Podstawowa teoria Maslowa.
Maslow uważał, że wszystkie potrzeby ludzi układają się w hierarchię, przez co człowiek zmuszony jest najpierw do zaspokojenia potrzeb niższego rzędu, a gdy one zostaną zaspokojone, to może wypełniać potrzeby wyższego rzędu.
Podział potrzeb według Maslowa (piramida Maslowa):
BIOLOGICZNE (fizjologiczne, wiscerogenne). Są to najbardziej podstawowe potrzeby, których zaspokojenie jest warunkiem utrzymania organizmu przy życiu i przedłużanie gatunku. Np.: pożywienie, ubieranie (?), płci. Brak ich zaspokojenia oznacza ich dominację nad innymi potrzebami, podporządkowując sobie całe zachowanie osobnika.
BEZPIECZEŃSTWA. Potrzeby te pobudzają do działań, które zapewniają organizmowi nienaruszalność i bezpieczeństwo.
PRZYNALEŻNOŚCI I MIŁOŚCI (afiliacji). Człowiek to istota społeczna.
UZNANIA. Człowiek chce zyskać uznanie we własnych i cudzych oczach.
SAMOREALIZACJA.
WIEDZY I ROZUMIENIA. Człowiek z natury jest ciekawy.
ESTETYCZNE. To pragnienie życia w świecie ładu, harmonii i piękna.
Wnioski wynikające z teorii Maslowa mają zastosowanie w kierowaniu ludźmi:
praca zaspokaja podstawowe potrzeby materialne (fizjologiczne), jeśli płace wystarczają do nakarmienia, zapewnienia mieszkania, ochrony zdrowia dla pracownika i rodziny.
Praca zawodowa i system zabezpieczeń społecznych daje człowiekowi poczucie bezpieczeństwa, które wymaga poczucia pewności zatrudnienia, ochrony przed szkodliwością warunków pracy, przed zagrożeniami wynikającymi ze strony środowiska społecznego oraz przełożonych.
Grupy społeczne na terenie zakładu pracy zaspokajają potrzebę przynależności.
Właściwe przydzielenie zadań stosownych do możliwości pracownika, pozostawienie mu swobody w wyborze celów pracy i przejawiania inicjatywy starza szansę na zaspokojenie potrzeby samorealizacji.
Szeroka informacja o zakładzie pracy, udział w podejmowaniu decyzji i poznawanie dzięki temu skomplikowanych procesów zarządzania jest okazją dla pracownika do realizacji jego potrzeby wiedzy i rozumienia.
TEORIA MASLOWA JEST WYJAŚNIENIEM MECHANIZMU ZMIAN POTRZEB PRACOWNIKÓW I UMOŻLIWIA PRZEWIDYWANIE KOLEJNOŚCI UJAWNIANIA SIĘ TYCH POTRZEB.
Warunkowanie instrumentalne.
J. Konorski i S. Miller są odkrywcami warunkowania instrumentalnego, który nazwali warunkowaniem II typu, żeby odróżnić warunkowanie klasyczne. Jest ono nazywane także warunkowaniem sprawczym i wymaga od badanego organizmu wykonania określonej reakcji ruchowej lub powstrzymania się od niej w odpowiedzi na znak ustalony przez eksperymentatora (tzw. bodziec warunkowy). Miller dokonał eksperymentu na szczurze - poprzez uwięzienia w klatce zwierzęcia badał, w jaki sposób pewne bodźce przez niego wykonywane (pokazywane) oddziałują na szczura. Okazało się, że jest to nie tylko efekt uwarunkowania klasycznego, ale także wzmocnienie danej reakcji poprzez nagrodę/karę dla zwierzęcia za wykonanie/nie wykonanie danej czynności, która jest do czegoś wymagana.
Warunkowanie klasyczne.
Pawłow przeprowadził eksperyment na psie; zastosował trik z dzwonieniem i jednoczesnym pokazywaniem temu zwierzęciu jedzenia. I pewnego razu, jak już pies nauczył się reakcji na te bodźce, Pawłow nie pokazał psu posiłku; zadzwonił tylko, a ten - zareagował tak, jak zawsze: ślinieniem. Jest to reakcja na bodziec.
Pamięć krótkotrwała.
Pamięć krótkotrwała przechowuje niewielkie ilości informacji przez krótki czas, brak dokonywania powtórek wewnętrznych, bo czas ten szacuje się na kilka do kilkunastu sekund. Nazwa pamięci krótkotrwałej wywodzi się z klasycznej, już magazynowej teorii pamięci, dzielącej system pamięci człowieka na trzy magazyny, które różnią się między sobą czasem przechowywania informacji. Pamięć krótkotrwała może być wykorzystywana do czasowego zapamiętywania danych zmysłowych/informacji pobranej z pamięci długotrwałej/rezultatów procesów przetwarzania danych mózgu - przykładowo, wyniki obliczeń/wnioski rozumowań. Pamięć krótkotrwałą uważa się za efekt utworzenia/wzbudzenia w pamięci trwałej reprezentacji bodźca (litera, słowo, obraz itd.).
Pamięć długotrwała.
Pamięć długotrwała to trwały magazyn zakodowanych śladów pamięciowych o nieograniczonej pojemności i czasie przechowywania. Tutaj kodowanie informacji polega na włączeniu ich do kategorii/systemu ich (który już istnieje) w umyśle podmiotu/tworzenie nowych kategorii. Pamięć długotrwała przechowuje znaczenia informacji, więc mogą one być przez nią akceptowane lub nie. W związku z istnieniem takich filtrów nasza pamięć może fałszować obraz rzeczywistości. Nie rejestruje się dokładnie rzeczywistości, lecz dokonujemy swego rodzaju jej przefiltrowanego zapisu. Przypominając sobie zdarzenia, tworzymy własne o nich wspomnienia - bo nie odtwarzamy ich takimi, jakie w rzeczywistości były, lecz tak je odtwarzamy, jakie według nas one były.
Efekt świeżości w pamięci.
Efekt świeżości to efekt, polegający na silniejszym oddziaływaniu informacji, jakie nadeszły ostatnie, czyli - najświeższych, niż tych, które pojawiły się wcześniej. Jest on powiązany z tzw. pamięcią świeżą.
Pamięć świeża
Jest to pamięć, która trwa do kilkunastu minut po poznaniu informacji. W tym czasie łatwo można odtworzyć informacje, gdyż impulsy elektryczne krążą w wielononeuronalnych łańcuchach zwrotnego pobudzenia m.in. wzgórza i kory mózgowej.
Na czym polega postrzeganie (zmysły).
Postrzeganiem nazywamy odbieranie bodźców ze zmysłów człowieka:
wzroku,
słuchu,
smaku,
czucia,
węchu,
temperatury,
równowagi.
Postrzeganie to pierwszy etap przetwarzania informacji.
Proces postrzegania rozpoczyna akt postrzegania.
Organizm człowieka może postrzegać następujące cechy bodźców:
typ energii, czyli temperatura i dźwięk,
lokalizacja w przestrzeni,
natężenie.
Postrzeganie całości przedmiotu.
Postrzeganie następuje w chwili, gdy coś spostrzeżemy. Spostrzeżenie to wyodrębnienie z tła danego przedmiotu. Jest to proces złożony, tzw. poznawczy wyższy i subiektywny. Czynności, które wykonywane są w czasie spostrzegania całości przedmiotu to następujące czynności:
uobecnienie sobie przedmiotu: to istnieje,
sąd realizujący: to na pewno istnieje,
sąd klasyfikujący: do czego to się zalicza.
Podstawowa teoria motywacji.
Motywacja: to stan gotowości do podjęcia określonego działania, to wzbudzony potrzebą zespół procesów psychicznych i fizjologicznych, który określa podłoże zachowań i ich zmian. To wewnętrzny stan człowieka, który ma wymiar atrybutowy.
Procesy motywacyjne ukierunkowują zachowanie jednostki na osiąganie określonych, istotnych dla niej stanów rzeczy, kierują wykonywaniem pewnych czynności tak, aby prowadziły do zamierzonych wyników (zmiana warunków zewnętrznych, zmiana we własnej osobie, zmiana własnego położenia)
Świadomość człowieka o wyniku wykonywanych czynności powoduje, że ów wynik jest nazywany celem.
Proces motywacyjny to proces, który składa się z pojedynczych motywów; motyw to przeżycie, które pobudza człowieka do działania/powstrzymujące go/przeszkadzające w jego wykonaniu.
Przebieg procesu motywacyjnego:
wzbudzanie energii,
ukierunkowanie wysiłku na cel,
selektywność uwagi w stosunku do bodźców - zwiększenie wrażliwości na bodźce istotne,
zorganizowanie reakcji w zintegrowany wzorzec,
kontynuowanie czynności do czasu, gdy warunki zapoczątkowujące nie ulegną zmianie,
pobudzenie emocjonalne to uczucia dodatnie: realizacja zamierzeń; lub ujemne: niespełnianie zamierzeń.
Janusz Reykowski uważa napięcie motywacyjne za napięcie, które pojawia się wówczas, gdy podmiot dostrzeże stan rzeczy, który mógłby zredukować napięcie i wówczas, gdy wytwarza się u niego przeświadczenie, że wartość gratyfikacji da się osiągnąć.
Wzrost motywacji ma różne czynniki, w tym wzrost do pewnego poziomu prawdopodobieństwa sukcesu/porażki w działaniu, które ma na celu osiągnąć dany wynik. Motywacja ma wówczas maksymalne natężenie, gdy prawdopodobieństwo sukcesu/porażki będzie równe. Poziom motywacji zależy również od wysiłku i ryzyka związanego z daną czynnością. Początkowy wzrost wysiłku i ryzyka zwiększa motywację jednostki, przy ich dalszym wzroście proces ten osiąga optymalny poziom, następnie maleje do wartości ujemnych.
Rodzaje motywacji:
wewnętrzna: następuje, gdy człowiek dąży do zaspokojenia swoich potrzeb
zewnętrzna: następuje, gdy wzbudza się potrzeby poprzez zastosowanie kar i nagród, informacji o możliwościach zawartych w różnego rodzaju sytuacjach i manipulowaniu tymi możliwościami.
Motywacja negatywna/ujemna: mechanizm, który opiera się na różnego rodzaju karach, powiązany z zachowaniem typu „dążeniem od”, który opiera się na unikaniu. Im bliższa jest kara, tym bardziej widoczny jest unik. Powoduje ona u pracownika lęk przed utratą stanowiska/pracy i mobilizuje do efektywniejszych działań, mających zapobiec karze.
Motywacja pozytywna/dodatnia: opiera się na pozytywnych wzmocnieniach. Związana jest z zachowaniem „dążenie do”, które jest tym silniejsze, im bliższa jest droga do zapowiedzianej nagrody. Motywacja ta umożliwia człowiekowi osiągnięcie lepszego, niż dotychczas poziomu zaspokojenia potrzeb.
Zwiększenie motywacji:
deklaracja innym tego, co mamy zrobić: zaangażowanie własnego ja,
analiza celów: jeśli wiemy, co jest dla nas naprawdę ważne i na czym nam zależy, to łatwiej jest się za to zabrać.
Zaplanowanie nagrody za wykonanie celu: zachowanie w stylu dążenie do
wizualizacja celu: twórcze wykorzystanie wyobraźni. Dzięki temu przekształcany abstrakcyjny cel w żywy, realny obraz.
Analiza negatywnych konsekwencji niezrealizowania celu: strata. Świadomość straty może zachęcić nas do podjęcia tego działania i uniknięcia owej straty.
Analiza pozytywnych konsekwencji zrealizowania celu.
Gwarancja 5 minut: najtrudniejszy jest 1 krok, trzeba po prostu zacząć. Pierwsze 5 minut jest najważniejsze, bo jeśli już coś zaczniemy, to będziemy to kontynuować. Odkładanie powoduje, że możemy nie wykonać tego zadania.
Rozpoczęcie zadania od czegoś prostego: na początku działania osiągniemy sukces, a to zachęci nas do dalszej pracy. Jeśli zaczniemy od czegoś trudnego, to nas to zniechęcić może.
Metoda szwajcarskiego sera: duże zadanie do wykonania, to duży kawałek sera bez dziur. Z tego zadania wyodrębnia się mniejsze, które są proste, mechaniczne i nie zajmują więcej, niż 5-10 minut.
Podniesienie znajomości przedmiotu: łatwiej zabrać się do robienia czegoś, o czym dużo wiemy, bo zadanie wydaje się proste.