Aska

Temat:Rany-rodzaje , sposoby zaopatrzenia i gojenia

Rana - przerwanie powłoki zewnętrznej. Zranieniu może ulec skóra lub błona śluzowa. Uszkodzenie może świadczyć i dotyczyć tylko skóry lub skóry i tkanek głębszych. Rana może drążyć do jam ciała i narządów wewnętrznych. Utworzona droga między światłem zewnętrznym a tkankami położonymi głębiej stanowi wrota, przez które mogą wtargnąć drobnoustroje chorobotwórcze. Ta główna cecha charakterystyczna ,odróżniająca ranę od stłuczenia, wpływa na sposób istotny w leczeniu.

Opisując rany zwraca się uwagę na jej umiejscowienie, wielkość, kształt oraz jak wyglądają jej brzegi i dno.

Brzegi rany - mogą być gładkie, ostre, cięte, nie postrzępione lub też nierówne, postrzępione, stłuczone.

Dno rany - to część, która znajduje się między brzegami rany, mogą być równe, bez zachyłków i kieszeni lub też nierówne, poszarpane, z zachyłkami i kieszeniami.

Objawy rany :

• Wywołuje je już każde obrażenie ciała

• Objawy ogólne:

• Spada ciśnienie tętnicze

• Rośnie tętno

• Zwiększa się częstotliwość oddechu

• Bladość powłok skórnych, zimny pot

• Objawy miejscowe

• Ból

• Krwawienie

• Rozejście się brzegów rany

Ból w okolicy rany - nasilenie bólu po zranieniu zależy od narzędzia wywołującego ranę oraz od unerwienia danej okolicy ciała. Narzędzia ostre działające szybko wywołują mniejszy ból, narzędzia tępe- większy. Niektóre okolice ciała są szczególnie wrażliwe na ból ze względu na dużą ilość zakończeń nerwowych, np. opuszki palców, gałki oczne, narządy płciowe.

Krwawienie - przerwanie naczyń krwionośnych, zależy od rodzaju urazu (rany)—cięte krwawią obficie, tłuczone słabo.

Rozejście brzegów rany - jest uzależnione od tego czy przebieg raby jest równoległy czy prostopadły do przebiegu włókien sprężystych. Przy prostopadłym rana bardziej zieje, równoległe do przebiegu włókien ułożenie rany sprzyja gojeniu się rany.

Podział ran:

1) otarcie naskórka i zadrapanie (excoriento), powierzchowne uszkodzenie

2) rana cięta (vulnus incisinum) - narzędzie ostre, brzegi raby równe, gładkie, obfite krwawienie. Krew wypływając z rany usuwa mechaniczne zanieczyszczenia. Rany goją się dobrze.

3) rana rąbana ( vulnus cascum) - ma charakter rany ciętej, przy dużym przyspieszeniu narzędzia zadającego uraz, np. siekiera. Rana większa i głębsza od rany ciętej i powoduje rozległe uszkodzenia tkanek.

4) rana szarpana ( vulnus laceratum) - powstaje w skutek pociągania zakrzywionym narzędziem. Brzegi nierówne, poszarpane, dno ma zachyłki i zakręty, ubytek skóry i tkanek.

5) rana tłuczona (vulnus contusum) - jest zadana narzędziem tępym działającym prostopadle do powierzchni skóry. Brzegi są nierówne, otaczające tkanki są uszkodzone (stłuczone, obrzęk), skąpe krwawienie.

6) rana miażdżona (vulnus conquassatum) - powstaje w skutek silnego urazu, np. przygniecenie. Mało krwawiąca, brzegi nierówne, otaczające tkanki zmiażdżone, obrzmiałe, nasiąknięte krwią, obumarłe. Wstrząs urazowy.

7) rana kłuta (vulnus ictum) - zadana długim, wąskim narzędziem (gwóźdź, igła). Otwór zewnętrzny mały, a rana drąży głęboko do tkanek. Sprowadza ona niebezpieczeństwo krwawienia wewnętrznego (klatka piersiowa i brzuch)

8) rana płatowa ( vulnus obatus) - uraz działa stycznie do powierzchni ciała i odwarstwia skórę od podłoża. Oderwana skóra jest uszypułowata. Podstawa płatu szeroka.

9) rana kąszona (vulnus morsum) - powstaje w skutek ugryzienia. Tkanki są poszarpane. Rany te goją się źle (bakterie zjadliwe).

10) rana zatruta (vulnus veneriatum) - powstaje na sutek ukąszenia przez żmiję lub owady. Jest zanieczyszczona jadami.

11) rana z ubytkiem skóry lub tkanek głębszych (vulnus cum defectum cutis) - działanie urazu może spowodować ubytek skóry lub tkanek głębszych. Amputacja kończyn lub palców.

12) rana postrzałowa (vulnus sclopetarium) - może być spowodowana pociskiem z broni krótkiej lub długiej albo odłamkiem granatu lub bomby. Może powstać w ranie - rana ślepa, lub przebić na wylot - rana przestrzałowa. Wzdłuż drogi przebiegu pocisku mogą być bardzo rozległe uszkodzenia wskutek niszczącej energii kinetycznej.

Gojenie się rany:

• Poprzez rychłozrosty (per primam) - odbywa się bez objawów zapalenia. Rany czyste, nie zakażone, najczęściej cięte, operacyjne goją się szybko. Przylegające do siebie brzegi rany sklejają się szybko za pomocą włóknika, który wytrąca się w szczelinie. Powstaje cienka linijna blizna.

• Przez ziarninowanie - opóźnione. Jeśli brzegi rany są rozchylone lub powstał ubytek tkanki lub rana uległa zakażeniu, wówczas może nastąpić zagojenie doraźne. W przebiegu procesu gojenia się w dnie rany pojawia się młoda tkanka tzw. Tkanka ziarninowa (ziarnina). Jest ona żywoczerwona, bardzo łatwo krwawi. W ostatecznym wyniku powstaje blizna, która jest zawsze szarpana.

• Pod strupem - na powierzchni rany powstaje skorupa utworzona z zaschłej krwi, chłonki, obumarłych tkanek. Pod strupem odbywa się proces gojenia.

Cele zaopatrywania ran:

• Ochrona przed urazami

• Ochrona przed wniknięciem drobnoustrojów

• Unieruchomienie rany

• Absorpcja wydzieliny z rany

• Względy psychologiczne

Przygotowanie:

• Jałowy materiał opatrunkowy i jałowe narzędzia

• Środki odkażające skórę

• Worek na odpadki

• Przylepiec, nożyczki

• Jałowe rękawiczki

Zasady:

• Dbać o bezpieczeństwo własne oraz ratowanego

• Każdą krew traktuje się jako potencjalnie zakażoną

• Ocenić stan ogólny poszkodowanego (przytomność, oddech, tętno)

• Ustalić i odsłonić miejsce zranienia oraz obejrzeć ranę

• Ochronić rannego przed powtórnym zranieniem

• Raną zabezpieczyć tylko czystymi opatrunkami

• Nie usuwać ciał obcych z rany

• Nakładając opatrunek na okolice kończyn należy pamiętać o wcześniejszym ułożeniu ku górze.

Chirurgiczne zaopatrywanie rany

1) materiał szewny - większość z nich produkowana jest w postaci szwów atraumatycznych, lecz niektóre są również w formie samych nitek lub używanych jako podwiązek:

a) materiał wchłaniany - stopniowo ulegają one rozpadowi w tkankach, znacznie szybciej jednak tracą wytrzymałość. Podzielić je można na 3 grupy:

• O krótkim okresie zdolności do utrzymywania napięcia w tkankach:

• CATGUT - materiał naturalny o jedynie kilkunastodniowej zdolności do utrzymywania swego napięcia, stosowany celem krótkotrwałego zbliżania brzegów tkanek głębszych i tkanki podskórnej, z reguły w przypadku braku napięcia brzegów rany oraz jako materiał na podwiązki

• POLYGLACTIN 910 - syntetyczna plecionka, wytrzymałość na napięcie utrzymuje się ok. 12 dni i pod tym względem porównywalny jest z catgutem, lecz jego pierwotna wytrzymałość na rozciąganie jest dwa razy większa

• O średnim okresie zdolności do utrzymywania napięcia w tkankach :

• CATGUT CHROMOWANY - utrzymuje swe napięcie przez ok. 28 dni. Używany przede wszystkim do zbliżania tkanki podskórnej

• POLYGLACTIN 910 - utrzymuje napięcie do 30 dni, służy do zbliżania większości tkanek będących nawet pod dużym napięciem

• POLYGLYCOLIC ACID - syntetyczna plecionka zbliżona do Vicrylu

• O długim okresie zdolności do utrzymywania napięcia w tkankach:

• POLYDIOXANONE - jednowłóknowy materiał syntetyczny o długim 2 miesięcznym okresie utrzymywania napięcia. Używamy tam gdzie konieczne jest czasowe, długotrwałe zbliżenie tkanek, stosowany również do szycia skóry.

• POLYGLYCONATE - ma postać, właściwości oraz zastosowanie kliniczne takie jak polydioxanon.

b) materiał niewchłanialny

• Naturalne -jedwab, len (wychodzi z użycia)

• Syntetyczne wielowłóknowe - służą do zespalania większości tkanek, np. POLIESTRY (Estafil), POLIAMIDY (Amifil P-P, Nurolon-E, Nylon)

Syntetyczne jednowłóknowe - używane przede wszystkim do szycia powięzi i skóry, jednak ich zastosowanie jest dużo szersze : POLIAMID, POLIPROPYLENY, POLIESTRY.

Literatura:

„Pielęgniarstwo” Kirschnick

„Podręcznik Pierwszej Pomocy”- M.Buchfelder, A.Buchfelder

„Ratownik Medyczny”- pod redakcją Juliusza Jakubaszki

---