANIA -EGZAMIN

Wychowanie w społeczeństwie pierwotnym I Błędne teorie na temat wychowania

Teoria teologa Leturnea „Biologiczne teorie genezy wychowania" -człowiek rozwija się jak zwierzę

Teoria P. Monroa „Psychologiczna teoria wychowania"

-wychowanie polega na nieświadomym naśladowaniu dorosłych przez dzieci.

Geneza wychowania jako zjawiska społecznego w ujęciu Marksa i Engelsa

Engels w swojej pedagogice (2 pracach) -Rola pracy w procesie uczłowieczania małpy -Pochodzenie rodziny, własności prywatnej i państwa.

Engels pokazuje, że nie można postawić zwierzęcia na równi z człowiekiem -praca - zwierzę nie umie pracować

-mowa jest wykorzystywana do porozumiewania się, ale też jest elementem walki z drugim człowiekiem

-produkcja narzędzi do zdobywania pokarmu To wszystko składa się na proces wychowania

W ujęciu Marksa

Wrastanie w grupę - inicjacja

I - szczebel - stan dzikości

Doświadczenia dorosłych są przekazywane dzieciom- łowy, proste prace w gospodarstwie są przegotowane do życia w społeczeństwie

II- szczebel- epoka barbarzyńska

Hodowla bydła, produkcja bardziej skomplikowanych narzędzi, np. kubki, talerze

Grupa plemienna posiadała starca, który wdrażał młodzież do walki z przeciwnikiem poprzez inicjację wyrabianie wytrwałości i wytrzymałości np: przebywanie w lesie i walka ze zwierzętami Słaba jednostka nie jest zdolna do walki z przeciwnikiem

Rozwój techniki

Produkcja narzędzi wojennych, rozwój broni, szkolenie w zakresie rzemiosła wojennego. Inicjacja wtajemniczanie młodzieńca, oderwanie jednostki od rodziny na rzecz społeczeństwa

II Wychowanie i początki myśli pedagogicznej w społeczeństwie o ustroju niewolniczym. Wychowanie ateńskie

Ideałem był człowiek wszechstronnie wykształcony, łączący harmonijnie kształtowanie wyglądu fizycznego i siły z rozwojem umysłowym moralnym i estetycznym. Rozwijał się handel rolnictwo, niewolnicy nie byli własnością państwa należeli do poszczególnych właścicieli. Arystokracja handlowa- plutokracja (plutos-bogactwo) Padenos - ludność wolna

Prawa obywatelskie posiadała tylko ludność wolna, oddawano się wartościom wyższym. Niewolnik wypełniał czas wolny dzieciom.

Nauki muzyczne pobierali chłopcy (7-14 lat) u prywatnych nauczycieli (gramatyści lub kitaryści) w wieku 15-16 tal przychodził czas na ćwiczenia fizyczne, pod okiem pedotriby, w palestrze'

Nauka była kontynuowana w gimnazjach, które w olaesie hellenistycznym stały się podstawowym typem szkoły średniej. Naukę wieńczyło dwuletnie przeszkolenie wojskowe i obywatelskie w efebiach państwowych.

Dziewczęta wszystkich warstw nie były objęte nauczaniem państwowym, otrzymywały jedynie wykształcenie domowe.

Wychowanie muzyczne i fizyczne.

Muzyczne = wychowanie umysłowe, wychowanie muzyczno -poetyckie

Fizyczne^ pięciobój, bieg, skok, rzut dyskiem, oszczepem, zapasy, pływanie. Odbywało się pod nadzorem pedokribos

Wychowanie muzyczno -poetyckie = wychowanie moralne i wychowanie estetyczne. Otrzymywały dzieci zamożnych ateńczyków od 7-14 roku życia pod opieką prywatnych nauczycieli (gramatyści lub lutniści). Do szkoły odprowadzał wyzwoleniec rodzice nie zajmowali się tym.

Dzieci biedne - wychowanie otrzymywali chłopcy 12-13 roku życia- pisanie, rachowanie,

przygotowanie do konkretnego zawodu: rolnictwo, rzemieślnictwo.

Gimnazja były utrzymywane przez gimnazjarków, urzędników sofronistów.

W gimnazjum dyskusje filozofów na tematy moralności, polityki. ⁴

338 w p.n.e. Klęska pod Heroweą.

Wychowanie spartańskie

Wychowanie znajdowało się całkowicie w rękach państwa i charakteryzowało się ogromną surowością. Miało ono za zadanie wychowywać sprawnych i posłusznych żołnierzy. Obejmowało tak chłopców jak i dziewczęta od 7 do 18 roku życia. Wychowankowie wiedli koszarowy tryb życia, uprawiali intensywne świeżenia fizyczne i wojskowe. Jednym ze sprawdzianów przydatności były szczególnie surowe sprawdziany na umiejętność przeżycia w nie sprzyjających warunkach Nie dbano o wychowanie umysłowe. Chłopcy od 20 roku życia przygotowywani się do służby wojskowej, która trwała do 30 roku życia.

Wychowankom wpajano pogardę dla innego wychowania, jak też dla niewolników. Gotowość

bojową młodych sprawdzano podczas obław na niewolników (krypteje)

Po 30 roku życia stawał się pełnowartościowym członkiem danego społeczeństwa.

Ideał wychowanie spartańskiego - zahartowany, zdyscyplinowany , gotowy do walki nie

dopuszczano żadnego indywidualizmu.

Wychowanie w czasach hellenistycznych

Zauważono potrzebę tworzenia szkolnictwa na wzorze ateńskim.

Wydarzenia gospodarcze - rozkwit handlu, rzemiosła stwarzały atmosferę do tworzenia szkolnictwa

Szkółki początkowe

Kształciła się ludność uboga - były w rękach prywatnych nauczycieli, powstawały samoistnie. Państwo wcale nie interesowało się nimi.

Gimnazja

Główny i zasadniczy typ szkoły ( typ szkoły średniej) państwo interesowało się nimi. Podręczniki

opierały się na sztukach wyzwolonych, kształcenie umysłu wolnego obywatela.

Wykładano:

-gramatyka

-retoryka (sztuka pięknego mówienia) -astronomia

[

-geografia -muzyka

-studiowanie utworów klasycznych -mapy, narzędzia

Szkoły typu wyższego

Było ich bardzo mało, miały charakter filozoficzny: Akademia Platona, Ogród Epiki charakteru uniwersyteckiego.

Kim byli sofiści oraz z kim toczyli spór

Sofista - to mędrzec, mistrz, wynalazca. Sofiści to nauczyciele mądrości. Protagoras Abdery

„Człowiekjest miarą wszechrzeczy\-¥xQi&goms

Sofiści Starsi Sofiści Młodsi

-Protagoras - Alkidamas

-Gorgiasz -Likofron

-Hippiasz - Polos

-Antyfon -Krytiasz

„ Tylko człowiek wrażliwy łatwo upaja się dźwiękiem stów "-Gorgiasz Sofizmaty

Człowiek - głównym przedmiotem badań

„We wszystkich ludzkich sprawach pierwszeństwo należy do mądrości i wiedzy" Protagoras Poglądy Protagorasa na wychowanie

-teoretyczne nauczsnie powinno iść w parze z ćwiczeniem i odwrotnie -kształcenie dziecka powinno odbywać się w jak najwcześniejszym wieku -nauczanie potrzebuje przyrodzonych zdolności -wczesne rozpoczęcie kształcenie trzeba prowadzić do późnych lat

-tylko charakter człowieka jasność i stałość........

Poglądy filozoficzne sensualizm relatywizm pragmatyzm

konwencjonalizm izotenia

Walka z religią

Sofiści nie uznawali bogów

Prawo i państwo

Każdy rząd ustala prawo dla własnego interesu.

Kto narusza prawo podlega karze

Prawo przynosi korzyści tylko dla władzy.

Krytyka Sofistów

Sofiści toczyli spór z filozofami. Spór o granice wychowania czy mądrości i cnoty można nauczać

Zasługi sofistów

-wykładali fizykę, matematykę

Wychowanie w starożytnym Rzymie (typy szkól, jakie ukształtowały się w Rzymie).

Ideał wychowawczy - surowy ideał obywatela

Cnoty: stałość, dzielność, pobożność, opanowanie, godność, roztropność, sprawiedliwość. Cnoty nabywano poprzez wykształcenie, naśladowanie. Ideałem wychowawczym były warstwy wyższe.

Katon Starszy - jest to wzór obywatela i ojca. Zajął się sam wychowaniem własnego syna. Nie chciał żeby jakiś niewolnik kształcił syna. Do 7 roku życia syn przebywał pod opieką matki Po 7 roku życia przejął opiekę ojciec ucząc go pisania, czytania, jazdy konno, władania włócznią, bronią, prowadzenia rozpraw sądowych.

Warstwy biednych - szkoły elementarne prowadzone przez prywatnych wyzwoleńców greckich na rynkach, rozdrożach, kramach handlowych. Uczyli czytania , pisania, rachowania chłopców do 15­16 roku życia. Dziewczęta pod opieką matek uczyły się robótek ręcznych, śpiewu, tańca, muzyki Pierwotnym podręcznikiem był Praw XII tablic. Tego podręcznika uczono na pamięć. Podręcznik został wyparty przez Odyseję Homera. Państwo nie interesowało się szkółkami elementarnymi.

Szkoły gramatykalne i retoryczne

Cieszyło się największym powodzeniem. Cesarze popierali te szkoły (Hadrian Wielki) Gramatystów i retorów zwalniano z opłat w wypłacano pensje z kasy państwowej. Styl wychowania opierano całkowicie na tych szkołach.

Retoryka- sztuka pięknego mówienia.

Szkoły gramatykalne - były to szkoły średnie II stopnia. Znajdowały się przez elementarnymi a po

retorycznych. Uczono w nich chłopców 12-15 roku życia.

Program:

-j. grecki, łasiński

-gramatyka,

-literatura

-sztuka recytowania

-muzyka

-geometria

-arytmetyka

-historia

Szkoły retoryczne III stopnia najważniejsza: literatura, prawo, retoryka, zagadnienia filozoficzne, moralne, praktyczne oratorstwo sądowe, nacisk na ćwiczenia retoryczne, (Kwintylian)

Starożytny Rzym - (Katon Starszy) trzy typy szkół: uczyli literaci ( nauczyciele liter), gramatyści retorzy (retoryki)

Poglądy na wychowanie myślicieli starożytnych (Platon, Arystoteles, Sokrates, Kwintylian Pseudo-Plutarch)

Arystoteles 384-322 p.n.e.

Liceum Arystotelesa -zorganizowany ośrodek naukowcy

-składała się z sal wykładowych, zbiorów różnych materiałów,pomocy naukowych, biblioteki -Program liceum obejmował: historię społeczeństw, literatury i sztuki, systemów politycznych oraz ich krytykę,dziedziny nauk matematycznych i przyrodniczych. -Uczniowie podzieleni na klasy wg stopnia zaawansowania w pracach naukowych

Arystoteles i wychowanie

-dba o staranne wychowanie

-stawia nacisk na wychowanie moralne

-czynniki składające się na wytworzenie charakteru:

• natura

• przyzwyczajenie

• rozum

Teoria dydaktyczna 3 etapy:

*poznanie zmysłowe

* zapamiętywanie

*wchłanianie wiedzy

Praktyczne wskazówki wychowania

troska o rozwój dziecka

dobre odżywianie dziecka

do 5 roku życia jedynym zajęciem jest zabawa

od 7 roku życia zaczyna się nauka : nauki elementarne, ćwiczenia fizyczna

Poglądy filozoficzna

trichotomiczny podział nauka Teoretyczne Praktyczne Pojetyczne

Etyka wg Arystotelesa

-Dobro jako wartość indywidualna a nie absolutna

-Nakazy moralne i żądze

Psychologia

Istota duszy formą życia organicznego

Składnik duszy ludzkiej Dusza wegetatywna Dusza zmysłowa Rozum: bierny i czynny

Teoria „złotego środka"

Człowiek powinien kierować się „złotym środkiem", który jest określany przez jego rozum

Cnoty

Intelektualne: rozsądek,mądrość Moralne: sprawiedliwość, przyjaźń

Teoria państwa: człowiek jest z natury do życia w państwie Myśl społeczna: Człowiek jest „zwierzęciem politycznym"

Znane powiedzenia:

-"Nadprzyrodzone jest tylko to co nie podlega obserwacji" - "Cnotę widać wyraźnie w czynach, niż w ich braku " -"Cokolwiek się porusza, przez innego jest poruszane "

Arystoteles otrzymał miano ojca dydaktyki teoretycznej ponieważ w procesie nauczania uwzględnił psychologiczne stopienie uczenia się, które muszą odpowiadać logicznym stopniom nauczania: pokonywanie, utrwalanie, ćwiczeniem.

Pisma egzoteryczne -O retoryce -O filozofii -O ideach

Traktaty logiczna -Kategorie -O zdaniu

-Analityki pierwsze -Analityki wtóre -Topiki

-O dowodach sofistycznych

Traktaty z zakresu filozofii przyrody

-Fizyka

-O niebie

-O powstaniu i ginięciu

-Meteorologia

-O częściach zwierząt

Dzieła z zakresu psychologii -O duszy -Parva natura -Metafizyka

Traktaty z dziedziny filozofii moralnej i etyczne

-Etyka nikomachejska

-Etyka eudemejska

-Polityka

-Poetyka

-Retoryka

Sokrates

Nie pozostawił po sobie żadnego dzieła Poglądy

-Cnota jako dobro bezwzględne, które przynosi człowiekowi pożytek nie tylko w życiu prywatnym i zawodowym -Cnota jest wiedzą

-Istota wiedzy: wiedza opiera się na pojęciach ogólnych one są uwieńczeniem wiedzy -Wiedza prawdziwa, pojęciowa ukazuje istotę rzeczy, wspólną wszystkim rzeczom jednostkowym Z czego zasłynął Metoda sokratyczna

-naprowadzająca, erotematyczna część I, II I - pozytywna II- negatywna

Stosował najpierw metodę negatywną: (elenktyczna)zbijanie z tropu myślenia

Część pozytywna (maieutyczna) metoda wydobywania, rodzenie się myśli, jako sztuka rodzenia sie nowych własnych myślicieli *

Platon

Założył Akademię w Gaju Akademosa

-Wychodził z założenia, ze człowiek jest istotą państwową i państwo powinno dbać o rozwói człowieka. ^J

-Od 3 roku życia dziecko ma podlegać kształceniu. Opracowuje programy, przedszkola -Dążył do z uniformowania społeczeństwa - wszyscy na tym samym poziomie

Należy dążyć do ukształtowania cech u ludzi cechy oraz środki służące do realizacji systemu wycho wawczego:

1. Psychologiczne uzasadnienie wychowania i jego celu. Celem jest harmonia pomiędzy ciałem a duszą

Funkcje duszy: -żądza -męstwo -rozum

2.Szerokie rozwinięcie etycznych postaw wychowania: Cnoty:

-umiarkowanie (panowanie nad sobą)

-odwaga

-mądrość

-sprawiedliwość

3.Wychowanie ma służyć rozwijaniu idei dobra. Człowiek powinien dobrze postępować zgonie z zasadami, nie może krzywdzić innych

4.Podkreślenie politycznego i społecznego charakteru wychowania

Dzieła:

-"Państwo" -"Prawa"

-"Protagoras i Menon"

Plutarch z Cheronei ( Pseudo- Plutarch)

Cytaty:

-"Puste beczki i głupcy robią dużo hałasu" -"Kiedy gasi się świece, to wszystkie kobiety pięknieją" -"Jemy po to by żyć, a nie żyjemy po to by jeść" -'Trzeba żyć a nie tylko by istnieć"

Dzieła:

-"Moralia"" 78 pism

-"Biografie - żywoty równoległe"

Poglądy:

Marek Kwintylian (Maicus Fabius Ouintyliamis)

Główne publikacje:

JTraktat o wychowaniu mówcy" 12 ksiąg (teoria wymowy, uwagi o wychowaniu, ideał

nauczyciela)

Trzy części

-Sztuka (De Arte)

-Mistrz (De Arfice)

-Dzieło (De Operę)

Poglądy

-Każdy człowiek na zdolność do nauki -Mowa powinna uczyć, bawić, motywować

-Wychowanie zbiorowe przynosi więcej korzyści niż wychowanie prywatne

Teoria szkoły publicznej -warunki

-odpowiednio dostosowany program do wieku ucznia -dobry nauczyciel -stosowanie przyjemności lekcji -robienie przerw między lekcjami zapewnienie uczniom wypoczynku Edukacja w szkole Kwintyliana

-Nauka dzieci w wieku przedszkolnym. Rozpoczęcie kształcenia przed 7 rokiem ż Jaki powinien być nauczyciel:

- dobrze wykształcony

- dobra pamięć i dykcja

- musi być wolny od błędów

- nieposzlakowane zasady moralne

- winien pamiętać że jest zastępcą rodziców powierzających mu dzieci

- należy uważać, aby charakter nauczyciela nie krzywił ucznia

- ucząc codziennie dawać coś nowego Literatura

-"Szkoła i nauczyciel"

III Oświata i szkolnictwo w wiekach średnich

Rola kościoła na polu oświaty

Władze kościelna sprawowały nadzór nad szkłami, miały decydujące zdanie.

Papież Grzegorz Wielki- był dobrze wykształcony, ale nie wychodził z edukacją do narodu

Cele:

- Szerzenie ascezy

- Zawładnięcie światem

Klasztory w Szkocji, Irlandii - Biskup Izydor nakazał kształcić kler( podręcznik z XX ksiąg „Przypadki" (Początki). ' ^4g

W Szkocji i Irlandii kształciło się lud w wąskim kręgu. (św. Patryk) Inicjatywę przejmuje Karol Wielki - podejmując zmianę sytuacji:

- zakłada szkolę pałacową

- sprowadza wybitnych uczonych z za granicy:Fizycy, matematycy, gramatyści.

- Najpierw kształcić dwór a potem naród Rozporządzenia:

789 - zalecające zakładanie szkół przy klasztorach, biskupstwach

797- nakaz utrzymywania przez duchowieństwo tych szkół, (tylko dla chłopców)

802- zarządzenia nakazujące każdemu ojcu wysyłanie syna do szkoły wprowadzenie obowiązku

szkolnego .

Kościół wysuwa swoje rozporządzenia i uchwały:

826 - Papież Eugeniusz II - nakazuje w każdej siedzibie biskupiej byli w razie potrzeby mianowani magistrowie i doktorzy do nauczania młodzieży gramatyki i sztuk wyzwolonych, które pozwolą młodzieży lepiej zrozumieć przykazania boskie.

853 - Leon IV - zgadza się na utrzymania szkół elementarnych przy każdej parafii

IX wiek rozkwit szkół kościelnych: -klasztorne -katedralne -parafialne

Średniowieczna szkoła kościelna

- Wyrabianie pobożności

- Pielęgnowanie cnót chrześcijańskich

- Kościół dobro najwyższe i jemu trzeba służyć Szkoły internatowe:

-dyscyplina kija - bito za złe postępy w nauce -nie było książek

- posługiwanie się mową ojczystą było zabronione

- nie wyznawano patriotyzmu, narodowości Siedem sztuk wyzwolonych (program)

1. Droga niższa trivium ( 3 drogi) - podstawy elementarza

2. Droga wyższa Quatrivium (4 drogi)-arytmetyka, geometria, muzyka, astronomia (ustalano ruchome święta kościelne, muzyka( śpiew kościelny)

Uczono w dobrze zorganizowanych szkołach tylko duchownych.

Szkoły miejskie

XII i XIII wieku w Europie następowały zmiany gospodarcze: rozwój handlu, rzemiosła, zmiany w oświacie.

Powstaje potrzeba istnienia szkół nie z inicjatywy kościoła.

Szkółki na poziomie elementarnym

1. Szkoły kupieckie: nauka w języku ojczystym

2. Szkoły rzemieślnicze Szkoły tylko dla chłopców

Szkoły dla dziewcząt w Paryżu- uczono dobrych manier, abecadła, gramatyki, rachowania

Rozwój szkolnictwa wyższego za granicę oraz w Polsce.

Powstanie pierwszych średniowiecznych uniwersytetów w XII wieku

-Bolonia

-Paryż

-Oksford

Uniwersytety świeckie - studenci na takim samym poziomie co rektorzy. Kościół traci kontrolę nad szkołami

-propozycja nauczania teologii na uniwersytecie wyszła z kościoła

Metoda seholastyczna - dotyczyła wiedzy której nie można zastosować w praktyce.

Kościół był przeciwny w odkrywaniu jakichś prawd.

Oświata w Polsce

Rozwój szkolnictwa: szkółki miejskie -trivium XIII i XIV wiek Działania praktyczne inicjatywa nie wychodziła ze strony kościoła.

Quatrivium Szkoły wyższe

1364 - Kazimierz Wielki wydaje dyplom fundacyjny Uniwersytetu Krakowskiego. W dypk zaznacza że:

-Uniwersytet ma być szkolą świecką

-podporządkowany Kanclerzowi Krakowskiemu oraz posiadać wydziały:

-Filozoficzny

-Medyczny

-Prawny

-Teologiczny

Papież Urban V nie zgadza się i zmienia charakter Uniwersytetu ze świeckiego na kościelny

Poddaje go biskupowi krakowskiemu i nie zezwala na otwarcie wydziału teologicznego

Doprowadza do niskiego poziomu naukowego i młodzież wyjeżdża za granicę.

Po śmierci Kazimierza Wielkiego Uniwersytet upada.

1400 - próbę odbudowania uniwersytetu podejmuje Władysław Jagiełło

Postulaty:

-Kościół zgadza się na otwarcie wydziału teologicznego

XV wiek - Mikołaj Kopernik, Mateusz z Krakowa, Paweł Włodkowic.

Wychowanie rycerskie

Ok. 6-7 roku życia szlachcic oddawał syna na dwór, gdzie pełni funkcje pazia do 14 roku życia

Później otrzymywał godność giermka.

Giermek:

-prawo noszenia miecza bez zgody pana nie mógł go używać, -przygotowanie na opanowanie 7 cnót rycerskich: -jazda konna

-pływanie rzut oszczepem i dzidą

-szermierka

-myślistwo

-gra w warcaby

-umiejętność układania pieśni dla swojej damy serca, niekiedy dla swojej pani -pogarda dla pracy fizycznej

IDEAŁ RYCERZA

-Bogu dusze

-życie królowi

-serce oddać damom

-sobie zapewnić sławę ziemską

Pasowanie na rycerza od 21 roku życia. Odbywało się przy okazji uroczystości trwających na dworze.

PRZYWILEJE RYCERZA

-mógł się żenić

-otrzymywał pieczęć do ....

-utrzymywał się z rozboju grabieży, napadów.

Szlachcianki

-dwa kierunki wychowania

Szlachcianki ubogie oddawano do klasztorów. Uczono tam robótek ręcznych, czytania i pisania Szlachcianki zamożne

Uczono na dworze jak być ozdobą towarzystwa, czytać, pisać, grać na harfie, jazdy konno, czytania romansów.

Wychowanie w terminie (cechowe)

3 stopnie:

1- Terminator -uczeń - nie otrzymywał wynagrodzenia za swoją pracę

11 Czeladnik (towarzysz)- musiał pracować od okiem mistrza, otrzymywał minimalne wynagrodzenie. Zdawał egzamin czeladniczy (publicznie wykazywać swoje umiejętności. Nie mógł wyjeżdżać i musiał pracować u mistrza. ' °

III- Mistrz - pobierają wyższe wynagrodzenie, unikają konkurencji.

J /

IV - Pedagogika i szkolnictwo epoki odrodzenia Wychowanie humanistyczne w Europie zachodniej

Odrodzenie -wytyka błędy okresu średniowiecza. Osoby zamożne miały większą szansę na edukację.

Nowe idee i prądy pedagogiczne oraz ich przedstawiciele (Vittorino da Feltre, Ludwik Vives Erazm z Rotterdamu, Tomasz Morus, Michał Montaigne, Filip Melanchton, Andrzej Frycz Modrzewski, Szymon Marycjusz, Sebastian Patrycy z Pilzna

Vittorino da Feltre

Szkoła nazywana była „Dom Radości „ w parku

- panowała modlitwa

- ciepła i miła atmosfera

- wychowanie fizyczne

- brak kar cielesnych

- wyspecjalizowane nauczanie

- harmonia ciała i ducha Przedmioty nauczania

- literatura łacińska

- literatura grecka

- arytmetyka

- geometria

- di alek tyk a

- etyka

- astronomia

- historia

- muzyka

- wymowa

- ćwiczenia fizyczne

Dopuszczano do nauki chłopców i dziewczęta. Nowatorskie metody

- indywidualny kontakt między ucznie a nauczycielem

- nauka przystosowana do potrzeb i możliwości dziecka

Metody upraszczające nauczanie -gry i zabawy

-objaśnienia w języku ojczystym -ruch na świeżym powietrzu Trivium

-gramatyka - zasady deklinacji i koniungcji, początki języka -dialektyka - sztuka dyskutowania oddzielenie prawdy od fałszu -retoryka - deklamacje, przemówienia polityczne.

-Wolność jednostki nie może być sprzeczna z dobrem ogółu

-Swobodne zachowanie uczniów ułatwia nauczycielom poznanie uczniów

-Brak podziału uczniów na biednych i bogatych

„ Był ojcem wszystkiego co ludzkie"

Wychowanie wg Feltre -Naticzał łaciny -Wykłada retorykę

Ludwik Vives -pedagog hiszpański Dzieła :

-"Przeciwko pseudodialektykom" (1519)

-"O wychowaniu szlachetnym młodzieńców i dziewcząt" (1523) -"Wychowanie kobiety chrześcijańskiej" (1523) -"O naukach" (1531) -"O duszy i życiu" (1538)

„Ojciec psychologii empirycznej"

-Badał zjawiska duchowe a nie istotę duszy

-Miał wizję szkolnictwa w państwie

-Domagał się, aby szkoły były publiczne, aby wszyscy mieli do nich dostęp.

-Wysoko cenił pozycję nauczyciela

-pracę nauczyciela uznawał za pracę publiczną

-współpraca z rodziną ażeby dobrze przebiegało wychowanie

-był przeciwnikiem werbalizmu

-całe nauczanie opiera na obserwacji, postrzeganiu, rozwijaniu samodzielności uczniów

-w programie szkolnym dominowała łacina, która miała charakter klasyczny( studiował działa

starożytnych)

-dopuszczał język ojczysty jako pomocniczy

-był przeciwnikiem kar cielesnych

-był propagatorem swobody, swobodnego rozwoju

-dobra współpraca dziecka z nauczycielem wpływa na przywiązanie do nauczyciel i chęć nauki -zalecał wychowanie fizyczne na świeżym powietrzu

-popierał i zalecał kształcenie kobiet aby dobrze wykonywały obowiązki żony i matki -opierał się na Kwintylianie.

Erazm z Rotterdamu

Dzieła:

-Pochwała głupoty (ośmiesza dotychczasową sytuację oświaty, ośmiesza nauczyciela) -O potrzebie kierowania chłopców do cnoty i pracy literackiej w sposób swobodny -O planie nauczania (500 wydań)

- Był przeciwko karom cielesnym

-Domagał się dokształcania nauczycieli i dopuszczał prawa kobiet wykształcenia i nauczania -"Traktat" Królowej Elżbiety „O wychowaniu Królewicza" 1502 Miał formę listu - list do króla Władsyława Czeskiego i Węgierskiego.

Tomasz Morus

Anglik - człowiek i wychowawca epoki renesansu Odznaczał się: -prawością -urokiem osobistym

-łagodnością -uporem

-kładł naciski na morlany i religijny wymiar myśli renesansowej -popierał naukę języków

-odmienny sposób postrzegania świata wpływał na poglądy dotyczące w wychowania

„AKADEMIA MORUSA"

- szkoła eksperymentalna

- mężczyzn i kobiety traktował na równi

- rodzina Morusa jako „wzór rodzinnego szczęścia"

- dzieci są darem Boga dla rodziców i narodu

- do obowiązków państwa należy zapewnienie dobrze wyszkolonej kadry, ale i dbanie o cały system oświaty

- urzeczywistniał swoje ideały(pogawędki z żoną, dziećmi, przyjaciółmi)

- dbał o dyscyplinę w kontekście miłej atmosfery

- był autorytetem dla humanistów renesansowych jak również jego „Akademia"której przewodniczył

Działalność T. Morusa

- po studiach został adwokatem

- wzrastała jego sława jako uczonego humanisty

interesował się wychowywaniem dzieci prekursorem postępowych idei pedagogicznych w Anglii

- dom Morusa w Londynie był jednym z najgłośniejszych ośrodków życia kulturalnego umysłowego Europy ( rozmowy z uczonymi na różnorodne tematy społeczne i naukowe)

DZIEŁA

- „Iście złota książeczka o najlepszym stanie państwa"

- „Utopia"

-Utopia - w krótkim czasie zdobyła rozgłos. W 1517 r. ukazało się drugie wydanie, a za nim wiele następnych

-była to najbardziej demokratyczna wizja oświaty i wychowania.

-szkoła na Utopii była powszechna, a głównym zadaniem szkoły było wychowanie moralne. Miała ona rozwijać zamiłowanie do pracy. Nie było w niej retoryki, gramatyki, natomiast wana była religia.

Dorośli spędzają czas wolny od pracy na zajmowaniu się naukami i sztukami, a także parają się ćwiczeniami gimnastycznymi i zabawami. Rozwinął ideę nauczania w języku ojczystym

Poglądy pedagogiczne T. Morusa

-ściśle podkreślają związek wychowania i nauczania z życiem, oraz znaczenia nauki dla życia praktycznego, należą do najbardziej postępowych w owych czasach i wyprzedzają znacznie swoją epokę.

-Pisząc Utopię chciał uwrażliwić ludzi na istotę społecznego i politycznego zła otaczającego świat* inflacja, korupcja, wyzysk ubogich, wojny z byle powodu, przepych dworu, nadużywanie władzy przez monarchów.

-Jej celem było wywarcie na chrześcijanach postępowania lepszego od tego, jakie reprezentował biedny utopijny poganin.

-Dąży do kultywowania wartości pokojowych -Rodzina stanowi podstawę zdrowego społeczeństwa

-W dobrych nieskrępowanych relacjach rodzice i dzieci uczą się od siebie nawzajem

-Istotną rolę odgrywają wartości duchowe przekazywane przez księży odpowiedzialnych za

moralne wychowanie dzieci i młodzieży dorastającej

Rozwód Henryka VIII -Morus zrzeka się urzędu kanclerza -zostaje oskarżony i ścięty

Dzieła T. Morusa -"List do Petera Gillsa" -"Utopia" -Epigramas" -"Opera omnia" -"Opera ognia"

1935 - Tomasz Morus został kanonizowany. Został patronem mężów i polityków. CYTATY T. MORUSA

-"Kiedy kobieta łączy w sobie choćby niejaki wiadomości z wielu godnymi pochwały cnotami cenię, to wyżej nad skarby krezusa i piękność Heleny"

- "Żadna przyjemność nie jest zakazana, jeśli nie powoduje jakiej szkody"

- "Najmniej chluby przynosi państwom sława wojenna ". -Rzadkością doprawdy jest społeczeństwo dobrze zorganizowane ".

-"Jeśli nie potrafisz tego dokonać, aby w jakiejś sprawie zwyciężyło dobro, czyń przynajmniej wysiłki, aby osłabić wpływ zła, niemożnością jest bowiem idealny stan rzeczy na świecie chyba żeby wszyscy ludzie byli doskonali, lecz tego nie spodziewam się przed upływem wieków "

Michał Montaigne

Filip Melanchton 1497-1560

Urodził się w Betten w Palatynacie w zamożnwj rodzinie

1 514-Magister sztuk wyzwolonych

1 518-przebywa na Uniwersytecie w Wittemberdze

1519-Uzyskał tytuł bakkalarza nauk teologicznych

1520-ożenil się z córką burmistrza

1528-napisał podręczniki dla instytucji szkolnych

153 3-zre formo wał fakultet teologiczny na Uniwersytecie w Wittemberdze 1544- powołał uniwersytet w Królewcu

- był przyjacielem M.Lutra Dzieła najważniejsze -"Konfesja augsburska (1530) -"Apologia konfesji augsburskiej" (1531) -"Traktat o władzy i prymacie papieża.

Andrzej Frycz Modrzewski 1503-1572

Wybitny myśliciel, moralista renesansowego humanizmu

-pochodził ze Śląska

-pobierał nauki w szkole parafialnej

-1517- student Wydziału Sztuk Wyzwolonych

-1523 -otrzymał święcenia kapłańskie

-dużo podróżował, poznał Melanchtona i M. Lutra

-1543 osiadł w Baranowicach gdzie został proboszczem

-zmarł na zarazę

Dzieła:

„O poprawie Rzeczypospolitej 5 ksiąg" -O obywatelach -O prawach -O wojnie

-O kościele (dzieło na indeksie !)

-O szkole ( 1543)

-O karze za mężobójstwo

-O mowie prawodomówcy perypatetyna (1545)

1554 -zostało wydane jego dzieło i szybko zdobyło rozgłos na zachodzie 1577- wydano w Polsce bez ostatnich dwóch ksiąg

Papież Paweł IV - dzieło O kościele wpisał w indeks ksiąg zakazanych i wpisał Modrzewskiego do księgi heretyków

Glejt - Modrzewski nie poddaje się i walczy o swoje dzieło Poglądy:

-Państwo jest złe rządzone bo nie ma ludzi wykształconych -domagał się ukrócenia praw szlachty

-wszyscy powinni pracować a nie przepuszczać majątek państwowych

-tworzenie dobrych szkół dających dobre wychowaniem

-wysoko cenił nauczyciela i wymagał nienagannej postawy moralnej

Państwo wg Modrzewskiego

-dwór

-szkoła - trzeba kształcenia młodych pod kątem prawa, kształcić urzędników Cel:

-dobro ojczyzny -zwolennik demokracji

-szkoła powinna być dostępna.dla wszystkich

-nauka II stopnia: szkoły zawodowe, prawnicze i wojskowe

-zrównanie wszystkich grup społecznych

-opieka państwa nad ubogimi

-kara za zabójstwo i kradzież

Cytaty:

-"Kto ma uzasadnione wątpliwości osiągnie wiedzę"

- "Żadne korzyści z wojny nie są tak wielkie, aby mogły jej szkodom doró\

Vnac

-czytanie lektur opierał na........

-nauka języków klasycznych (łacina, greka) -nauka retoryki -ćwiczenia deklamacji

Organizacja szkoły Sturma

Gimnazjum

1 stopień II stopień III stopień

2 klasy 4 klasy 4 klasy

nauka łaciny gramatyka retoryka

łacińska w języku łacińskim

Założył gimnazjum w Toruniu

Szkoły różnowiercze

Tworzy się szkolnictwo innowiercze (różnowiercze).

Są to szkoły w różnych miejscach i dostosowane do warunków w których się znajdowały

.kalwinizm , luteranizm.

Pierwsze szkoły: Gdańsk, Toruń, Elbląg

1551 - Gimnazjum w Pińczowie (kalwinizm.......)

Posiada:

-własne przepisy

-własny statut

-własne zasady organizacji

Później wprowadzono język polski (gramatykę)

Szkoła była bardzo dobrze wyposażona nap w Rakowie posiadała własną drukarnię i bibliotekę

Szkoły jezuickie

Kościół zaczyna się budzić i tworzy organizację Zakonu Jezuitów, którzy zajęli się tworzeniem szkolnictwa jezuickiego Szkoły jezuickie:

Braniewo, Pułtusk, Wilno, Jarosław, Poznań Seminaria do kształcenia nauczycieli Doprowadzono do upadku szkół różnowierczych

Akademia Lublańskiego

Szkolnictwo humanistyczne do Polski nie przypływało, nie powstaje bo nie ma środków na jego tworzenie.

1519 - pierwsza szkoła humanistyczna"Akademia w Poznaniu" założona przez Jana Lubrańskiego z

kursami akademickimi. Akademia była szkołą na poziomie wyższym i ażeby zdobyć studentów

kształciła przedmioty zakazane w Akademii Karkowskiej

-gramatyka

-poetyka

-retoryka

Akademia Zamoyska

1595 założona przez Jana Zamoyskiego, funkcjonowała do polowy XVII wieku -posiadała charakter obywatelsko państwowych -nauka j. Polskiego

-historia naturalna -fizyka

-nauka lekarska -nauka moralna -matematyka

-wychowanie obywatelskie

-uczono statutów, konstytucji, ustawodawstwa

V Wychowanie i pedagogika w czasach nowożytnych

Poglądy pedagogiczne oraz działa autorów: Jan Amos Koineński

Cytat

- " Nie ma umysłów tak tępych, w których nie zdoła się nic wpoić "

-Wszystkich traktował na równi, nie segregował na ludzi lepszych i gorszych

-źle postrzegał osoby niechętne do nauki

Dzieło:

-Wielka dydaktyka'⁵ zawiera:

-program dla poszczególnych typów szkół

-domaga się powszechnego wykształcenia, wychowania

-nie rozdziela na chłopców i dziewczynki

-opracowuje system jednakowego szkolenia dla całej ludności

4 typy szkół

1-.Okres dzieciństwa do 6 roku życia - Szkoła macierzyńska - nauczycielką była matka -metafizyka, fizyka, optyka, astronomia, geografia, chronologia, historia, arytmetyka, geometria statyka, dialektyka, gramatyka, retoryka, poezja, muzyka, wiedza z zakresu gospodarstwa domowego, nauka o moralności, sprawiedliwość, cierpliwość, usłużność, ogłada towarzyska, religia i bogobojność

II -okres -chłopieńctwa -6-12 rok życia - szkoła języka ojczystego zakres programu

-Użyteczność dziecko powinno nauczyć się wszystkiego: czytanie, pisanie, rachowanie gramatyka, mierzenie, katechizm, ekonomia i polityka, wiadomości z zakresu kosmografii' interesować się dziejami świata. Cele zapewnione środki:

-książki- stosownie do każdego wieku, różniące się treścią i formą, powinny mieć piękny tytuł litery

-naukę należy rozpocząć od języka ojczystego

- 4 godzinny dziennie - 2 przed.południem i 2 po południu

111- Młodzieńczość- 12-18 rok życia - Szkoła języka łacińskiego.

Powinna znajdować się w każdym większym mieście

-gramatyka, dialektyka, retoryka, arytmetyka, geometria, muzyka

-kl I -"gramatyczna"

-kl II „fizyczna"

-kl 111 „matematyczna"

-kl IV „etyczna"

-kl V „dialektyczna"

kl. VI „retoryczna"

IV -dojrzewającej męskości - 18-24 rok życia Akademia - tylko ci, którzy mają być uczonymi i ona powinna znajdować się w każdym państwie. Powinna dawać wszechstronne wykształcenie najlepszym (kwiat inteligencji)

Osoby mniej zdolne kierować do pługa, rzemiosła i handlu Akademie

- powinny wychowywać ludzie pilnych

-profesorowie świetnie wykształceni

-do godności publicznej należy dopuszczać ludzi godnych

-po ukończeniu akademii studenci powinni odbywać podróże

Komeński opracowuje program:

-klasowo -1 lekcyjny

-dokonuje analizy programu nauczania i formułuje nowe podstawowe zasady nauczania

Zasady kształcenia:

I -Natura dba o odpowiedni czas

II- Natura wpierw w sobie gromadzi materiał zanim zacznie nadawać mu kształt

III- Natura wybiera przedmiot odpowiedni dla swego działania albo przynajmniej przysposabia go sonie by go odpowiednim uczynić (każdy kogo oddaje si do szkoły powinien uczy się na okrągło) IV -Natura nie gubi się w chaosie swoich dzieł precyzyjne postępy czyni w każdej dziedzinie

V- Natura rozpoczyna każde swoje działanie od strony wewnętrznej (najpierw trzeba przysposobić język, rękę)

VI - Natura tworząc wychodzi zawsze od najogólniejszych zarysów a kończy na szczegółach (wpajać najpierw w umysły dzieci najpierw założenia ogólne.

VII- Natura nie czyni skoków lecz stopniowo na przód postępuje (całość nauki ma być podzielona na klasy).

VIII- Natura coś rozpocząwszy nie przerywa tego aż do ukończenia (kogo oddaje się do szkoły ma wyrosnąć na człowieka wykształconego i religijnego)

IX - Natura unika starannie rzeczy sprzecznych i szkodliwych, (książki tak należy układać ażeby przekazywały wiedzę najlepszą).

Trzy elementy odgrywające rolę w kształceniu dziecka:

1. Rozum - który jest zwierciadłem rzeczy

2. Język - tłumaczy nam rzecz i daje nam mowę

3. Ręka - narzędzie naśladowania rzeczy , zapewnia nam działanie To wszystko powinno ze sobą współpracować

Zapoczątkował zasadę poglądowości.

Jan Jakub Rousseau 1712-1778

Urodzony w Genewie w rodzinie bardzo ubogiej. Rodzice wcześnie zmarli. Od 12 roku był sierotą

Był wybitnie uzdolniony.

Dzieła:

1. Rozprawa na temat czy odrodzenie nauk i sztuk przyczyniło się do naprawy obyczajów

2. Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi.

3. O umowie społecznej

4. Emil, czy o wychowaniu

5. Julia czyli nowa heloiza

6. Uwagi nad rządem polskim

7. Wyznania

Poglądy

- Wychodzi od krytyki: cywilizacji, kultury, nauki i sztuki, (zło, zbytek)

- Człowiek nie może istnieć we współczesnych krajach,

- Tam gdzie nie ma wolności nie ma ojczyzny

- Kobiet nie dopuszcza do kształcenia

-naukę dzieci należy rozpocząć od 11 roku życia Na jego poglądach wzorowali się inni autorzy.

John Lock 1632-1704

lekarz -pochodził z rodziny zamożnej i nie znał sytuacji warstw niższych Dzieła:

-"Listy o tolerancji" -"Rozprawy o rządzie"

-"Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego"

-"Myśl o wychowaniu" -listy do przyjaciół Edwarda Clarka

Stopnie wychowania:

-wychowanie ciała - wychowanie fizyczne, hartowanie organizmu, proste potrawy, dzieci boso biegały po śniegu (zalecał to)

-wychowanie charakteru - odpowiadało kształceniu moralnemu, wyrabianiu karności i grzeczności (zalecał stosowanie kar, zawstydzanie, rozbudzanie honoru, poczucia wstydu, stosowanie nagród-pochwały, uznanie, poszanowanie dziecka)

Dziecko traktować jak dorosłą osobę; tabula rasa -wyrabianie nawyków

-wychowanie umysłu- wychowanie intelektualne: roztropność, dobre obyczaje i dopiero kształcenie.

Poglądy:

-był zwolennikiem kształcenia domowego, indywidualnego -nie popierał kształcenia zbiorowego

-nauczanie:gentlemana, talenta i ćwiczenia, w węższym stopniu słuchanie muzyki, taniec sztuki plastyczne

-zaleca naukę w języku ojczystym (czytanie, pisanie)

-nauka rysunku, języka obcego, francuskiego, łacina wolna od gramatyki

-literatura a nie gramatyka

-nauka greki, geometrii, arytmetyki

Praktyka życiowa

-rzemiosło -obyczaje

-ćwiczenie w ręcznych sztukach

Szkolnictwo w Polsce w końcu XVII i XVIII wieku - Stanisław Konarski i jego Collegium Nobilium w Warszawie, Reforma Szkól Pijarskich, Szkoła Rycerska Stanisława Poniatowskiego, Komisja Edukacji Narodowej (przyczyny powstania, jej zadania 4 okresy jej działalności Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, Projekty na których oparła tworzenie szkolnictwa polskiego, upadek )

Stanisław Konarski i jego Collegium Nobilium w Warszawie,

1740 - zostało założone Collegium Nobilium w Warszawie przez Stanisława Konarskiego - szkoła dla elity, bogatej szlachty

Cele:

-przygotowanie młodzieży do przeprowadzenia reformy państwa -wychowanie obywatelskie

-wiedza o rzeczywistości.-ekonomia, prawo, filozofia

Reforma Szkół Pijarskich, Szkoła Rycerska Stanisława Poniatowskiego,

1765 - szkoła świecko -państwowa

Cele:

-miała przygotowywać oficerów, (musztra, fechtunek, inżynieria, miernictwo wojskowe, historia powstania Polski, fizyka, biologia, geometria) Gabinety w których odbywały się zajęcia:

Dekuria: samorząd kadetów, który miał przygotować pod kątem służby wojskowej (katechizm kadetów)

Szkoła przetrwania kadetów - istniała ponad 30 lat, wykształciła ok. 1000 uczniów min

Kościuszko , Niemcewicz, Kaniaziewicz

Drukarnie: wypuszczały pisma: Monitor, Zabawy Przyjemne i Pożyteczne, Dziennik Handlowy

Komisja Edukacji Narodowej (przyczyny powstania, jej zadania 4 okresy jej działalności Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, Projekty na których oparła tworzenie szkolnictwa polskiego, upadek)

GENEZA XVIII

-władza nie należała do króla, panowała anarchia -sejm ograniczony przez liberum veto, -nie było zaplecza wojskowego

-wyzysk chłopów pańszczyźnianych , upadek rolnictwa, bieda, nędza, głód

Kasata Zakonu Jezuitów (1772) -po likwidacji tych zakonów pojawiły się środki

14.10.1773 została powołana KEN Komisja Edukacji Narodowej Korony Polskiej i Wielkiego

Księstwa Litewskiego Edukacji Młodzieży Szlacheckiej Nadzór Mającej.

14.10.1773 - został powołany pierwszy skład Komisji:

-Ignacy Masalski - biskup warmiński - przewodniczący KEN

-Michał Poniatowski

-Joachim Hreptowicz

-Andrzej Zamojski

-Adam Czartoryski

-Ignacy Potocki

24.10.1773 - KEN wysuwa do narodu uniwersale nadsyłania projektów, propozycji, memoriałów

Projektów nadesłano wiele.

PROJEKTY

Adolf Kamieński

-Edukacja obywatelska

Poniatowski

Bieliński Franciszek

-Sposób edukacji w 1 5 listach opisane- (Aby każdy stan był kształcony wedle swoich potrzeb) Cztery typy szkól:

1. Szkoła dla chłopów - czytanie, pisanie, rachunki, religia, fizyka, geometria w zastosowaniu praktycznym, wszelkie działania praktyczne: praca na roli.

2. Szkoła dla mieszczan- j. Niemiecki, czytanie, pisanie, początki prawa, rzemiosła, handlu

3. Szkoła dla szlachty - szkoły średnie: pisanie, czytanie - mieli nabywać w domu '

I stopień - niższy (3 letni) nauka języków -niemiecki

II stopień - wyższy (4 letni) nauki realne

4. Szkoła dla duchownych - o charakterze wyższym nauka: sposoby nauczania dzieci przegotowanie do pełnienie funkcji nauczyciela.

Bieliński był zwolennikiem szkolnictwa państwowego. W szkołach miała panować atmosfera rodzinna, harmonia.

Antoni Popławski

-O rozporządzeniu i wydoskonaleniu edukacji obywatelskiej projekt. Opublikowany 1775 r. III części:

I- O edukacji i instrukcji - o wychowaniu i nauczaniu

II- Jak rozłożyć po kraju instrukcję jak ćwiczyć młodzież

III- O rodzicach, nauczycielach, i o tym wszystkim ci zostało pominięte w części I i II Edukację dzieli na:

-fizyczną - zasada hartowania, ruchu dziecka (J. Lock) -moralną - nacisk na pracę

-rozumu - nacisk na zmysły a nie na słowa, doświadczenia a nie uwaga, najpierw porządek fizyczny a nie moralny, przechodzić od przykładów pospolitych do rzadkich, od bliższych do dalszych.

Trzeba uczyć poznawać prawdę. W każdej parafii powinny znajdować się szkoły parafialne 4-

letnie. Średnie 7-klasowe trwające 8 lat.

Proponuje podręczniki dla poszczególnych typów szkół.

Cztery okresy działalności KEN

I - OKRES 1773-1776 - uniwersale, programy. Komisja powołała Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych- Ignacy Potocki -przewodniczący. Grzegorz Piramowicz- sekretarz.

Towarzystwo Ksiąg Elementarnych:

- opracowywało podręczniki żeby były zgodne,

-wychodzi z apelem do uczniów polskich i zagranicznych

-w ciągu 20 lat przegotowało 27 podręczników, z których 5 było opracowanych przez uczonych zagranicznych.

1780 - ukazały się pierwsze podręczniki : -Gramatyka - Kopaliński -Nauka moralna- Popławski -Powinność nauczyciela - Piramowicz.

W pierwszym okresie zaczęto wprowadzać ustawy. TKE -opracowywało także materiały jak rozłożyć edukację po kraju ażeby nie obciążać uczniów. Materiały rozłożono na 7 klas i wprowadzano je do programu nauczania .

Szkoły Wojewódzkie

-Absolwenci byli przygotowywani do zawodu wojskowego i w instytucjach podatkowych -Ustalenie dokładnej rewizji przepisów na szkoły wojewódzkie

-Duży nacisk kładziono na nauki przyrodnicze 50%., oddzielona od nich naukę historii (historia naturalna).

TKElem.- włącza wiadomości o człowieku względem zachowania zdrowia: anatomia, fizjologia ochrona zdrowia.

H. Kołłątaj- ażeby przyrodę włączyć w kl. I

Feliks Oraczewski- wskazał iż nauka przyrody powinna wiązać się z praktyką

Fizyka ogólna - kl V, mechanika, hydralium kl. VI.

-Ignacy Potocki - do szkół średnich które opanowały podstawy j. Łacińskiego włączyć wypisy z dzieł wybitnych autorów starożytnych. ^y

-podkreślano konieczność zaplanowania nauczania pod kątem jego użyteczności w praktycznym życiu.

-zmiany w szkolnictwie elementarnym - szkoły mniejsze dla wiejskich dzieci, szkoły wyższe dla mieszczan

II-OKRES 1776-1783

Dokonuje się reformy Akademii Krakowskiej i Wileńskiej pod naciskiem H. Kołłątaja w 27 roku życia.

Reforma Akademii Krakowskiej

-Zostało zmienione wszystko zostały utworzone dwa kolegia

I- Kolegium o charakterze fizycznym: matematyka, fizyka, medycyna

II - Kolegium moralne: wydz. teologiczny, prawa, literatury Język ojczysty obowiązywał podczas wykładania Zmiany kadry profesorskiej - usunął starą zastępując nową Korzystanie z naukowców zagranicznych

Zbudowano nowe kolegia:

-obserwatorium

-kliniki

-ogród botaniczny

Zostały uruchomione seminaria: nauczycielskie- przygotowujące do szkół średnich Kładziono nacisk na nauki empiryczne, badawcze.

Reforma II Szkoła Główna Litewska - 1780

Dokonana przez Marcina Poczobuta Zmiany:

-kadrowe: pewne osoby usunięto, ograniczono skład kadry

Reformy nie dokończono bo zabrano środki. Dokończono w pełni dopiero w pierwszym 20-leciu XIX wieku.

Realizowano ustawy:

-powołująca do życia stan nauczycielski - karta nauczyciela -do stanu nauczycielskiego zostali zaliczeni wszyscy nauczyciele -wszelkie ustawy realizowano

III - OKRES 1783-1792

-Intensywna realizacja wszystkich ustaw

-Rozliczano KEN ze wszystkiego co zrobiła

-Powstają szkółki pokątne zakładane przez zbuntowanych

- Padają zarzuty że podręczniki powstają za granicą a nie znają sytuacji w Polsce -Zarzuty dotyczące programu - eksjezuici doprowadzają do zakładania szkół pokątnych.

IV -OKRES 1792-1794

-Powstanie kościuszkowskie

-Targowica

-III rozbiór Polski

10.04.1794 - wraz z upadkiem Polski upadla KEN

- przyznawanie prawa do tzw. pocztówki pamiątkowej- najwyższe odznaczenie dla ucznia i wychowawcy

- przyjmowanie oraz wydalanie z zakładu uczniów oraz wychowawców

Samorząd był odpowiedzialny za organizowanie różnego rodzaju wycieczek ( sprawy organizacyjne)dbał o czystość, organizował i przydzielał pracę

Rada pedagogiczna - złożona była z wychowawców. Odpowiadała za cele i wyniki w pracy kierunek wychowania i opiekę, organizację życia zakładowego i rozwój każdego dziecka. Rada pedagogiczna współdziałała z samorządem

Korczak stworzył bardzo rozbudowany system wychowania Wychowawca:

-musi poznać sam siebie i wyznaczyć sobie swoją własną ścieżkę życia. Jest to główny wymóg „Bądź sobą szukaj własnej drogi"

-musi odznaczać się autentyczną pracowitością, zajmować się poznawaniem dziecka, powinien być dobrym obserwatorem i diagnostą,

- powinien wczuwać się w świat uczuć i przeżyć dziecka

- powinien wspierać rozwój dziecka nie pod naciekiem, (dzieci wykonują tylko to do czego mają predyspozycje)

- powinien posiadać umiejętności organizatorskie, szczególnie w grupie

jest odpowiedzialny za wychowanków, ale nie jest odpowiedzialny za odległą przyszłość wychowanków

- powinien w praktyce realizować prawo dziecka do bycia tym dzieckiem - prawo do szacunku, tolerancji, niepowodzeń, niewiedzy

- powinien być cierpliwy

Pedagogika spolegliwego opiekuna - wychowawcy

- cały proces wychowania powinien wychodzić od dziecka, od jego potrzeb a nie od nauczyciela, dostosowany do faz rozwojowych dziecka

„My wychowujemy was, ale i wy wychowujecie nas dobrze, albo źle⁵⁵ „Dziecko w rodzinie nie tylko uczy się od rodziców, ale rodzice od dzieci".

listopadowego nastąpiła rusyfikacja szkolnictwa polskiego.

1839 - zostaje utworzony Okręg Naukowy Warszawski - poddany był całkowicie rosyjskiemu ministrowi oświaty. Historia jest całkowicie wykluczona, nauka tylko w języku rosyjskim. Nauczyciele i dyrektorzy są Rosjanami. Cały system oświaty polegał na szpiegostwie i donosicielstwie do władz.

Odbudowę szkolnictwa średniego podjął Aleksander Wielopolski - ale był krytykowany i zaprzestał działalności.

1869 - całe szkolnictwo średnie przekształciło się na rosyjskie. Szkolnictwo polskie całkowicie

znika i przechodzi do podziemia (tajne szkolnictwo średnie). Jest podejmowana społeczna

działalność oświatowa, która zaczyna rozwijać się na szeroką skalę.

Stanisław Brzeziński i Konrad Pruszyński - wydawali gazety (Gazeta Świąteczna)

Jan Władysław Dawid i żona Jadwiga Szczawińska dawidowa kierowała

Celina Smigowska, Stefania Sępołowska -zaczynają powstawać towarzystwa pod przykrywką np. Warszawskie Towarzystwo Dobroczynności, Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami- publikują różne broszury, dzieła - tajne .

1905 - do wybuchu strajku szkolnego w Warszawie doprowadziła młodzież szkół średnich i wyższych. Był poparty przez robotników i chłopów. Dało to odbicie na tworzenie Kół Nauczycielskich.

W zaborze pruskim istniały na początku szkoły średnie, ale od ........znikł j. Polski i wprowadzono

j..........

1900 - całkowicie został usunięty j. Polski nawet z nauczania religii. Wszystko było w języku niemieckim.

W zaborze pruskim powstawały tajne towarzystwa oświatowe, koła samokształcenia, tajne biblioteki i czytelnie. -Towarzystwo Oświaty Ludowej -Towarzystwo Czytelni Ludowych

Młodzież zaczyna organizować tajne nauczanie- Towarzystwo Filomackie, Stowarzyszenie Tomasza Zana - rozszerza patriotyzm

Zabór austriacki

Szkoły średnie powstały w okresie autonomii Galicji. Były to gimnazja filologiczne- był j. Polski ale nie w pełnym zakresie, greka, łacina. Program nauczania w gimnazjum filologicznym był oderwany od rzeczywistości od potrzeb życia. Gimnazja te otwierały drogę dalszemu kształceniu na uczelniach wyższych. Znaczny procent dzieci był mieszczan i chłopskich.

Szkolnictwo wyższe.

W zaborach nie było rozwijane tego typu szkolnictwo.

Uniwersytet Wileński w XIX miał cztery wydziały

-teologiczny

-filozoficzny

-prawa

-medycyny

W początkowym okresie swojej działalności był dobrze przygotowany (bracia Sniadeccy, Słowacki, Lelewel, Jundził). Za czasów działalności uniwersytet był ośrodkiem kultury. U. Wileński sprawował nadzór nad szkołami średnimi w kilku guberniach.

1800- w Warszawie zostaje założone Towarzystwo Przyjaciół Nauk- była to tajna organizacja która miała się zająć badaniami naukowymi.

V/ skład TPN -wchodzili Stanisław Staszic, Bogumił Linde, Onufry Kopczyński, Bracia Sniadeccy.

TPN -wspomogło wydanie Słownika polskiego - B. Lindego

1807 - powstają Kursy prawne które kształcą sędziów.

1809 - Kursy prawne przekształcają się w 3-letnie szkoły prawne

1809 - powstaje Szkoła Lekarska

Powstanie styczniowe i zabory przyczyniło się do zaprzestania rozwoju tego szkolnictwa.

1867 - został wprowadzony do szkół jako obowiązkowy język rosyjski. Wszelkie ślady polskości

były tępione, zniesiono naukę w języku polskim. Doprowadziło to do tworzenia tajnej oświaty

polskiej.

Zabór pruski

Nie było jednolitego szkolnictwa dla każdej dzielnicy. Na śląsku i pomorzu szkolnictwo było całkowicie zgermanizowane. Zaborca dbał o wysoki poziom kształcenia i doskonalenia metod kształcenia.

W Księstwie Poznańskim nasilenie germanizacji nastąpiło dopiero po upadku powstania listopadowego.

Eweryst Estkowski - za jego działalności wydawanych wiele czasopism „Szkoła Wiejska"rozwijano oświatę polską. Zwrócił uwagę na kształcenie nauczycieli, powstawały szkółki niedzielne. Trentowski i Wolski współpracował z Estkowskim. Przed nauczaniem elementarnym należy postawić dwojaki cel: -uszlachetnić nauczaniem -kształcić władze umysłowego

-przekazywać najważniejsze wiadomości (wiadomości praktyczne)

naukę należy rozpocząć od ćwiczeń podstawowych: pisanie, uczenie samogłosek, spółgłosek.

Szkolnictwo elementarne w Królestwie Poznańskim W zasadzie polskie do czasu rządów Bismarka

1872-1873 - ulega przekształceniu na niemieckie, ale dopuszczano naukę religii w języku polskim 1901- wprowadzono przymusową naukę religii w języku niemieckim. Doprowadził do tego bunt dzieci. Dzieci zostały pobite przez nauczycieli- Proces szkolny we Wrześni.

Zabór austryjacki - germanizacja w szerokim zakresie (szkoły, urzędy, religia). Józef Dietel który był profeorem Uniwersytetu Jagiellońskiego posłem na sejm krajowy. Za jego działalności sejm powołał w 1866 r. Radę Szkolną Krajową - odrębna władza oświatowa która miała sprawować pieczę nad szkołami ludowymi elementarnymi i średnimi.

1867 - została uchwalona i zatwierdzona przez sejm krajowy ustawa wprowadzająca do szkół język wykładowy polski.

1868 - na mocy tej ustawy zostaje usunięty od wpływu i nadzoru nad szkolnictwem kościół.

1872 - Sejm Krajowy wprowadza obowiązek szkolny oraz bezpłatne nauczanie. Podejmowano działania w zakresie powołania szkolnictwa w seminariach nauczycielskich. 1884- ustawa została być w całkowitym zakresie

1895 - ustawa była całkowicie realizowana i do tego okresu wprowadza dwa typy szkół ludowych/ -szkoły miejskie

-szkoły wiejskie ( po szkołach wiejskich nie można było dalej kształcić się, dlatego chłopi buntowali się ).

Szkolnictwo średnie

Nad szkolnictwem średnim całkowitą władzę i pieczę sprawowały rządy zaborcze- było całkowicie rusyfikowane i germanizowane.

Adam Czartoryski, Tadeusz Czacki - zaczęli działalność. Czacki miał poparcie H Kołłątaja i tworzono szkolnictwo polskie na Wołyniu.

1805- powstało w Krzemieńcu liceum , które sprowadzało wybitnych profesorów z uniwersytetów Klasy wyższe miały odpowiednie kierunki: prawny,

Izba Edukacyjna była za to odpowiedzialna w Księstwie Warszawskim, prowadziła nabór nauczycieli. Szkoły miały charakter świecki

Do 1830 (powstanie listopadowe) jako tako szkolnictwo rozwijało się. Po upadku powstania

System wzajemnego nauczania Bella oraz Lancastera

System wzajemnego nauczania powstał w Anglii zapoczątkowany przez Andrzeja Bella i Józefa Lancastera. Było to bardzo duże wyzwanie bo było brak nauczycieli.

Gromadę dzieci wprowadzano do sali i dzielono na dziesiątki ze względu na wiek i poziom posiadanej wiedzy. Każde dziecko otrzymywało swój numer. Numer 10 otrzymywało dziecko które było najstarsze w danej grupie i posiadało największą wiedzę. Numer starszy miał zaopiekować się numerem młodszym. Uczniowie pełnili funkcję monitorów, którzy nauczali wszystkie dzieci. Nauczyciel przekazywał wiedzę monitorowi a on wszystkim dzieciom. Monitor promował uczniów do następnej klasy, był odpowiedzialny za dyscyplinę w klasie.

Nauczyciel uczestniczył w zajęciach jako obserwator, opracowywał program dla monitora. Taki poziom nauczania był bardzo niski, bo nauczyciele byli słabo wykształceni (wiedza na poziomie elementarnym, pisanie czytanie ale nie zawsze rachowanie).

Poglądy pedagogiczne i działa J.F. Herbarta

Herbart - wybitny niemiecki psycholog i pedagog z zamożnej rodziny urzędniczej. Dzieła:

-Pedagogika ogólna wyprowadzona z celu wychowania.

-Psychologia jako nauka na nowo oparta na doświadczeniu, metafizyce i matematyce. -Wykłady pedagogiczne w zarysie (ściśle wiążą pedagogikę z etyką i psychologią. Etyka wyznacza i uzasadnia cel wychowania. Psychologia jest środkiem wiodącym do tego celu. Etyka=nauka moralna, o pięknie moralnym

Pięć idei praktycznych, które razem wzięte określają ideał osobowości normalnej i najwyższy cel w życiu:

1. wewnętrznej wolności duchowej

2. wewnętrznej wolności doskonałości

3. wewnętrznej wolności życzliwości

4. prawa

5. słuszności

Człowiek ma silny moralnie charakter. Jest to najwyższy cel wychowania, silny moralnie charakter,

odporność na stresy

Środki:

-kierowanie - zaprawianie od wczesnego dzieciństwa do zewnętrznego porządku w życiu poprzez dozór, autorytet, sympatię, organizowanie odpowiednich zajęć, pielęgnowanie fizycznego rozwoju (ale żeby nie rozpieszczało organizmu), hartowanie, odpowiednia organizacja zajęć był przeciwnikiem marnowania czasu.

-karność - Jest niezbędna do osiągnięcia celów. Dopuszcza nie tylko zakaz rozkaz, ale także karcer i stosowanie kar cielesnych. Według tego można ukształtować silnie moralny charakter, -nauczanie - wychowanie polega nie tylko na kształceniu, ale na kształtowaniu zmian dodatnich uczniów. Nauczyciel powinien zwrócić uwagę na rozwój psychiczny dziecka ( w przedstawieniach) mogą być zgodne lub przeciwne.

Proces wychowania powinien polegać na wielostronnym zainteresowaniu uczniów. Zainteresowanie empiryczne: żądza wiedzy, ciekawość. Zainteresowanie ma być pośrednie i bezpośrednie

Zainteresowanie bezpośrednie- dla samej rzeczy, nie pod wpływem kogoś, czy czegoś. Wiążą się z uwagą mimowolną. Natomiast uwaga mimowolna jest skutkiem zainteresowania pośredniego Zainteresowanie pośrednie - zleży ze względu na czynniki uboczne

-Skuteczność nauczania zależy od jego toku, czyli od rozczłonkowania, rozłożenia materiału na człony.

KEN - całą pracę oparła na idei samorządności młodzieży,

- zabiegano o kształcenie państwowe.

- nie dopuszcza kobiet do szkół średnich, nie było środków.

1780 -otwarto seminarium krakowskie 1783 - otwarto seminarium wileńskie W seminarium nauka trwała 4 lata

Przygotowywano praktyki dla nauczycieli, próbne lekcje w szkołach . Znaczenie KEN

-stała się wzorem do naśladowania tworzenia szkół w Prusach oraz Rosji

I- osiągnięcia pedagogiczne

II- osiągnięcia społeczno - narodowe

I -wymiar pedagogiczny:

-stała działalność,

-centralna władza oświatowa odpowiedzialna za tworzenie tego typu szkolnictwa, - dostosowanie programów nauczania do potrzeb życia społecznego życia narodu.

II- społeczno -narodowe:

-wychowanie patriotyczno- obywatelskie zmieniało świadomość narodu.

Poglądy pedagogiczne i działa J.H. Pestalozzi

Stworzył nową szkolę początkową. System był oparty na psychologii dziecka - tworzy dokładnie programy nauczania. Kładzie duży nacisk na pracę fizyczną (gospodarstwo domowe) Dzieci kształcą się w okresie 5-13 lat

Cały swój majątek przeznaczył na zakładanie zakładów dla dzieci biednych Dzieci były odpowiedzialne za uprawę, hodowlę zwierząt i rzemiosło. Wyróżnił trzy elementy nauczania:

- liczba - służy do liczenia

- kształt - do mierzenia

- nazwa - do mówienia

W zakładzie nauka rozpoczynała się od rysunku linii prostych. Rysunek przygotowywał do pisania Metoda synkretyczno- dźwiękowa. Nauka mowy z ćwiczeniami uwagi, spostrzegawczości i wyobraźni

Nazywanie przedmiotów zapoznawało z rzeczownikami, stanów rzeczy z czasownikami a właściwości z przymiotnikami.

Do nauki rachunków używano liczmanów: kamyki, fasolki, ziarenka. Później używano tablicy jedności.

Krytykowano schematyczność Pestalozziego, nie wprowadza nic nowego.

Przy zakładach otwiera seminaria nauczycielskie, gdzie kształci nauczycieli - „ w nowym duchu" Nauczyciel powinien pełnić działalność społeczną.

DZIEŁA

-Leonard i Gertruda

-Jak Gertruda uczy swoje dzieci.

Kierunki nauki o rzeczach rozumiano jako nauczanie początkowe, które zaznajamiało dzieci z najbliższym otoczeniem co rozwijało spostrzegawczość

W ramach reformy KEN

Trzy typy szkół:

-Szkolnictwo parafialne- wychowanie moralne, cnoty -Szkolnictwo średnie -Szkolnictwo wyższe

Szkolnictwo parafialne: cnoty społeczne, moralne, ekonomiczne

Cnoty ekonomiczne- bogacenie siebie jest bogaceniem kraju . Cechy: gospodarność, pracowitość Cnoty polityczne- miłość ojczyzny, lojalność wobec praw i urzędów

cnoty społeczne- konflikty stanowe i wewnątrz stanowe, szacunek dla człowieka, wyrozumiałość Cnoty moralne- stosunek człowieka do samego siebie, otoczenia, państwa, narodu.

1775 - pierwsze seminaria nauczycielskie dla szkół parafialnych pod Wilnem. Pierwszy rok-wzorowe czytanie, pisanie, katechizm, podstawy moralności, rolnictwo, ogrodnictwo, leczenie bydła, śpiew chóralny.

1782 - pierwsze seminarium (30 nauczycieli)

1789 - Seminarium w Łowiczu Kolegium Nauczycielskie i Licencjat Do 1783 powstało na terenie korony 190 Litwa - 1777 -390 szkół

Szkolnictwo średnie

Głównie dla młodzieży szlacheckiej podzielone na szkoły: -Wojewódzkie- szkoły wojewódzkie o stopniu wyższym

- powiatowe o stopniu niższym Taki podział trwał do 1783 i w 1783 zmieniono ten podział Podzielono na 10 wydziałów: -ó znajdowało się w Koronie w Polsce -4 na Litwie

W każdym z tych wydziałów była 1 szkoła wydziałowa i kilaka szkół podwydziałowych. Na czele szkoły wydziałowej stał rektor, który zarządzał szkołami wydziałową i podwydziałowymi Poza rektorem był prefekt - pomocnik rektora, 6- profesorów , 1 -kaznodzieja, 1 lub 2 metrów -byli to nauczyciele języków nowożytnych

Szkoły podwydzialowe

-Prorektor, który odpowiadał przed rektorem , 6 -profesorów

Szkoły wydziałowe

-realizowano 6 klas przez 7 lat program:

-arytmetyka, algebra, historia naturalna: ogrodnictwo,, rolnictwo, j. francuski i niemiecki (j

Nowożytne), nauka moralna, j. ojczysty

Gabinety:

-ogrody doświadczalne -drukarnia

-organizowano różne uroczystości -popisy uczniów: przemówienie, akademie

Działania króla Stanisława Augusta -popierał edukację młodzieży, medal delegendii dla najlepszych uczniów z prywatnych środków króla.

---