Pojęcie obywatelstwa w prawie międzynarodowym- nabycie i utrata
Obywatelstwo - szczególny węzeł łączący jednostkę z państwem. Wynika z niej obowiązek wierności i lojalności w stosunku do państwa oraz jurysdykcja nad własnymi obywatelami. Każde państwo samo określa, kto jest jego obywatelem.
Nabycie obywatelstwa - pierwotne i wtórne
urodzenie (prawo krwi- ius sanguinis, prawo ziemi- ius soli)
nadanie (naturalizacja), trzeba zrzec się starego.
zamążpójście, w Polsce jeśli cudzoziemka wyjdzie za Polaka i w 3 adopcję
opcję
repatriację
Utrata obywatelstwa - decyduje prawo wewnętrzne poszczególnych państw i ich władze.
zwolnienie z obywatelstwa
pozbawienie obywatelstwa,
opcję,
zamążpójście.
Podwójne i wielorakie obywatelstwo -Aby wyeliminować taki stan stosuje się prawo opcji, lub umowy Bancrofta.
Stosunki międzynarodowe - stosunki społeczne, które przekraczają granice jednego państwa, ich uczestnikami mogą być same państwa, inne organizacje nie podlegające władzy żadnego państwa lub osoby fizyczne i prawne w tym stowarzyszenia i przedsiębiorstwa z jednego państwa, które wchodzą w różnorodne kontakty z osobami fizycznymi i prawnymi innych państw.
Podmioty prawa międzynarodowego, - co oznacza podmiotowość prawa międzynarodowego jakie występują podmioty w prawie międzynarodowym
Podmiotem prawa międzynarodowego jest ten, kto posiada prawa i obowiązki wynikające bezpośrednio z prawa międzynarodowego.
Podmiot prawa posiada zdolność do działania tj. zdolność do wywołania skutków prawnych przez swoje działanie.
Podmioty prawa międzynarodowego: państwa, organizacje międzynarodowe, niesuwerenne organizacje terytorialne, Watykan, powstańcy i strona wojująca, w niektórych przypadkach osoby fizyczne i prawne.
Ochrona ofiar wojny- jakie obowiązują zasady i podstawy prawne
Kwestie dotyczące traktowania chorych i rannych w wojnie lądowej uregulowane są w I konwencji genewskiej z 1949r. (jest ona stosowana przy współudziale mocarstw opiekuńczych lub instytucji międzynarodowych - MKCK). Emblematem i znakiem odróżniającym wojskowe służby sanitarne jest znak czerwonego krzyża na białym polu, albo czerwony półksiężyc, czy też czerwony lew i słońce - na białym polu.
Jeńcy wojenni
Jeńcem wojennym jest członek sił zbrojnych państwa wojującego, który znalazł się we władzy nieprzyjaciela.
Kwestie traktowania jeńców wojennych reguluje III konwencja genewska z 1949r. i regulamin haski z 1907r. Jeńcy wojenni powinni być traktowani w sposób humanitarny. Ochrona ludności cywilnej
Ludność cywilna, nie biorąca udziału w wojnie, musi być zabezpieczona przed skutkami działań wojennych. Kwestie te reguluje IV konwencja genewska z 1949r.państwa, pod którego władzą się znajduje. Traktowanie osób chronionych
Osoby chronione maja prawo do poszanowania ich godności, honoru, praw rodziny, przekonań i praktyk religijnych, zwyczajów i obyczajów. Kwestie te reguluje IV konwencja genewska . Kobiety są chronione przed wszelkim uwłaczaniem ich czci, gwałtem, zmuszaniem do nierządu. Zabrania się stosowania przymusu (zwłaszcza w celu uzyskania informacji), środków mogących wywołać cierpienia fizyczne lub wyniszczenie osób chronionych, nadmiernych kar oraz wszelkich środków zastraszania ui terroru. Także rabunek i branie zakładników jest wzbronione.
Obszary morskie państwa- klasyfikacja obszarów, konwencja NZ 1982
Podział obszarów morskich (wg zmniejszającej się kompetencji państwa nadbrzeżnego):
obszary należące do terytorium państwa nadbrzeżnego:
wody wewnętrzne( port,zatoka 24mil,ujscia rzek,reda,
wody archipelagowi (pomiedzy wyspami archipelagu
morze terytorialne 12mil od lini pod. przepływ szybki, nieprzerwany. Prawo przejścia dotyczy również samolotów. nieszkodliwego przepływu statków pod obcą banderą, które polega na tym, że nie stanowi zagrożenia dla pokoju, porządku i bezpieczeństwa państwa nadbrzeżnego
obszary nie należące do terytorium państwa nadbrzeżnego:
obszary podlegające częściowej jurysdykcji państwa nadbrzeżnego:
strefa przyległa
wyłączna strefa ekonomiczna, ewentualnie strefa wyłącznego rybołówstwa
szelf kontynentalny
obszary nie podlegające jurysdykcji żadnego państwa:
morze otwarte
obszar dna i podziemia morskiego
Metoda linii podstawowej (zasadniczej) - łączy najdalej wysunięte.
Jurysdykcja państwa nadbrzeżnego nad statkiem pod obcą banderą:
popełnione przestępstwo skutkuje negatywnie na państwa
to co dzieje się na statku zagraża porządkowi naszego państwa
gdy zażąda kapitan statku lub konsul państwa bandery
jeśli na statku handluje się narkotykami
Jurysdykcja cywilna - nie można do osoby, jedynie do całego statku i w związku ze zobowiązaniami powstałymi.
Strefa przyległa (max 24 mil morskich od linii podstawowej) - kompetencje państwa nadbrzeżnego - kontrola nad tym żeby nie były naruszane przepisy celne, sanitarne, skarbowe i emigracyjne, państwo może karać za naruszenie
Strefa wyłącznego rybołówstwa - państwo nadbrzeżne gwarantuje swoim obywatelom korzystanie z ryb tak jak na morzu terytorialnym, dla innych państw za zgodą nadbrzeżnego.
Wyłączna strefa ekonomiczna, ew. strefa wyłącznego rybołówstwa (max 200 mil morskich od linii podstawowej)- korzystanie z zasobów rybnych lub szelf kontynentalny (wydobywanie surowców z dna morskiego).
Morze pełne - wolność żeglugi, nie ma ustalonych praw, zasad, korzystanie z morza pełnego, ograniczenia:
prawo pościgu
prawo powszechnej represji piractwa
Prawo pościgu - jeżeli popełniono przestępstwo na morzu terytorialnym, strefie przybrzeżnej, strefie ekonomicznej, wyłącznego rybołówstwa można ścigać na morzu pełnym, ale musi być gorący i nieprzerwany (nie może być na boki).
Korzystanie z dna morza pełnego jest wspólnym dziedzictwem ludzkości.
Połowy ryb na morzu pełnym - nie ma tam takich zasobów ryb, którymi zainteresowane byłyby państwa (głębokość).
Rzeki w prawie międzynarodowym - pojęcie rzeki międzynarodowej, zasady korzystania, przykłady rzek
Rzeka międzynarodowa - rzeka która spełnia określone warunki geograficzne i na której mocą umowy międzynarodowej została ustanowiona wolność żeglugi dla statków handlowych wszystkich państw. Dunaj, Ren, Właściwości geograficzne:
przepływa kolejno przez terytorium co najmniej dwóch państw lub stanowi między nimi granicę,
jest spławna lub żeglowna
jest połączona z morzem bezpośrednio lub pośrednio
Rzeka graniczna - są podzielone przez państwa nadbrzeżne linią środkową (medianą) lub linią głównego nurtu (talwegiem). Sprawa korzystania wymaga porozumienia państw graniczących ze sobą, które zawierają w tym celu umowy międzynarodowe.
Organizacje międzynarodowe - pojęcie, rodzaje, międzynarodowe organizacje pozarządowe (członkami nie są państwa, lecz związki, instytucje, osoby prawne i fizyczne z innych państw
Organizację międzynarodową można określić jako formę współpracy państw, ustaloną w wielostronnej umowie międzynarodowej, obejmującą względnie stały zakres uczestników i której podstawową cechą jest istnienie stałych organów o określonych kompetencjach i uprawnieniach, działających dla realizacji wspólnych celów.
Rodzaje:
według ich członkostwa: powszechne, regionalne, partykularne
według zakresu ich kompetencji:: ogólne, specjalne, funkcjonalne
według stopnia ich władzy: organizacje o charakterze koordynacyjnym i ponadpaństwowym
Międzynarodowe organizacje pozarządowe (prywatne) są to organizacje międzynarodowe, których członkami nie są państwa, lecz związki, instytucje, osoby prawne i fizyczne pochodzące z różnych państw. Ich celem jest wywarcie nacisku na państwo. Nie są tworzone na podstawie umowy międzynarodowej - wiąże ich jedynie nieformalna umowa. Nie powinny być ograniczone warunkami przyjęcia. Są to organizacje non profit.
Zwierzchnictwo personalne i terytorialne państwa
Zwierzchnictwo terytorialne obejmuje obywateli, cudzoziemców przebywających na terytorium i ich rzeczy. Na własnym terytorium można robić wszystko, co nie jest zakazane przez prawo międzynarodowe. Żadne państwo nie może korzystać z własnej suwerenności terytorialnej w sposób który narusza suwerenność terytorialną innego państwa.
Zmiany terytorialne a obywatelstwo ludności
ludność wraz z terytorium przechodzi pod władzę innego państwa i przejmuje jego obywatelstwo,
ludność obszaru cedowanego na prawo opcji,
ludność obszaru cedowanego przesiedlana jest na pozostałą część terytorium państwa cedującego.
Granice państwa
Granica- jest to przestrzeń prostopadła po powierzchni kuli ziemskiej, która oddziela terytorium danego państwa od innych obszarów, tzn. od terytoriów innych państw lub terytoriów nie podlegających niczyjej suwerenności.Granice mogą być:
naturalne - wyznaczone przez rzeki, morza, pasma gór
sztuczne - stworzone przez człowieka, bez uwzględnienia charakterystyki terenu
ogólnie określona granica, np. w traktacie pokojowym
delimitacja- naniesienie na mapę,
demarkacja- wyznaczenie granicy w terenie.
Prawo kosmiczne - pojecie, akty prawne regulujące przestrzeń kosmiczną
Na podstawie rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ z 1962r Przyjęto, że przestrzeń pozapowietrzna rozciąga się od wysokości 90 - 100 km od powierzchni Ziemi.