219. W skład kom. bakt. wchodzi cytoplazma z nukleoidem i rybosomami i ona jest otoczona błoną cytoplazmatyczną i ścianą komórkową. Niektóre bakterie mogą zawierać elementy dodatkowe. tzn rzęski, fimbrie, przetrwalniki, wtręty cytoplazmat., plazmidy, transpozony. Brak natomiast elementow typowych dla eucaryota tzn mitochondriow, plastydów, siateczki śródplazmatycznej, lizosomów, wakuol i aparatu golgiego.
220. W CYTOPLAZMIE toczą sie wazne dla życia funkcje wiec zawiera substancje zapasowe, białka, polimery kw nukleinowych, metabolity, wode, jony.
221. Nukleoid czyli chromosom bakteryjny nie jest osłonięty błoną, nie ma jąderek. Kom. bakter jest haploidem. DNA ma postać podwójnej spirali (złożonej z dwóch komplementarnych łańcuchów polinukleotydowych, )zwiniętej w kłębek.W nim są różne geny, nie ma odcinków niekodujących tzn intronów. Wśród genów mamy: 1.geny strukturalne,tzn fragm. ciągłe DNA kodujące całe zestawy biorących udział w jakimś szlaku enzymów i kontrolowane przez operatora. 2.geny regulatory. Tylko część DNA każdego genomu bierze udział w kodowaniu sekwencji aminokwasów, inne obszary działają w takich procesach jak replikacja DNA, rekombinacja, kontrola ekspresji genów, strukturalna organizacja chromosomu. Taki nukleoid jest przyczepiony do konkretnego miejsca błony cytoplazmat. czyli mezosomu lub do ściany komórkowej. Replikacja zawsze zachodzi mechanizmem semikonserwatywnym.
222. Mezosom to wpuklenie błony cytoplazmatycznej do wnętrza komórki, wystepuja tu liczne enzymy biorące udział w syntezie sciany kom. oraz oddechowe i związane z procesami oksydoredukcyjnymi.W cytoplazmie może być nawet 10 000 rybosomów, ktore tworza agregaty, to takie centra syntezy białek.
223. Błona cytoplazmat jest to narząd pobierania i wydalania, wykazuje selektywną wybiórczośc wobec niektorych substancji. Zbudowana jest z podwójnej warstwy fosfolipidów 70% z powtykanymi białkami 30%, jest tu też trochę węglowodanów ale nie ma steroli, wyjątek stanowią mykoplazmy. Częsc białek błonowych funkcjonuje na zasadzie enzymów które katalizują transport czynny i noszą nazwę permeaz. W błonie są też nośniki lipidowe oraz enzymy, które odgrywają ważną rolę w procesie biosyntezy peptydoglikanu i tworzenia przegrody podczas podzialu. Właśnie te enzymy są miejscem działania antybiotyków B-laktamowych i nazywamy je białkami wiążącymi penicylinę PBPs. Ogólnie białka występujące w błonie można podzielić na cztery grupy: 1.transportujące 2. syntetyzujące mureine np. PBP czy syntetyzujące LTA czy LPS 3. systemu sekrecyjnego 4. regulatorowe tzn takie odpowiadające na sygnały zewnętrzne przez białka sensorowe. Błona komórkowa ma taką sama budowę zarówno u bakterii gram dodatnich jak i gram ujemnych.
224. Sciana komórkowa zawiera peptydoglikan czyli mureine. Są to długie łancuchy polipeptydowe zbudowane z dwucukrów N-acetyloglukozaminy i kwasu N-acetylomuraminowego. Każda cząsteczka kwasu połączona jest z tetrapeptydem którego drugi koniec łączy się z drugim łańcuchem polisacharydowym.tetrapeptydy są też połączone miedzy sobą i tak powstaje cała sieć. Taka struktura bardzo dobrze chroni protoplast. Ze względu na różnice w budowie ściany kom. bakterie dzielimy na gram dodatnie i gram ujemne.
225. Ściana kom gram dodatnich ma jednolitą strukture zbudowana jest z grubej warstwy peptydoglikanu 60%, kwasów techojowych:rybitolowego i glicerolowego(, ktore sa polimerami bogatymi w fosfor i są czynne immunologicznie co nie pozostaje bez wpływu na chorobotwórczość) ,polisacharydów, kwasów mykolowych i białek zawiązanych kowalencyjnie. Sam peptydoglikan tworzy sieć trójwymiarową i w wersji klasycznej może być hydrolizowany przez lizozym, który występuje np w ślinie jednak u niektórych bakterii jest zmodyfikowany co sprawia że jest oporny na działanie lizozymu a takie bakterie są bardziej chorobotwórcze. Kwasy techojowe i białka mogą być determinantami antygenowymi więc też warunkują właściwości chorobotwórcze.
226. Ściana kom. gram ujemnych oddzielona jest od błony kom. przestrzenią periplazmatyczną w której są B-laktamazy i składa się z peptydoglikanu i błony zewnętrznej OM. Peptydoglikan jest cieńszy i tworzy siatkę dwuwymiarową , z OM połączony jest lipoproteiną mureinową. Sama błona zewnętrzna zbudowana jest z trzech elementów: fosfolipidów, białek i Lipopolisacharydu LPS. W podwójnej warstwie fosfolipidów leżą różne rodzaje białek50%. Są to białka główne,tworzące kanały dyfuzyjne nazywane porynami, przez te kanały mogą wnikać np rozne antybiotyki, brak takich poryn wiąże się z większą chorobotwórczością. Są też inne białka związane z transportem żelaza czy witamin lub cukrów, niekiedy tworzą ons swoise systemy transportowe. Ogolnie bialka bl. zew. nie wykazują aktywności enzymatycznej a pełnią funkcje w stabilizacji struktury OM i w wiązaniu mureiny, uczestniczą w dyfuzji substratów odżywczych do wnetrza oraz wykazują właściwości biologiczne ważne w patogenezie zakażeń. Dzięki posiadaniu takiej bł. kom. bakterie gram ujemne są odporne na działanie detergentów, wolnych kw. tłuszczowych, niektórych antybiotykow jak nowobiocyna i barwników. Zewnętrzną warstwę OM stanowi 227. LPS składa się on z lipidu A, oligocukru rdzeniowego i wielocukru o swoistości antygenowej O, czyli antygenu somatycznego. LPS jest odpowiedzialny za wiele objawów chorobowych u ludzi. Oligocukier rdzeniowy jest podobny u wszystkich bakterii i nazywany jest antygenem wspólnym. Antygen somatyczny jest zróżnicowany i ze względu na jego skład bakt. gram ujemne dzielimy na gatunki i rodzaje .Zbudowany jest on z cukrów prostych heksoz. Jest termostabilny. Bakterie takie jak Neisseria nie zawieraja antygenu somatycznego i nie maja LPSu a LOS tzn. lipooligosacharyd. Lipid A zbudowany jest z dwucukru z podstawnikami tłuszczowymi, jest integralną częścią błony zewnętrznej i może hamować przechodzenie przez nią antybiotyków i innych związków. LPS ma cechy antygenu pełnowartościowego i jest głownym elementem odpowiedzialnym za chorobotwórczość bakterii, może wywołać nawet wstrząs septyczny. Za wywołanie wstrząsu odpowiedzialny jest lipid A. LPS i LOS to endotoksyny, ich toksyczność jest niska w porównaniu z egzotoksynami Toksyna lipopolisacharydowa nie jest swoista i wywołuje podobne efekty biologiczne u zwierząt i ludzi. Efekty te są wielokierunkowe i zależą od dwaki, należą do nich: miejscowe reakcje skorne, goraczka, leukocytoza, aktywacja dopelniacza,obnizenie ciśnienia, agregacja płytek. Endotoksyny sa słabymi antygenami wiec nie sa wykorzystywane ani do produkcji toksoidow ani szczepionek.
228. Funkcje mureiny w komórce bakteryjnej: 1.ochrona przed skutkami zmian osmotycznych środ. oraz przed urazami; 2.ochrona przed czynnikami chemicznymi takimi jak rozpuszczalniki i detergenty; 3.utrzymanie wewnątrzkomórkowego turgoru; 4.elastyczność i wytrzymałość na rozciąganie; 5.udział w procesach podziału komórkowego oraz wzrostu; 6.właściwości biologiczne np. adiuwantowe; 7.funkcja sita molekularnego które utrzymuje właściwy stan fizyczny i stopień hydratacji w tym tez funkcjonowanie systemów jonowymiennych; 8.kotwiczenie i stabilizacja struktur zew.kom. takich jak fimbrie, rzeski, otoczki; 9.sakulus tzn. woreczek mureinowy który utrzymuje kształt komórki.
229. OTOCZKA Oprócz ściany kom.bakt. mogą być otoczone polimerem sacharydowym tworzącym grubą wyraźną warstwę. Są dwa rodzaje otoczki 1. wielocukrowa taka jak u neisserii mening. czy haemophilusa infl. oraz 2.polipeptydowa jak u bacillus anthracis. Wytwarzanie otoczki jest kontrolowane genetycznie ale zależne od warunków środ.. Otoczki są dobrym antygenem , indukują wytwarzanie swoistych p/ciwcial, chronią kom.bart.przed wysychaniem oraz fagocytozą, uczestniczą w adhezji i są nieprzepuszczalne dla antybiot.wiec zwiekszaja chorobotwórczość. Są tez bakterie pokryte nie otoczka a delikatniejszym glikokaliksem np gronkowece co podnosi ich zjadliwość. Z elementów dodatkowych u bakterii możemy spotkać też rzęski i fimbrie.
230. Rzęski są to długie i puste w środku spiralne filamenty zbudowane z flageliny, wychodzące z błony cytoplazmatycznej i przymocowane za pomocą ciałek podstawnych. Spiralny filament zbudowany jest z białka, które jest immunogenem to antygen H. Dzięki rzęskom możliwy jest ruch bakterii. Wykazują one zdolnośc chemotaksji.
231. Fimbrie są nitkowatymi dodatkami zbudowanym z podjednostek białkowych piliny, są swoistymi immunogenami. Występują zasadniczo u bakterii gram ujemnych enterobacteriace, haemophilus czy pseudomonas.Są krótsze niż rzęski. Wyróżniamy dwa typy fimbrii tzn płciowe i zwykłe. Te płciowe uwarunkowane są genami plazmidowymi i zawierają kanał którym przenosi się pozachromosomalny DNA.Komorka z fimbriami plciowymi funkcjonuje jako dawca genu plazmidowego ewentualnie transpozonowego komorce biorcy. Zwykłe pili są lektynami, które wiążą receptory polisacharydowe gospodarza, wytwarzane są pod wpływem genów chromosomalnych lub plazmidowych. Oba typy fimbrii wplywaj na chorobotworczosc i zkaźność, te plciowe moga np przenosic geny z opornoscia na antybiotyki lub produkcja toksyn, natomiast te zwykle pomagaja bakteriom przeniknąć do organizmu gospodarza. W niekorzystnych warunkach bakterie mogą wytwarzać przetrwalniki które pomogą im przetrwać te warunki. Niektóre bakterie w cytoplazmie mają ziarnistości z substancjami zapasowymi tzw. ciałka wtrętowe. Niezależnie od nukleoidu w bakteriach mogą występowac pozachromosomalne czynniki dziedziczenia, należą do nich plazmidy, transpozony i bakteriofagi. Bakteriofag to wirus bakteryjny, który jest w stanie unicestwić kom bakterii.transpozon to fragment DNA podatny na translokacje, ktory zawiera określone geny i musi połaczyc sie z sekwencją replikacyjną.
232. Plazmid tez zawiera geny ale ma zdolnośc autoreplikacji, zasadniczo forma kolista cccDNA ale zdarzają sie plazmidy liniowe. W plazmidzie są geny kodujące od kilku do kilkuset białek. Każdy plazmid posiada trzy moduły: replikacyjny, stabilizacyjny i funkcjonalno-strukturalny. Plazmidy mają bardzo duży wpływ na zakaźność i chorobotwórczość ponieważ moga zawierać geny determinujące:-1.zdolność do koniugacji, rekombinacji i syntezy enzymów restrykcyjnych i modyfikujących DNA-2.wytwarzanie antygenów np toksyn-3.zmianę właściwości adhezyjnych komórek-4.opornośc na antybiotyki-5.produkcję bakteriocyn-6.pewne właściwości anaboliczne i kataboliczne.-7sa plazmidy wielorakiej oporności determinujące syntezę swoistych enzymów umożliwiających :degradacje antybiotyku, modyfikacje antybiotyku, modyfikacje miejsca dzialania antybiotyku, zmieniajacych przepuszczalnosc.
233. Transpozony mogą występować w chromosomie bakter, plazmidach, bakteriofagach, mogą przemieszczać sie w obrebie chromosomu, z chromosomu na plazmid i odwrotnie. Na koncach transpozonu znajduja sie sekwencje insercyjne odpowiedzialne za integrację z replikonem w okreslonym miejscu. W transpozonach moga byc nastepujace geny:1.kodujace transpozaze,tzn niezbedne do przeniesienia 2.geny oporności na antybiotyki 3.geny determinujące wytwarzanie ciepłostałej toksyny 4. geny warunkujące zdolnośc do wytwarzania fenoli lub salicylanów.5. geny kodujące różne szlaki metaboliczne. Dlatego transpozony podobnie jak plazmidy maja ogromny wpływ na zakażnośc i chorobotwórczość.