System nauczania w Polsce i w Japonii
Edukacja jest jedną z najważniejszych form kształtujących społeczeństwo na całym świecie. Dlatego też stworzone zostały systemy oświatowe w każdym państwie, które są jednak nieco zróżnicowane. Wszelkie organizacje międzynarodowe zmierzają w swych raportach na konferencjach ku osiągnięciu ideału społeczeństwa, w którym człowiek będzie kontynuował naukę przez całe życie, korzystając z różnych form kształcenia (szkolnych, pozaszkolnych, komputeryzacji, środków masowego przekazu, w pracy i w domu). Systemy kształcenia wykazują zróżnicowanie bez względu na kontynenty, rasy ludzi czy wyznanie. Każde odrębne państwo, oprócz ogólnych norm edukacyjnych, tworzy sobie własny system kształcenia, edukacji. Na podstawie organizacji polskiego i japońskiego systemu kształcenia można wykazać różnice i podobieństwa, jakie charakteryzują formy edukacji tychże państw.
Polski system edukacji kilka lat temu uległ modernizacji i przekształceniu. Reforma, jaka nastąpiła w 1999 roku, wprowadziła zmiany w organizacji systemu kształcenia. System szkolny w Polsce składa się obecnie z etapów. Pierwszym jest szkoła podstawowa, która trwa sześć lat. Jest bezpłatna, publiczna i lokalna. Każde dziecko ma obowiązek uczęszczania do szkoły podstawowej. Ze strony szkoły uczniowie mają zapewnioną opiekę medyczną, możliwość korzystania z praw ucznia, kółek zainteresowań. Po ukończeniu szkoły podstawowej następnym etapem, również obowiązkowym, jest gimnazjum. Trwa ono trzy lata. Ma charakter ogólnokształcący, przygotowujący do kolejnego etapu edukacji, jakim są szkoły ponadgimnazjalne. Po ukończeniu gimnazjum uczeń nabiera prawa wyboru, zdając egzamin do wybranego przez siebie liceum profilowanego, technikum bądź też może, bez egzaminu, wybrać szkołę zawodową. Trwa ona dwa lata. Kończy się egzaminem zawodowym. Po ukończeniu można wybrać liceum uzupełniające, trwające trzy lata, kończące się maturą. Dalej można rozpocząć dalszą edukację na uczelniach wyższych. Matura jest ukończeniem szkoły średniej i wstępem do kolejnego etapu edukacji, jakim są szkoły wyższe. Po zdaniu egzaminu dojrzałości abiturient ma wiele możliwości dalszego kształcenia. Jedną z nich są szkoły policealne, kończące się egzaminem zawodowym, dające licencjat bez tytułu, dyplomu. Szkolnictwo wyższe w Polsce ma kilka placówek: uniwersytety, politechniki, szkoły wyższe.
Dają możliwość wyboru studiowania w kilku systemach: stacjonarnym, zaocznym, eksternistycznym.
Szkoły wyższe państwowe oferują: studia magisterskie (5- letnie); studia I-go stopnia (3,5- letnie studia inżynierskie) i szkoły wyższe zawodowe z możliwością uzyskania tytułu magistra poprzez ukończenie dodatkowych uzupełniających studiów magisterskich. Inną formą zdobycia dyplomu są kolegia. Szkoły wyższe w Polsce wg badań reprezentują wysoki poziom. Studenci reprezentują szeroki zakres wiedzy. Są specjalistami w wyuczonej dziedzinie, jednak ich edukacja na studiach nie ogranicza się tylko do zakątków ich specjalizacji. Wiedza jest rozszerzana, więc może dlatego polscy naukowcy, ludzie z wyższym wykształceniem są szanowani i doceniani na całym świecie.
Japonia- na system edukacji w kraju kwitnącej wiśni wywierały i wciąż wywierają takie czynniki jak: tradycja, dzieje rozwoju kultury materialnej i duchowej oraz mentalność duchowa ukształtowana przez wieki. Trudno więc zmienić system edukacji, któremu zawdzięcza się wspaniały rozwój gospodarczy. Ostatnia reforma edukacji została opublikowana w 1987 roku. System szkolny w Japonii składa się z następujących elementów: sześcioletniej szkoły podstawowej (6-12 rok życia), z trzyletniej szkoły średniej I-go stopnia (12-15 roku życia); z trzyletniej szkoły średniej II-go stopnia (od 15 do 18 roku życia) oraz ze szkolnictwa wyższego: uniwersytetów, szkół wyższych i politechnik ( 4- letnie). Szkoła podstawowa jest obowiązkowa i bezpłatna. Władze zapewniają dzieciom z ubogich rodzin stypendia na pokrycie wydatków na obiady, wycieczki, pomoce szkolne, leczenie itp. Szkoły średnie I-go stopnia są także bezpłatne i obowiązkowe. Mają charakter ogólnokształcący i politechniczny w ramach przedmiotów fakultatywnych- zapewnia przysposobienie do zawodu. Absolwenci mogą dalej kształcić się w szkołach średnich II-go stopnia 5- letnich kolegiach, wieczorowych i zaocznych szkołach dla młodzieży pracującej. Szkoły te pobierają wysokie czesne, mają charakter zawodowy i ogólnokształcący (przygotowują do studiów wyższych). Selekcja do szkół średnich II-go stopnia odbywa się na podstawie badań testowych. Największym prestiżem w szkolnictwie wyższym cieszą się uniwersytety. Zapewniają osiągnięcie największego sukcesu. Najbardziej renomowane uczelnie w Japonii są też opłacane wysokim czesnym. Walka konkurencyjna trwa na wszystkich szczeblach edukacji. Testy oceniające towarzyszą uczniom i studentom. Uniwersytety prowadzą studia kończące się stopniem bakałarza (trwają 4 lata), z wyjątkiem medycyny (6 lat). Uzyskanie stopnia magisterskiego wymaga 2- letnich studiów po uzyskaniu stopnia bakałarza.
Oba przedstawione systemy edukacji- polski i japoński- posiadają wiele podobieństw, a także niewielkie różnice. System szkolnictwa w Polsce obejmuje 17 lat nauki, a w Japonii obejmuje 18 lat. Obowiązek szkolny w Polsce trwa 9 lat obejmując szkołę podstawową (6 lat) i gimnazjum (3 lata). Szkoły te są obowiązkowe i bezpłatne. Szkoły średnie przygotowujące na studia- to domena obu systemów. Jednak w Polsce owa szkoła kończy się egzaminem dojrzałości, który wymaga wiedzy, a wyniki stanowią podstawę do wybory studiów i uczelni. W Japonii istnieje system egzaminacyjny polegający na błyskawicznym rozwiązywaniu testów z niezliczoną ilością pytań i trwający kilka dni, danie tego egzaminu otwiera dalszą drogę kształcenia. Podobnie w japońskim systemie edukacji, szkoły średnie II-go stopnia mają charakter ogólnokształcący ( akademickie) i zawodowy. W Polsce studia kończą się tytułem magisterskim po 5 latach edukacji, zaś w Japonii na ten tytuł trzeba pracować 6 lat, gdyż uniwersytety prowadzą studia kończące się stopniem bakałarza ( trwają 4 lata). Aby uzyskać stopień magistra trzeba jeszcze 2 lat studiów. Tak więc studia magisterskie w pełnym tego słowa znaczeniu trwają dłużej niż w Polsce. Zastanawiający jest fakt współzawodnictwa uczniów japońskich. Prowadzony jest ranking uczniów od najlepszego do najgorszego - dyskryminacja najsłabszych. W szkołach obowiązuje ścisły regulamin, surowa dyscyplina, kary cielesne, brutalizacja stosunków między uczniami a nauczycielami. Uczniowie pracują 6 godzin na lekcjach, po lekcjach, na korepetycjach i na rzecz szkoły. Nie mają życia rodzinnego, zabaw i odpowiedniego snu. Czy zatem taki rygor to pozytywne kształtowanie młodych ludzi? To na pewno różni japoński system edukacji od polskiego i może to on prowadzi do tak wielkich osiągnięć gospodarczych w Japonii. Jednak czy kształtuje zdrową psychikę ludzi tworzących przyszłość kraju? Ten właśnie problem nurtuje twórców projektu reformy systemu edukacji i na pewno nie tylko ich.