Erystyka i jej wpływ na proces komunikacji
Erystyka - Słowo pochodzi z klasycznego języka greckiego - eeristikós, czyli kłótliwy, od ris oznaczający kłótnię, spór, walkę oraz imię bogini niezgody, córki Nocy.
Erystyka - to sztuka umiejętnego argumentowania słuszności głoszonego poglądu, bez względu na rodzaj argumentów i używanych zwrotów retorycznych, po to aby przekonać, skutecznie odeprzeć, lub obalić poglądy oponenta.
Erystyka była rozwijana w starożytnej Grecji przez sofistów, miedzy innymi przez Gorgiasza z Leontinoj.
Po skrytykowaniu Erystyki przez Sokratesa i odrzuceniu przez ówczesnych filozofów na nowo sztukę erystyki ożywił niemiecki filozof z przełomu XVIII/XIX w. Artur Schopenhauer.
Filozofia Schopenhauera jest częściowo uwarunkowana poglądami jego epoki
Opierając się na filozofii Kanta stworzył własna teorię metafizyczną, w której świat zewnętrzny zależy od osobowości, natomiast każdy umysł , który poznaje świat, subiektywnie zabarwia przedmioty swojego poznania. Wg Schopenhauera świat to egzystencja wypełniona cierpieniem i lękiem a jedyny sposób na walkę z cierpieniem to współczucie, jego filozofia zawierała elementy filozofii hinduskiej. Ten filozof postrzegał świat bardzo pesymistycznie.
Teraz krótko o dialektyce i logice, od których pochodzi dialektyka erystyczna.
Te wyrazy mające różne znaczenie były używane jako synonimy już od starożytności, poprzez średniowiecze i w czasach nowożytnych.
Schopenhauer pojęcie dialektyki wywiódł z filozofii antycznej. Po wielu przekształceniach tego terminu i zmianach zostały oddzielone od siebie dwa terminy logika i dialektyka gdzie dialektyka -to sztuka rozmawiania, dyskutowania polegająca na wspólnym myśleniu rozmówców.
Natomiast logika znaczy tyle co myśleć obliczać oraz słowo i rozum czuli „nauka o sposobach działania rozsądku” ,nauka o działaniu czystego rozumu.
W skrócie rzecz ujmując dialektyka to forma natomiast logika to treść wypełniająca formę.
Pojawia się jednak problem gdy dwie istoty powołując się na rozsądek i działanie rozumu chcą przedstawić swój indywidualny sposób myślenia jako poprawny i obiektywny.
Podczas wymiany zdań każda strona nie skupia się na rewizji własnych myśli , ale stara się znaleźć błąd w myśleniu przeciwnika. Schopenhauer zauważa , że człowiek chce mieć zawsze rację, co wynika z jego natury dlatego też stworzył pojęcie dialektyki erystycznej - jest to nauka o wrodzonej chęci , człowieka do tego by mieć zawsze rację.
DIALEKTYKA ERYSTYCZNA - to sztuka dyskutowania, w taki sposób, aby zachować pozory racji
PER FAS ET NEFAS.
Czyli obiektywna prawda jakiegoś twierdzenia a przekonanie o słuszności twierdzenia słuchaczy to dwie różne rzeczy. Dialektyka zajmuje się przekonaniem o słuszności twierdzenia.
Logika zajmuje się prawdą obiektywną , natomiast w dialektyce odsuwa się prawdę obiektywną na bok, najważniejsza staje się obrona własnego twierdzenia lub obalenie twierdzenia przeciwnika.
Wrodzona próżność człowieka prowadzi do tego , że podczas dyskusji kiedy nie mamy już argumentów, a nasze twierdzenie może zostać obalone, dążymy do tego aby stworzyć pozory prawdziwości swojego twierdzenia. Jesteśmy nieuczciwi w dyskusji, chcemy postawić na swoim nawet wówczas gdy mamy wątpliwości co do słuszności naszego twierdzenia a wynika to z naszych złych skłonności- czyli jak widać bierze tutaj górę pesymistyczna filozofia Schopenhauera i jego twierdzenie , że człowiek z natury jest zły.
Schopenhauer ożywił erystykę opisał walory i formy argumentacji erystycznej nie z punktu widzenia kunsztu prowadzenia sporów , ale zasad logiki.
Tak naprawdę dał wskazówki jak dyskutować , żeby nie dać się wkręcić swojemu rozmówcy, aby być czujnym a także jak rozpoznać , intencje naszego „przeciwnika”(oczywiście w cudzysłowiu).
W swoim dziele „ Erystyka sztuka prowadzenia sporów” Schopenhauer podał sposoby których nie należy używać a nawet je zwalczać podczas prowadzenie sporów. Jego zamierzeniem było przedstawienie i zdemaskowanie wszelkich metod erystycznych u przeciwnika, a także wyczulenie w celu wychwytywania niewłaściwych lub nieuczciwych argumentów przeciwnika.
Często dajemy się zaskoczyć , przez pozorną argumentację i wycofujemy się, a zwycięsko wychodzi ten kto sprytnie obroni własne argumenty nie zawsze słuszne.
Schopenhauer nazywa dialektykę SZERMIERKĄ UMYSŁOWĄ- KTÓRA SŁUZY DO WYKAZANIA SWOJEJ RACJI W DYSKUSJI.JEJ CELEM KOŃCOWYM JEST POZORNA PRAWDA NIE ZAŚ OBIEKTYWNA PRAWDA.
PODSTAWY DIALEKTYKI
SPOSOBY NA OBALENIE TEZY , KTÓRA JEST PODSTAWĄ W KAZDEJ DYSKUSJI
1. modus ad rem- czyli wykazujemy, że twierdzenie ,teza ,sformułowane przez nas lub przeciwnika nie zgadza się z natura -prawdą obiektywną.
2. modus ad hominem lub ex concessis- wykazujemy , że twierdzenie nie zgadza się z innymi twierdzeniami przeciwnika, na które on się zgodził
DROGI NA OBALENIE TEZY , KTÓRA JEST PODSTAWA W KAZDEJ DYSKUSJI
1.bezpośrednie obalenie twierdzenia- jest to atak na tezę, wykazujemy brak słuszności twierdzenia
Możemy to zrobić na dwa sposoby
a)wykazujemy błędy w twierdzeniu
b)wysłuchujemy całego twierdzenia i atakujemy wnioski
2. pośrednie obalenie twierdzenia
apogoga- przyjmujemy twierdzenie i łączymy z innymi twierdzeniami, jeżeli wyciągniemy z tego błędne wnioski niezgodne z naturą bądź z innymi twierdzeniami przeciwnika tzn. , że twierdzenie które przyjęliśmy jako słuszne było błędne
instancja- za pomocą bezpośredniego dowodu obalamy twierdzenie odnoszące się do każdego przypadku twierdzenia
KAŻDA DYSKUSJA ODBYWA SIĘ NA TLE RZECZYWISTYM ALBO TYLKO POZORNYM ZA
POMOCĄ PRAWDZIWYCH LUB NIEPRAWDZIWYCH ARGUMENTÓW
SPOSOBY PROWADZENIA DYSKUSJI CELEM OBALENIA TEZ PRZECIWNIKA -KILKA PRZYKŁADÓW
I SPOSÓB UOGÓLNIENIE
Rozszerzamy wypowiedź przeciwnika przesadnie, dokonując przy tym ogólnikowej interpretacji, swoją wypowiedź zawężamy z tego powodu , że im bardziej ogólnikowa wypowiedź to bardziej narażona na ataki
III SPOSÓB
Przyjmujemy twierdzenie wygłoszone w sensie relatywnym jakby było ogłoszone w sensie ogólnym albo pod zupełnie innym kątem i z tej pozycji je obalamy.
VII SPOSÓB
Dowodzimy słuszności postawionej przez nas tezy poprzez przeprowadzenie taktyki zapytań- celem udowodnienia postawionego przez nas twierdzenia.
Zadajemy wiele pytań i kilka naraz- ukrywamy w ten sposób na czym nam zależy w odpowiedziach przeciwnika.
VIII SPOSÓB
Doprowadzenie przeciwnika do złości- celowe szykany, bezczelne zachowanie się
IX SPOSÓB
Maskujemy to na czym nam zależy stawiając pytania w taki sposób aby nie doprowadzić do właściwych wniosków, przeciwnik jest zdezorientowany i nie do czego się zmierza.
X SPOSÓB
Jeśli nasz przeciwnik umyślnie negatywnie odpowiada na pytania nasze to zaczynamy pytać o przeciwne rzeczy tak aby zdezorientować go, aby nie wiedział na którym pytaniu nam zależy
XIII SPOSÓB
Chcąc aby przeciwnik przyjął naszą tezę wypowiadamy również antytezę- którą przedstawiamy bardziej przejaskrawioną, a przy porównaniu ta druga wydaj się sensowniejsza
Np. .Rodzice powinni dbać o zdrowie swoich dzieci - nasza teza
A antyteza to :
„Czy dawanie codziennie dzieciom chipsów to przejaw miłości czy głupoty rodziców?”
XIV SPOSÓB- BEZCZELNY MANEWR
Otrzymujemy odpowiedzi na nasze pytania niezgodne z naszym celem zamierzonym, mimo to traktujemy nasz wniosek jako uargumentowany i triumfalnie go wygłaszamy czyli działamy przez zaskoczenie jeżeli przeciwnik jest nieśmiały a my bezczelni to mamy zagwarantowany sukces
XVI SPOSÓB
Badamy każde twierdzenie przeciwnika czy nie pozostaje ono w sprzeczności z tym co poprzednio przyznał lub powiedział.
Znajdujemy jakąś szykanę na naszego przeciwnika.
XVIII SPOSÓB
Jeżeli nasz przeciwnik zastosował argumentację którą jest w stanie nas pobić to zawczasu przerywamy bieg dyskusji aby nie doprowadził on tej argumentacji do końca.
Odbiegamy od tematu.
XXVII SPOSÓB
Kładziemy nacisk na argument przy którym przeciwnik wpada w złość niespodziewanie, gdyż wskazuje to na słaby punkt jego rozumowania.
XXIX SPOSÓB
Jeżeli zauważamy , że zaczynamy przegrywać to stosujemy dywersję- zaczynamy mówić o czymś zupełnie innym w ramach przyzwoitości lub zupełnie bezczelnie.