Materiały z przedmiotu: Pedagogika resocjalizacyjna ćwiczenia (część 1)
Prowadzący: mgr Edyta Marchel-Kosiorek
Pedagogika resocjalizacyjna jako nauka
Pedagogika jest nauką o wychowaniu. Aby to określenie miało sens wymaga uzupełnienia czym jest wychowanie , socjalizacja , resocjalizacja czy wychowanie resocjalizujące. Przez wychowanie będziemy rozumieć proces celowego i świadomego kształtowania ludzkich zachowań , postaw , ról społecznych czy osobowości , zgodnie z wcześniej założonym ideałem pedagogicznym , czyli wzorcem , modelem człowieka , którego chcemy ukształtować w toku wychowania.
Przez socjalizację rozumie się natomiast całokształt wpływów wywieranych na jednostkę przez środowisko , w którym ona żyje i rozwija się jakby niezależnie od wysiłków i starań wychowawców i nauczycieli. Proces socjalizacji jest spontaniczny i mało kontrolowany , czyli nie jest sterowany przez wychowawców i nauczycieli. Można natomiast wyróżnić obiekty socjalizująco znaczące - czyli ważne w procesie socjalizacji , np. osoby czy dobra kulturowe , normy czy standardy.
Nie da się rozdzielić wpływów socjalizacyjnych od wychowawczych społeczeństwa jako całości. W wyniku wychowania kształtuje się osobowość człowieka wychowanego zgodnie z określonym wzorcem , a końcowy produkt socjalizacji nie musi odpowiadać z góry określonym ideałom. Celem socjalizacji jest poprawne przystosowanie jednostki do adekwatnego funkcjonowania w przypisanych jej przez społeczeństwo rolach. Kiedy cele socjalizacji wykraczają poza ten rodzaj wymagań , oznacza to , że celem wychowania jest znacznie szerszy i bardziej określony krąg modyfikacji , obejmujący nie tylko poprawne funkcjonowanie w rolach społecznych , ale także ukształtowanie odpowiednich postaw wobec innych ludzi , norm czy wartości , a także cech osobowościowych osób wychowywanych , tzn. takich sposobów myślenia i działania , które w świetle ideałów pedagogicznych są uznawane za wartościowe i dlatego są pożądane jako cele działalności pedagogicznej.
Pedagogika resocjalizacyjna jest dyscypliną teoretyczną i praktyczną zajmującą się wychowaniem i kształceniem osób nieadekwatnie funkcjonujących w przypisanych im rolach społecznych i przejawiających postawy antyspołeczne , świadczące o ich wadliwym przystosowaniu społecznym. A więc zajmuje się takimi osobami wobec których proces socjalizacji i wychowania nie powiódł się. Pedagogikę resocjalizacyjną określamy jako dyscyplinę teoretyczną , ponieważ w procesie historycznego rozwoju wypracowała pewien zespół twierdzeń teoretycznych , zwanych ogólną teorią wychowania. Określa się ją także jako dyscyplinę praktyczną , ponieważ formułuje zalecenia , czyli opracowywanie , uzasadnianie i wdrażanie projektów określonych zmian w procesie kształtowania człowieka i jego środowiska wychowawczego.
W zakres pedagogiki resocjalizacyjnej wchodzą trzy warstwy powiązane ze sobą funkcjonalnie:
Aksjologia z teleologią jako warstwa pierwsza (określają nadrzędne wartości i cele , ku którym zmierzać powinno oddziaływanie resocjalizujące), aksjologia od słowa aks - czyli wartość
Teoria wychowania jako warstwa druga (mówi o zależnościach między istotnymi dla tego oddziaływania zmiennymi zależnymi , niezależnymi i pośredniczącymi)
Metodyka wychowania resocjalizującego jako warstwa trzecia (określa optymalne sposoby modyfikacji zachowania , motywacji osób z zaburzeniami przystosowania społecznego)
Trójwarstwowe ujęcie pedagogiki resocjalizacyjnej stawia 3 podstawowe pytania :
co osiągać? (teleologia)
jak osiągać?(teoria wychowania)
jakimi środkami osiągać?(metodyka)
Sformułowanie charakterystyczne dla aksjologii i teleologii to „wartość” i „cel” , dla teorii „twierdzenie” (metody) , a dla metodyki „zalecenie”.