Teoria obrazu 29.04
Hans Belting cz.2 - szczegółowa
Obraz i kult - świat chrześcijański
Odróżnia historię obrazu od historii sztuki - obrazu jest poprzedzająca…
Magia, cudowność obrazów - aheiropoetos (?)- nie ręką ludzką malowane…, pisze o doktrynie obrazów w kościele, zjawisko prawdziwego obrazu (vera ikon) - np. Chrystusa…
Problem książki: Wzajemne uwikłanie obrazu i religii, teorii, kultu (obraz w kontekście wyłącznie religijnym). - ale przecież tylko takie były… obraz występował tylko jako religijny, kultowy - nie do podziwiania, oglądania. Występuje jako znawca z różnych dziedzin - teologii, historii, antropologii…
Do odtworzenia życia obrazu trzeba znać te dziedziny… (wspomaganie innymi naukami) - natomiast wg Beltinga są prymarne, niezbędne…
Wizerunek MB
Początkowo ikona nie nosiła w sobie żadnego tytułu - jedynie imię świętego, którego przedstawiała…
Sytuacja zmieniła się po VIII w - ikonoklazm - Nadanie Maryji statusu Matki Bożej - Teheo topos - nie tylko słowny gest - ale tez na poziomie wyższym - zrównanie Matki z Bogiem - nie matka Chrystusa, ale Boga. - nadanie tytułów - orędowniczki, pocieszycielki, miłościwej matki. Od tej pory rozszerzyło się pole malowania, przedstawiania MB - gesty, otoczka.
Wymiar estetyczno kultowy : Grecja , Rzym , Bliski Wchód - linia politeizmu
Kim jest Maria - Matka Boga na tle politeizmu? - wielka macierz (dziewica u boku Zeusa)
431 - teologowie z Aleksandrii nadali jej tytuł Bożej rodzicielki… Teologowie wczesnego czasu mieli problem z postacią Marii… Lęk - przed wykreowaniem nowej Bogini. (już jest 3 bogów)… Zamykanie świątyń Izydy - przemienianie ich w kościoły maryjne, wchodzenie Marii na miejcie innych bogiń. Ustanowienie kultu Maryji.
Nowa teologia Maryjna.
- trzeba dopisać nową biografię Maryji (niewiele w Ewangelii)
- spopularyzować misterium kosmiczne
- podkreślenie jej szczególnej roli w Zbawieniu
Konstantynopol - cesarzowa - przyjecie. Cesarz Justynian (mecenas) propaguje kult maryjny - ataki Islamu, Persów… Potrzeba figury do której można się zwrócić o pomoc, wokół której wspólnota się scali. Oblężenie miasta
Z lokalnej matki do matki uniwersalnej. Staje się bóstwem z wieloma przymiotami. Rzeczywisty suweren, do którego zwraca się nawet cesarz.
Promowanie obrazów związanych z osobą Marii. Przedstawienie nadal spotykało się z niechęcią, ale obraz - ikona, toruje sobie drogę w myśleniu i chrześcijańskiej praktyce… przełożenie wiary na coś co się da dotknąć. Jest przykładem ciągłości - przykład używania obrazu - odnosi się do sfery publicznej i prywatnej. Publicznie - Konstantynopol rok 600 - objecie władzy z pomocą wizerunku, 626 - oblężenie - malowanie wizerunków na bramach miasta. Prywatnie - ołtarzyki w domach, w celach mnichów, świece, cudowne uzdrowienie.
Dlaczego mimo sporów i oporów Chrześcijaństwo przyjęło kult obrazów? Kto miał tym interes i jaki?
- zleży jak spojrzymy - z jakiej dziedziny
Teologia: praktyka którą już zastali
Państwo: forma praktyk publicznych
Dlaczego obrazy??? - dzięki nim można wyrobić sobie obraz tego co reprezentują… żeby sprowadzić to czego z definicji nie widać (bóg, duch) - bo nie można, na ziemię.
Monoteizm rywalizował z innymi kultami. Do tej pory - lokalnie - potrzebę kultu zaspakajali święci, ale tylko Maryja mogła globalnie. Uobecnianie i reprezentacja w obrazie.. Belting dowartościuje wymiar ziemski - obraz wzmacnia, jednoczy, konsoliduje wspólnotę, daje sens na poziomie lokalnej i globalnej. Przenosi się na niego funkcje których społeczeństwo nie wypełnia sobą.