8b Andrzej Frycz Modrzewski, Wybór pism – O poprawie Rzeczpospolitej (rozdział o wojnie, o kościele, o szkole), oprac Emilia Chacińska


8b. Andrzej Frycz-Modrzewski, Wybór pism, oprac. W. Voise, Wrocław 1977 lub wyd. nast. (BN I, 229) - O poprawie Rzeczpospolitej, rozdział: o wojnie, o kościele, o szkole, oprac. Emilia Chacińska

INFORMACJE WSTĘPNE:

-traktat Andrzej Frycza Modrzewskiego, wydany przez krakowską Drukarnię Łazarzową

w 1551 roku

-należy d grupy renesansowych pism emendacyjnych

-pismo miało na celu przedstawienie ówczesnych problemów Rzeczpospolitej i podanie sposobów prowadzących do ich rozwiązania

-pisma wyrastają z tradycji retorycznej

-oparte są na rozważaniach wielu starożytnych i współczesnych twórcy myślicieli i filozofów, np.: Arystotelesa, Platona, Cycerona, Erazma z Rotterdamu, św. Augustyna. Nawiązuje także do nauk płynących bezpośrednio z Biblii

-w księgach wyróżnić można elementy mowy pochwalnej, kiedy to Frycz-Modrzewski chwali dobre obyczaje(dominacja tzw. mowy pochwalnej-genus demonstrativum), lub gani negatywne aspekty życia społecznego i politycznego( pojawia się wtedy styl mowy sądowej-genus iudicale), gdy zaś autor załącza swe rady, pojawia się w dziele motyw mowy doradczej(genus deliberativum)

-Modrzewski był doskonałym retorem, posługuje się więc w swym dziele trzema stylami wypowiedzi: wysokim, wzniosłym i niskim(nawiązanie do gawędy).

-nie unika komentarzy osobistych o zabarwieniu satyryczno-ironicznym

ROZDZIAŁ O WOJNIE

-narrator-sam autor; wypowiada się z perspektywy autorytetu

-podstawowym obowiązkiem władzy państwowej jest niedopuszczenie do działań wojennych

-ważne jest utrzymanie pokoju z sąsiednimi narodami, postępowanie uczciwe, które nie skłania do wszczęcia jakichkolwiek starć

-sytuacje kryzysowe należy rozwiązywać w zgodzie z prawem i za pośrednictwem ludzi do tego uprawnionych

-gwarancją pokoju między państwami są tzw. „umowy”(każde państwo wybiera reprezentanta, który sprawuje pieczę nad daną umową)

-najważniejsza jest chęć życia w pokoju(należy jednak przezornie kontrolować działania osób postronnych, nawet w trakcie trwania pokoju)

-jeżeli okaże się, że ktokolwiek działa wbrew dobru interesom państwowym, należy mu przeszkodzić, w sposób uczciwy i zgodny z prawem(powziąć wszelkie kroki uniemożliwiające haniebny czyn)

-w razie domniemanego niebezpieczeństwa granice należy obwarować strażą, wzmocnić system obronny

-zamki powinny być przygotowane na wypadek wojny, wyposażenie ich w żywność i odpowiedni sprzęt to obowiązek rządzących

-w osadach granicznych powinno urządzić się małe zameczki, które stanowiłyby schronienie dla żołnierzy w przypadku wszczęcia wojny

-konflikty w początkowej fazie winny być rozwiązywane przez wyznaczonych posłów(próba negocjacji i dojścia do obopólnego porozumienia)

-do broni można stawać dopiero wtedy, gdy druga strona nie wykazuje chęci ugody i usilnie dąży do starcia na polu walki

-jeśli wojna się rozpocznie należy starać się o przeniesienie walk na ziemie wroga

-jeżeli król Polski zmuszony będzie do wypowiedzenia nieprzyjacielowi wojny musi dołożyć wszelkich starań, by powstrzymać niszczycielskie działanie drugiej strony

ROZDZIAŁ O KOŚCIELE

-osoby sprawujące najwyższe funkcje kościele powinny być wybierane przez ogół społeczeństwa, jest to jedyne sprawiedliwe rozwiązanie

-racjonalna władza może być tylko wtedy, gdy sprawuje ją jedna osoba (utrzymanie jedności i ciągłości władzy, brak rozproszenie w przypadku rządów podzielonych)

-tyranem staje się ten, kto dzierży w ręku całkowitą władzę i nie jest kontrolowany

-kwestia wyboru na papieża powinna być starannie przemyślana: określenie, jakie kryteria ma spełniać dana osoba i jak powinna być wybierana, oraz przez kogo(wszystko to powinno mieć kodyfikację prawną)

-na kościelne stanowiska powoływani są nie ci, którzy dobrze znają prawidła kościelne, ale ci znający sztukę wojenną i realia świeckiej egzystencji

-karygodny jest wybór na stanowiska kościelne osób tej samej narodowości bądź przekonań-każdy ma prawo czynić służbę Bożą, jeśli został do tego prawdziwie powołany(niechęć do dyskryminacji rasowej)

-ludzie o niskim poziomie wiedzy kościelnej powinni mieć swoich przewodników, którzy ich ukierunkują i pokażą, jak postępować godnie i uczciwie

-dostojnicy kościelni powinni szczycić się cnotą, honorem i godnością, zmierzać do bycia wzorem do naśladowania dla wiernych

-stary system wyboru papieża jest błędny(osadzania na tronie papieskim wyłącznie Włochów); należy go znieść, wtedy też dojdzie do poprawy prawa kościelnego i wprowadzenia nowych, lepszych zwyczajów

-jeśli biskupom brakuje sił do świętej służby, powinno się przydzielić im pomocników, którzy pomogą im w obowiązkach lub na pewien czas całkowicie przejmą

ROZDZIAŁ O SZKOLE

-autor podejmuje problem godności nauczycielskiej

-nauczyciel winien być dobrze opłacany; to sprawia, że solidniej wykonuje swe obowiązki i nie jest zmuszony do szukania innych źródeł zarobkowych

-nawiązuje do Platona, Cycerona, Arystotelesa i jego szkoły

-wyjaśnia etymologię słowa „szkoła”, które pochodzi od łacińskiego „schola”

-przedstawia tradycję szkoły od antyku, kiedy to Chrystus był pierwszym nauczycielem

-sugeruje, by koszty nauczania ponosiło duchowieństwo(stwierdzenie to wywołało wielki sprzeciw wśród tej warstwy społecznej)

-osoby zamożne wydają pieniądze na masę niepotrzebnych rzeczy, podczas gdy edukacja w kraju kuleje

-środki potrzebne są chociażby na remont zaniedbanych szkół

-wykształceni ludzie są niezwykle ważni, by tworzyć renesansową wizję świata(pochwała nauk i szeroko pojętego humanizmu)

-kwestia nauki powinna znajdować się w najwyższym poszanowaniu

-ludziom wykształconym należy się szacunek

-rodzice powinno wychować dzieci tak, aby chciały służyć swą wiedzą państwu, czyniły zadość rodzicom, którzy inwestują w ich edukację

-brak dbałości o edukację jest grzechem zaniedbania, za który trzeba ponieść karę i następnie pokutować

-do nauki należy zachęcać nie tylko uczniów, ale i nauczycieli, pokazać im korzyści płynące z tego procesu, roztoczyć wizję przyszłych zaszczytów

-autor krytycznie ocenia ludzi, którzy nie szanują rzemiosła nauczycielskiego i lekceważą wagę nauki

-człowiek nie powinien otrzymywać stałego wynagrodzenia, jedynie w zależności od tego, jak dobrze wykonał swą pracę(autor sugeruje, że w ten sposób można zmobilizować obywateli do bardziej efektywnej pracy)

-w wytężonej edukacji autor widzi szansę na poprawę warunków życia społecznego, politycznego, gospodarczego.

1



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
HLP - renesans - opracowania lektur, 8a. Andrzej Frycz Modrzewski, Wybór pism, O poprawie Rzeczpospo
Andrzej Frycz Modrzewski co to jest Rzeczpospolita
O poprawie Rzeczypospolitej (2) , O poprawie Rzeczypospolitej - Andrzej Frycz Modrzewski
Andrzej Frycz Modrzewski O poprawie Rzeczypospolitej
Andrzej Frycz Modrzewski Czy w całości zachowana bywa Rzeczpospolita
Andrzej Frycz Modrzewski O poprawie RP
Andrzej Frycz Modrzewski
Andrzej Frycz Modrzewski Commentariorum de Republika Emend
Andrzej Frycz Modrzewski
Andrzej Frycz Modrzewski
Andrzej Frycz Modrzewski
ANDRZEJ FRYCZ MODRZEWSKI
Andrzej Frycz Modrzewski Pisma wybrane opracowanie
Andrzej Frycz Modrzewski
Andrzej Frycz Modrzewski(1)
Andrzej Frycz Modrzewski ur
Andrzej Frycz Modrzewski
Andrzej Frycz Modrzewski
Commentariorum de republica emendanda libri quinque Andrzej Frycz Modrzewski

więcej podobnych podstron