Anna Grzybała
Kl.IIIc
DROGA POLSKI
DO
UNII EUROPEJSKIEJ
,,Kto chce silnej Polski, potrzebuje silnej Europy. Kto chce silnej Europy, potrzebuje silnej Polski, Polski, która reprezentuje swoje interesy, ale która poszukuje również kompromisu. Polski los jest związany z losem Europy, geografii nie da się oszukać.”
Günter Verheugen Komisarz UE ds. Poszerzenia
Bezpośrednio po uzyskaniu przez Polskę suwerenności, już w maju 1990 roku, nasz kraj przedstawił formalny wniosek w sprawie stowarzyszenia ze Wspólnotami Europejskimi. Po rocznych negocjacjach przedstawiciele WE oraz Polski, Czechosłowacji i Węgier podpisali układy europejskie. Niełatwy proces ratyfikacji tych dokumentów trwał ponad trzy lata, zatem układ wszedł w życie dopiero w 1994 roku (wcześniej obowiązywały tak zwane ustalenia przejściowe). Na tym wstępnym etapie rozmów Wspólnota Europejska nie podejmowała jeszcze żadnych konkretniejszych zobowiązań wobec naszego kraju, jedynie potwierdzała przyjęcie do wiadomości dążeń, intencji Polski.
W czerwcu 1993 roku Rada Europejska podczas spotkania w Kopenhadze uznała, że stowarzyszone państwa Europy Środkowej mogą stać się pełnoprawnymi członkami wspólnot. Sformułowano cztery podstawowe oczekiwania (tak zwane kryteria kopenhaskie, które nie są szczegółową listą warunków akcesji) wobec państw kandydujących:
stabilność instytucjonalnych gwarancji porządku demokratycznego, praworządności, przestrzegania praw człowieka, ochrona praw mniejszości
funkcjonowanie gospodarki rynkowej
zdolność do sprostania konkurencji panującej na rynku Unii, presji owego rynku
możliwość przyjęcia wszystkich zobowiązań wynikających z członkostwa w Unii, wspólnotowego dorobku prawnego.
Proces wejścia Polski we wspólnoty europejskie można podzielić na trzy etapy: etap przedakcesyjny, etap negocjacyjny i bilans negocjacji.
Etap przedakcesyjny.
8 kwietnia 1994 roku Polska złożyła oficjalny wniosek o członkostwo w Unii Europejskiej. Otworzyło to drogę konkretnym staraniom, zarówno po stronie polskiej, jak i unijnej, zmierzającym do możliwie szybkiego osiągnięcia pełnej integracji Polski ze strukturami europejskimi.
Podczas szczytu Rady Europejskiej w Cannes w dniach26 - 27 czerwca 1995 r. podjęto Białą Księgę w sprawie integracji stowarzyszonych krajów Europy Środkowej i Wschodniej z rynkiem wewnętrznym UE. Komisja Europejska przedstawiła w Księdze główne cele i kolejność działań w dostosowaniu prawa polskiego do uregulowań unijnych.
Aby jak najlepiej przygotować się do wejścia do Unii Europejskiej, 8 sierpnia 1996 roku, ustawa sejmowa powołała do życia Komitet Integracji Europejskiej - instytucję odpowiedzialną za proces integracji europejskiej w Polsce. Ma ona programować i koordynować politykę integracji z Unią, oraz działania mające dostosować nasz kraj do standardów europejskich, a także koordynować działania rządowe w sferze otrzymywanej pomocy zagranicznej. Państwową jednostką organizacyjna obsługującą KIE jest Urząd Komitetu Integracji Europejskiej.
28 stycznia 1997 roku Rząd przyjął Narodową Strategię Integracji, w której podsumowano zrealizowane przedsięwzięcia integracyjne i wskazano nowe zadania dostosowawcze do wykonania w okresie bezpośrednio poprzedzającym członkostwo Polski w UE.
Etap negocjacyjny.
W 1997 roku Rada Europejska ustaliła termin rozpoczęcia owych negocjacji akcesyjnych na marzec 1998r. ( obejmowały one nie tylko Polskę, ale również Czechy, Estonię, Słowenię, Węgry i Cypr).
W tym samym roku, 16 lipca, Komisja Europejska wydała przychylną opinię w sprawie przyjęcia Polski do UE i zaliczyła nasz kraj do grupy sześciu kandydatów najlepiej przygotowanych do rozpoczęcia rokowań akcesyjnych. W trzy miesiące później, po podpisaniu przez kraje UE Traktatu Amsterdamskiego- nowej podstawy prawnej Unii, zaistniały warunki do przyjęcia pierwszej grupy państw. Pod koniec roku, na szczycie europejskim w Luksemburgu, Polska i cztery inne kraje Europy Środkowej i Wschodniej oraz Cypr zostały zaproszone do negocjacji członkowskich.
Negocjacje dotyczące członkostwa Polski w Unii Europejskiej trwały od marca 1998 roku do grudnia 2002. Negocjacje dzieliły się na dwa etapy:
przegląd obowiązującego w Polsce prawa i sprawdzenia jego zgodności z prawem unijnym,
sformułowanie stanowisk negocjacyjnych Polski i Unii i rozpoczęcie rozmów odnośnie szczegółowych warunków członkostwa.
31 marca 1998 r. w Brukseli rozpoczęły się oficjalne negocjacje członkowskie UE z Polską i pozostałą piątką kandydatów. Wstępna faza negocjacji obejmowała przegląd prawa polskiego pod względem jego zgodności z dorobkiem prawnym Wspólnot Europejskich. Następnie (w czerwcu) rząd przyjął Narodowy Program Przygotowania do Członkostwa w Unii Europejskiej, w którym wyznaczone zostały kolejne działania dostosowawcze na lata 1998-2002.
Ze strony Unii Europejskiej w negocjacjach brały udział: Rada Europejska, Rada UE oraz Komisja Europejska. Stronę Polską reprezentował premier, minister spraw zagranicznych, sekretarz Komisji Integracji Europejskiej oraz główny negocjator kierujący zespołem negocjacyjnym (początkowo był nim J. Kułakowski, później J. Truszczyński)
Negocjacje prowadzono w trzydziestu jeden tzw. obszarach, z których większość nie budziła istotniejszych kontrowersji, nie stawała się ogniskami sporów. Różnice zdań utrzymywały się przede wszystkim w odniesieniu do przyznania obywatelom polskim prawa podejmowania pracy w państwach Unii Europejskiej, włączenia rolnictwa polskiego do Wspólnej Polityki Rolnej, dopłat bezpośrednich dla naszych rolników, kwestii ochrony środowiska, pomocy udzielanej przedsiębiorstwom państwowym, zezwolenia na nabywanie polskiej ziemi przez obcokrajowców, konieczności wpłacenia przez Polskę pełniej stawki do budżetu UE, dostosowania polskich produktów do unijnych norm jakościowych.
Na szczycie w Nicei w dniach 7 - 12 grudnia 2000 r. przywódcy europejskiej Piętnastki zatwierdzili reformę Unii Europejskiej, zmierzającą do dostosowania instytucji unijnych do przyjęcia 12 nowych państw. Na mocy Traktatu Nicejskiego Polska otrzymała w przyszłej Radzie Ministrów tyle samo głosów (27 na 345), co Hiszpania oraz 54 miejsca w 732-osobowym Parlamencie Europejskim, co sytuowałoby nasz kraj w gronie 6 największych państw członkowskich Unii.
15-16 czerwca 2001 r. na szczycie Rady Europejskiej w Goeteborgu określono, że kandydaci, którzy będą gotowi, mogą zakończyć negocjacje akcesyjne przed końcem 2002 r. i przystąpić do UE w 2004 r.
Bilans negocjacji.
Na szczycie UE w Kopenhadze (13-14 grudnia 2002 r.) Polska zakończyła rokowania członkowskie. Ostatecznie wynegocjowano, że w latach 2004-06 do naszego budżetu wpłynie 1,5 mld. euro. Polska uzyskała również zgodę na utrzymanie 7% stawki VAT w budownictwie mieszkaniowym. W kwestii rolnictwa ustalono, że dopłaty mają wynieść w pierwszym roku 55%, w drugim 60%, w trzecim 65% pomocy udzielanej rolnikom unijnym.
9 kwietnia 2003 r. Parlament Europejski zdecydowaną większością głosów zatwierdził wniosek o poparcie przyjęcia Polski do UE 1 maja 2004 roku. Za, głosowało 509 deputowanych, przeciw, było 25, wstrzymało się 31.
16 kwietnia 2003 r. w Atenach uroczyście podpisano Traktat Akcesyjny, 5500-stronicowy dokument o przyjęciu do UE 10 nowych państw, w którym zapisano wyniki ich negocjacji z Unią. W obecności prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego, w imieniu Polski podpisy złożyli: premier Leszek Miller, minister spraw zagranicznych, Włodzimierz Cimoszewicz i minister ds. europejskich Danuta Hübner. ,,Unia jest swoistym biletem do dobrej przyszłości.” powiedział w swoim przemówieniu u stóp Akropolu A. Kwaśniewski. ,,Po 1 maja 2004 roku, kiedy Polska stanie się członkiem Unii Europejskiej, Traktat Akcesyjny będzie określał warunki naszego uczestnictwa. Aby tak się stało, Traktat do 30 kwietnia 2004 r. muszą ratyfikować wszyscy jego sygnatariusze 15 państw członkowskich i 10 państw kandydackich UE.”
W Polsce referendum akcesyjne w sprawie przystąpienia naszego kraju do Unii Europejskiej odbyło się w 7-8 czerwca 2003r. 77.85% głosujących obywateli opowiedziało się za. W głosowaniu wzięło udział 58,85% uprawnionych. Referendum miało wiążący charakter, Traktat akcesyjny został ratyfikowany.
Czerwiec 2003 r. - marzec 2004 r.- ratyfikacja Traktatu o Przystąpieniu w krajach członkowskich Unii Europejskiej. Jako pierwsza, Traktat ratyfikowała Dania (10.06.2003), zaś ostatnim krajem, w którym zakończono procedury ratyfikacyjne była Belgia (03.03.2004).
1 maja 2004 roku Polska staje się krajem członkowskim Unii Europejskiej. Uroczyste przyjęcie państw do UE odbyło się w Dublinie, gdzie nasz kraj reprezentował prezydent Aleksander Kwaśniewski i premier Leszek Miller.
A już w czerwcu tego samego roku Polacy wybrali do Parlamentu Europejskiego 54 eurodeputowanych.
NAJWAŻNIEJSZE KORZYŚCI JAKIE ODNIESIE POLSKA PO WSTĄPIENIU DO WSPÓLNOTY
Korzyści polityczne i społeczne:
Polska będzie uczestniczyć we wszystkich decyzjach UE, współtworząc unijna politykę wobec innych krajów, współdecydować o ważnych kwestiach międzynarodowych, m.in. o interwencjach wojskowych Wspólnoty. Będziemy mogli łatwiej i skuteczniej realizować interesy narodowe oraz w pełni kształtować życie polityczne naszego kraju.
Członkostwo Polski w UE stanowić będzie dodatkową, obok członkostwa w NATO gwarancję bezpieczeństwa i utrwalenia w naszym kraju systemu demokratycznego. Nastąpi to poprzez konsolidację wartości, które łączą Polskę z krajami zachodniej Europy - takimi jak zasada państwa prawa, poszanowania praw człowieka i praw mniejszości oraz zasady gospodarki rynkowej.
Polacy staną się pełnoprawnymi obywatelami Wspólnoty. Będziemy mogli posługiwać się europejskim paszportem, głosować i być wybieranymi do europejskich instytucji, mieszkać i kupować nieruchomości w krajach UE. Rozpoczynając pracę w jednym z krajów członkowskich będziemy mieli dostęp do wszelkich uprawnień socjalnych przewidzianych dla jego obywateli, takich jak ubezpieczenia, prawo do emerytury, ochrony socjalnej i prawnej.
Korzyści gospodarcze:
Będziemy korzystać ze swobody podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej, świadczenia usług i wykonywania zawodu we wszystkich krajach członkowskich. Znikną obecne ograniczenia dotyczące podejmowania pracy lub otwierania własnej firmy w UE. Te same zasady będą dotyczyć obywateli innych państw członkowskich na terenie Polski.
Jednolity Rynek Unii Europejskiej, liczący prawie 400 milionów konsumentów, zostanie w pełni otwarty dla polskich towarów. Będzie to oznaczało zniesienie wszelkich ograniczeń w kontaktach handlowych Polski z UE, takich jak kontrole graniczne, bariery celne Polski i innych krajów UE wobec państw trzecich.
W Polsce zostanie wprowadzony system kontroli jakości towarów zgodny ze standardami UE. Oznacza to, że bezpieczeństwo i prawa polskich konsumentów będą lepiej chronione. Będziemy mieli takie same możliwości dochodzenia roszczeń, jak kupujący w innych krajach UE. Oznacza to łatwiejszy, szybszy i skuteczniejszy sposób egzekwowania naszych praw. Organizacje konsumenckie będą miały więcej uprawnień, mogąc również skuteczniej walczyć z zachowaniami monopolistycznymi producentów.
DOŚWIADCZENIA PIERWSZEGO OKRESU CZŁONKOSTWA POLSKI W UNII EUROPEJSKIEJ
Do końca 2004 roku wpłaciliśmy do unijnej kasy 5,82 miliarda złotych, a dostaliśmy 11,91 mld. czyli ponad 6 miliardów złotych. Tylko w okresie od stycznia do lutego 2005r. nasza nadwyżka w handlu z dwudziestoma czterema krajami UE wynosiła miliard dolarów.
Jako pierwsi unijną pomoc odczuli rolnicy- w postaci bezpośrednich dopłat do gruntów i upraw. Do rolników trafiło prawie 7 miliardów złotych w postaci dopłat bezpośrednich, interwencyjnych oraz unijnych rent. Dochody z przeciętnego gospodarstwa rolnego wzrosły w Polsce o niemal połowę, można mówić o ich wręcz skokowym wzroście.
Wzrost gospodarczy w Polsce, według danych Głównego Urzędu Statystycznego wynosił 5,3%
4